«مکالمه» ششمین کاربر موبایل نزد جوانان ایرانی است!
سمیه مهدوی - گوشیهای هوشمند امروز چه کاربردهایی دارند؟ این سوالی است که قبل از کاربران توسط کمپانی‌های گوشی سازپاسخ داده می‌شود. این سوال به قدری مهم است که می‌تواند به طراحی گوشیهای هوشمند جهت داده و آنها را برای تطابق بیشتر با نیازهای جامعه امروز آماده کند. اگر یادتان باشد سال‌ها پیش کیفیت صدا در مکالمه برای انتخاب گوشی در اولویت قرار داشت!
چرا که برقراری ارتباط صوتی از مهمترین کاربردهای تلفنهای همراه بود، اما امروزه انتظارات کاربران از گوشیهای هوشمند بسیار فراتر از گذشته است و همین امر کار ساخت و تولید این ابزار را با پیچیدگیهای جدی رو به رو کرده است، البته ناگفته نماند که انعطاف پذیری این ابزار زمینه دوام آنها در دنیای تکنولوژی را فراهم کرده است و روز به روز بر کارایی‌های آنها در زندگی روزمره افزوده است. وابستگی انسان امروز به این ابزار به جهت نقش‌های متعددی است که گوشیهای هوشمند بر عهده گرفته و به راحتی از پس انجام آنها برآمده اند، آنها مانند دستیاری کارامد درکلیه عرصه‌های زندگی وارد شده و در حقیقت به درستی از پس اجرای نقش دستیار هوشمند برآمدهاند.
پس دیر یا زود اطلاق عنوان گوشی‌هوشمند شاید اشتباه بوده و باید جایگزینی با عنوان دستیار هوشمند برای آنها انتخاب کرد، چراکه آمار نشان می‌دهد مکالمه با تلفن همراه که روزی نخستین کاربر این ابزار بود، جای خود را به موضوعات دیگری واگذار کرده است. موضوعی که شاید با وجود استفاده مکرر از گوشیهای هوشمند کمتر به آن توجه کرده باشید. اما یک بررسی نشان می‌دهد که ما از گوشیها کمتر برای مکالمه و بیشتر برای سایر امور استفاده می‌کنیم. نتیجه‌ای که شاید شما را هم متعجب کند.
در کشور ما نیز گوشیهای هوشمند از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار هستند به طوری که طبق آمار موجود در ایران ۷۱ میلیون نفر از تلفن همراه استفاده می‌کنند. این میزان استفاده از گوشی در کشور، لزوم بررسی نحوه استفاده از این ابزار هوشمند را دو چندان می‌کند، در تحقیق میدانی عصر ارتباط اما اولویت‌های جوانان 14 تا 25 سال در استفاده از گوشیهای هوشمند را بررسی کردیم که نتایج جالبی به دست آمد.
1- بازی
با توجه به جمعیت جوان کشور که طبق آخرین آمار 25 درصد جمعیت کل کشوررا تشکیل می‌دهد، استفاده از گوشیهای هوشمند برای بازی از رایجترین کاربردهای این وسیله در بین جوانان ایرانی است. محبوبیت بازی در کشوربه قدری است که یک پنجم کاربران بازیهای رایانه‌ای در جهان، ایرانیان هستند، این در حالی است که کشورما فقط یک درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل داده است. بازیهای موبایلی نیز مانند نمونه‌های رایانه‌ای طرفداران زیادی در کشوردارند، جوانانی که در وسایل نقلیه عمومی، آسانسور و حتی مهمانی‌ها مشغول بازی هستند، موید نفوذ فراگیر بازیهای موبایلی و به ویژه بازیهای استراتژیک در ایران است. در این راستا بازی‌هایی چون Clash of Clans و Candy Crash که افراد زیادی را درگیر خود ساخته آنچنان که این افراد حاضرند با صرف وقت و هزینه گزاف، به سطوح بالاتر بازی دست یابند، گواهی بر این مدعا هستند.
اما نکته غم انگیز آنجاست که هر چه فرد در بازی پیش می‌رود و سطح موفقیت خود را بالاتر می‌برد بر میزان استرس و اضطراب او افزوده شده و ولع بیشتری برای ادامه بازی و رسیدن به مراحل بالاتر در او ایجاد می‌شود به گونه‌ای که اکثر فعالان این گونه بازیها معتقدند که در مراحل بالاتر، قدرت انصراف از ادامه بازی را به کلی از دست دادهاند.
ایجاد توهم پیشرفت، برگ برنده این گونه بازیهاست، پیشرفتی که نه تنها در دنیای واقعی هیچ نمودی نداشته بلکه آسیب‌های جدی را برای بازی کنندگان به ارمغان آورده است. بر اساس بررسی‌های ما جوانان ایرانی به طور میانگین 2 الی 4 ساعت در روز را به بازی با گوشی هوشمند خود اختصاص می‌دهند و این میزان استفاده رتبه اول را نصیب کاربرد گوشی در بازی کرده است.
2- پیام‌رسان‌های موبایلی
حضور جوانان در پیام‌رسان‌های موبایلی در ایران به طورروزافزونی در حال افزایش است. درجامعه آماری ما هر یک از شرکت‌کنندگان حداقل در یک شبکه اجتماعی موبایلی عضویت داشتند. حضور قابل توجه کاربران ایرانی در پیام‌رسان‌های موبایلی به حدی است که اپراتورهای تلفن‌همراه از این بابت متضرر شدند. زیرا رایگان بودن ارسال پیامک و برقراری تماس، کاربران زیادی را به سمت استفاده از این امکانات سوق داده به طوری که براساس اعلام وزارت ارتباطات در نوروز سال ٩٤، سه اپراتور اول، دوم و سوم ١٩ میلیارد پیامک ردوبدل کرده‌اند که این آمار در مقایسه با ارسال ٢٨ میلیارد پیامک تبریک در سال قبل از آن، ٩ میلیارد کاهش داشته است.
در بین پیام‌رسان‌ها وایبر و به تازگی تلگرام در بین ایرانیان از محبوبیت بیشتری برخوردار شده‌اند. طبق آمار اعلام شده توسط سایت الکسا، ایران در استفاده از وایبر با در اختیار گرفتن 11.8 درصد از ترافیک، مقام اول در جهان را به خود اختصاص داده است و در میزان استفاده از تلگرام پس از کشورآمریکا با 3.7 درصد در مقام دوم و در لاین با میزان 9.2 درصد پس از اندونزی و آمریکا در جایگاه سوم قرار گرفته است. این در حالی است که اینستاگرام نیز از قافله عقب نمانده وروند رو به رشدی در پیش گرفته است.
کسب این رتبه‌ها در جهان، با توجه به جمعیت کشور،گویای محبوبیت بسیار زیاد این پیام‌رسان‌ها در ایران است، این موضوع ازچشم طراحان بازی دورنمانده و آنها با گنجاندن امکان چت و ارسال و دریافت پیام در بازیها از محبوبیت این ابزار موبایلی و چت آنلاین برای موفقیت بازیهای خود بهره برده‌اند و از این طریق عده بیشتری به جرگه بازی کنندگان پیوسته‌اند.
اما در نهایت نکته قابل تامل روش استفاده از این برنامه‌هاست که گاهی زمینه را برای دسترسی به اطلاعات شخصی کاربران و سودجویی‌های بعدی فراهم می‌کند، هم چنین امکان ارتباط گسترده با افراد ناشناس می‌تواند بسترساز آسیب‌های جدی در قشر جوان جامعه گردد.
این برنامه‌ها نیز روزانه به طورمتوسط 1 الی 3 ساعت از زمان مولدترین بخش جامعه را بر باد می‌دهد.
3- عکاسی و فیلم برداری
اما رواج استفاده از شبکههای اجتماعی، به رونق بیشتر عکاسی با گوشیهای هوشمند انجامید و از طرفی دیگرثبت تصاویر زیبا، تمایل افراد برای عضویت در شبکههای اجتماعی و به ویژه اینستاگرام را دو چندان کرد. علاقه به ثبت عکس و به اشتراک گذاشتن آن، سازندگان گوشی را به بهبود کیفیت دوربین‌های موبایل واداشت و از آن جا رقابت تنگاتنگ شرکت‌ها برای ارتقا دوربین‌های سلفی و اصلی گوشیهای هوشمند آغاز شد، به طوری که امروزه دوربین گوشیهای هوشمند نقشی اساسی در موفقیت آنها ایفا می‌کند.
بخش عمدهای از افراد شرکت کننده در نظرسنجی اذعان داشتند که حداقل روزی یک بار از گوشی خود برای عکاسی استفاده می‌کنند و آن را در شبکههای اجتماعی به اشتراک می‌گذارند. متاسفانه در این تحقیق نتوانستیم درصد مشخصی از میزان عکاسی سلفی در مقایسه با سایر انواع عکاسی به دست آوریم، اما مشخص شد که کاربران از دوربین‌های خود بیشتر برای عکاسی استفاده می‌کنند تا فیلم برداری.
4- گوش دادن به موسیقی و تماشای فیلم
از زمانی که پخش موسیقی به عنوان محبوب‌ترین قابلیت مورد توجه کاربران بود، زمان زیادی نمی‌گذرد، اما امروزه با افزایش کاربریهای گوشیهای هوشمند این قابلیت به رتبههای پایینتر تنزل پیدا کرده است. با وجود این جوانان به طور متوسط 30 دقیقه تا 1 ساعت در روز را با گوش دادن به موسیقی سپری می‌گذرانند.
در رابطه با تماشای فیلم وضع اندکی متفاوت است، میزان استفاده از موبایل برای تماشای فیلم، نسبت به گوش دادن به موسیقی کمتر است و به طور متوسط روزانه، نیم ساعت از وقت جوانان ایرانی را به خود اختصاص می‌دهد، البته بزرگ‌تر شدن نمایشگر گوشیها کار را برای طرفداران تماشای فیلم آسانتر کرده است، با وجود این استفاده از این قابلیت در مقایسه با گوش دادن به موسیقی، طرفداران کمتری دارد.
5- وبگردی و استفاده از شبکههای اجتماعی
گرچه فیس بوک توانسته همچنان نفوذ خود را در بین کاربران شبکههای اجتماعی حفظ کند، اما شواهد حاکی از آن است که روزبه روز از محبوبیت این شبکه اجتماعی در بین جوانان کاسته می‌شود به طوری که این میزان از80 درصد در سال گذشته میلادی به 74 درصد در سال جاری رسیده است. در رابطه با سایر شبکه‌ها نیز وضع به همین منوال است، Twitter با کاهش 2.71 درصدی رو به رو شده و Google+ با 3.67 ، YHOO با 4.92 درصد و LNKD با 3.97 درصد کاهش دست وپنجه نرم می‌کند. در عوض Instagram ، Snapchat و Pinterest با موفقیت در جلب مخاطب بیشتر، موقعیت بهتری نسبت به شبکههای اجتماعی مذکور به دست آورده‌اند. با این وجود گشت و گذار در اینترنت و سرک کشیدن در شبکههای اجتماعی روزانه 30 الی 45 دقیقه از وقت جوانان ایرانی بین 14 تا 25 سال را به خود اختصاص می‌دهد.
6- مکالمه
در کمال تعجب بالاخره نوبت به قابلیتی رسید که روزی هدف اولیه از تولید گوشیهای هوشمند به شمار میرفت! مکالمه با گوشی هوشمند برای جوانان ایرانی مانند بزرگترها از محبوبیت زیادی برخوردار نیست. بررسی ما نشان داد، جوانان درحقیقت تنها زمانی به سراغ استفاده از این قابلیت می‌روند که شرایط استفاده از سایر امکان‌های ارتباطی فراهم نباشد. مثلا تماس گیرنده به شبکه اینترنت دسترسی نداشته باشد، مخاطب آنلاین نباشد و یا در شرایطی که نیاز به برقراری تماس فوری وجود داشته باشد. در حقیقت این شرایط است که فرد را به برقراری ارتباط صوتی و انجام مکالمه از طریق گوشیهای هوشمند سوق می‌دهد، در غیر این صورت به دلیل هزینه بر بودن مکالمه با تلفنهای موبایل، اکثر جوانان دانش آموز، دانشجو روش‌های جایگزین را به برقراری ارتباط صوتی با مخاطب از طریق سیم کارت ترجیح می‌دهند.
به هر حال زمان مکالمه جوانان ایرانی با موبایل در طول روز اگرچه بسیار متغیر بود اما همچنان جایگاه ششم استفاده از تلفن همراه در ایران را به خود اختصاص می‌دهد.
7- استفاده از سایر اپلیکیشن‌ها
به طور کلی آقایان اپلیکیشنهای بیشتری روی دستگاه موبایل خود نصب می‌کنند، اما خانم‌ها زمان بیشتری را به استفاده از اپ‌ها اختصاص می‌دهند. استفاده از اپلیکیشنهای حوزه سلامت ، اندازه‌گیری کالری و ضربان قلب ، قدم شمار و سایر برنامه‌هایی که در راستای تحقق اینترنت چیزها طراحی شده‌اند، در بین جوانان طرفداران زیادی دارند.
اپلیکیشنهای مکان یاب نیز توانسته‌اند با گذر زمان، همچنان محبوبیت و کارایی خود را حفظ کنند. طبق بررسی‌های انجام شده جوانان ایرانی روزانه 20 الی 30 دقیقه را صرف استفاده از اپلیکیشنهای مختلف می‌کنند.
8- ارسال پیامک
اما همانطور که می‌دانیم ردو بدل کردن پیام کوتاه یا همان SMS مدتهاست که رونق خود را از دست داده و در حقیقت به آخرین اولویت افراد در استفاده از گوشیهای هوشمند تبدیل شده است. در موادری که دسترسی به اینترنت وجود ندارد از این امکان بیشتر برای تبریک اعیاد و یا ارسال پیامک‌های تبلیغاتی توسط شرکت ها استفاده می‌شود. در حقیقت می‌توان گفت که پیامک در بین جوانان کارکرد چندانی نداشته وگاهی ممکن است مدتها از آن استفاده ای نکنند.
نتیجه‌گیری و جمع‌بندی
به هر تقدیر نتایج تحقیقات کوچک نشان می‌دهد که جوانان ایرانی بخش عمدهای از وقت خود را با گوشیهای هوشمند می‌گذرانند، بدون این که به دنبال هدف هوشمندانه‌ای از این کار باشند. و به این ترتیب روزها و شب‌های جوانانی که مهمترین بخش زندگی خود را به پای گوشیهای هوشمند می‌ریزند، فنا می‌شود، بی آن که کسی به زنگ خطری که مدتهاست به صدا درآمده گوش فرا دهد.
به هر حال این تغییرات در رفتار و کاربر ابزارهای فناوری نزد جوانان ایرانی، توجه مسوولان و متولیان فرهنگی کشور را نیز می‌طلبد تا در کنار سخنرانی‌ها و همایش‌ها و جلساتی که خروجی آنها ناملموس است و تاثیری بر واقعیت‌های جامعه ندارد، تدابیری نسبت به هماهنگی خود با مدل زندگی جوانان امروز بیندیشند.