جنگ علیه ائتلاف‌های مخالف خلافت داعش از جنوب شرق آسیا تا شمال آفریقا ادامه داشته و هنوز اماکن بسیاری برای ادامه جهاد باقی مانده است." این جمله آخرین و جدیدترین اظهارات فرماندهان باقی مانده داعش (عناصر خارجی و غیر عراقی و سوری داعش) پس از نبرد موصل است که به صورت پیام صوتی در قالب یک ویدئوی16 دقیقه‌ای توسط سلسله مجموعه‌های رسانه‌ای این تشکیلات تروریستی منتشر شده است.
در تحلیل این ویدئو باید گفت که داعش تا حدودی بر جنگ رسانه‌ای تکیه کرده است. به گونه‌ای که تاکنون تحقیقات و پژوهش‌های زیادی در مورد روند فعالیت‌های سایبری و گستره انجام آن توسط داعش از سوی موسسات و اندیشکده‌های غربی و اروپایی صورت گرفته است که بسیاری از آنها معتقد هستند که فاز جدید فعالیت‌های داعش؛ حملات سایبری گسترده بعلاوه حضور فعال و شبکه‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی خواهد بود.
از این جهت اگر به مانیفست جدید داعش که به تازگی در صوت‌ها و فیلم‌های خود نسبت به انتشار آن اقدام شده، توجه کنیم می‌فهمیم که داعش در حال تغییر فاز فعالیت‌های خود است. به صورتی که دو سال پیش هم آنها اعلام کرده بودند که جنگ با دشمنان دو محور اساسی دارد: اول محور نظامی و دوم محور تبلیغاتی.
«گستره فعالیت و شبکه‌سازی سایبری که چند روز قبل توسط داعش ادعا شده است»
منظور از محور تبلیغاتی همان مدیریت جهانی بر اساس ساخت ویدئو‌ها، اینفوگرافیک، تصاویر تخصصی و راه اندازی شبکه‌های گسترده ارتباط جمعی است که هدف از آن اطلاع رسانی و هدایت افکار عمومی خواهد بود. به بیانی گویاتر؛ داعش از زمان پیدایش خود تاکنون در صدد است تا با انتشار وحصولات رسانه‌ای خود جهانیان را به هر ترتیبی که شده با فعالیت‌ها خونین خود در عراق و سوریه و سپس اروپا، آفریقا و آسیای میانه آگاه کند.
در اینجا باید در خصوص فعالیت رسانه‌ای و حضور داعش در شبکه‌های مجازی اجتماعی تفکیک قائل شویم. به گونه‌ای که در بخشی دیگر داعش قصد دارد تا با استفاده از تکنیک‌های رسانه‌ای و فیلم‌سازی اقدام به جذب افکار و تشویق آنها برای پیوستن به صفوف بنیادگرایان جهادی نماید و فاز دیگر فعالیت خود که جذب رسمی و گزینش آنها خواهد بود از طریق شبکه‌های اجتماعی پیگیری می‌شود.
اما «خلافت سایبری» داعش همانند قیام مسلحانه آنها دارای ایدئولوژی و راهبردهای فکری است. اینکه گمان کنیم که در فضای مجازی هیچ راهبرد مذهبی و ایدئولوژیک از سوی داعش به کار بسته نمی‌شود؛ به بیان واضح ساده اندیشی تلقی می‌شود.
در این راستا باید به سخنان "ریان مشعل" مسئول رسانه‌ای داعش توجه شود که مرگ وی همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. او بیان می‌کند که دشمنان خلافت اسلامی هجمه‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی شدیدی علیه رهبران و عناصر داعش به راه انداخته‌اند که باید توجه خاصی به این روند داشته باشیم.
«آخرین تصویر تبلیغاتی منتشر شده از داعش که به یارگیری پنهان اشاره دارد»
مشعل اعلام می‌کند که حضور ارتش رسانه‌ای به اصطلاح مجاهدان داعش در کنار ارتش نظامی این گروه تروریستی که اهمتیش نسبت به جهاد نظامی کمتر نیست نباید نادیده گرفته شود؛ زیرا غفلت از این موضوع به مثابه خیانت به «خلیفه و خلافت» خواهد بود.
با کمی تعقل در مورد اظهارات ریان مشعل مهمترین داده‌ای که از آن استنباط می‌شود این است که وی در چه بازه زمانی به فکر تاسیس خلافت سایبری بوده است؟ محتویات محصولات و داده‌های موجود نشان می‌دهد که حضور داعش در شبکه‌های مجازی کمی بعدتر از آغاز فعالیت آنها صورت گرفته است.
بر این اساس جالب است تا به سخنان اخیر «تیم کلمنت» ماور سابق واحد ضد تروریسم اف.بی.آی رجوع کنیم. وی معتقد است که دستگاه رسانه‌ای عریض و طویل داعش قبل از آنکه آنها اقدام به تسخیر عراق و سوریه کنند وجود داشته و در طی سالها و ماه‌ها، خیلی سریع تکامل یافته است و همین موضوع موجب شده که فعالیت‌های این گروهک تروریستی نسبت به سایر جریان‌های تروریستی قدیمی مانند طالبان و القاعده سریعتر برجسته و همه‌گیر شود.
«تیم کلمنت/ مامور سابق واحد ضد تروریسم اف.بی.آی»
در تشریح و تحلیل بنیان ایدئولوژیک "خلافت سایبری" داعش باید نگاهی به گفتمان و سخنان رهبران این گروهک تروریستی که روزی در بیعت با سازمان تروریستی القاعده بوده‌اند بیاندازیم. به عنوان مثال «ابو حمزه المهاجر» معاون ارشد "ابو مصعب الزرقاوی" که به عنوان بنیانگذار و رهبر شاخه القاعده در عراق به حساب می‌آمد در خصوص فعالیت رسانه‌ای نظریه‌ای خاص دارد که امروزه داعش از آن به عنوان فتوای فقهی خود در بحث تشکیل خلافت سایبری استفاده می کند.
وی معتقد است که پیامبر (ص) در غَزوات (جنگ‌هایی که پیامبر اسلام در آن حضور داشتهاند) و سیاست های خود به ابعاد رسانه‌ای توجه خاصی داشتهاند. در اینجا "ابو حمزه المهاجر" بر اساس اسناد فقهی که مربوط به صدر اسلام و جنگهای پیامبر(ص) بوده است اظهار می‌کند که حضرت رسول(ص) شاعر‌هایی مانند «حسان بن ثابت»، «عبدالله بن رَواحه» و «نخساء» را در جهت سرودن اشعار حماسی تشویق می‌کردند.
«ابو حمزه المهاجر»
وی ادامه می‌دهد که پیامبر اسلام (ص) از تشویق شعرا در زمان قبل و حین جنگ‌ها دو هدف را دنبال می‌کردند؛ نخست سرودن و خواندن قصیده‌ها و شعرهای حماسی در میان لشگر خودی که منجر به تقویت روحیه شود و دوم، تضعیف روحیه دشمن و فرو پاشیدن عظمت آنها. از اینرو امروزه شاهد هستیم که داعش با گذشت 7سال از کشته شدن "ابو حمزه المهاجر" به دنبال قبض و بسط سخنان وی در مقیاس جهانی خلافت سایبری خود است.
از دیدگاهی دیگر اینگونه استنباط می‌شود که داعش «ارتش سایبری خلافت» را دارای مسئولیت‌های مهم و اساسی می‌داند که مهمترین آنها ترساندن طاغوت (دولت‌ها و حکومت‌های هدف)، فراخواندن طرفداران برای جهاد و هجرت (بر اساس نظریه فقهی سلفی‌های جهادی و دعوتی) و همچنین کمک به عناصر خود برای فتح اراضی مورد نظرشان؛ است.
در فاز دیگر داعش به دنبال رفع شبهات و تزکیه معنوی عناصر خود قبل از اعزام آنها برای جنگیدن یا آماده سازی مسلمانان برای پیوستن به صفوف تروریستها است که تمامی این اهداف را، وظایف ارتش سایبری اعلام کرده‌اند.
نکته‌ای که داعش پس از آزادسازی موصل و حتی قبل از آن به صورت آشکار به آن اشاره می‌کند و به نوعی راهبرد جغرافیایی و هجرت آنها را مشخص می‌نماید این است که آنها به تمامی عناصر خود در عراق و سوریه اعلام کرده‌اند که اگر سیر هجرت به اراضی و بلاد خلافت (کشورهای مورد نظر برای حضور گسترده داعش) بر شما بسته شده؛ مسیر هجرت به سوی بسیاری از مناطق مانند غرب و شمال آفریقا، افغانستان، جنوب شرق آسیا، اروپا و همچنین دیگر ممالک به روی شما باز است.
در تفسیر این راهبرد باید بگوییم که داعش قصد دارد تا به عناصر خود بفهماند در صورتی که هر گونه تهدیدی متوجه آنها شد؛ به کشورهای خود و یا سرزمین‌هایی که فکر می‌کنند به راحتی می‌توانند به آنجا ورود کرده و به صورت عادی زندگی دیگری را شروع کنند، هجرت کرده و پس از آن خود را به شبکه جهانی داعش متصل کنند. چراکه آنها معتقد هستند مادامی که اهدافشان محقق نشده است، جهاد ادامه دارد.
مساله دیگری که برگرفته از سخنان "ابو حمزه المهاجر"، "ابومصعب الزرقاوی" و همچنین "ابوبکر البغدادی" است؛ تقویت روحیه و اعتقاد آنها خواهد بود. به گونه‌ای که آنها اذعان می‌کنند که از ائتلافات و کارشکنی دشمنان علیه خود نترسید چراکه شما مشمول «و حرض المومنین» هستید که دلالت به تحریک و تشویق عناصر داعش دارد.
فرجام سخن:
به گزارش فارس داعش «جهاد رسانه‌ای» را بر عناصر خود واجب می‌داند و اعلام می‌کند که هجرت برای جهاد؛ موجب نمی‌شود که ضمان فعالیت‌های رسانه‌ای از شما برداشته شود. این راهبرد فعلی داعش دقیقاً به سخنان «ابوبکر البغدادی» دلالت می‌کند که در سال 2014 در مسجد نوری موصل از آن پرده برداشت. چراکه بغدادی اعلام کرده بود که جغرافیای جهاد؛ تمامی نقاط جهان را در بر می‌گیرد و حتی "ابو محمد العدنانی" (سخنگوی سابق و مسئول عملیات‌های خارجی داعش) در سخنانی خطاب به عناصر خارجی داعش اعلام کرده بود که "ضربه چاقوی شما در اراضی کشورهای اروپایی از عملیات انتحاری در اراضی خلافت (عراق و سوریه) محبوبتر است".
لذا تمامی داده‌ها نشان می دهد که داعش به دنبال شبکه‌سازی و گسترش فعالیت‌های خود در عرصه رسانه‌ای و جنگ سایبری است که گستره آن جهان خواهد بود.
نویسنده:
فرشاد گلزاری
