آیا برای انقلاب داده‌ها آماده‌ایم؟!
م.ر.بهنام رئوف* - چهار سال پیش ادوارد اسنودن، کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا و پیمانکار سابق آژانس امنیت ملی این کشور از یک عملیات عظیم جاسوسی در سطح جهان توسط دولت آمریکا خبر داد.
عملیاتی که اسناد منتشر شده آن نشان می‌داد دولت آمریکا از سال‌ها پیش و با همکاری گروه «فایو‌ایز»، دولت‌های اروپایی و شرکت‌های تلفن، جاسوسی گسترده‌ای از مردم عادی و شخصیت‌های مهم و حتی هم‌پیمانان سیاسی خود داشته است. این جاسوسی‌ها بیشتر در مکالمات تلفنی، ایمیل، موتورهای جست‌وجوی اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و هر آن‌چه به نوعی دیتا تولید کرده، صورت گرفته است.
دو سال قبل‌تر از افشاگری‌های اسنودن مبنی بر جمع‌آوری تمام دیتاهای تولیدشده در شبکه‌های مخابراتی و اینترنتی، باراک اوباما در دومین دوره رقابت‌های ریاست‌جمهوری خود توانست از اطلاعات تولید شده شبکه‌های اجتماعی استفاده کند و با درک مشکلات مردم و تمرکز شعارهای تبلیغاتی و برنامه‌های خود روی همین موضوعات برای دومین بار رئیس جمهوری آمریکا شود. البته فقط اوباما از این ترفند استفاد نکرد چراکه کمتر از یک‌سال پیش دونالد ترامپ نامزد جمهوری‌خواه نیز توانست با آنالیز هشتگ‌ها و فاش کردن مسائل مورد علاقه کاربران برنده ایالت‌های اصلی باشد و در کمال ناباوری دموکرات‌ها وارد کاخ سفید شود.
روند موفقیت‌های پزشکی به‌خصوص در بخش صنایع دارویی و مشخصا روی بیماری‌های صعب‌العلاجی همچون سرطان سینه و سرطان پروستات در یک دهه گذشته رشد چشمگیری داشته است. دلیل هم کاملا روشن و واضح است. استفاده از دیتاهای جمع‌آوری شده پیرامون میزان موفقیت داروها در میان بیماران مختلف در سراسر جهان. به‌جز صنایع دارویی و علوم پزشکی اکنون در ورزش، آموزش و پژوهش، تجارت و بازرگانی و از همه مهم‌تر در اقتصاد و مسائل مالی همانند جمع‌آوری مالیات‌ها یا جلوگیری از اختلاس‌ها و مشکلاتی از این دست، کلان‌داده‌ها نقش بسیار بالایی ایفا می‌کنند.
همه این موارد بیانگر یک انقلاب عظیم جهانی است که بسیاری از کارشناسان آن را انقلاب دیتا می‌نامند. آن‌چه تا پیش از این در فیلم‌های تخیلی هالیوود دیده می‌شد، اکنون به کمک اینترنت، گوشی‌های هوشمند و اینترنت اشیا به واقعیت تبدیل شده و در حال تولید بایت‌های ارزشمند اطلاعات است.
عصر حاضر دیگر عصر قطرات نفت و فلزات گرانبها نیست، بلکه عصر اطلاعات و آنالیز و بررسی آن است. پیروز این میدان آن‌هایی هستند که بتوانند به‌راحتی دیتاهای تولید شده در سازمان‌ها، شرکت‌ها و به‌شکل کلی دیتاهای تولیدشده در کشور خود را بررسی کنند و به‌درستی آن‌ها را به‌کار گیرند. در ایران اما توجه مسئولان دولتی به فناوری‌های نوین معمولا با چند سال تاخیر صورت می‌گیرد. به‌عنوان مثال تا همین چند سال پیش بسیاری از سایت‌های دولتی روی سرورهای خارجی میزبانی می‌شدند تا درنهایت با تصویب قوانینی علاوه بر سایت‌های دولتی مراکز حساس دیگر نیز موظف شدند تا اطلاعات آنلاین و آفلاین خود را صرفا روی سرورهای داخلی میزبانی کنند.
دیتاهای عظیم زمانی ارزش پیدا می‌کنند که علاوه بر دردسترس بودن بتوان آن‌ها را با ابزارهای مختلف مورد سنجش و بررسی قرار داد. در بخش نگهداری داده‌ها به نظر می‌رسد که سازمان‌ها و مراکز مختلف چه در بخش‌های دولتی و چه خصوصی هر یک راه و روش خاص خود را طی کرده و هیچ استاندارد و برنامه مدونی ندارند. حجم اطلاعات تولید شده در کشور روز به‌روز در حال افزایش است اما بااین‌حال به نظر می‌رسد که ما برای انقلاب داده‌ها آن‌چنان که باید آماده نیستیم. اکنون سوالی که پیش می‌آید این است که چه زمانی قرار است دولت در این بخش ورود کرده و قوانین و استانداردهای مشخص را تدوین کند؟
*دبیر تاچ‌پلاس (منبع: روزنامه آسمان آبی)
- ۹۶/۰۶/۲۶