حذف ایران از مسیر بینالمللی ترانزیت داده
دویچهوله، در گزارشی به بررسی رقابت ژئودادهای در منطقه و تلاش کشورهای حاشیه خلیج فارس برای اهدافی نظیر دور زدن و جایگزینی مسیرهای ترانزیت داده نزدیک به ایران در تنگه هرمز، تبدیل شدن به مرکز داده منطقه با تمرکز بر هوش مصنوعی، تقویت زیرساختهای فیبرنوری و جهش به اقتصاد دیجیتال این کشورها پرداخته است.
در این گزارش آمده است: برنامه شرکت مخابراتی مستقر در قطر، این است که طی سالهای آینده، ۵۰۰ میلیون دلار (۴۳۰ میلیون یورو)، برای سامانههای جدید کابل فیبر نوری زمینی هزینه کند. این کابلها از شبهجزیره عربستان تا اروپا امتداد خواهند یافت. طبق گزارش خبرگزاری رسمی قطر (QNA)، این کابلها از عمان آغاز شده، از آنجا به عراق و ترکیه میروند و در نهایت، به فرانسه میرسند.
طبق گزارشهای مطبوعاتی، سوریه و عربستان سعودی نیز در حال مذاکره برای ساخت سامانه مشابهی از کابلهای داده هستند که آن هم از شبهجزیره عربستان تا اروپا امتداد خواهد یافت.
ایاد العانی، استاد مدیریت تغییر و مشاوره در برلین معتقد است این نکته قابلتوجهی است که هر دو کشور قطر و عربستان بهدنبال ایجاد یک اتصال زمینی هستند.
او گفت: «این موضوع نشان میدهد عراق و سوریه، کشورهای امن برای ترانزیت به شمار میروند که میتوان در آنها سرمایهگذاری کرد. این وضعیت، این دو کشور را بیشتر در شبکه بینالمللی ارتباطات داده ادغام خواهد کرد و اقتصاد دیجیتال محلی، از آن سود خواهد برد. این امر، احتمالاً توسعه اقتصادی آنها را تقویت میکند.»
مسیرهای جایگزین برای دور زدن تنگه هرمز و دریای سرخ
طبق گزارش QNA، عزیز عثمان فخرو، مدیرعامل اوردو، در کنفرانسی در دوحه اعلام کرده این سامانه، «انعطافپذیری شبکههای جهانی را تقویت و مسیرهای جایگزینی ایجاد میکند که از چالشهای کنونی در دریای سرخ و تنگه هرمز عبور میکنند.»
از منظر اپراتورهای شبکه، هر دو منطقه دریایی، پرریسک محسوب میشوند. تنگه هرمز، ایران را از شبهجزیره عربستان و کشورهایی که تهران با آنها رقابت و دشمنی شدیدی داشته، یعنی عربستان سعودی و امارات متحده عربی، جدا میکند. ایران، بهویژه در تنگه هرمز، چندین بار با عربستان درگیر شده است. در مقابل، قطر، روابط خوبی با ایران دارد.
وضعیت در دریای سرخ، شکنندهتر است. سالانه ۲۲ هزار کشتی از تنگه بابالمندب که دریای سرخ را به خلیج عدن متصل میکند، عبور میکنند. این منطقه همچنین یکی از مسیرهای اصلی شبکه دیجیتال است.
اکنون ۱۵ کابل زیردریایی میانقارهای از این ناحیه عبور میکنند. طبق اعلام شرکت HGC Global Communications، حدود ۸۰ درصد ترافیک داده بین آسیا، آفریقا و اروپا از طریق همین کابلها منتقل میشود. این کابلها بارها هدف حمله قرار گرفتهاند یا ممکن است قرار گرفته باشند، زیرا همیشه شواهد روشنی وجود ندارد که آسیبها عمدی بودهاند.
در سال ۲۰۰۸ چند اختلال رخ داد؛ زمانی که طبق بررسی مدرسه مطالعات بینالمللی هنری جکسون در دانشگاه واشنگتن، پنج کابل درحوادث مختلف آسیب دید. از این میان، سه کابل، آسیا و اروپا را به هم متصل میکردند و در نتیجه، ۷۰ درصد اتصال اینترنتی مصر، بهطور موقت از دست رفت و هند با کاهش ۵۰ تا ۶۰ درصدی پهنای باند مواجه شد.
در جنگ اخیر بین اسرائیل و حماس در غزه، این گروه از حمایت حوثیها در یمن برخوردار شد. حماس توسط اتحادیه اروپا، ایالات متحده و دیگر کشورها، بهعنوان یک سازمان تروریستی شناخته میشود. حوثیها به صدها کشتی در دریای سرخ حمله کردند تا تجارت بینالمللی را مختل کنند.
طبق اعلام HGC، این گروه همچنین در بهار ۲۰۲۴، به چهار سامانه کابل از جمله کابل Asia-Africa-Europe1 که سه قاره را به هم متصل میکند، آسیب رساند.
گفته میشود حدود یکچهارم ترافیک داده، تحتتأثیر قرار گرفته است.
شرکت HGC در بیانیهای توضیح داد که چگونه با تغییر مسیر، ترافیک داده به اروپا از طریق سرزمین اصلی چین، ایالات متحده یا کابلهای بدون آسیب در دریای سرخ، ارتباطات بینالمللی را حفظ میکند. هدف این است که سامانههای جدید از وقوع این حوادث جلوگیری کنند.
طبق گزارش خبرگزاری رسمی قطر، عزیز عثمان فخرو از اوردو گفت که «همکاریهای فرامرزی اکنون، هم به یک ضرورت عملیاتی و هم به یک ضرورت استراتژیک تبدیل شده است؛ بهویژه با توجه به اینکه خاورمیانه یک مرکز جهانی لجستیکی و دیجیتال است و ۳۰ درصد دادههای جهان و ۹۰ درصد دادههای مبادلهشده بین اروپا و آسیا از طریق آن عبور میکند.»
دروازهای یکپارچه برای اتصال خاورمیانه
از سوی دیگر قطر همچنین بهطور سیستماتیک صنعت مخابرات خود را گسترش میدهد. پاییز گذشته، شبکه ملی پهنباند قطر (QNBN) و شرکت (GBI) Gulf Bridge International قصد خود برای ادغام بخشهای مخابراتیشان را اعلام کردند.
این ادغام، اکنون تکمیل شده است. شبکه ملی پهنباند قطر در زمینه کابلهای فیبر نوری تخصص دارد، در حالی که GBI روی کابلهای زیردریایی و زمینی تمرکز میکند.
روزنامه انگلیسیزبان The Peninsula در قطر گزارش داد که «ادغام QNBN و GBI، دو کسبوکار بسیار مکمل را گرد هم آورده تا به یک پیشرو در زیرساخت دیجیتال و هوش مصنوعی بیطرف نسبت به حاملها تبدیل شود و اتصال قطر به جهان را بیش از پیش تقویت کند.»
ایاد العانی تأکید کرد که پروژهها تنها روی زیرساختها تمرکز ندارند، بلکه فناوری دیجیتال قطری، از جمله مراکز داده نیز مورد توجه قرار گرفته است.
او به دویچهوله گفت: «فقط زیرساختها هماکنون بهعنوان منبع قابل توجه درآمد درنظر گرفته میشوند، اما در کنار مراکز داده و نوآوری، پیشنیازهای لازم نیز برای یک اقتصاد دیجیتال موفق فراهم میشود.»
در همین رابطه و بر اساس گزارش گلفتایمز، طبق اعلام GBI، اکنون قطر تلاش میکند شرکتهای نوآور هوش مصنوعی از اروپا و آسیا را جذب کند و «دروازهای یکپارچه برای اتصال درون منطقه خاورمیانه» ارائه دهد.
این روزنامه انگلیسیزبان مستقر در قطر افزود: «شرکت ادغامشده بر بیشینهسازی فرصتها در بازار ترافیک داده بینالمللی تمرکز خواهد کرد. این شرکت با بهرهگیری از منابع و تخصص ترکیبی خود، قصد دارد به یک بازیگر کلیدی تبدیل شود، نوآوری را هدایت کند و حضور خود را در سطح جهانی گسترش دهد تا به افزایش تقاضا برای اتصال دادههای فرامرزی پاسخ دهد.»
ایاد العانی گفت که قطر، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، با ایجاد این سامانهها، نگاهی به عصر پس از سوختهای فسیلی نیز دارد.
او افزود: «این منطقه، همچنین تقریباً دارای انرژی خورشیدی نامحدود و نسبتاً ارزان برای راهاندازی مراکز داده است. این، مزیت مهمی در این صنعت پرمصرف انرژی محسوب میشود. برخلاف ایالات متحده، نیاز به نیروگاههای هستهای اضافی نیست.»
