رازهای مگوی نمایندگی برندهای موبایل در ایران
دانیال رمضانی - در ادامه گزارش‌های مربوط به کسب سود سالانه بالغ بر هفت‌هزار میلیاردتومانی برندهای موبایلی از بازار ایران و پیچیدگی روابط برخی از این برندها، در این شماره به بررسی ابعاد دیگر از اقدامات این شرکت‌ها می‌پردازیم.
نکته قابل توجه آنکه بر خلاف تقریبا تمام کشورهای دنیا، برندهای موبایل رابطه‌ای بسیار متفاوت با کشور و بازار ایران دارند. تفاوتی که در سال‌های گذشته مورد سواستفاده کامل برخی از این شرکت‌های گوشی‌ساز و نمایندگان مستقیم و غیرمستقیم آنها در ایران قرار گرفته است.
اگرچه هستند برندهایی که تلاش داشته‌اند در کنار کسب سودهای سنگین از بازار موبایل ایران، اقدام به جبران خلاء عدم حضور نمایندگی مستقیم در ایران کرده و با ارایه خدمات پشتیبانی تا حدودی سعی کردهاند به بازار و خریداران ایرانی احترام بگذارند.
اما موضوع اینجاست که این اقدامات در خصوص بسیاری از برندهای موبایل و سودی که از بازار ایران می‌برند، نه تنها شایسته و متناسب نیست، بلکه گاه توهین آمیز هم هست. برند آمریکایی اپل در کنار چند برند دیگر از جمله این موارد هستند که با وجود سودهای هنگفت از بازار ایران، هیچ ارزش و اعتباری برای خریداران محصولات خود در ایران قایل نشده و به کرات نیز اعلام می‌کنند علاقه و برنامه‌ای برای ارایه خدمات به ایرانی‌ها ندارند.
اگرچه در مورد برندی همچون اپل علاوه بر مسوولان که تازه به فکر ساماندهی و ارایه خدمات داخلی مناسب به کاربران افتاده‌اند، خود خریداران نیز تا حدودی نقش داشته و عامل تشدید این رابطه کاملا پرسود و برد برای اپل و باخت برای ما شده‌اند.
کوتاه اینکه بسیاری از برندهای موبایل بر خلاف دنیا در مورد مهمترین بازار خاورمیانه یعنی ایران، به فکر رابطه یک طرفه سود مطلق و عدم پشتیبانی و پاسخ‌دهی مناسب و صحیح به کاربران هستند.
اما در قسمت اول این گزارش به شگرد ناشایست برخی برندهای موبایل در ایران و رابطه آنها با رسانه‌ها پرداختیم که با ایجاد یک اکوسیستم و ایجاد رسانه‌های وابسته به خود، نوعی مسابقه مثبت‌نویسی از محصولات خود را آغاز کرده و با تشویق به سفرهای خارجی، آگهی، هدایای تبلیغاتی و دعوت به نشست‌های خبری! فضای رسانه‌ای ایران را به نفع خود در دست گرفته‌اند.
این روزها به محض جست‌وجو درباره عملکرد یک برند موبایل یا محصولی خاص، تنها چیزی که عاید کاربر می‌شود انبوهی از رپورتاژآگهی، تبلیغات و گزارش‌های یکطرفه است که عمده آنها نیز عاری از حقیقت است.
همانطور که گفتیم این گزارش با بازتاب‌ها و استقبال همکاران رسانه‌ای و برخی فعالان روابط عمومی مواجه شد و متعاقب آن اطلاعات بیشتری از نحوه عملکرد روابط عمومی برخی برندهای موبایل و اقدامات عجیب آنها در ایران به دستمان رسید که در گزارش حاضر به این موارد می‌پردازیم.
ماجرای خبرنگاران ناشناس در نشست‌های موبایلی
یکی از مدیران سابق روابط عمومی یک برند موبایل در ایران روایت بسیار جالبی از شیوه عملکرد این برند در اختیار ما گذاشت. وی با درخواست عدم ذکر نام خود گفت: زمانیکه برای یک برند موبایل کار روابط عمومی و اطلاع‌رسانی را انجام می‌دادیم با اتفاقات عجیبی مواجه بودیم. اتفاقاتی که در نهایت نیز به قطع همکاری ما با این برند انجامید.
وی گفت: مطابق معمول شرکت‌ها این برند نیز از ما درخواست برگزاری نشست خبری برای معرفی مدیران و محصولات جدید خود را داشتند. اقدامات اولیه انجام شد و مکان‌های مورد نظر با توجه به بودجه پیش‌بینی شده به مدیران خارجی معرفی شد و با توافق روی مکان، قرار شد نمایندگان 30 رسانه را برای حضور در نشست خبری به ایشان معرفی کنیم.
وی ادامه داد: ما لیستی از نمایندگان رسانه‌های کشور آماده و در اختیار مدیران برند مذکور گذاشتیم، اما در کمال تعجب آنها بعد از مشورت‌های درگوشی! لیست دیگری را ارایه کردند که نام 30 فردی در آن بود که ما اصلا شناختی از ایشان و رسانه‌های مذکور نداشتیم. در نهایت موضوع با اعتراض ما مواجه شد که افراد و رسانه‌های مذکور شناخته شده و مورد تایید ما نیستند و خروجی مد نظر برای انعکاس در رسانه‌ها محقق نخواهد شد.
وی گفت: در نهایت اما با سخت‌گیری هر چه تمام تنها با 7 اسم از لیست ما موافقت شد و در نهایت 37 نفر به نشست خبری مذکور دعوت شدند. در روز برگزاری مراسم نیز ما هیچ یک از خبرنگاران لیست ایشان را نمی‌شناختیم و در نهایت چون پیمانکار بودیم مراسم طبق خواست برند مذکور برگزار شد.
ماجرای نحوه تخصیص بودجه تبلیغات
اما یکی دیگر از اقدامات جالب روابط عمومی‌های برخی برندهای موبایل، در ایران برگزاری نشست‌های خبری است که در آن افراد زیادی از رسانه‌های نامشخص حضور دارند.
مدیران سابق روابط عمومی یک برند موبایل در ایران در خصوص چرایی این امر می‌گوید: همانطور که گفتم یک بخش از این افراد عمدتا از سایت‌هایی هستند که ما هم به درستی نمی‌دانیم جریان آنها چیست. برخی از این سایت‌ها را حتی خبرنگاران حوزه موبایل نیز نمی‌شناسند اما با فشار و اصرار برخی مدیران برندها باید در نشست‌ها حضور داشته باشند.
وی ادامه داد: نکته دیگر درآمد برگزاری نشست‌های شلوغ با حضور خبرنگاران مرتبط و غیرمرتبط است. چراکه به ازای تعداد حاضران سود بیشتری نصیب پیمانکار روابط عمومی و گاه نماینده برند حاضر در ایران می‌شود.
به گفته این فرد آگاه، در مورد تبلیغات نیز چنین روالی حاکم است و آگهی‌ها بیشتر به سمتی می‌روند که گاه هیچ بازخوردی برای برند مذکور ندارند اما به علت روابطی که میان برخی پیمانکاران روابط عمومی با نماینده برند موبایلی در ایران وجود دارد، به آن سمت می‌رود.
وی افزود: البته بخشی از این پول نیز صرف حفظ و توسعه رسانه‌هایی می‌شود که با حمایت خود این برندها ایجاد شده‌اند. بخشی دیگر نیز به سمت سایت‌های می‌رود که با تجربه کم صرفا به کار تبلیغ محصولات شرکت‌های موبایلی مشغول هستند و به این ترتیب است که عمده اطلاعاتی هم که در اینترنت یافت می‌شود، جنبه حمایتی و تبلیغاتی دارد.
نرخ دلاری تبلیغات خبری
این فرد از راز مگوی روابط عمومی و نمایندگی برخی برندهای موبایل در ایران پرده برداشته و گفت: ببینید ما به عنوان پیمانکار اصولا نمی‌توانستیم به مدیران اصلی و خارجی دسترسی داشته باشیم و اگر هم گاها رابطه‌ای پیش می‌آمد، همواره با حضور یک واسطه بود. به همین جهت به درستی نمی‌دانیم که این دو فرد (مدیر اصلی و واسطه) با هم همدست هستند یا نه.
وی ادامه داد: موضوع فقط ایجاد سایت‌های تبلیغ‌نویس نبود، موضوع اینجاست که بسیاری از این گزارش‌ها پس از درج در سایت‌هایی که گاه اصلا بیننده‌ای نداشته و شرکت‌های خارجی نیز اصلا نمی‌دانند جایگاه این سایت در میان خوانندگان ایرانی کجاست، در حکم تبلیغ غیر مستقیم محاسبه می‌شد.
این فرد آگاه در توضیح بیشتر گفت: برای مثال خبری برای این سایت‌های همسو ارسال می‌شد یا محصولی برای بررسی ارسال می‌شد که به شکل خودکار در هر دو حالت سایت‌های مذکور تنها به تبلیغ و تعریف از محصول می‌پرداختند. اما رابط‌ها این اخبار را در حکم تبلیغات سفارشی، فاکتور کرده و برای شرکت‌های اصلی ارسال می‌کنند و به دلار هم ارقام خوبی می‌گیرند و شاید حتی یک درصد از آن مبلغ هم خرج رسانه ناشر نشود!
البته این موضوعی است که در سال‌های اخیر میان خبرنگاران حوزه موبایل نیز گاها شنیده می‌شد.
وی افزود: در مورد دادن رتبه یا جایزه (Award) در برخی از رسانه‌ها و سایت‌ها نیز وضع به همین شکل است و برخی روابط عمومی‌ها و نمایندگی آنها در ایران به شرکت مادر اعلام می‌کردند که برای رتبه مذکور هزینه کردهاند و این اتفاق به رایگان رخ نداده است!
علت تغییر مکرر نمایندگان و پیمانکاران خبری
وی در پاسخ به این پرسش که پس علت تغییر مکرر نمایندگان و پیمانکاران خبری برخی برندهای موبایل را می‌توان به همین مسایل مرتبط دانست، گفت: این نیز یکی از دلایل است که گاها شاهد تغییر نمایندگان و پیمانکاران خبری هستیم. البته گاه نیز دلایل نامشخصی وجود دارد و شما کمتر برندی در ایران را پیدا می‌کنید که سالیان طولانی با یک پیمانکار مشغول به کار باشد و همواره آنها را تغییر می‌دهند.
وی ادامه داد: البته روش انتخاب پیمانکاران نیز پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و برخی از برندهای موبایل نوعی مسابقه برای انتخاب نماینده اطلاع‌رسانی خود در پیش می‌گیرند که این موضوع به تداوم خدمت با ثبات به مصرف‌کنندگان و خریداران لطمه وارد می‌کند.
اما شما همواره شاهد آن هستید که پیمانکاران خبری دایما تغییر کرده و نفرات جدید نیز از ابتدا شروع می‌کنند ارتباطات و رسانه‌های همسوی با خود را ایجاد کنند و به این ترتیب است که همواره شاهد ظهور و در عین حال افول سایت‌ها، خبرنگاران و رسانه‌های جدید در حوزه موبایل هستیم. زیرا بخش زیادی از این خبرنگاران و رسانه‌ها با حمایت نمایندگی یا پیمانکار روابط عمومی جدید شکل می‌گیرند و بعد هم که ارتباطات آنها با برند اصلی به هر دلیلی قطع می‌شود، حذف و یا کمرنگ می‌شوند و این چرخه ادامه دارد!
در پایان، همانطور که مشاهده می‌شود بخش قابل ملاحظه از برندهای موبایل با وجود خروج سالانه بالغ بر 7 هزار میلیارد تومان از ایران، همواره به بهانه‌های واهی همچون تحریم‌ها، پیچیدگی قوانین و متفاوت بودن بازار موبایل ایران و مسایلی از این دست، رابطه‌ای یکطرفه با خریداران و بازار موبایل ایران در پیش گرفته و همچنان نیز آثاری از تغییر رفتار ایشان در این خصوص مشاهده نمی‌شود.
هفته‌نامه عصر ارتباط بعد از درج این گزارش، تلاش می‌کند در شماره‌های آینده به شکل مشخص‌تری سراغ برندهای موبایل و نمایندگان آنها در ایران رفته و ابعاد بیشتری از نوع رابطه، برنامه‌ها و خدمات آنها به بازار ایران برود.