روز مهندسی ایران بدون نهاد مهندسی فاوا
عباس پورخصالیان - پنجم اسفند 95، در روز مهندسی ایران، "نظام مهندسی کشاورزی" و "نظام مهندسی و کنترل ساختمان" دارای قانون، آئین‌نامه و نهادهای کشوری و استانی خود هستند؛ ولی در حوزه مهندسی فاوا هنوز خبری از تصویب قانون نظام مهندسی فاوا و تشکیل سازمان نظام مهندسی فاوا نیست که نیست!
پیشینه‌کاوی
مطالعه چرایی این فقدان بزرگ و نابخشودنی در عصر فاوا نشان می‌دهد که:
حدود 11 سال پیش، معاون وقت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ضرورت تشکیل نظام مهندسی فاوا را ندا داد. سپس، در سال 1384 مرکز تحقیقات مخابرات ایران پروژه «چارچوب‌های برپائی نظام مهندسی فناوری اطلاعات ایران» را تعریف کرد اما تا سال 1386 کاری روی آن انجام نداد. آنگاه، حرکت‌هایی در راستای برپائی نظام مهندسی فاوا صورت گرفت که در نتیجه آنها، در «عصر ارتباط» 18 اردیبهشت 89، شماره 355 (سال هشتم) پیامی منتشر شد حاکی از آن که: «سازمان نظام صنفی رایانه‌ای با تشکیل سازمان نظام مهندسی فناوری اطلاعات مخالفت کرد». در نهایت، طرح نظام مهندسی فناوری اطلاعات و ارتباطات با پیشنهاد نمایندگان کمیسیون صنایع و معادن و امضای بیش از ۵۰ نماینده، در مرداد 94 در دستور کار بررسی دور نهم مجلس شورای اسلامی قرار گرفت ولی با پایان گرفتن دور نهم مجلس و نهایی نشدن طرح، این طرح نیز به بایگانی سپرده شد.
چکیده آخرین طرح سازمان نظام مهندسی فاوا
آن آخرین طرح، با هدف ساماندهی و نظام مندکردن بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور از سوی نمایندگان تهیه شده بود و ایجاد محیط امن و مناسب برای جذب سرمایه‌گذاری، حمایت از بخش خصوصی در حوزه کسب و کار الکترونیکی، پشتیبانی از توسعه فناوری‌های بومی و تولیدکنندگان سخت‌افزار و نرم‌افزار در داخل کشور، تقویت بخش خصوصی در صنعت فاوا، توسعه و ارتقاء خدمات به شهروند، حمایت از صادرات خدمات فنی و مهندسی، نرم افزار و سخت افزار و همچنین اشتغال‌زایی با توجه به فارغ التحصیلان حوزه فناوری اطلاعات کشور از جمله مهمترین اهداف آن محسوب می‌شد
.
روز مهندسی همه چیز جز مهندسی فاوا؟
روز پنجم اسفند ماه امسال مصادف است با 816 اُمین زادروز خواجه نصیر الدین توسی و روز مهندسی ایران. به این مناسبت، جشنواره‌هایی به منظور تجلیل از خدمات تلاشگران جامعه مهندسی کشور، توسط نهادهای دولتی و غیر دولتی فعال در عرصه‌های "نظام مهندسی کشاورزی" و "نظام مهندسی و کنترل ساختمان" برگزار می‌شود و تا حدودی که نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مهندسان برق و مخابرات را نیز در بر می-گیرد، زیربخش کوچکی از بخش مهندسان فاوا را نیز شامل می‌شود، نه کلیت آن را. با این وجود، این روز در تقویم فرهنگ عامه کشورمان، فرصت مناسبی است تا حداقل بر دو نکته تأکید شود:
• نخست بر لزوم تحقیق و بازاندیشی در آثار و دستاورهای خواجه نصیر الدین توسی به عنوان کسی که حدود 650 سال پیش از داروین به اصل تکامل طبیعی دست یافت (یعنی به همان مفهومی که داروین، آن را evolution می‌نامد)، و حدود 500 سال پیش از آدام اسمیت نیز به اصل وجود «دست خدا به عنوان راهبر بازار آزاد» رسید (یعنی به همان چیزی که آدام اسمیت آن را "دست نامرئی" در تنظیم بازارهای آزاد می‌خواند)، در حالی که هم سیاست‌مدار بود، هم حکیم، شاعر، ریاضی‌دان، فیلسوف، متکلم، فقیه، ستاره‌شناس و ... خلاصه یک دانشمند جامع‌الاطراف.
• سپس در بازشناسی نقش والا و ارزشمند مهندسان، به ویژه مهندسان فاوا در توسعه مَدنیّت مدرن، ایجاد رفاه، تولید ثروت، رونق اقتصادی و پایدارسازی نظام‌های کشوری از طریق اقدام به تاب-آورسازی سامانه‌ها و نظامات (یا همان چیزی که «اقتصاد مقاومتی» اَش می‌خوانند).
تجربه امروز ایران و جهان (برای مثال: آلمان) به روشنی نشان می‌دهد که بزرگترین دگرگونی‌های اقتصادی، مدیریتی و صنعتی جهان ما نه به دست دانشگاهیان مدرک‌گرا، بلکه توسط مهندسان عملگرا ایجاد می‌شود.
معنای مهندس و مهندسی
واژه ی "مهندس" از «هندسه» مشتق شده و «هندسه» نیز از "اندازه" فارسی ساخته شده است. در واقع، مهندس به معنی اندازه‌گذار و خالق اندازه‌ها است و معادل واژه "مهندسی" در انگلیسی، نیز از اصطلاح لاتینِ Ingenium به معنای قدرتِ خلق کردن و هنرِ تخلیق، ریشه گرفته است که بسیار شبیه به مهندس به معنی اندازه‌گذار و خالق اندازه‌ها است
.
توسی، محبوب جوامع علمی جهان
امروزه خواجه نصیرالدین توسی به قدری بزرگ و مشهور است که بسیاری از دولت‌های منطقه مایل‌اند او را شهروند خود معرفی کنند. برای مثال: وقتی که گوگل در سال ۲۰۱۳ م به مناسبت ۸۱۲ اُمین سالگرد تولد توسی، تصویری از وی را در وبگاه عربی خود ارایه کرد و بر ایرانی بودن این دانشمند تأکید کرد، همین امر (اشاره به ایرانی بودن خواجه نصیرالدین توسی) حاشیه‌ها و واکنش‌هایی را در کشورهایی عربی برانگیخت.
ناسا نیز نام توسی را روی یکی از دهانه‌ها یا چاله‌های ماهِ زمین گذاشته که در واقع از برخورد شهاب‌سنگ‌ها به وجود آمده است.
ایران سومین یا پنجمین کشور تربیت‌کننده بیشترین مهندس
طبق آمار اعلام شده از سوی مجله فوربس در سال 2016، ایران پس از روسیه و آمریکا، سومین کشور جهان از لحاظ داشتن بیشترین تعداد مهندس است (kayhan.ir/fa/news/67459) البته در این رده‌بندی، آمار مهندسان چینی و هندی به دلیل در دسترس نبودن اطلاعات لحاظ نشده است و اگر تعداد مهندسان این دو کشور را نسبت به ایران، بیشتر بدانیم، ایران از نظر تربیت بیشترین مهندس، به رتبه پنجم در جهان دست می‌یابد.
احتمالاً در میان همه حوزه‌های مهندسی در کشور، سهم مهندسان حوزه‌های مخابرات، ارتباطات و فناوری اطلاعات بیشتر از بقیه حوزه‌های مهندسی است. از این رو، فقدان قانون و نبود نهاد و سازمان مهندسی فاوا، بی‌التفاتی به این جامعه به شدت مورد نیاز کشور است
.
نمودار تشکیل نظام مهندسی فناوری اطلاعات کشور
در پایان توجه خوانندگان را به نمودار تشکیل نظام مهندسی فناوری اطلاعات کشور به عنوان یکی از رئوس چهار ضلعیِ: نظام علمی فاوا، نظام اجرایی فاوا، نظام صنفی فاوا و نظام مهندسی فاوا جلب می‌کنم که توسط دکتر سید ابراهیم ابطحی، عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی کامپیوتر در دانشگاه صنعتی شریف پیشنهاد شده است (goo.gl/NNkUlm).
این نمودار بیانگر تعاملات ذینفعان بخش فاوا در نقش‌های مختلف برای انجام فعالیت‌های حرفه‌ای است.
تاخیر در برپائی نظام مهندسی فاوا به معنی تاخیر در ورود فعالیت‌های فاوا در کشور به عرصه‌های جدید و گسترده‌تر است.
