ITanalyze

تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران :: Iran IT analysis and news

ITanalyze

تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران :: Iran IT analysis and news

  عبارت مورد جستجو
تحلیل وضعیت فناوری اطلاعات در ایران

تفاوت های جنسیتی در دولت الکترونیکی

| پنجشنبه, ۳ اسفند ۱۳۸۵، ۱۰:۱۱ ب.ظ | ۱ نظر

احسان موحدیان - اوا راجبر از مسؤولان گروه مطالعات زنان در دانشگاه اتاوا در کاناداست. وی در مقاله‏ای که در ادامه می‏آید چنین اظهار عقیده کرده که زنان و مردان از الگوهای متفاوتی برای استفاده از رایانه‏ها و اینترنت استفاده می‏کنند و دولت‏های ملی در سراسر جهان زمانی که در صدد تبیین و اجرای سیاست‏های دولت الکترونیکی برمی‏آیند باید مسایل جنسیتی را نیز در تحلیل‏های خود بگنجانند.

امروزه شاهد آن هستیم که مردم بیشتری در سراسر جهان از دستاوردهای فناوری ارتباطات و اطلاعات بهره می‏گیرند. افراد خوش‏بین بر این باورند که فناوری‏های نوین سرانجام مرزهای جغرافیایی را درخواهد نوردید و فرصت‏هایی را فراتر از مرزهای بین‏المللی برای کاربرانی که مایل به دسترسی سریع به اطلاعات و دانش مورد علاقه‏شان هستند فراهم می‏آورد. بیشتر کشورهای صنعتی و برخی از کشورهای در حال توسعه پیش از این ارایه خدمات دولت الکترونیکی را به شهروندان خود آغاز کرده‏اند و البته به نتایج مثبتی رسیده‏اند.

اما اکثر ابتکار عمل‏های دولت الکترونیکی بدون توجه به این مسئله طراحی شده که زنان و مردان در سراسر جهان از الگوهای متفاوت با یکدیگر برای تعامل با رایانه‏ها و اینترنت استفاده می‏کنند. در بسیاری از کشورهای صنعتی‏، میزان استفاده زنان از اینترنت با میزان استفاده مردان قابل مقایسه است، اما استفاده زنان اغلب برای کاربردهای عملی است، یعنی آنان به‏دنبال یافتن اطلاعات خاص یا خرید کردن هستند. زنان و دختران زمان بسیار کمی را صرف اجرای بازی‏های رایانه‏ای می‏کنند. در اکثر کشورهای در حال توسعه زنان کمتر از مردان از اینترنت استفاده می‏کنند‏، زیرا نه به آن دسترسی دارند و نه مهارت استفاده از آن را دارند. آن‏ها همچنین از درآمد کافی یا زمان و یا علاقه لازم برای این کار برخوردار نیستند. بنابراین نباید تصور کنیم ICT در کشورهای در حال توسعه وسیله‏ای برای گسترش میزان دسترسی عموم مردم به خدمات دولتی است. باید به این واقعیت ساده توجه داشت که مردان و زنان الگوهای استفاده متفاوتی دارند. از این دیدگاه حرکت به‏سوی دیجیتالی کردن خدمات دولتی ممکن است زنان را بیشتر به حاشیه براند.

طبق گزارش توسعه انسانی سال 2005 سازمان ملل در کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) از هر 1000 نفر 480 نفر به اینترنت دسترسی دارند. اما در کشورهای در حال توسعه این رقم به 53 نفر به ازای هر 1000 نفر و در کشورهای کمتر توسعه یافته رقم یاد شده به تنها چهار نفر به ازای هر 1000 نفر می‏رسد.

با در نظر گرفتن چنین وضعیت تبعیض‏آمیزی بعید است دولت الکترونیکی گزینه‏ای واقع‏بینانه برای طیف گسترده‏ای از مردم طی سال‏های آتی باشد. علاوه بر این هزینه دسترسی به اینترنت در اکثر کشورهای در حال توسعه بالاست. از اواخر سال 2001، اهالی قاره آسیا از نظر تعداد بیشترین رقم کاربران اینترنت را به‏خود اختصاص داده‏اند، اما ضریب‌نفوذ اینترنت در کشورهایی که بیشترین کاربر را دارند (چین، هند و اندونزی) نسبت به جمعیت آن‏ها بسیار پایین است. تکلیف قاره آفریقا هم که مشخص است. از سوی دیگر باید توجه داشت که در تمامی مناطق این دو قاره میزان استفاده زنان از رایانه و اینترنت کمتر از مردان است.
فقدان تحلیل‏های جنسیتی

بسیاری از نهادهای رگولاتوری مخابراتی در کشورهای شمال و جنوب توجه کافی به تحلیل‏های جنسیتی ندارند و نتیجه این امر ایجاد ساختارهایی مبتنی بر فرضیه غلط دسترسی برابر زنان و مردان و نیازهای مشابه آنان است.

با توجه به نبود تحلیل‏های مبتنی بر جنسیت، اتحادیه بین‏المللی مخابرات (ITV) با پذیرش این مسئله دستورالعمل «آگاهی جنسیتی» را در سال 2001 صادر کرد.

در خط‏مشی‏های موجود در این دستورالعمل از به‏کارگیری تحلیل‏های مبتنی بر جنسیت و مسایل زنان و توجه به مسایلی مانند توسعه منابع انسانی و انجام فعالیت‏های آموزشی دفاع شده بود، اما به این مسئله اشاره نشده بود که اجرای این خط‏مشی‏ها در عمل چگونه باید انجام شود. بسیاری از نهادهای رگولاتوری بر دسترسی جهانی و ارایه خدمات ارتباطات روستایی تاکید دارند‏، اما تعداد کمی از آن‏ها به موضوعات اساسی‏تری همچون نحوه تامین دسترسی و کاهش هزینه‏های این کار از دیدگاه جنسیتی پرداخته‏اند.

در کشورهایی که ارایه خدمات دولت الکترونیکی را به ‏تازگی شروع کرده‏اند، این کار ضرورتا موجب توانمندسازی زنان نشده است. برای توانمندسازی واقعی زنان با استفاده از دموکراسی الکترونیکی مردم محلی باید در مورد سیاست‏گذاری مربوط به خود نظر دهند و بازخورد این نظرات در فرآیند سیاست‏گذاری گنجانده شود. عوامل بسیاری وجود دارد که بر مشارکت زنان و دختران تاثیر می‏گذارد.

از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که تحلیل موثر جنسیتی تنها در صورت وجود آمار قابل اعتماد در مورد استفاده تطبیقی زنان و مردان از ICT ممکن است. این اطلاعات تا حدی در کشورهای در حال توسعه موجود است. اما به نظر نمی‏رسد که تحقیقات قابل اتکایی در این مورد در کشورهای در حال توسعه انجام شده باشد. یک بررسی در سال 2001 نشان داد که اکثریت مطلق کاربران اینترنت در سریلانکا و اوگاندا مرد‏، زیر 30 سال و تحصیلکرده هستند.

نکته قابل توجه دیگر که بر ‏شدت تبعیض در این حوزه می‏افزاید، کمبود محتوای اینترنتی به زبان‏های محلی است. همین مسئله باعث می‏شود اینترنت برای زنان کشورهای در حال توسعه کمتر جذاب باشد. زنان اغلب از تحصیلات کمتری نسبت به مردان در کشورهای در حال توسعه برخوردارند و بنابراین آشنایی کمتری با زبان‏هایی همچون انگلیسی یا فرانسه دارند. از سوی دیگر استانداردهای مربوط به استفاده از زبان‏های غیرلاتین در اینترنت هنوز در حد ابتدایی باقی مانده است. این وظیفه دولت‏هاست که دست به ارایه خدماتی به زبان‏های محلی بزنند و سرمایه‏گذاری لازم را در این زمینه صورت دهند.

نکته قابل ذکر دیگر آنکه اکثر نرم‏افزارهای مهم ICT به زبان‏های محلی در دسترس نیستند و حتی بر مبنای نیازهای محلی هم طراحی نشده‏اند. استفاده از نرم‏افزارهای متن‏باز راه‏حلی برای این مشکل است، زیرا کدهای آن‏ها به‏راحتی قابل ترجمه به زبان‏های محلی است. یکی از پیشروترین کشورها در این زمینه برزیل است که خط‏مشی‏هایی را برای استفاده از نرم‏افزارهای متن‏باز منتشر کرده است.

نکته دیگری که باید به آن توجه شود ضرورت یکپارچگی و همگرایی میان خدمات گوناگون دولت الکترونیکی است. اگرچه در برخی کشورهای در حال توسعه سایت‏های مختلفی طراحی شده‏اند که هر یک برای امور مختلفی مانند درخواست گذرنامه، ثبت درخواست‏های مختلف، دسترسی به نتایج امتحانات مدارس‏، دریافت راهنمایی‏های تجاری و پزشکی‏، انجام امور گمرکی و... به کار می‏روند، اما اکثر آن‏ها سایت‏هایی مجزا از هم هستند که هیچ ارتباطی با هم ندارند. بدیهی است که یک ابتکار عمل دولت الکترونیکی تنها زمانی موفق خواهد بود که بخشی از یک طرح استراتژیک کلان باشد. در چنین شرایطی ارایه آموزش‏های مورد نیاز به مردم برای استفاده درست از خدمات یاد شده هم آسان است.
استفاده از ICT توسط زنان در کشورهای در حال توسعه

در کشورهای در حال توسعه اولین کاربران دستاوردهای ICT نخبگانی هستند که از مهارت‏ها و منابع مالی لازم برخوردارند. اما خوشبختانه این مسئله در مورد تلفن‏های همراه صدق نمی‏کند و مردان و زنان از هر طبقه اجتماعی می‏توانند به آن دسترسی داشته باشند و از خدمات مختلفی بهره‏مند شوند. استفاده گسترده از تلفن‏همراه توسط مردان و زنان فقیر یا غنی ثابت کرده که فناوری‏های ارتباطی اگر در ارتباط مستقیم با زندگی مردم بوده و کم‏هزینه باشند مورد استقبال قرار می‏گیرند و زمینه‏ساز تحولات شگرف اجتماعی و اقتصادی خواهند شد.

در مقایسه استقبال زنان از فناوری‏های مبتنی بر رایانه کمتر بوده و این مانعی جدی در برابر گسترش خدمات دولت الکترونیکی به‌حساب می‏آید. در اکثر کشورهای در حال توسعه مردم از ادارات یا کافی‏نت‏ها به اینترنت متصل می‏شوند. در برخی روستاها هم مراکز تلفن در کنار ارایه خدماتی چون تلفن، فاکس، کتابخانه و آموزش رایانه زمینه دسترسی به اینترنت را هم فراهم می‏آورند.

بدون شک دولت‏ها باید برای ایجاد امکانات این‏چنینی که خدمات خود را با کمترین هزینه در اختیار روستاییان قرار می‏دهند بسیار تلاش کنند. در چنین شرایطی می‏توان به افزایش مشارکت زنان در فعالیت‏های دولت الکترونیکی امیدوار بود. علاوه بر این باید در جهت برآوردن فاکتورهای زیر نیز تلاش کرد:
1- خدمات دولت الکترونیکی باید به گونه‏ای طراحی شوند که در دسترس تمامی شهروندان قرار گیرند.

2- نیازهای زنان و دختران باید در سیاست‏گذاری‏های ملی مخابراتی گنجانده شود.

3- آموزش‏های ICT به زنان و دختران ارایه شود.

4- مراکزی برای دسترسی ایمن و کم‏هزینه آنان به رایانه و اینترنت فراهم شود.

5- محتویات تحت وب برای رفع نیازهای زنان و دختران به زبان‏های محلی تولید شود.

6- مکانیسم‏هایی برای دریافت بازخورد از زنان و دختران طراحی شود.
منبع : بزرگراه فناوری

  • ۸۵/۱۲/۰۳

نظرات  (۱)

عالیه دست شما درد نکنه

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">