| تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران |
کیا مقدم - پس از 12 روز نبرد نفس‌گیر میان ایران و اسرائیل که در نهایت با آتش‌بسی شکننده به پایان رسید؛ واقعیت میدانی و سایبری، از به جا ماندن زخم‌های عمیقی بر پیکر زیرساخت‌ها و امنیت روانی جامعه حکایت دارد.
سید مجید موسوی* - اخیرا یکی از اعضای اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به درآمدهای هنگفت اتاق بازرگانی گفته است: «هیچ گزارش شفافی در سایت اتاق وجود ندارد که متوجه بشویم هزینه‌های هزار میلیاردی که به تشکل‌های زیرمجموعه اتاق تخصیص می‌یابد، صرف چه موضوعی می‌شود.
آسیه فروردین - چندین کشور هم‌پیمان، از جمله کوبا، به‌تازگی یک کنوانسیون امنیت سایبری را امضا کرده‌اند که با هدف «حفظ حاکمیت دیجیتال» طراحی شده، اما به باور منتقدان، می‌تواند راه را برای سانسور و کنترل دولتی در کشورهای اقتدارگرا هموار کند.
علی شمیرانی - پس از نخستین قطعی سراسری اینترنت کشور از ۲۵ آبان تا ۳ آذر سال ۱۳۹۸، در روزهای قبل کشور دومین قطع اینترنت را نیز پشت سر گذاشت.
سعید میرشاهی - اگرچه دسترسی آزاد به اطلاعات در اینترنت، در کشور آلمان بدیهی تلقی می‌شود، اما در بسیاری از نقاط دیگر دنیا چنین نیست. به همین دلیل، پژوهشگران دانشگاه پادربورن (paderborn) آلمان و مؤسسه نوآوری فناوری ابوظبی، اخیراً مطالعه‌ای انجام داده‌اند
فاطمه زهرا جامی* - در جهانی که «سرعت» به معیار اصلی ارزش بدل شده، دیگر «دسترسی سریع» نه یک مزیت رقابتی، بلکه مطالبه‌ای عمومی و بدیهی است و هر ابزاری که بتواند این خواسته را برآورده کند، بی‌درنگ در صدر محبوبیت قرار می‌گیرد.
رژیم صهیونیستی جنگ سایبری گسترده‌ای را علیه زیرساخت‌های کشور برای اخلال در روند خدمات آغاز کرده است که تیم‌های امنیت سایبری در حال مقابله با حمله سایبری صهیونیست‌ها هستند.
عباس پورخصالیان - هیچگاه خروجی چت‌بات را بی تأمل و تفکر ترویج نکنید! اگر داوری مطلبی را از پلتفرم هوش مصنوعی درخواست می‌کنید، به هوش باشید: قضاوت پلتفرم در مورد یک مطلب واحد، در اِزای پرسش‌های مترادف اما دارای بافت متفاوت، می‌تواند کاملا متناقض باشد!
آسیه فروردین - در سال ۲۰۲۵، رقابت فضایی، دیگر محدود به رقبای دوران جنگ سرد نیست. دوران جدیدی از رهبری چندقطبی در فضا شکل گرفته است.فضا، دیگر فقط یک مرز ناشناخته نیست، بلکه بستر قدرت استراتژیک، رشد اقتصادی و افتخار فناوری است.
آزاده کیاپور - نمایندگان پارلمان هشدار دادند دفتر کابینه بریتانیا در رسیدن به اهداف تاب‌آوری سایبری دولت، تا پایان سال ۲۰۲۵ موفق نخواهد شد.
سمیه مهدوی‌پیام - وعده ابزارهای هوش مصنوعی مولد، وسوسه‌انگیز است: ابزاری برای آزاد کردن زمان به منظور انجام کارهای باارزش‌تر، ساده‌سازی وظایف تکراری و آموزش مهارت‌های جدید. اما داده‌های حاصل از نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد کارکنان هنوز کاملا این ظرفیت را نپذیرفته‌اند و کارفرمایان نیز تلاش کافی برای کمک به آنها انجام نمی‌دهند.
سعید میرشاهی - جنگ تجاری جهانی، دیگر تنها یک دغدغه اقتصادی نیست، بلکه به تهدید راهبردی برای امنیت سایبری کشورها تبدیل شده است. در این شرایط، رهبران سایبری ناچارند رویکردهای خود را بازنگری کنند و با نگاهی فراتر از فناوری، به بازیگران ژئوپلیتیک بدل شوند.
علی شمیرانی - بیست سال پیش، شرکت‌ها می‌توانستند از طریق برنامه‌های واکنش‌محور برای حفظ حریم خصوصی داده، کار را پیش ببرند. چرا؟ چون جمع‌آوری داده‌ها، نسبتاً محدود بود، قوانین مربوط به حریم خصوصی سختگیرانه (و رایج) نبودند و سازوکارهای اجرایی نیز ضعیف‌تر بودند.
نگار قیصری – اشکان آتشکار، فرد ۳۸ ساله ایرانی، به‌دلیل جرایم مالی مربوط به رمزارزها با حکم تعقیب بین‌المللی صادرشده توسط دولت ایران، در تورین ایتالیا بازداشت شد.
سید مجید موسوی* - «سامانه ایرانیان اصناف» که زیر نظر و با کارفرمایی دبیرخانه هیات عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور مشغول فعالیت است، از زمان آغاز و عقد قرارداد همکاری، در مسایلی همچون نحوه واگذاری، توسعه و پشتیبانی آن به پیمانکار، نقش و جایگاه اتاق اصناف ایران و … با پرسش‌هایی برای جامعه اصناف کشور مواجه بود. چراکه با توجه به گستردگی خدماتی که این سامانه به میلیون نفر از جامعه اصناف ارایه می‌دهد چگونگی کارکرد آن قاعدتا حائز اهمیتی ویژه است.
اما در حالیکه دبیرخانه هیات عالی نظارت از ارایه توضیحات در خصوص این سامانه خودداری کرده بود، در روزهای قبل سامانه ایرانیان اصناف به ناگهان از کار افتاد.
در همین رابطه شرکت آرادفن (مجری/پیمانکار) سامانه مذکور اطلاعیه‌ای به این شرح روی خروجی خود فرستاد: «به اطلاع می‌رساند راس ساعت ۲۱:۳۱ شامگاه دوشنبه مورخ 1404.2.22، کلیه دسترسی‌های مجری قرارداد (پیمانکار) سامانه ایرانیان اصناف به سرورها و زیرساخت‌های سامانه ایرانیان اصناف، بدون دخالت و اطلاع شرکت پیمانکار و خارج از اذن و اراده وی، از دسترس خارج و قطع شده است. در نتیجه این رخداد، سامانه ایرانیان اصناف و کلیه سرویس‌های متصل به آن که به سایر دستگاه‌های متولی خدمات عمومی نظیر درگاه ملی مجوزها، سامانه جامع تجارت، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، وزارت راه و شهرسازی، سامانه سوخت سدف، سامانه انرژی وزارت نیرو و سایر دستگاه‌ها داده شده، از دسترس خارج شده است.
در ادامه این اطلاعیه آمده بود: پیگیری‌های لازم جهت اعلام علت یا علل قطعی ارتباط شرکت پیمانکار با سرورهای سامانه از دبیرخانه هیات عالی نظارت صورت گرفته است؛ لیکن تاکنون هیچ پاسخی از سوی دبیرخانه به این شرکت داده نشده است. مطابق با قرارداد، وظیفه و مسئولیت تامین سرور و زیرساخت بر عهده دبیرخانه هیات عالی نظارت است و وظیفه هرگونه پیگیری بر عهده دبیرخانه است. بدیهی است هرگونه مسئولیت‌های قانونی، فنی، پیامدهای نامطلوب، عواقب و خسارات مادی و معنوی و نارضایتی‌های ناشی از این اقدام متوجه دبیرخانه هیات عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور می‌باشد.»
بعد از این اطلاعیه، سامانه مذکور چندین روز برای فعالان صنفی کشور در دسترس ارائه خدمات نبود و هیچگونه توضیحی هم توسط دبیرخانه هیات عالی نظارت برای جامعه اصناف منتشر نشد که متعاقبا پرسش‌های بی‌پاسخ زیادی را به دنبال داشت.
از جمله اینکه دقیقا به چه دلیل سامانه از دسترس خدمات خارج شد؟ چرا دسترسی پیمانکار طبق اطلاعیه مذکور یکباره قطع شد و در این شرایط میلیون‌ها نفر از فعالان صنفی درگیر با مشکلات عدم اتصال به سامانه و خدمات برخط آن مواجه شدند؟
این موضوع اما بار دیگر پرسش‌ها در خصوص نحوه واگذاری سامانه به پیمانکار، شرایط و مفاد درونی آن و زمان اتمام قرارداد را زنده کرد که به چه دلیل دسترسی پیمانکار به سرورها قطع شد؟ آیا مفادی از قرارداد رعایت نشده بود؟ آیا زمان قرارداد به اتمام رسیده بود؟
این موضوع فعالان صنفی را چند روز دچار سردرگمی کرد و مشکلاتی را برای آنها به وجود آورد.
اما بعد از سردرگمی‌های یک هفته‌ای و بی‌پاسخ اصناف، اطلاعیه دیگری در خصوص برقراری ارتباط با سامانه نوین اصناف و بار دیگر از سوی پیمانکار، به این شرح منتشر شد: «از ساعت ۲۳:۰۰ روز دوشنبه مورخ 1404.2.29، مجددا سامانه نوین اصناف فعال و تمامی سرویس‌های متصل به آن از جمله درگاه ملی مجوزها برقرار شدند و سامانه به روال قبلی بازگشت. اتفاقات ناشی از قطع دسترسی به سرورها، فشار کاری سنگینی را به تیم فنی سامانه نوین اصناف وارد کرد تا در کمترین زمان ممکن، بتوان سامانه را مجددا آماده‌ی خدمت‌رسانی کرد.
زمان گلایه نیست. متولیان و مقصران اتفاقات اخیر از مردم و اصناف کشور عذرخواهی خواهند کرد. آنچه برای ما به عنوان مجری سامانه اهمیت داشت، کار شبانه‌روزی برای بازگشت به روال سابق بود که بحمدلله این اتفاق افتاد.
از همه عزیزان خواهشمندیم با صبر و طمانینه، مردم را در دریافت خدمت یاری دهند.»
اما کنشگری پیمانکار مربوطه و اطلاعیه‌های این شرکت از نحوه قطع شدن سامانه تا شروع مجدد آن و در عین حال سکوت دبیرخانه هیات عالی نظارت، موضوعی عجیب و لاینحل باقی ماند که پرسش‌های دیگری برای فعالان صنفی ایجاد کرد.
از جمله اینکه اصولا چرا دبیرخانه به عنوان کارفرمای سامانه مذکور در رابطه با علل قطع شدن و موارد مطرح شده از سوی پیمانکار، سکوت اختیار کرده است؟
به چه دلیل دبیرخانه کنشگری موثری در رابطه با علت قطع سامانه، مشکلات ایجاد شده و اتصال مجدد آن انجام نداده و جامعه اصناف در فضایی یکطرفه تنها نظاره‌گر اطلاعیه‌های پیمانکار در این زمینه بودند؟
مگر دبیرخانه کارفرمای سامانه و به نوعی مالک و متولی آن نیست؟ پس به چه دلیل پاسخگویی و اطلاع رسانی مناسبی برای جامعه میلیونی اصناف در این زمینه انجام نداده و نمی‌دهد.
این در حالیست که قاعدتا مناسبات درونی سامانه‌ای که کارکرد آن میلیون‌ها فعال صنفی را درگیر می‌کند، بایستی برای جامعه اصناف روشن و شفاف باشد. لذا دبیرخانه به عنوان کارفرمای سامانه مذکور موظف است در این رابطه به ذینفعان اصلی خود یعنی فعالان صنفی که اصولا هزینه‌های این سامانه نیز از سوی ایشان پرداخت شده است، اطلاع‌رسانی شفافی کند. اینکه سامانه‌ای به این گستردگی بدون توضیحی، یکباره از دسترس خارج و میلیون‌ها فعال صنفی را در سردرگمی فرو برد و این روند چند روز هم به طول بیانجامد، موضوعی نیست که بتوان به سادگی از کنار آن گذشت.
همچنین باید این مهم را نیز مد نظر داشت که به جز دبیرخانه هیات عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور، اتاق اصناف ایران متولی میلیون‌ها واحد صنفی در کشور است و هر گونه اختلال در کارکرد سامانه مذکور، مستقیما اتحادیه‌ها و اتاق‌های کشوری ذیل اتاق را درگیر حواشی کرده و آنها را موظف به پاسخگویی به جامعه اصناف و اعضای تحت پوشش خود می‌کند.
در چنین شرایطی علت سکوت و غیبت اتاق اصناف ایران نیز در این ماجرا و نقش دقیق این نهاد در قرارداد سامانه مذکور روشن نیست.
به عبارت دیگر پرسش اینجاست که اتاق اصناف ایران به عنوان متولی اصلی جامعه اصناف، دقیقا چه نقشی داشته و در کجای قرارداد سامانه‌ای است که مستقیما کارکرد آن به اتحادیه‌ها و اتاق‌ها و اعضای تحت پوشش میلیونی اصناف مربوط می‌شود؟
و در نهایت پرسش پایانی اینکه اصولا چرا از ظرفیت نمایندگان میلیون‌ها واحد صنفی در کشور برای تضمین کیفیت قراردادها و پیشگیری از بروز چنین مشکلاتی بهره‌برداری نشده است؟ (منبع:عصرارتباط)
*فعال صنفی و نائب رئیس اتاق اصناف میانه
عباس پورخصالیان - سیستم‌های هوش مصنوعی، گسترۀ وسیعی از انواع دستگاه‌های الکترونیکیِ خودکارِ دارای رفتار واکنشی را در بر می‌گیرند. این گسترۀ وسیع دارای دو مرز است: مرز پائینی با حداقل حسگری و درک موقعیت؛ و مرز بالایی با حداکثر حسگری، بیشترین درک موقعیت و بهترین رفتار واکنشی.
سعید میرشاهی - اینترنت در دنیای دیجیتال امروز، به بخش جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره در حوزه‌هایی مانند اشتغال، آموزش، سرگرمی و ارتباطات تبدیل شده است. با افزایش تقاضا برای دسترسی به اینترنت، مردم به دنبال طرح‌های داده‌ای یا بسته‌های اینترنتی با قیمت مناسب هستند.
آغاز ناترازی‌های ارتباطی در کشور اگرچه مشهود است، اما در عین حال شاخص‌های متعددی برای ارزیابی و بررسی دارد. از آمارهای رسمی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مبنی بر کاهش مستمر میزان سرمایه‌گذاری اپراتورها در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی در سال‌های گذشته گرفته تا افت و عدم بهبود کیفیت و سرعت اینترنت.
احمد محمدغریبان - خاموشی و قطع امروز برق که از آن با عنوان ناترازی انرژی یاد می‌شود و به گسترش اعتراضات، نارضایتی‌ها، فرصت‌سوزی و خسارات به صنایع کشور انجامیده به دلایلی همچون افزایش تقاضای انرژی، کمبود ظرفیت تولید، مشکلات اقتصادی، سیاستگذاری‌های نامناسب، نوسانات در تولید انرژی، عدم سرمایه‌گذاری کافی در بخش تولید، عدم اصلاح تعرفه‌های فروش برق، الگوی مصرف نامناسب برق و … باز می‌گردد.
علی شمیرانی - ۱- برخی می‌گویند فناوری‌های نوظهور را نباید بلافاصله با وضع قوانین خفه کرد. در پاسخ باید گفت، فرض کنید این گزاره پذیرفته شد، اکنون پرسش اینجاست که اصولا استاندارد بی‌قانونی چند سال است و تا چه زمانی باید قانونمندی را به تعویق انداخت؟
در ظاهر اکوسیستم استارتاپی ایران پر از شور و حرکت است. همایش های پرتعداد، جوایز درخشان، سخنرانی های پرشور. اما پشت این ویترین، واقعیتی ایستاده که کمتر کسی حاضر است درباره‌اش حرف بزند، تیم‌هایی که نه مشتری واقعی دارند، نه درآمد پایدار، نه مدل اقتصادی مشخص.
آزاده کیاپور - در دنیایی که حدود ۶ میلیارد نفر تحت پوشش نزدیک به ۱۵۰ قانون مرتبط با حریم خصوصی هستند، رسیدگی به درخواست‌های مرتبط با حقوق داده‌ها (DSR)، به چالش بزرگ برای عملیات سازمان‌ها تبدیل شده است.
آسیه فروردین - امیلیو ایزیلو، تحلیلگر استراتژیک اطلاعات سایبری، در وب‌سایت موسسه oodaloop که اطلاعات تحلیلی درباره امنیت جهانی، فناوری و مسائل تجاری ارائه می‌دهد، همکاری ایران، روسیه، چین و کره‌شمالی در حوزه سایبری و احتمال ایجاد پیمان ورشوی سایبری، را بررسی کرده است.
یک شرکت رمزارز ثبت‌شده در بریتانیا، به نام BTCMining Limited، پس از تحقیقات مربوط به شکایات جهانی در حوزه تقلب و تخلفات مالی، تعطیل شد.
سمیه مهدوی‌پیام - حضور استارلینک در هند، خصوصا بعد از چالش‌های ارائه خدمات در اوکراین و برزیل، نگرانی‌هایی را درباره نفوذ در این کشور برانگیخته است. آنوراگ، پژوهشگر، با انتشار گزارشی در رسانه سیاست فناوری پیامدهای این اتفاق را در هند، از منظر اقتصاد سیاسی ارتباطات، بررسی کرده است.
علی شمیرانی - مدت زیادی است که در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، بازار تدوین انواع برنامه، نقشه راه، پیش‌نویس، توافقنامه، مصوبات و امثالهم، همچنان داغ و سکه است.
سعید میرشاهی - مرکز اروپایی حقوق دیجیتال، یک سازمان غیرانتفاعی مستقر در وین است که بر حفاظت از داده‌ها و حقوق حریم خصوصی شهروندان اروپایی تمرکز دارد. این مرکز، در سال ۲۰۱۸ توسط مکس شرمز، وکیل و فعال حقوق حریم خصوصی تأسیس شد.
فاطمه زهرا جامی* - در تقویم رسمی کشور، ۲۷ اردیبهشت‌ماه به نام «روز ارتباطات و روابط‌عمومی» ثبت شده؛ اما آنچه امروز و مرتبط با این مفهوم در ایران شاهد آن هستیم، نه محلی برای گفت‌وگو با مردم، بلکه ساختاری متزلزل،
عباس پورخصالیان - چند ماه است که در آپارات و یوتیوب، مصاحبه‌هایی با تعدادی از دانشگاهیان و نخبگان ایرانی را به اشتراک می‌گذارند با محوریت هوش مصنوعی. خلاصۀ کلام پیامبرگونۀ مصاحبه شوندگان این است که:
فاطمه زهرا جامی*- در هفته‌های اخیر، موضوع افزایش تعرفه اینترنت به یکی از محورهای داغ فضای رسانه‌ای و تصمیم‌گیری بدل شده است. در حالیکه اپراتورهای اصلی کشور صراحتاً خواستار اصلاح تعرفه‌ها هستند، وزارت ارتباطات مخالفت خود را با افزایش قیمت‌ها اعلام کرده، اما بدون ارائه راهکار مشخص برای جبران ناترازی اقتصادی عمیقی که اپراتورها با آن مواجه‌اند.
آسیه فروردین - درک پتانسیل ارزهای دیجیتال در چشم‌انداز مالی دیجیتال و در حال تحول امروز، بسیار مهم است. دولت‌ها، شرکت‌ها و افراد، همواره در جستجوی مسیرهای مالی جدید هستند. این روند رو به رشد، نشان‌دهنده تغییر مثبت به سمت تأمین مالی غیرمتمرکز است
علی شمیرانی - در صبح سرد نوامبر ۱۹۱۱، ستوان جولیو گاوتی، خلبان ایتالیایی، از کابین هواپیمای تک‌بال بر فراز بیابان‌ها و زمین‌های کشاورزی لیبی امروزی خم شد و چهار نارنجک کوچک به سوی اردوگاه سربازان عثمانی پرتاب کرد. این بمباران که در رسانه‌های بین‌المللی به طور گسترده پوشش داده شد،
فاطمه زهرا جامی*- مراسم روز جهانی ارتباطات روز قبل با حضور رئیس‌جمهور در پژوهشگاه فضایی ایران برگزار شد؛ رویدادی که در آن از پروژه‌های زیرساختی رونمایی شد، درباره سرعت و کیفیت اینترنت سخن به میان آمد و از دستاوردهای فناورانه وزارت ارتباطات سخن رفت.
احمد محمدغریبان - نزدیک به 9 ماه از آغاز به کار ستار هاشمی به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گذرد، اما نشانه‌ای از حل مشکلات مزمن این حوزه به چشم نمی‌خورد و به همین جهت در متن حاضر صرفا به بررسی برخی از این مسایل و مشکلات پرداخته شده است.
علی شمیرانی - سال‌ها پیش، اخبار و شایعات در ایران در فضاهایی محدود و غیررسمی گردش می‌کردند؛ از تاکسی و صف نانوایی تا محافل خانوادگی و دوستانه. آن زمان، روایت‌ها بیشتر شفاهی بودند و دامنه اثرگذاری‌شان محدود به چند نفر.
رزنیکا رادمهر - پس از حملات سنگین در سال گذشته، حزب‌الله لبنان، جنگ علیه رژیم صیهونیستی را از زمین به فضای سایبری منتقل کرده است؛ اقدامی که می‌تواند آتش‌بس شکننده بین آنها را به خطر اندازد.
علی پژوهش - تارنمای اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات امروز اعلام کرد که هفتمین سفر خارجی ستار هاشمی به مقصد چین آغاز شده است. هفت سفری که غیر از ونزوئلا هیچکدام منجر به امضاء قرارداد الزام آور همکاری نشد،
فاطمه زهرا جامی - در تاریخ ۸ اردیبهشت، بهزاد اکبری، معاون وزیر ارتباطات و رئیس شرکت ارتباطات زیرساخت، در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) از وقوع «یکی از بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین حملات سایبری» علیه زیرساخت‌های کشور خبر داد.
سعید میرشاهی - دولت تایوان، رویکرد فعالی برای حمایت از صنعت هوش مصنوعی در پیش گرفته و با تدابیر سیاستی و چارچوب‌های حقوقی متناظر، توسعه صنعتی را ترویج می‌کند. در نیمه دوم ۲۰۲۴، شورای ملی علم و فناوری (NSTC)، پیش‌نویس قانون پایه هوش مصنوعی را ارائه کرد که اوایل ۲۰۲۵، برای بررسی به هیئت وزیران (کابینه تایوان) ارائه شد.
فاطمه زهرا جامی - در حالیکه افکار عمومی هنوز پاسخی درباره نشت اطلاعات مشتریان بانک سپه دریافت نکرده‌است، این بانک با برگزاری مراسم «صدسالگی» خود را پیشگام بانکداری دیجیتال معرفی کرد؛ بی‌آن‌که حتی کوچکترین اشاره‌ای به بزرگ‌ترین بحران اعتماد اخیرش داشته باشد.
