اقتصاد دیجیتال و لزوم بازنگری قوانین
علیقلی گنجی - فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال در ایران و جهان در حال توسعه است و نظامهای حقوقی دنیا چارهای جز هماهنگ کردن خود با این توسعه روزافزون ندارند. لیکن روند روبه رشد ودیجیتالی شدن اقتصاد، ضرورت بهروزرسانی قوانین و تطبیق آن با نیازهای اقتصادی را دوچندان کرده است،لذا اقتصاد دیجیتال را میتوان در چند محور مورد بررسی قرار داد.
در میان اهمیت حفاظت از داده از جنبههای مختلف قابل بررسی است.
اولا در دنیای دیجیتال، مقدار عظیمی از اطلاعات شخصی توسط شرکتها و سازمانها جمعآوری و ذخیره میشود. از این رو ضرورت بهروزرسانی قوانین در خصوص حفاظت از اطلاعات شخصی و حریم خصوصی افراد بهمنظور جلوگیری از سوءاستفاده و سرقت این اطلاعات اهمیتی کلیدی دارد. در سالهای اخیر کاربران بارها بهدلیل ضعف قانونی در این حوزه دچار خسران شدهاند.
ثانیا حفاظت از دادهها نیز نقش مهمی در حفظ رقابتپذیری سازمانها و کسب و کارها در اقتصاد دیجیتال دارد. دادهها بهعنوان یکی از داراییهای نامشهود سازمانها به شمار میروند و این امر خوشبختانه در لایحه برنامه هفتم مورد توجه قانونگذار قرارگرفته است.
همچنین حفاظت کافی و بهموقع از دادهها میتواند از سرقت، دستیابی غیرمجاز و تخریب آنها توسط رقبا یا هکرها و از دست رفتن سرمایههای سازمان به دلیل تخریب دادهها پیشگیری کند و این حفاظت مستلزم داشتن مقررات قوی و دقیق و متناسب با فناوریهای نوظهوراست.
بهطورکلی، حفاظت از دادهها در اقتصاد دیجیتال میتواند تاثیرات شگرفی داشته باشد. بدون یک سیستم حفاظت قوی و موثر، کاربران و سازمانها همچنان در معرض خطراتی نظیر سرقت هویت و تخریب دادهها قرار دارند. درنتیجه، حفاظت از دادهها در اقتصاد دیجیتال برای اطمینان از حفظ حریم خصوصی و امنیت شخصی کاربران وهمچنین راهبردی موثر برای پیشرفت سازمانها و کسب و کارها یک ضرورت است. بحث بعدی که لازم است به آن پرداخته شود، حفاظت از حقوق مالکیت فکری در اقتصاد دیجیتال است.
در جهان امروز هنرمندان، نویسندگان و تهیهکنندگان نرمافزار میتوانند کارهای خود را بهصورت آنلاین و از طریق شبکههای ارتباطی ارائه کنند و در نسل نوین فناوری، که تولید NFT از آثار گوناگون هنری به یکی از فعالیتهای رو به گسترش هنری بدل شده است، تعیینتکلیف در حوزه حقوق مالکیت فکری در این موارد، امری ضروری به شمار میرود؛ حال آنکه جدیترین قانون حمایت از مالکیت فکری در کشورمان، «قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان» است.
این قانون در دورهای تصویب شده که اساسا اقتصاد دیجیتال موضوعیتی نداشته و این موضوع وقتی اهمیت بیشتری مییابد که به تاثیرات اقتصادی حمایت از مالکیت فکری در اقتصاد دیجیتال توجه کنیم و با ایجاد یک سیستم حقوقی قوی برای حمایت از مالکیت فکری، افراد و شرکتها تمایل مییابند تا نوآوریها و ابتکارات جدید را توسعه دهند.
در نتیجه این امر به رشد اقتصاد دیجیتال و رقابتپذیری کمک میکند و از سوی دیگر مالکیت فکری بهعنوان یک دارایی قابل تجارت و قابل انتقال به حساب میآید. وجود قوانین حفاظت از مالکیت فکری قوی و مدرن میتواند برای سرمایهگذاران جذابیت بیشتری نیز فراهم کند و موجب سرمایهگذاری در حوزه اقتصاد دیجیتال شود. (عصرارتباط)
* مدیر کل دفتر حقوقی، بازرسی و پاسخگویی به شکایات سازمان فناوری اطلاعات ایران