ITanalyze

عباس پورخصالیان - در این یادداشت منظورم از X-شیدایی علاقۀ مفرطِ شخص، به کاربُرد تکراری حرفِ یونانی/لاتینیِ X در نام‌گذاری‌های جعلی روی پروژه، پلتفرم، شرکت و حتی روی فرزند انسان است.

معادل لاتین اصطلاح جعلیِ مذکور را می‌توان X-mania در نظر گرفت. هر کسی که به طور کلی با مقولۀ شیدایی یا مانیا در روان‌شناسی آشنا باشد، به راحتی منظور از X-شیدایی یا X-mania را می‌فهمد، حتی اگر وی این اصطلاح جعلی را برای نخستین بار شنیده یا خوانده باشد و آن را در حال حاضر در هیچ درسنامه و لغتنامه‌ای نیابد! 
نمونۀ بارز این پدیده را می‌توان به وضوح در شخص ایلان ماسک یافت. او نه تنها در نام‌گذاری روی بسیاری از شرکت‌ها، پروژه‌ها و ابتکارات فنی خود از حرف X استفاده کرده بلکه حتی در نامِ من-درآوردیِ آخرین فرزندش نیز دو حرف X را گنجانیده است [در زیر به نام جوان‌ترین فرزند ایلان ماسک خواهم پرداخت]. 
به دلیل علاقۀ مفرط ایلان ماسک به حرفِ X و تکرار آن در نام‌گذاری‌های جعلی‌اَش روی پروژه، پلتفرم، شرکت و حتی روی فرزند خود، توجه نگارنده به موضوع X-شیدایی در شخصیت وی جلب شد و آنچه در زیر می‌خوانید، نتیجه بررسی نگارنده در این زمینه است. 
علل این علاقۀ مفرطِ ایلان ماسک را می‌توان حداقل در دو حوزه جست وجو کرد: یکی در حوزۀ تبارشناسی و شناخت پیشینۀ علمی‌ حرف X ؛ و دیگری در رابطۀ قوی موجود میان نبوغ و جنون در روحیۀ میلیاردرهایی شبیه ایلان ماسک.!

•    تبارشناسیِ حرفِ X  
استفاده از «x» به عنوان یک متغیر یا یک مجهول در ریاضیات با رنه دکارت، ریاضیدان و فیلسوف فرانسوی قرن هفدهم شروع شد. اما، ریشۀ عمیق‌تر این تخصیص (تخصیصِ «x» به مفهوم «متغیر» و «مجهول» در ریاضیات) در واقع به ابتکار عمل مترجمان و شیوۀ ترجمۀ رسالۀ ریاضی‌دان بزرگ ایرانی: حکیم عمر خیام از عربی به لاتین بازمی‌گردد.
عمر خیام (1048م-1131م) در معادلات جبر خود، مانند ما امروز از نمادها استفاده نمی‌کرد بلکه معادلات را همان طور که در سنت ریاضی‌دانان ایرانی/هندی/اسلامی ‌آن زمان رایج بود، به صورت جملات کتبی می‌نوشت. وی برای مثال، متغیرها و مجهول‌های معادلات مورد اشارۀ خود را «شِیء» می‌نامید و «شِیء» می‌نوشت. اما هنگامی‌که ریاضی‌دانان اسپانیایی متن عربی رسالۀ عمر خیام را می‌خواستند به لاتین ترجمه کنند، با مشکل ترجمۀ «شیء» به معنای متغیر و مجهول، مواجه شدند و چارۀ کار را بجای ترجمۀ «شِیء» به لاتینی، در transliteration  یعنی ترانویسیِ حروفِ کلمۀ «شِیء» با استفاده از حروف الفبای لاتینی دیدند اما الفبای خط لاتینی (الفبای خط انگلیسی) فاقد حرفی معادل «ش» است. البته بعدها انگلیسی زبانان آمدند حرف «ش» را به صورت ترکیبی «sh» نوشتند ولی در زمان ترجمۀ رسالۀ عمر خیام به لاتینی، مترجمان مجبور شدند حرف یونانی X را که گاه معادل «شِ» یونانی است و در یونانی «شی (shi)» تلفظ می‌شود وام بگیرند و X را به عنوان حرفی جدید  وارد سیستم خط لاتینی کنند. 
به این ترتیب وام واژۀ «شِیء» به معنای متغیر یا مجهول و به صورتِ «xei» در متون لاتینی وارد شد؛ سپس تا مدت‌ها بعد، «xei» در نزد ریاضی‌دانان اروپایی به معنی متغیر و مجهول در معادلات ریاضی به کار می‌رفت تا این که رنه دکارت نماد X را بجای «xei» به کار برد. لذا پس از رنه دکارت و تا کنون، X دارای معنی متغیر، مجهول، نامرئی (مثل X-rey)، گاه نمایانندۀ «چند چیز» (مثل FTTx) و گاهی نیز بجای «همه چیز» (مثل X App که بنا ست از توئیتر سابق به پلتفرمی ‌برای همه چیز یا Everything App تبدیل شود).  

•    رابطۀ قوی میان نبوغ و جنون
 رابطه و فاصلۀ قوی میان نبوغ و جنون در اغلب میلیاردرها و در افراد بسیار موفق مشاهده می‌شود، از آن جمله در شخصیت‌هایی مانند ایلان ماسک، استیو جابز، ریچارد برانسون و دیگر سرمایه داران بزرگ. 
برخی از ویژگی‌هایی که معمولاً با نبوغ مرتبط هستند مثلِ: تفکر آرمانی، خودبزرگ بینی، جاه‌طلبی بی‌وقفه، مخاطره‌پذیری و تکانشگری بالا و رویکردهای نامتعارف ناشی از هواهای نفسانی، گاهی اوقات با رفتارهای عجیبی که می‌توانند جنون آمیز تلقی شوند، همپوشانی دارند. مثلاٌ مخاطره‌پذیری عموماً هولناک ایلان ماسک به عنوان بزرگترین مولتی میلیاردِر و کارآفرین جهان، چه در امور مالی و چه در زندگی شخصی، معرف نبوغ خاص وی و امثال او است. 
برای نمونه، ماسک، زمانی که دو شرکت اَش در آستانه ورشکستگی بودند، تقریباً تمام ثروت خود را در «اسپیس ایکس» و در «تسلا» سرمایه‌گذاری کرد. این تصمیم ایلان ماسک را می‌توان بی‌پروا اما در نهایتِ نبوغ تلقی کرد چرا که این مخاطره‌پذیری‌های هولناک تا کنون به موفقیت وی منجر شده‌اند.

•    ایلان ماسک موفق‌ترین کارآفرین دنیای فناوری 
ایلان ماسک موفق‌ترین کارآفرین دنیای فناوری و بزرگترین میلیاردر دلاری جهان در حال حاضر است. وی دارنده، نوآور، مدیرعامل و سهامدار عمدۀ در شرکت‌های فرافنِ بسیاری است، از قبیلِ کسب و کارهای زیر: 
-    شرکت  اِسپیس ایکس (SpaceX) تولیدکنندۀ پرتابگر‌های پیشرفته و ماهواره‌های مخابراتی اینترنتی. وی در سال 2002 این شرکت را تأسیس کرد، 
-    شرکت تسلا (Tesla)، تولیدکنندۀ خودروهای برقی و باتری‌های خشک که از سال 2008 ایلان ماسک در آن سِمت مدیرعاملی را بر عهده دارد،
-    شرکت نورالینک (Neuralink)، سازندۀ واسط‌های یاختۀ عصبی و رایانه. وی در سال 2016 این شرکت را بنیان نهاد،
-    شرکت بورینگ (The Boring Company)، سازندۀ تونل‌های ترابری کالا و حمل و نقل مسافر که در سال 2017 ایجادش کرد، 
-    پلتفرم و رسانۀ اجتماعی توئیتر که از سال 2022 مالک آن است و نام قبلی بسیار مشهور آن (Twitter) را در اوج شهرت جهانی توئیتر، به X تغییر داد زیرا که در نظر دارد و سعی می‌کند، پلتفرم X  را از کارکرد قبلی‌اش که تنها یک پیام‌رسان بود با همۀ انواع خدمات و محصولات اقتصاد دیجیتالی مجهز و آن را به یک Everything App تبدیل کند؛ و 
-    شرکت ایکس اِی آی (xAI)، تحقیق کننده و توسعه دهندۀ سیستم‌های بدیع هوش مصنوعی. وی این شرکت را در سال 2023 ایجاد کرد.

•    تکرار حرف X در نامگذاری‌های ایلان ماسک
حرف X یک واج (phoneme) تکراری در طول زندگی حرفه‌ای و شخصی ایلان ماسک است، آن هم بنا به شواهد و دلایل زیر:

1-    وبگاه یا شرکتِ ایکس دات کام: X.com 
او نخست وبگاه شرکت بانکداری برخط خود را X.com  نامید که بعداً به پی پَل (PayPal) تبدیل شد، پی پَلی که محل رشد و نمو بنیان‌گذاران یوتیوب، یلپ (Yelp)، تسلا و لینکداین است .
2-    شرکت اسپیس ایکس
حرف X در نام شرکت اسپیس ایکس، نمایانندۀ Exploration و اسپیس ایکس به معنی اکتشاف و نوآوری در حوزۀ فضانوردی است. اهداف و عملکرد این شرکت، دقیقاً با جاه‌طلبی ایلان ماسک برای پیشگامی‌بخش خصوصی در سفرهای فضایی و احتمالاً "مستعمره سازی در مریخ" همسو است. 
3-    پلتفرم ایکس 
حرف X پس از این که ماسک توئیتر را در سال 2023 خرید، از کاربرد رایج آن [به عنوان یکی از حروف الفبای لاتین] تغییر کاربری داد و به عنوان اسم خاص و ویژند (Brand) جدید بجای توئیتر سابق به کار رفت و به کار می‌رود. 
به گفته ایلان ماسک، هدف منظور شده در پس ویژندِ X، تبدیل شدن تدریجی توئیتر سابق به یک «اپلیکیشنِ جامع شاملِ همه چیز» مشابه  آنچه «ویچت (WeChat)» در چین است می‌باشد؛ یعنی آمیزه‌ای رنگین و ترکیبی متنوع از پیام‌رسان اجتماعی به علاوۀ سکوی پرداخت الکترونیکی دلار و یورو برای انواع تعاملات مالی مبتنی بر فین تِک (فناوری امور مالی دیجیتالی)، اینشورتِک (فناوری بیمۀ دیجیتالی)، رِگ تِک (فناوری تنظیم‌گری دیجیتالی)، مِد تِک (فناوری پزشکی دیجیتالی) و هوش مصنوعی.
4-    ایکس ("X") در نام یکی از یازده فرزند ایلان ماسک
حتی در زندگی شخصی ایلان ماسک، حرف X باید نقش مهمی‌ را ایفا کند. وی صورت نوشتاری نام جدیدترین فرزند خود را (4 ساله از مادری که مدیر عامل شرکت نورالینک است) «X Æ A-12» گذاشته است و او را X Ash A Twelve  صدا می‌زند! با توجه به این که عدد 12 را می‌توان به صورت «XII» هم نوشت و نشان داد، در واقع در نام مذکور دو بار از حرف X استفاده شده است: یک بار به عنوان مجهول و متغیر ناشناخته و بار دیگر به عنوان جایگزین! شاید به این دلیل که نطفۀ فرزند یازدهم ایلان ماسک: X Ash A Twelve نخست در لوله آزمایشگاه بسته شد و سپس به رحمی ‌جایگزین منتقل و کلاً در زیست فناورانه نضج گرفت.

•    جمع بندی و نتیجه گیری
 این نوع انتخاب نام فرزند، بهترین نشان دهندۀ «X-Mania» به معنی تمایل مفرط شخص ایلان ماسک به استفادۀ مکرر از حرف X است. اما حتی آنجا که وی نمی‌تواند از حرف X استفادۀ مکرر کند مثلاً در جمله بندی‌ها و اظهار نظرهای کوتاهش در رسانۀ اجتماعی X به عنوان کامنت، آنجا هم شیدایی عمومی‌اش در کاربرد طنز با زبان و بیانی نمادین و شایعه پراکنی رمز-و-رازآلود با چاشنی آینده‌نگریِ غیر متعارف، مشهود است؛ از آنجمله می‌توان به قصد و نظر اولیه‌اش مبنی بر پرداخت ماهانه 45 میلیون دلار به کارزار انتخاباتی ترامپ در سال جاری اشاره کرد که در پلتفرم X و در سایر رسانه‌ها به سرعت وایرال شد و سپس به تکذیبه‌اش در یک مصاحبه مبنی بر این که از پس پرداخت ماهانه 45 میلیون دلار به کارزاز انتخاباتی ترامپ بر نمی‌آید!   
نمونه‌ای دیگر از این رفتار متناقض را می‌توان در ادعاهای ایلان ماسک در رابطه با راه‌اندازی اینترنت استارلینک در خاک ایران مشاهده کرد، در حالی که وی خوب می‌داند که سرویس‌دهی در کشورهایی که استارلینک هنوز مجوز سرویس‌دهی در آن کشورها را از رگولاتوری‌شان دریافت نکرده، از لحاظ حقوق بین‌المللی و مقررات جهانی اتحادیۀ بین‌المللی مخابرات ممنوع است، هرچند از لحاظ فنی، شدنی باشد. 
من ادله‌ای در دست ندارم اما به طور شهودی یقین دارم که مدیریت هولدینگ استارلینک در هلند که مسؤول راه‌اندازی خدمات این شرکت در کشورها است، به ادعا‌های ایلان ماسک در رابطه با فعال‌سازی سرویس دهی استارلینک در ایران (و در اوکراین!!! نیز) می‌خندد. 
بدون شک، این رفتار شایعه‌پراکنه و حیله‌گرانۀ او را نیز باید در پرتو نبوغ و جنون وی ارزیابی کرد.