چالش سکته‌های پی‌درپی اینترنت کشور
روز گذشته، کاربران شاهد اختلال در اتصال به اینترنت بودند و این در حالی است که طی ۲هفته گذشته این سومین اختلال است که تجربه شده است.
بعضی از کارشناسان بروز اختلال یا حملات سایبری منجر به قطعی یا اختلال در اینترنت را موضوع عجیبی نمی‌دانند. اما همین کارشناسان معتقدند آنچه غیرعادی تلقی می‌شود «تکرار اختلال‌ها» و «مدت زمان طولانی بازگشت شبکه به حالت پایدار» است. به‌طور میانگین سالانه حدود هزار حمله سایبری در سراسر دنیا رخ می‌دهد که یا در مراحل اولیه کنترل می‌شود یا خسارت‌هایی به همراه می‌آورد. در اتفاقاتی هم که قطع فیبر نوری علت آن است، کاربران و کسب‌وکارها با مشکلات و خسارت‌هایی مواجه می‌شوند.
با این حال، در چنین مواقعی سؤال اصلی این است که آیا راهکاری برای کاهش یا جلوگیری از بروز خسارت وجود دارد؟
پیش‌بینی‌ها و ظرفیت‌های جایگزین
زمانی که فیبر نوری در نقطه‌ای دچار قطعی می‌شود، سرعت عمل متولیان ارتباطات زیرساخت در استفاده از ظرفیت‌های جایگزین همان چیزی است که انتظار می‌رود. در این مورد پیش‌بینی‌هایی هم می‌توان درنظر گرفت که تمرکززدایی از تجهیزات در یک نقطه است.
چندی پیش که آتش‌سوزی در اتاق باتری یکی از مراکز زیرساخت رخ داد باعث شد بعضی از سرویس‌ها برای مدتی مختل شوند. فرهاد نعیمی، کارشناس شبکه در گفت‌وگو با همشهری معتقد است که تمرکز همه تجهیزات ارتباطات زیرساخت در یک یا ۲نقطه به لحاظ امنیتی قابل تامل است و می‌گوید: «یکی از مشکلات اصلی که در زیرساخت وجود دارد، این است که همه‌چیز در نقاط محدودی مستقر شده‌اند.»
نعیمی چاره این چالش را تمرکززدایی از انباشت تجهیزات در یک یا ۲نقطه می‌داند.
انواع اختلال در اینترنت
شاید به‌طور دقیق نتوان گفت چند نوع اختلال در اینترنت وجود دارد، اما به بعضی از مواردی که می‌توانند به ایجاد اختلال در شبکه منجر شوند می‌توان اشاره کرد.
شاید شناخته شده‌ترین موردی که باعث اختلال در اینترنت می‌شود، قطعی فیبر نوری است. چند سال پیش در اخبار آمده بود که لنگر یک کشتی بر اثر برخورد با فیبر باعث اختلال گسترده‌ای شد. حفاری‌های غیرکارشناسی هم می‌توانند باعث قطعی فیبر شوند. حتی آتش‌سوزی در داکت‌های انتقال فیبر هم می‌تواند باعث آسیب به آنها شود و درنهایت بخشی از اینترنت قطع شود.
آتش‌سوزی در مراکز ارتباطات زیرساخت از دیگر مواردی است که می‌تواند اختلال در اینترنت را به همراه داشته باشد. این اتفاق باعث می‌شود که سرویس‌های اینترنتی مانند اپلیکیشن‌ها از دسترس خارج شوند.
آنتن‌های بی‌تی اس که مسئول برقراری اینترنت موبایل هستند، در زمان قطع برق از باتری استفاده می‌کنند. این باتری‌ها ظرفیت محدودی دارند و اگر به سرعت برق وصل نشود، آنتن قابلیت انتقال دیتا را از دست خواهد داد.
مواجهه با حملات سایبری
حملات سایبری که شبکه را هدف قرار می‌دهند هم باعث اختلال در اینترنت می‌شوند. کارشناسان امنیت سایبری مواجهه با حملات سایبری را به ۲مرحله پیش از حمله و بعد از حمله تقسیم می‌کنند.
مجتبی مصطفوی، کارشناس امنیت سایبری در عین حال که معتقد است به‌طور کلی نمی‌توان مانع نفوذ شد اما درباره وضعیت پیش از حمله می‌گوید: «لازم است تا جایی که امکان دارد، احتمال نفوذ را کم کنیم که به آن اصطلاحا «پیشگیری» گفته می‌شود». به‌گفته او «برای این مرحله در کشور ما اقدامات خوبی انجام شده است».
با این حال، مصطفوی با اشاره به کارهای زیادی که در دنیا انجام شده و آن را بسیار متداول می‌داند، می‌گوید: «نکته مهم بخش شناسایی و شکار تهدید(treat hunting) است.
این اصطلاح به این معنی است که پس از اینکه حمله اتفاق افتاد، ما بتوانیم قبل از اینکه مهاجم گسترش دسترسی بدهد و به هدف نهایی برسد، متوجه بروز حمله شویم.»
دامن‌زدن به شایعات با یک ادعا
یکی از انتقاداتی که فعالان حوزه اینترنت دارند، عدم‌اطلاع‌رسانی بموقع است که باعث دامن زدن به شایعات می‌شود. روز گذشته در شبکه ایکس (توییتر سابق) اکانتی با نام WeRedEvils طی توییتی ادعا کرد که زیرساخت‌های مخابراتی ایران را هک کرده و کل اینترنت ایران مختل شده است.
این اکانت برای اثبات ادعای خود تصاویری از دیتاسنترهای ۳شرکت را هم به نمایش گذاشت که نشان‌دهنده اختلال جدی بود. ساعت این پست ۱۰:۴۲ ثبت شده و این در حالی است که ساعتی بعد شرکت ارتباطات زیرساخت این اختلال را صرفا مربوط به استان تهران دانست و از رفع آن خبر داد.
بیشتر بخوانید:
این درحالی است که برخی از کاربران گفته‌اند که در این ساعات اینترنت موبایل آنها نه‌تنها دچار اختلال نشده، بلکه سرعتش بیشتر هم شده است! اینگونه که به‌نظر می‌رسد، حمله سایبری ادعایی آنقدرها هم بزرگ نبوده و خیلی زود رفع شده است! البته اگر حمله سایبری در کار بوده باشد.
۳اختلال در ۲هفته
۱۲آبان، قطعی فیبرنوری در خاک گرجستان باعث قطعی برخی از لینک‌های بین‌الملل ورودی از خاک ارمنستان و ترکیه شد.
همچنین ۲۰ آبان به‌دلیل قطعی فیبرنوری در خارج از کشور برخی از لینک‌های بین‌الملل ورودی از خاک ارمنستان در ساعت ۱۴:۴۸ دچار قطعی می‌شود و در آخرین مورد دیروز یعنی ۲۷ آبان ۱۴۰۲یک‌بار دیگر، براساس اطلاعیه شرکت ارتباطات زیرساخت «به‌دنبال ایجاد اختلال در شبکه انتقال استان تهران از ساعت ۹:۴۵ تا ۱۰:۲۵در ارائه ترافیک داخل و بین‌الملل اپراتورهای کشور اختلالی رخ داد».