ITanalyze

جدیدترین گزارش اسپید تست نشان می‌دهد جایگاه ایران در رده‌بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل سه پله و پرسرعت‌ترین های اینترنت ثابت چهار پله سقوط کرده است.

به گزارش مهر، گزارش وب سایت اسپیدتست از میانه سرعت اینترنت موبایل و ثابت جهان در فوریه ۲۰۲۵ میلادی منتشر شد.

طبق این گزارش در دومین ماه سال جاری میلادی میانه سرعت اینترنت موبایل جهان ۹۰.۶۴ و میانه سرعت اینترنت ثابت جهان ۹۸.۳۱ مگابیت بوده است.

این در حالی است که در ژانویه سال جاری میلادی میانه سرعت اینترنت موبایل جهان ۹۱.۲۴ و میانه سرعت اینترنت ثابت جهان ۹۷.۶۱ مگابیت برثانیه بوده است.

 

جایگاه ایران نزولی شد

همچنین این گزارش نشان می‌دهد میانه سرعت اینترنت موبایل کشور در فوریه ۲۰۲۵ میلادی ۴۹.۲۰ مگابیت برثانیه بوده و جایگاه آن با سه پله سقوط رده ۷۲ اعلام شده است. در بخش اینترنت ثابت نیز میانه سرعت کشور ۱۶.۶۸ مگابیت برثانیه است و جایگاه آن در رده بندی کشورها چهار پله سقوط کرده است.

در ماه گذشته میلادی میانه سرعت اینترنت موبایل ایران ۴۹.۶۳ و میانه سرعت اینترنت ثابت کشور ۱۶.۲۱ مگابیت برثانیه بوده است. همچنین جایگاه ایران در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل و همچنین رده بندی کشورها در حوزه اینترنت ثابت، هر کدام سه پله صعود کرده و جایگاه ایران در رده بندی اینترنت موبایل ۶۹ و در رده بندی اینترنت ثابت ۱۳۶ اعلام شده بود.

 

سکون در رده‌بندی پر سرعت‌ترین های موبایل

طبق رده بندی این وب سایت دربخش کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل، ۶ جایگاه نخست نسبت به ژانویه هیچ تغییری نکرده است. به طور دقیق امارات متحده عربی (۵۴۳.۹۱ مگابیت برثانیه)، قطر (۵۲۲.۴۸ مگابیت برثانیه)، کویت (۳۰۹.۰۷ مگابیت برثانیه) بلغارستان (۲۴۹.۷۳ مگابیت برثانیه)، بحرین (۲۳۵.۱۹ مگابیت برثانیه) برزیل (۲۰۵.۹۲ مگابیت برثانیه) به ترتیب در رده‌های یکم تا ششم قرار دارند.

در رده هفتم فهرست کره جنوبی با میانه سرعت (۲۰۵.۲۷ مگابیت برثانیه) قرار دارد که جایگاه آن نسبت به ماه گذشته ۲ پله صعود کرده است. در رده‌های هشتم و نهم نیز به ترتیب عربستان سعودی (۱۹۹.۴۴ مگابیت برثانیه) و دانمارک (۱۹۸.۴۴ مگابیت برثانیه) قرار دارند که جایگاه هرکدام از آنها نسبت به ژانویه ۲۰۲۵ میلادی یک پله سقوط کرده است. در رده دهم این فهرست نیز چین با دو پله صعود و میانه سرعت ۱۷۴.۴۶ مگابیت برثانیه قرار دارد.

 

سنگاپور صدر پرسرعت‌ترین‌های اینترنت ثابت جهان

فهرست پرسرعت‌ترین‌های اینترنت ثابت در فوریه. ۲۰۲۵ میلادی حاکی از آن است که جایگاه سه کشور صدر آن نسبت به ماه قبل تغییری نکرده است. سنگاپور (۳۴۵.۳۳ مگابیت برثانیه)، امارات متحده عربی (۳۱۵.۵۵ مگابیت برثانیه) و هنگ کنگ (۳۱۲.۴۸ مگابیت برثانیه) به ترتیب در رده‌های یکم تا سوم قرار دارند.

در رده چهارم ایسلند با میانه سرعت ۲۹۵.۵۵ مگابیت برثانیه قرار دارد و جایگاه آن نسبت به ماه قبل یک پله صعود کرده است. اما فرانسه با میانه سرعت ۲۹۰.۷۵ مگابیت برثانیه در رده پنجم قرار دارد و جایگاه آن یک پله سقوط کرده است.

آمریکا با میانه سرعت ۲۷۹.۹۳ مگابیت برثانیه در رده ششم و وشیلی با میانه سرعت ۲۷۹.۵۳ مگابیت برثانیه در رده هفتم قرار دارند. جایگاه آمریکا در فهرست پرسرعت ترین های اینترنت ثابت جهان نسبت به ژانویه ۲۰۲۵ میلادی یک پله صعود و شیلی یک پله سقوط کرده است.

در رده‌های هشتم، نهم و دهم به ترتیب دانمارک (۲۵۴.۷۵ مگابیت برثانیه)، اسپانیا (۲۴۷.۹۴ مگابیت برثانیه) و سوییس (۲۴۵.۳۹ مگابیت برثانیه) قرار دارند که جایگاه آنها در رده بندی اسپید تست نسبت به ماه گذشته میلادی هیچ تغییری نکرده است.

بیشترین نارضایتی مردم استان تهران از آنتن‌دهی موبایل و اینترنت است
محمد جعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور در جلسه شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان تهران گفت: در یک نظرسنجی از نمونه حدود بیش از ۲۰۰۰ نفر از استان از مردم استان تهران سوال شد که اهم مشکلات را بگویند و سوال درباره رضایت‌مندی از زیرساخت‌ها بوده که نتیجه نشان داد: از حمل و نقل عمومی ۴۵ درصد ، بهداشت و درمان ۴۱ درصد، از امکانات آموزشی ۳۳ درصد، از وضعیت جوی ۳۱ درصد، وضعیت فضاهای آموزشی و تفریحی ۳۰ درصد، آب آشامیدنی ۳۰ درصد راضی بودند و بیشترین نارضایتی مردم از آنتن دهی موبایل و اینترنت بود.

گزارش آماری شاخص‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات برای پاییز سال جاری که به شکل فصلی از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) منتشر می‌شود، گویای تغییر سهم بازار مشترکان پهن باند سیار میان همراه اول و ایرانسل است.
به گزارش آی‌تی آنالیز، در فصل تابستان سال جاری همراه اول با ۵۴درصد، ایرانسل با ۴۳درصد و رایتل نیز با ۳ درصد، به ترتیب سهم بازار مشترکان پهن باند موبایل را در اختیار داشتند. اما آمار جدید نشان می‌دهد همراه اول از تابستان تا پاییز، توانسته یک درصد از سهم بازار ایرانسل را در این بخش را از آن خود کند.

به این ترتیب اکنون همراه اول ۵۵درصد و ایرانسل ۴۲درصد از سهم بازار مشترکان پهن باند سیار را در اختیار دارند و رایتل هم درجای خود باقی مانده است.

اما برای پرداخت بیشتر به زیرشاخص‌های سهم بازار مشترکان پهن باند سیار، باید روی دو محور یعنی پوشش تعداد شهرها و پوشش جمعیتی زوم کرد.
گزارش اخیر و منتهی به فصل پاییز سازمان رگولاتوری به عنوان نهاد ناظر بر اپراتورهای ارتباطی، نشان می‌دهد که همراه اول در نسل ۴ ارتباطات موبایلی، از نظر پوشش جغرافیایی بیشترین تعداد شهرها را با عدد ۱۴۲۶ شهر را تحت پوشش دارد و بعد از آن ایرانسل با ۱۴۱۰شهر قرار دارد. رایتل نیز تنها ۳۶۲ شهر کشور را تحت پوشش ۴G قرار داده است که آمار قابل توجهی نیست.

اما از نظر جغرافیای پوشش ارتباطات در حوزه روستایی کشور، اوضاع میان اپراتورهای موبایل بسیار متفاوت‌تر است. بر اساس آمار رگولاتوری، همراه اول نزدیک به ۴۵هزار روستای کشور را تحت پوشش دارد که این میزان در مورد ایرانسل عدد ۱۹هزار و ۳۱۲روستا را شامل می‌شود و در خصوص رایتل نیز تعداد روستاهای تحت پوشش حتی به عدد هزار نیز نمی‌رسد. 

به جز پوشش جغرافیایی، پوشش جمعیتی نیز به عنوان شاخص دیگر در آمار رگولاتوری مورد توجه قرار گرفته است.
از نظر پوشش جمعیتی به تفکیک نسل‌های ارتباطی اعم از ۲G،۳G و ۴G همراه اول با پیشتازی و به ترتیب با پوشش ۹۹.۴۲، ۹۹.۶۰ و ۹۶.۲۷ بیشترین جمعیت کشور را تحت پوشش قرار داده است و پس از آن ایرانسل با تقریبا ۲ درصد پوشش کمتر در تمام نسل‌ها قرار دارد. 
از نظر تعداد سایت‌های فعال نسل پیشرفته ۵G نیز همراه اول با ۱۱۷۵ آنتن پیشتاز بوده و ایرانسل نیز با ۱۱۵۳ آنتن قرار دارد و رایتل هم پوشش نسل پنج ندارد.
از منظر شاخص کیلومتر جاده‌های تحت پوشش نیز همراه اول با ۸۲ هزار و ۸۳۰ کیلومتر در صدر گسترده‌ترین پوشش جاده‌های کشور قرار دارد و پس از آن نیز ایرانسل با ۶۴هزار و ۳۵۰ کیلومتر و رایتل نیز با ۲۷هزار و ۵۶۳ کیلومتر ایستاده‌اند.
و در نهایت آمار جالب توجه رگولاتوری به سهم پوشش نسل ۳ و ۴ ارتباطی از سوی اپراتورهای کشور پرداخته شده است که گویای آن است که ۹۵درصد مشترکان موبایل کشور از پوشش و کاربری ۴G برخوردار بوده و تنها ۵ درصد کاربران تحت پوشش و کاربری ۳G قرار دارند.

معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت از دفع ۸۲۸ هزار و ۴۶۵حمله سایبری به زیرساخت‌های کشور در سال ۱۴۰۳ خبر داد.

بهزاد اکبری در گفتگو با خبرنگار مهر درباره برنامه‌های این شرکت برای افزایش ظرفیت شبکه و ارتقای کیفیت اینترنت گفت: در حال حاضر ارتباطات بین الملل ما گلوگاهِ کیفیت نیست و ما در حال مهندسی ترافیک هستیم و ظرفیت‌های خود را متناسب با رشد ترافیک ارتقا می‌دهیم.

معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت افزود: این موضوع جزو سیاست‌های اصلی ماست که ظرفیت‌های بین‌الملل و داخلی را متناسب با پیش‌بینی‌هایی که برای ۴ سال آینده داریم، توسعه دهیم. ما معمولاً ظرفیت‌های داخلی را برای ۴ سال آینده پیش بینی می‌کنیم و ظرفیت بین‌الملل را متناسب با رشد ترافیک برای ماه‌های آتی پیش‌بینی کرده و تامین می‌کنیم.

اکبری در ادامه به چشم‌انداز چهار سال آینده اشاره کرد و اظهار داشت: ما برنامه داریم که ظرفیت داخلی کشور (شبکه انتقال نوری) را برای ۴ سال آینده دو برابر کنیم. همچنین، ارتباطات بین‌الملل هم بستگی به سیاست‌گذاری‌های موجود دارد و اگر رشد ترافیکی داشته باشیم، متناسب با آن توسعه خواهیم داد تا ترافیک ارتباطی جدیدی ایجاد کنیم.

وی با اشاره به مهمترین دستاوردهای شرکت ارتباطات زیرساخت در سال ۱۴۰۳ گفت: افزایش ظرفیت شبکه انتقال کشور از ۶۰ به ۶۹ ترابیت برثانیه (Tb/s) که کلیه ارتقای ظرفیت مذکور با استفاده از تجهیزات بومی و تولید شرکتهای دانش بنیان داخلی بوده است یکی از اقداماتی بود که در این شرکت انجام شد.

معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت افزایش ظرفیت شبکه IP ملی از ۵۴ به ۵۸/۶ ترابیت برثانیه (Tb/s) (افزایش ۸.۵ درصدی) را از دیگر دستاوردهای این شرکت عنوان کرد و گفت: در زمینه مراکز داده نیز موفق به ایجاد ۳ مرکز داده شدیم که شامل اجرای زیرساخت‌های ارتباطی تا قطب داده (اجرای فیبرنوری از دو یا سه مسیر مجزا) می‌شد.

وی اظهار کرد: مقابله با حملات DDoS به زیرساخت‌های کشور توسط سامانه بومی مستقر در شبکه شرکت ارتباطات زیرساخت انجام شد.

اکبری گفت: در سال ۱۴۰۳ در مجموع ۸۲۸ هزار و ۴۶۵ حمله به سامانه‌ها و زیرساخت‌های کشور دفع شده است.

این گزارش همچنین اشاره می‌کند که مرورگر مایکروسافت اج در ماه فوریه۲۰۲۵ موفق شد سهم خود را در سیستم‌عامل‌های دسکتاپ به ۱۳.۹درصد برساند.
بر اساس جدیدترین گزارش سایت استات‌کانتر، مرورگرهای گوگل کروم، فایرفاکس و IE بیشترین سهم را در ایران دارند و مایکروسافت اج با سهم ۵.۵۷درصدی در رتبه چهارم و سافاری با سهمی کمتر از یک درصد در رتبه ششم قرار دارند.

به گزارش همشهری آنلاین، این گزارش همچنین اشاره می‌کند که مرورگر مایکروسافت اج در ماه فوریه۲۰۲۵ موفق شد سهم خود را در سیستم‌عامل‌های دسکتاپ به ۱۳.۹درصد برساند.

اما با این حال، گوگل کروم همچنان با ۶۵.۵۵درصد، در صدر بازار مرورگرهای دسکتاپ قرار دارد.

اعتبارات دستگاه‌ها اجرایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد، مجموع اعتبارات این وزارتخانه و دستگاه‌های تابعه آن با ۲۳ درصد رشد از ۱۹۳ هزار میلیارد ریال در سال ۱۴۰۳ به ۲۳۷ هزار میلیارد ریال در سال ۱۴۰۴ رسیده است.

به گزارش ایرنا، بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۴، که شامل جدول ها و جزئیات منابع و مصارف دولت است، در دستور بررسی و تصویب مجلس شورای اسلامی است.

اعتبارات دستگاه‌ها اجرایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در لایحه بودجه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد، مجموع اعتبارات وزارتخانه مذکور و دستگاه‌های تابعه آن با ۲۳ درصد رشد از اعتبار ۱۹۳ هزار میلیارد ریال سال ۱۴۰۳ به ۲۳۷ هزار میلیارد ریال در سال ۱۴۰۴ رسیده است.

۹۴ درصد اعتبارات مذکور در سال ۱۴۰۴، یعنی افزون بر ۲۲۲ هزار میلیارد ریال به‌طور مستقیم از طریق ستاد مرکزی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات صرف برنامه ها خواهد شد و فقط ۶ درصد آن از طریق دستگاههای تابعه وزارت ارتباطات هزینه خواهد شد.

همچنین بالغ بر ۲۰۲ هزار میلیارد ریال معادل ۹۱ درصد از اعتبارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه های اجرایی تابعه آن در سال ۱۴۰۴ به صورت تملک داراییهای سرمایه ای خواهد شد. این شاخص در سال ۱۴۰۳ حدود ۸۷ درصد بوده است.

• افزایش بودجه پژوهشگاه فضایی

از نکات قابل توجه در بخش اعتبارات دستگاههای تابعه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات این است که بودجه پژوهشگاه فضایی ایران با ۱۲۷ درصد رشد به ۳، ۳۲۰ میلیارد ریال رسیده است که کل این مبلغ به صورت هزینه ای خواهد بود این مبلغ از بودجه سازمان فضایی ایران نیز بیشتر است بودجه سازمان فضایی ایران در مجموع ۳۰۰۰۷ میلیارد ریال است که حدوداً نیمی از آن به صورت تملک در دارایی در سال ۱۴۰۴ هزینه خواهد شد.

همچنین بودجه پارک علم و فناوری ارتباطات و فناوری اطلاعات در سال ۱۴۰۴ رشد نزدیک به ۲۰۵ درصدی داشته است که بیش از ۹۲ درصد آن به صورت هزینه ای خواهد بود و فقط ۸ درصد آن به صورت تملک دارایی سرمایه ای است.

 

• کاهش اعتبارات مرکز ملی فضای مجازی

مرکز ملی فضای مجازی نیز در بودجه سال ۱۴۰۴ با کاهش اعتبارات به میزان ۳۲ درصد مواجه شده که دلیل آن نیز کاهش در اعتبارات تملک دارایی این دستگاه بوده است این کاهش بودجه مرکز ملی فضای مجازی در سال ۱۴۰۳ نیز به میزان ۱۵ درصد اتفاق افتاده بود.

اعتبارات هزینه‌ای مرکز ملی فضای مجازی با ۷ درصد افزایش از اعتبار ۷۱۴ میلیارد ریال سال ۱۴۰۳ به اعتبار ۷۶۳ میلیارد ریال در سال ۱۴۰۴ رسیده است؛ اما اعتبارات تملک دارایی مرکز ملی فضای مجازی در سال ۱۴۰۴ به میزان ۳۶ درصد کاهش خواهد یافت.

تحلیل اعتبارات دستگاه‌های اجرایی ذیل وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز ملی فضای مجازی به عنوان دو دستگاه سیاستگذار نشان می‌دهد دستگاه‌های اجرایی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات حدود ۰/۷۸ درصد از مجموع اعتبارات ملی را به خود اختصاص می‌دهند.

از این مقدار سهم اعتبارات هزینه ای حوزه فاوا حدود ۰/۱۳ درصد از کل اعتبارات هزینه ای - ملی دستگاههای اجرایی کشور و سهم اعتبارات تملک دارایی سرمایه ای حدود ۴/۹۲ درصد از کل اعتبارات تملک دارایی سرمایه ای - ملی است.

نکته مثبت در خصوص بودجه بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات تراز مثبت بین درآمدها و اعتبارات دولت در این بخش است که این موضوع نشان دهنده عدم وابستگی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور به سایر منابع درآمدی دولت به منظور پوشش هزینه های خود است.

درآمدهای این حوزه برای سال آینده حدود۳۰۱ هزار میلیارد ریال برآورد میشود. مجموع اعتبارات این بخش مشتمل بر اعتبارات هزینه ای تملک دارایی سرمایه ای و اختصاصی حدود ۲۴۳ هزار میلیارد ریال است.

نتایج یک پیمایش درباره مواجهه مردم با بیماری‌ها، نشان می‌دهد که ۳۱.۶ درصد از مردم ایران در مواجهه با مشکلات سلامتی، ابتدا در اینترنت جست‌وجو و ۲۳ درصد افراد، خوددرمانی می‌کنند!

به گزارش تسنیم، یکی از اهداف اصلی سیاستگذاری در حوزه سلامت، جهت‌دهی به رفتار مردم و ارتقای سلامت جامعه است. با این حال، چالش بزرگ در این مسیر این است که تصمیمات مقامات مسئول و حتی تدوین برنامه‌های دقیق، همیشه به تغییر رفتار مردم منتهی نمی‌شود. واقعیت این است که الگوی رفتاری که مردم در پیش می‌گیرند، دقیقاً همان چیزی نیست که سیاست‌گذاران انتظار دارند. این الگو تحت تأثیر عواملی مانند منافع بازیگران مختلف، نگرش‌ها، باورها و احساسات جامعه شکل می‌گیرد و به همین دلیل، گاهی حتی سیاست‌های خوب و جامع نیز نمی‌توانند به طور کامل بر رفتار مردم تأثیر بگذارند بنابراین قبل از تدوین هرگونه سیاست جدید، ضروری است که دیدگاه‌ها و رفتار واقعی مردم نسبت به مسأله و همچنین سیاست‌های موجود در نظام سلامت به طور دقیق مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرد. 

شناخت این ذهنیت‌ها و واکنش‌های مردم می‌تواند به سیاست‌گذاران کمک کند تا برنامه‌هایی طراحی کنند که نه تنها با نیازهای جامعه هم‌راستا باشد، بلکه به صورت مؤثری مورد پذیرش عموم قرار گیرد. این امر همچنین موجب می‌شود که سیاست‌ها از ظرفیت بیشتری برای اثرگذاری برخوردار شده و در راستای تغییرات پایدار در رفتار مردم و بهبود سلامت جامعه پیش بروند. در غیر این صورت، حتی بهترین سیاست‌ها نیز ممکن است با مقاومت یا عدم همکاری مردم مواجه شوند و نتایج مورد انتظار را به دست نیاورند.

پیمایش‌های افکارسنجی و نگرش‌سنجی یکی از ابزارهای کلیدی برای درک رفتار مردم در حوزه سلامت هستند. اخیراً هسته سلامت مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) با همکاری مرکز تحلیل اجتماعی (متا) به بررسی نگرش‌های مردم در رفتارهای جستجوی مراقبت پرداخته است. یکی از پرسش‌های مطرح شده این بود که «وقتی با یک مشکل سلامتی مواجه می‌شوید، معمولاً اولین کاری که می‌کنید چیست؟» در ادامه قسمتی از نتایج داده‌های بدست آمده پیرامون این سوال آمده است:

این پیمایش که با مشارکت 1504 نفر از شهروندان کشور انجام شد، نشان می‌دهد که 31.6 درصد از مردم در مواجهه با مشکلات سلامتی، ابتدا در اینترنت جستجو می‌کنند. این در حالی است که 23.8 درصد از پاسخ‌دهندگان بدون مراجعه به پزشک، داروهایی را که می‌شناسند مصرف می‌کنند. همچنین 23.4 درصد از افراد به پزشک عمومی یا پزشک خانواده مراجعه می‌کنند و تنها 8.9 درصد مستقیماً به پزشک متخصص مراجعه می‌کنند. در کنار این موارد، 5.5 درصد از افراد نیز از داروخانه‌ها مشورت می‌گیرند.

این آمارها نشان می‌دهد که در حال حاضر بسیاری از مردم (55.4 درصد) پیش از مراجعه به نظام سلامت، یا اطلاعات مورد نیاز خود را از فضای مجازی دریافت می‌کنند، یا اقدام به خوددرمانی می‌کنند. فارغ از تحلیل جزئیات این الگوی رفتاری به خودی خود بسیار تأمل برانگیز است و می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت عمومی و سیاست‌گذاری نظام سلامت به همراه داشته باشد.

 

چالش‌ها و پیامدهای رفتار سلامت مردم ایران

اولین نتیجه مهم این پیمایش، بالا بودن میزان مراجعه به اینترنت به عنوان منبع اولیه اطلاعات پزشکی است. اگرچه دسترسی آسان به اطلاعات پزشکی می‌تواند افزایش آگاهی عمومی و بهبود سواد سلامت را به دنبال داشته باشد، اما در غیاب نظارت و آموزش، ممکن است به انتشار اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده منجر شود. افراد ممکن است به توصیه‌های غیرعلمی عمل کنند، بیماری‌های خود را به اشتباه تشخیص دهند یا درمان‌های نامناسبی را دنبال کنند که پیامدهای خطرناکی به همراه دارد. نکته بسیار مهم اینکه، حدود 30 درصد از افراد جامعه در صورت مراجعه به نظام سلامت از طریق منابع اینترنتی (شامل یادداشت‌ها، مقالات، تبلیغات، نظرات و امتیازات دیگران و …) نسبت به خدمات مورد نیاز خود و راه‌های احتمالی پیش‌ِ رو پیش‌زمینه ذهنی دارند. علاوه بر اینکه بسیاری از افراد ممکن است در اقدامات بعدی خود به سراغ جستجو در اینترنت بیایند و اطلاعات کسب کنند. این دیدگاه و اطلاعات اولیه ممکن است انتخاب‌های آنان را بشدت تحت تأثیر قرار دهند و نسبت به توصیه‌هایی که از نظام سلامت دریافت می‌کنند، قضاوت داشته باشند.

البته طبعاً خدمات اینترنت به جستجو محدود نمی‌شود و ممکن است فرد، مشاوره هم دریافت کند. ارائه مشاوره پزشکی از راه دور خدمتی است که چند سال در کشور سابقه دارد. در سال‌های بعد با روند روبه‌رشد فناوری‌های نوظهور باید منتظر خدمات پیشرفته‌تری توسط هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء و … نیز باشیم که ممکن است به طور کلی الگوی مراجعات مردم را تغییر دهد. حال با توجه به شرایط موجود و آنچه در پیش است، نظام سلامت کشور با چند پرسش اساسی مواجه است: آیا منابعی که مردم به آن‌ها مراجعه می‌کنند، معتبر هستند؟ آیا نظارت مناسبی بر تولید و انتشار اطلاعات سلامت و پزشکی در فضای مجازی وجود دارد؟ آیا مردم توانایی تشخیص اطلاعات علمی از غیرعلمی را دارند؟ آیا برنامه‌ای برای توسعه و بهره‌برداری از فناوری‌های جدید داریم؟ و اساساً آیا به ابعاد مختلف حکمرانی سلامت در فضای مجازی می‌اندیشیم؟

 

احتمال شیوع خوددرمانی

یکی دیگر از یافته‌های نگران‌کننده این پژوهش، احتمال رواج بالای خوددرمانی در جامعه ایران است. نزدیک به یک‌چهارم از مردم، هنگام بروز مشکل سلامتی، بدون مشورت با پزشک، اقدام به مصرف داروهایی می‌کنند که می‌شناسند. البته ممکن است بخشی از مصرف دارو به توصیه‌های قبلی پزشکان برگردد و لزوماً اتفاق بدی نباشد اما اگر به سمت خوددرمانی برود خطرساز است. همان قدر که خودمراقبتی و حساس بودن نسبت به عوامل مؤثر بر سلامت مفید است، استفاده خودسرانه از داروها می‌تواند مشکل‌زا باشد. مصرف نادرست داروها ممکن است منجر به مقاومت آنتی‌بیوتیکی، افزایش عوارض جانبی داروها و تداخلات خطرناک دارویی شود. علاوه بر این، تأخیر در مراجعه به پزشک می‌تواند باعث پیشرفت بیماری و افزایش هزینه‌های درمانی در مراحل بعدی شود.

باید در نظر داشت که در سیاستگذاری نمی‌توان به نمای کلی از جامعه بسنده کرد و الگوی نگرش‌ها و رفتارهای جستجوی مراقبت در اقشار مختلف مردم متفاوت است. نتایج مقایسه رفتار سلامت میان شهرنشینان و روستاییان نشان می‌دهد که الگوی تصمیم‌گیری در مواجهه با مشکلات سلامتی به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر محل سکونت قرار دارد. در حالی که اولین اقدام 34.8 درصد از شهرنشینان، جستجوی اینترنتی است، این میزان در روستاییان تنها 21.7 درصد است.  این تفاوت ممکن است به سهولت بیشتر دسترسی شهرنشینان به اینترنت، اعتماد بیشتر به منابع آنلاین و سبک زندگی پرمشغله شهری مرتبط باشد. در مقابل، 41.5 درصد از روستاییان ترجیح می‌دهند مستقیماً به پزشک عمومی یا پزشک خانواده مراجعه کنند، در حالی که این رقم در شهرها تنها 17.6 درصد است. این داده‌ها نشان می‌دهد که پزشکان عمومی در مناطق روستایی نقش مؤثرتری ایفا می‌کند. بعلاوه با توجه به این وضعیت احتمالا اجرا و تقویت نظام ارجاع در مناطق شهری با چالش‌های بیشتری مواجه باشد.

همچنین پژوهش حاضر نشان داده که زنان حدود 6 درصد بیشتر از مردان در اولین اقدام خود به اینترنت مراجعه می‌کنند. در مقایسه میان زنان و مردان نکته جالب توجه دیگر انتخاب گزینه «سایر» فقط توسط مردان است و حدود 5 درصد از جمعیت کل بود که در تحلیل مضمون توضیحات، «خوددرمانی و استفاده از روش‌های سنتی»، «عدم مراجعه به علت مشکلات اقتصادی» و «همچنین مشورت با افراد غیرمتخصص» از قبیل بستگان و دوستان و آشنایان بیشتر به چشم می‌خورد.

سیاست‌گذاران باید در نظر داشته باشند که مردم کنش‌گران و نقش‌آفرینان اصلی حوزه سلامت هستند. لذا ضروری است رفتار واقعی مردم را در تدوین برنامه‌های سلامت در نظر بگیرند و به جای تحمیل الگوهای از پیش تعیین‌شده، سیاست‌هایی طراحی کنند که با نیازها و باورهای کنونی جامعه همخوانی داشته باشد و اگر هم اصلاحی لازم است تدریجی و با آگاهی از شرایط موجود انجام دهند.

این داده‌ها در تیرماه 1403 و در بستر پانل ملی متا جمع‌آوری شده. نمونه مطالعه حاضر را افراد بالای 18 سال و کسانی که به اینترنت دسترسی دارند تشکیل می‌دهد که بیش از هشتاد و پنج درصد جامعه را تشکیل می‌دهند.

با در نظر گرفتن سهم یک درصدی ایران از مصرف جهانی تراشه، میزان تراشه مصرف شده در کشور حدود ۶ میلیارد دلار و میزان واردات مستقیم انواع تراشه‌ها حدود ۴۵۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.

به گزارش تسنیم میکروالکترونیک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع پیشرفته، نقش اساسی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. این صنعت در حوزه‌هایی مانند کامپیوتر، ارتباطات، خودروسازی، لوازم‌خانگی، سامانه‌های دفاعی، هوافضا، هوش مصنوعی و اینترنت اشیا کاربرد دارد. با توجه به اهمیت این موضوع، چه راهبردهایی برای توسعه صنعت میکروالکترونیک در ایران وجود دارد و سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی در این حوزه با چه چالش‌هایی روبرو است؟

میکروالکترونیک، صنعتی راهبردی محسوب می‌شود که زنجیره تأمین آن به‌شدت جهانی و به‌هم‌پیوسته است. این صنعت به دلیل پیچیدگی‌های فنی و اقتصادی، نیازمند سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در زیرساخت‌های تحقیقاتی، تولیدی و آموزشی است. بحران جهانی کمبود تراشه که در پی همه‌گیری کرونا و تنش‌های ژئوپلیتیکی تشدید شد، توجه کشورها را به این حوزه افزایش داد.

جمهوری اسلامی ایران نیز در سال‌های اخیر به اهمیت این صنعت پی برده و در راستای توسعه آن گام‌هایی برداشته است. بااین‌حال، نبود سرمایه‌گذاری پایدار و مشکلات زیرساختی از جمله چالش‌های این حوزه طی یک دهه گذشته بوده است. شناسایی این چالش‌ها به برنامه‌ریزی دقیق‌تر در این حوزه کمک شایانی می‌کند.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی به اهمیت این صنعت در ایران و چالش‌های این حوزه پرداخته است.

امروزه تولید انواع رایانه‌ها، تجهیزات مخابراتی، تلفن‌های همراه، خودروها، لوازم خانگی، سامانه‌های دفاعی، محصولات حوزه هوافضا و رباتیک، در کنار پدیده‌های نوظهور و تحول آفرین دیگر نظیر هوش مصنوعی، خودروهای برقی و خودران، ارتباطات 5G و اینترنت اشیاء، به شکل فزاینده‌ای به تراشه‌های نیمه‌هادی و به تعبیر دیگر صنعت میکروالکترونیک وابسته هستند. هدف این پژوهش بررسی وضعیت صنعت میکروالکترونیک در کشور و پیشنهاد راهبردهایی به منظور توسعه این صنعت است.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد به دلیل پیچیدگی‌های فنی و اقتصادی صنعت میکروالکترونیک، ماهیت جهانی زنجیره تأمین این صنعت، یکی از دلایل کلیدی موفقیت آن تا به امروز بوده است و دستیابی به خودکفایی کامل در زمینه نیمه‌هادی‌ها برای هر شرکت با کشوری امری محال به شمار می‌آید.

با این وجود به دلیل تسریع تنش‌های ژئوپلیتیکی ایجاد تعادل مجدد و تقویت موقعیت کشورها در زنجیره جهانی تأمین تراشه برای دولت‌ها امری ضروری به شمار می آید. در این شرایط نقش آفرینی در زنجیره تولید جهانی نیمه‌هادی‌ها برای کشوری نظیر ایران که تحت تأثیر محدودیت‌های مستقیم و غیر مستقیم مرتبط با این حوزه در جهان قرار دارد از اهمیت و پیچیدگی بیشتری نیز برخوردار است.

در این راستا برای ایران نیز در یک رویکرد حداقلی برنامه ریزی برای کاهش آثار منفی و تهدیدات اقتصادی و امنیتی بالقوه این صنعت و در یک رویکرد حداکثری تلاش برای فراهم کردن زمینه‌های نقش آفرینی در زنجیره جهانی نیمه‌هادی‌ها امری ناگزیر به حساب می‌آید.

نقش آفرینی در صنعت میکروالکتروتیک

نقش آفرینی در صنعت میکروالکتروتیک به دلیل ابعاد فناورانه و اقتصادی پیچیده‌ای که دارد برای ورود بازیگران جدید مسئله‌ای دشوار به شمار می‌آید. ایالات متحده اروپا، چین، ژاپن، تایوان کره جنوبی شش منطقه جغرافیایی اصلی هستند که در طول سالیان متمادی بر صنعت میکروالکترونیک تسلط یافته‌اند و با تعریف نقش برای سایر کشورها یک زنجیره جهانی در این صنعت را راهبری می‌کنند با وجود این افزایش تنش‌های ژئوپلیتیک در جهان در سال‌های اخیر از یک سو و نمایان شدن بیشتر اهمیت تراشه‌ها در رهبری آینده جهان منازعات بر روی تصاحب و تسلط بیشتر بر روی این صنعت را افزایش داده به نحوی که تمامی کشورهای پیشرو در زمینه سیاسی و اقتصادی به دنبال بازتعریف جایگاه خود در این صنعت هستند.

در ایران نیز در ابتدای دهه 1400 شمسی پس از نمایان شدن آثار جدی کمبود تراشه‌ها بر اقتصاد کشور که عمدتاً ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا و اختلافات ژئوپلیتیک و برخی آسیب‌های امنیتی بود مجدداً توجه به این صنعت پس از چند دوره فراز و نشیب برنامه‌ریزی صنعتی افزایش یافته است. با این وجود همچنان فقدان سیاست صنعتی مناسب در این حوزه دیده می‌شود. لذا این گزارش به دنبال ارائه پیشنهاد چارچوبی اولیه برای سیاستگذاری در این حوزه است.

نقطه نظرات / یافته های کلیدی

نتایج مطالعات نشان می‌دهد زنجیره تولید تراشه در دنیا مسیری به شدت جهانی و به هم پیوسته را دنبال می‌کند که ابعاد آن از سه جنبه اقتصادی، امنیتی و سیاسی حائز اهمیت است.

اقتصادی:

از منظر اقتصادی پیشرفت‌های اخیر در روندهای کلیدی فناوری مانند محاسبات ابری هوش مصنوعی (AI)، اینترنت اشیا (IoT) و سیستم‌های کمک راننده پیشرفته خودرو (ADAS) روند رشد صنعت نیمه هادی را حفظ کرده و اندازه بازار این صنعت را در سال 2021 به حدود 600 میلیارد دلار رسانده است.

در تخمین اندازه بازار تراشه‌ها برای ایران اطلاعات شفافی در اختیار نیست، اما باید به این نکته توجه کرد که حجم تراشه‌های مصرفی کشور با میزان واردات مستقیم تراشه به کشور تفاوت چشمگیری دارد. زیرا حجم قابل توجهی از تراشه‌های مصرفی کشور در قالب محصولات کامل یا قطعات منفصله به کشور وارد می‌شود. با در نظر گرفتن سهم یک درصدی ایران از مصرف جهانی تراشه، میزان تراشه مصرف شده در کشور حدود 6 میلیارد دلار و میزان واردات مستقیم انواع تراشه‌ها حدود 450 میلیون دلار برآورد می‌شود.

امنیتی:

از دیدگاه امنیتی یک زنجیره تامین جهانی کاملاً وابسته به یکدیگر به صورت طبیعی ریسکها و مخاطراتی را نیز به همراه دارد که می‌توان این ریسک‌ها را در دو گروه ریسک‌های مرتبط با دسترسی و تأمین تراشه و ریسک‌های مرتبط با خراب‌کاری‌های صنعتی دسته بندی کرد.

سیاسی:

در نهایت از منظر سیاسی نیز صنعت نیمه‌هادی‌ها در سالیان اخیر در حال تبدیل شدن به ابزارهای سیاسی برای فشار بر کشورهای رقیب شده است. مناقشات سیاسی میان چین و آمریکا بر سر تایوان، اعمال تحریم‌های فناورانه بر چین به منظور جلوگیری از دستیابی این کشور به آخرین نسل از تجهیزات تولید تراشه و آثار منفی جنگ روسیه و اوکراین در تأمین مواد اولیه این حوزه همگی نشان‌دهنده آسیب‌پذیری‌های زنجیره تأمین نیمه‌هادی‌ها در جهان در راستای اهداف سیاسی است.

در مجموع موارد فوق نشان می‌دهد بازتعریف جایگاه ایران در صنعت نیمه‌هادی در جهان موضوعی کلیدی و ضروری به شمار می آید. در این شرایط آسیب‌شناسی حمایت‌ها و عدم توسعه کافی صنعت میکروالکترونیک در کشور را می‌توان در سه سرفصل حمایت های نوسانی و غیر پایدار، توجه اندک به سیاست‌های ساماندهی طرف تقاضا و آشفتگی نهادی کشور در تنظیم‌گری صنعت متناسب با هدف‌گذاری‌ها ریشه‌یابی کرد.

پیشنهاد راهکار تقنینی، نظارتی یا سیاستی

به منظور توسعه صنعت میکروالکترونیک در ایران باید مجموعه‌ای از سیاست‌های صنعتی داخلی و دیپلماسی‌های اقتصادی و فناورانه بین المللی به صورت همزمان به منظور رفع موانع پیش‌روی این صنعت در کشور در دو حوزه فناوری و بازار صورت پذیرد. بدین منظور توسعه صنعت میکروالکترونیک در ایران از طریق پیگیری دو سناریوی مکمل طراحی تراشه (Fabless) و تأسیس کارخانه تولید (Fab) قابل تحقق است.

سناریوی تأسیس کارخانه فب در داخل ایران از لحاظ منابع مالی مورد نیاز و مدت زمان لازم برای سرمایه‌گذاری تفاوت‌های چشمگیری با سناریو طراحی تراشه دارد و در عمل نیز اجرای آن پس از دستیابی به اهداف سناریوی اول منطقی و امکان پذیر خواهد بود. همین افق‌های متفاوت زمانی و سرمایه‌ای لازم در اجرای این دوستاریو می‌تواند فرصت پیگیری همزمان هر دو را نیز فراهم سازد. در این راستا راهبردهای ذیل هر یک از سناریوهای Fab و Fabless به شرح ذیل پیشنهاد می‌شود.

1 سناریوی اول طراحی تراشه (Fabless)

مدل کسب‌و‌کاری طراحی تراشه و برون‌سپاری ساخت آن به کارخانه‌های تولیدی یکی از متداول ترین رویکردها در صنعت میکروالکترونیک در جهان است. این رویکرد علاوه بر کاهش هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری در تولید می‌تواند تا حد قابل توجهی نگرانی‌های کشور در زمینه رفع پایدار نیازمندی‌های کشور و ارتقای امنیت تراشه‌های کشور را مرتفع سازد. راهبردهای مورد نیاز کشور برای شکل دهی به حوزه صنعت طراحی تراشه بدون فب در کشور عبارتند از:

1-1 راهبرد کوتاه مدت ایجاد مراکز خدمات طراحی تراشه

حمایت دولت از تأسیس این مراکز می‌تواند امکان دسترسی و هزینه‌های مضاعف طراحی و نمونه‌سازی تراشه در ایران را تا حد قابل قبولی کاهش دهد و از همه مهمتر جریان سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه در حوزه میکروالکترونیک را با هدف دستیابی به قابلیت طراحی تراشه‌هایی با سطح فناوری بالا در کشور را حفظ کند.

1-2 راهبرد میان مدت تدوین برنامه ملی بومی سازی تراشه های پرکاربرد و حساس

به منظور موفقیت تجاری‌سازی تراشه‌ها در داخل کشور در میان مدت باید سیاست صنعتی متناسبی از سوی دستگاه‌های ذی ربط دنبال شود. اصول سیاست صنعتی مناسب برای این حوزه عبارتند از تعیین تراشه‌های هدف بر مبنای نیازمندی‌های کشور، تجمیع تقاضا و سفارش‌گذاری بلند مدت برای طراحان تراشه به منظور اقتصادی کردن طراحی و تولید ارائه یارانه و معافیت مالیاتی به شرکت‌های خریدار تراشه به منظور پوشش اختلاف قیمت احتمالی حمایت‌های تعرفه‌ای و تدوین استاندارد‌های لازم به منظور الزام شرکت‌های بالا دست زنجیره تأمین محصولات الکترونیکی به به کارگیری تراشه‌های داخلی در تولید محصول نهایی اشاره کرد.

1-3 راهبرد بلند مدت ورود به بازارهای جهانی طراحی تراشه

مزیت بالقوه سرمایه انسانی متخصص و ارزان قیمت در کشور یکی از فرصت‌های کلیدی برای ورود به زنجیره ارزش جهانی صنعت میکروالکترونیک از طریق اجرا پروژه‌های طراحی و فروش دارایی‌های فکری (IP Cores) در بلند مدت به شمار می‌آید. در این راستا دولت باید به روش‌های مختلف بستر لازم برای جلب همکاری و فرصت‌های بین‌المللی را فراهم سازد. این هدف می‌تواند از طریق راهبرد حمایت از تأسیس دفاتر طراحی در سایر کشور‌ها و جذب فرصت‌های بین‌المللی با پوشش این دفاتر دنبال شود.

2 سناریو دوم ساخت و تولید تراشه (Fab)

راه‌اندازی یک کارخانه فب در کشور موضوعی پیچیده‌تر از نصب ماشین آلات یک کارخانه است و تنظیم فرایند‌ها و پیاده‌سازی دستور العمل‌های تولید تا دستیابی به بازدهی قابل قبول بعضا ماه‌ها به طول خواهد انجامید. در حال حاضر بخشی از چالش‌های حوزه میکروالکترونیک کشور ناشی از دسترسی دشوار به کارخانه‌های تولید تراشه است و تصمیم‌گیری برای ساخت یک کارخانه قب در کشور تابع متغیر‌های متعدد اقتصادی سیاسی و امنیتی است که باید در وهله اول آمادگی کافی برای آن در کشور فراهم شود. در این راستا راهبرد‌های ذیل به منظور ایجاد آمادگی کافی پیشنهاد می‌شود.

2-3 راهبردی بلند مدت احداث کارخانه فب در کشور

در صورت افزایش حساسیت‌های جهانی نسبت به موضوع میکروالکترونیک فقدان یک کارخانه تولید تراشه در کشور می‌تواند به یک اهرم فشار بر کشور تبدیل شود. در چنین شرایطی هدف‌گذاری احداث یک کارخانه فب در کشور با پذیرش لزوم طی کردن راهبرد‌های قبلی می‌تواند به عنوان یک هدف‌گذاری صحیح در توسعه فناوری برای کشور در نظر گرفته و اجرا شود.

بررسی اقدامات و مصوبات موثر در صنعت میکروالکترونیک ایران

نقش آفرینی در صنعت میکرو الکترونیک به دلیل ابعاد فناورانه و اقتصادی پیچیده‌ای که دارد برای ورود بازیگران جدید مسأله‌ای پیچیده به شمار می‌آید. ایالات متحده اروپا، چین ژاپن تایوان کره جنوبی 6 منطقه جغرافیایی اصلی هستند که بر صنعت میکرو الکترونیک احاطه دارند، اما هر یک از این مناطق نقش متفاوتی در زنجیره تأمین نیمه هادی‌ها ایفا می‌کند. به طور کلی ایالات متحده فعالیت‌های متمرکز بر تحقیق و توسعه نظیر نرم‌افزار‌های خودکارسازی طراحی الکترونیکی IP core طراحی تراشه و ساخت تجهیزات تولید را رهبری می‌کند. از سوی دیگر تولید مواد خام کارخانه‌های تولید مونتاژ تست و بسته‌بندی که نیازمند سرمایه‌گذاری ثابت بیشتری هستند، در آسیا متمرکزند. علی رغم این تقسیم کار جهانی در سالیان اخیر حتی کشور‌های پیشرو این حوزه نیز به سمت خوداتکایی بیشتر از طریق انتقال هر چه بیشتر زنجیره تأمین و تولید به داخل خاک کشور‌های خود حرکت کرده‌اند.

نقش آفرینی در زنجیره تولید جهانی نیمه هادی‌ها برای کشوری مانند ایران که تحت تأثیر تحریم‌های مستقیم و غیر مستقیم مرتبط با این حوزه قرار دارد از پیچیدگی بیشتری نیز برخوردار است. با وجود این با یک نگاه حداقلی برنامه‌ریزی برای کاهش تهدیدات اقتصادی و امنیتی بالقوه این صنعت برای کشور و در یک نگاه حداکثری تلاش برای نقش آفرینی در زنجیره جهانی این حوزه برای کشور امری ناگزیر است.

بررسی تاریخچه حمایت از صنعت الکترونیک در کشور نشان می‌دهد عمده حمایت‌های صورت گرفته در این حوزه اساساً معطوف به ساخت محصولات نهایی الکترونیکی بوده و صنعت میکرو الکترونیک به صورت خاص کمتر مورد حمایت قرار گرفته است. با این حال این حمایت‌ها را می‌توان حداقل در 4 دوره بررسی کرد.

4-1. ادوار مؤثر بر صنعت میکروالکترونیک در ایران

دوره اول حمایت‌ها مربوط به دهه 40 شمسی بوده است که تمرکز اغلب حمایت‌ها بر جلب مشارکت شرکت‌های خارجی صاحب نام نظیر زیمنس آلمان NEC ژاپن گروندینگ آلمان و.... برای راه‌اندازی خطوط تولید انواع محصولات نهایی نظیر تجهیزات مخابراتی رادیو و تلویزیون و محصولات نظامی قرار داشته است.

دوره دوم توجه به صنعت الکترونیک در کشور معطوف به دهه‌های 50 و 60 و در سایه جنگ بود. هدف حمایت‌ها در این دوره رفع نیازمندی‌های جنگ در حوزه الکترونیک بود اما نتایج آن در دهه‌های بعد زمینه‌ساز تشکیل نهاد‌ها و شرکت‌هایی در حوزه میکروالکترونیک بود.

موج سوم حمایت از صنعت میکروالکترونیک در کشور در دهه 70 شمسی با ایجاد نهاد‌هایی نظیر صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع الکترونیک در وزارت صنایع و شرکت‌های تخصصی دولتی و خصوصی با حمایت سازمان صنایع ملی ایران و پس از آن سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران شکل گرفت.

اولین تلاش‌های متمرکز بر صنعت میکرو الکترونیک را می‌توان در این دوره شناسایی کرد با وجود این هر چند تشکیل این شرکت‌ها و نهاد‌ها منجر به ایجاد دستاورد‌هایی در حوزه میکروالکترونیک برای کشور شد اما برنامه‌ریزی نامناسب و عدم تداوم حمایت‌های لازم باعث عدم دستیابی این جریان به اهداف نهایی خود شد.

موج چهارم حمایت‌ها در دهه 80 در بستر سازمان صنایع نوین وزارت صنایع و با تمرکز بر حمایت از شرکت‌های خصوصی شکل گرفت. هر چند سرفصل میکرو الکترونیک یکی از عناوین مورد حمایت این سازمان بود ولی در این دوره نیز عمده موفقیت‌های حاصل شده در حوزه ساخت محصولات نهایی مخابراتی و الکترونیکی به دست آمده و در حوزه نیمه هادی‌های صرفاً چند پروژه محدود تعریف و نتیجه رسید.

توجه به صنعت میکرو الکترونیک پس از دوره چهارم تقریباً برای حدود یک دهه کم رنگ و به شکل محدودی ادامه یافت. آسیب‌شناسی عدم دستیابی به اهداف مدنظر حمایت‌های به عمل آمده از صنعت میکروالکترونیک را می‌توان در دو بعد ریشه‌یابی کرد.

الف) حمایتهای مالی نوسانی و غیر مداوم

بررسی اقدامات سایر کشورها در حوزه میکروالکترونیک نشان داد سیاستگذاری صنعتی در حوزه میکروالکترونیک در تمامی کشورهای دنیا با اصولی ثابتی نظیر تزریق تشویق‌های مالی کلان و انتظار بازدهی اقتصادی در افق‌های زمانی بلند مدت همراه بوده است. در این شرایط عمده حمایت‌های صورت گرفته از صنعت میکرو الکترونیک در کشور به شکل مقطعی غیر‌مستقیم و با انتظار بازدهی کوتاه مدت صورت گرفته است.

ب توجه اندک به سیاست‌های طرف تقاضا

دومین چالش اصلی صنعت میکرو الکترونیک کشور را می‌توان ناشی از بی‌توجهی به مداخلات سیاستی لازم در طرف تقاضا دانست. تیراژ تولید یکی از گلوگاه‌های بسیار کلیدی در تولید تراشه‌ها به شمار می‌آیند. ایجاد صرفه اقتصادی در تولید تراشه‌ها نیازمند پیگیری سیاست‌هایی نظیر تجمیع تقاضا، ارائه برنامه‌های زمان‌بندی خرید و مدیریت شرکت‌های حاضر در زنجیره تأمین تولید محصولات نهایی به منظور پیروی از خرید تراشه‌های مدنظر است. در صورت عدم اجرا چنین مداخلاتی پروژه‌های طراحی و تولید تراشه در مقیاسی آزمایشگاهی و نمونه‌سازی خلاصه خواهد شد در حالی که تداوم رشد این صنعت در گروه تعریف پروژه‌های صنعتی است.

4-2 قوانین مؤثر بر صنعت میکروالکترونیک ایران

در ابتدای دهه 1400 شمسی پس نمایان شدن آثار جدی کمبود تراشه‌های بر اقتصاد کشور که ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا و اختلافات ژئوپلیتیک میان کشور‌ها بود، توجه به این صنعت در کشور مجدداً افزایش یافت شکل‌گیری مجدد این توجهات به درخواست نیرو‌های مسلحو همکاری معاونت علمی فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری آغاز شد و در مجلس شورای اسلامی نیز در در تبصره «7» قانون بودجه سنوات 1401 و 1402 منابع مورد نیاز برای حمایت از این صنعت را در نظر گرفت.

4-2-1 بند «من به تبصره 7 قانون بودجه سال 1401

ن - حقوق ورودی واردات گوشی‌های همراه ساخته شده خارجی بالای ششصد (600) دلار برابر دوازده درصد (12) تعیین می‌گردد. کل منابع حاصل پس از واریز به ردیف درآمدی شماره 110410 جدول 5 این قانون به وزارت صنعت، معدن و تجارت صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته به منظور حمایت از تولید گوشی‌های هوشمند داخلی و صنعت ریز الکترونیک (میکروالکترونیک) اختصاص می‌یابد. آیین‌نامه اجرایی این بند توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با همکاری وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان برنامه و بودجه کشور تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.

بررسی وضعیت عملکرد اجرایی این بند حاکی از چالش‌های جدی و انحرافات عملکرد دولت در تحقق اهداف این بند بوده است. اختلاف قابل توجه بین درآمد‌ها حاصل از این محل با میزان تخصیص یافته به صندوق حمایت از تحقیقات و توسعه صنایع پیشرفته مهم‌ترین انحراف در این زمینه به شمار می‌آید. بررسی آمار واردات گوشی‌های بالای 600 دلار در سال 1401 نشان می‌دهد در شرایطی که فقط یک میلیون دستگاه گوشی تلفن همراه از برند آیفون که عمدتاً قیمت نزدیک به 1000 دلار دارد به کشور وارد شده در پایان سال 1401 کمتر از 200 میلیارد تومان از منابع حاصل از این بند به صندوق مذکور واریز شده است.

تأخیر در تدوین و تصویب آیین‌نامه اجرایی یکی دیگر از ضعف‌های عملکرد دولت در این بخش بوده است. زیرا تصویب آیین‌نامه اجرایی در شهریور ماه سال 1401 عملاً فرصتی برای همکاری میان دستگاه‌های ذی ربط در آیین‌نامه را فراهم نکرد. در نهایت آخرین چالش پیش روی اجرای موفق این قانون مربوط به سازوکار‌های هزینه کرد منابع واریز شده به صندوق مذکور بوده است. در نظر گرفتن منابع واریزی به عنوان افزایش سرمایه صندوق در کنار فقدان ابزار‌ها و سازوکار‌های ریسک‌پذیر در صندوق منجر به محدود شدن نحوه هزینه کرد این منابع در قالب اعطای ضمانت نامه و پرداخت تسهیلات با شرایط غیر متناسب با این صنعت شده است [12] در حالی که درآمد دولت از این محل حدود 100 میلیون دلار برآورد می‌شود.

4-2-2 بند «ط» به تبصره 7 قانون بودجه سال 1402

ط - حقوق ورودی رویه تجاری واردات گوشی‌های تلفن همراه خارجی بالای ششصد (600) دلار حداقل پانزده درصد (15) تعیین می‌گردد. واردات گوشی در سایر رویه‌ها به مأخذ دو برابر محاسبه و دریافت خواهد شد. وزارت امور اقتصادی و دارایی گمرک جمهوری اسلامی ایران مکلف است منابع حاصل از اجرای این حکم را به ردیف درآمدی 110410 واریز کند تا صرف حمایت از توسعه زیر ساخت‌های صنعت ریز (میکرو) الکترونیک گردد. واردات این کالا‌ها از طریق مناطق آزاد تجاری و صنعتی نیز مشمول این حکم می‌شود. مسئولیت تقسیم کار نهادی وظایف و راهبری تحقق این بند بر عهده کارگروه ویژه اقتصاد رقومی دیجیتال دولت قرار دارد.

در متن مصوب قانون بودجه سال 1402 کلیه منابع حاصل از تعرفه واردات گوشی‌های بالای 600 دلار بر خلاف سال 1401 به حمایت از صنعت میکروالکترونیک تخصیص یافت بررسی میزان واردات گوشی‌های تلفن همراه بالای 600 دلار در سامانه همتا نشان می‌دهد در صورت تداوم حضور این حکم در قوانین سنواتی بودجه و تخصیص کامل منابع حاصل می‌توان سالیانه بین 50 تا 100 میلیون دلار به منظور حمایت از این صنعت تخصیص داد.

در نظر گرفتن سرفصل مالی مجزا در قانون سالیانه بودجه کشور و تحقق اجرایی آن می‌تواند به میزان قابل قبولی چالش نوسان حمایت صنعت میکرو الکترونیک کشور را مرتفع کند، اما مسأله ساماندهی طرف تقاضا جهت هدف‌گذاری طراحی و تولید تراشه‌های راهبردی و پرکاربرد مورد نیاز کشور همچنان نیازمند برنامه‌ریزی جدی‌تر از سوی دولت است. در شرایط فعلی دستگاه‌هایی نظیر وزارت صنعت، معدن و تجارت، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح کشور به صورت مستقیم در راهبری این صنعت تأثیر‌گذار بوده و بنابراین ضرورت دارد مطابق برنامه مشترکی در این حوزه فعالیت کنند. مسأله‌ای که در قانون بودجه سال 1402 هماهنگی آن بر عهده کارگروه ویژه اقتصاد دیجیتال دولت قرار داده است و پیگیری تصویب دستور العمل آن به رغم گذشت نیمی از سال 1402 همچنان در کارگروه اقتصاد دیجیتال دولت ادامه دارد.

راهبردهای پیشنهادی توسعه صنعت میکروالکترونیک برای ایران

راهبردهای پیشنهادی توسعه صنعت میکروالکترونیک در کشور باید در دو حوزه مکمل تقویت جریان طراحی تراشه کشور (Fablees) و اقدام در راستای ساخت و تولید تراشه (Fab) دنبال شود. جدول زیر به طور خلاصه راهبردهای پیشنهادی به منظور برای ارتقای صنعت میکروالکترونیک ایران را نشان می‌دهد که در ادامه به بررسی کامل‌تر راهبردهای پیشنهادی ذیل هر یک از این حوزه‌ها پرداخته می‌شود.

5-1 طراحی تراشه (Fabless)

همان طور که بررسی شد مدل کسب و کاری طراحی تراشه و برون سپاری آن به کارخانه‌های تولید تراشه خارجی یکی از متداول‌ترین رویکرد‌ها در صنعت میکروالکترونیک است. این رویکرد علاوه بر کاهش هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری در تولید می‌تواند تا حد قابل توجهی نگرانی‌های کشور در زمینه رفع پایدار نیازمندی‌های کشور و ارتقای امنیت تراشه‌های کشور منجر شود راهبرد‌های مورد نیاز در این بخش عبارتند از: الف) ایجاد مراکز خدمات طراحی تراشه (ب) برنامه ملی بومی‌سازی تراشه‌های پرکاربرد و راهبردی و (ج) ورود به بازار‌های جهانی طراحی تراشه

5-1-1 راهبرد پیشنهادی کوتاه مدت راه اندازی مراکز تخصصی آموزش و خدمات طراحی تراشه در سطح کشور

به طور کلی طراحی تراشه موضوعی کاملاً تخصصی و نیازمند سطوح بالایی از تحصیلات و تجربیات دانشگاهی است به همین دلیل تأمین جریان مداوم از متخصصین دانشگاهی در زمینه طراحی تراشه یکی از راهبرد‌های اصلی برای بقا و ارتقای صنعت میکروالکترونیک در هر کشوری به شمار می‌آید. آموزش و تحقیقات کاربردی و بنیادی در زمینه طراحی تراشه نیازمند تعریف پروژه‌های عملی و نمونه‌سازی تراشه و ارزیابی نتایج آن است. در شرایط فعلی به دلیل کامل نبودن برخی زیر ساخت‌های کشور نظیر دسترسی مناسب به نرم‌افزار‌ها و کتابخانه‌های طراحی، دسترسی مناسب به فب‌های خارجی جهت تولید نمونه و در کل هزینه بالای اجرای پروژه‌های آموزشی و تحقیقاتی در مقایسه با منابع گروه‌های تحقیقاتی این حوزه تمایل کمتری از سوی سرمایه‌های انسانی بالقوه و دانشگاهیان به منظور فعالیت و رشد در این حوزه در مقایسه با سایر حوزه‌های تحقیقاتی الکترونیک که شیوه ارتقای عملی و علمی در آن‌ها ساده‌تر بوده، رایج شده است.

به منظور حل این چالش در کوتاه مدت باید همانند بسیاری از کشور‌های پیشرو دنیا نهادسازی و برنامه حمایتی مشخصی برای استفاده دانشگاهیان و گروه‌های طراحی در کشور ایجاد شود که از طریق آن خدمات مختلفی نظیر به اشتراک‌گذاری ابزار‌های طراحی نمونه‌سازی چند پروژه بر روی یک ویفر (MPW و به طور کلی آموزش‌های طراحی ارائه می‌شود.

MPW یک شیوه برای ساخته نمونه اولیه و آزمایشگاهی است که در آن به متقاضیان این امکان داده می‌شود که هزینه ساخت تراشه بین چندین طرح با پروژه بدین صورت تقسیم شود که چندین طراحی تراشه مختلف بر روی یک ویفر سیلیکونی تولید شود. اجرای چنین مدلی نیاز به ایجاد مراکز تخصصی ارائه خدمات طراحی تراشه در سطح کشور است که در کنار ارائه آموزش‌ها و زیر ساخت‌های طراحی، طرح‌های تحقیقاتی مختلف را بر اساس اولویت‌های کشور دریافت و پس از آن نسبت تجمیع طرح‌ها در کنار یکدیگر و ارسال آن برای کارخانه‌های تولید تراشه از طریق مسیر‌های ارتباطی رسمی و غیر رسمی اقدام کند. با تأسیس و حمایت دولت از این مراکز می‌توان امکان دسترسی و هزینه‌های مضاعف سربار طراحی در ایران را تا حدی کاهش داد و از همه مهمتر جریان ایجاد سرمایه انسانی در حوزه میکروالکترونیک را در کشور حفظ کرد.

5-1-2 راهبرد پیشنهادی میان مدت بومی سازی طراحی تراشه های پرکاربرد و راهبردی کشور

یکی از متغیر‌های کلیدی برای موفقیت صنعت میکروالکترونیک در ایران فراهم کردن صرفه اقتصادی برای طراحی تراشه توسط بازیگران داخلی در مقایسه واردات است. تراشه‌ها از منظر میزان مصرف را می‌توان به دو دسته تراشه‌های خاص منظوره با تیراژ کم و تراشه‌های عمومی با حجم مصرف بالا دسته‌بندی کرد.

به طور کلی در طراحی تراشه‌های خاص منظوره نظیر تراشه‌های نظامی، امنیتی و برخی محصولات مخابراتی عمدتاً به دلیل هزینه‌های بالای مهندسی غیر تکراری (NRE) مانند تحقیق و توسعه و حساسیت پایین شکست این هزینه‌ها بر روی تیراژ تولیدی، قیمت تمام شده تراشه در سطح جهانی نیز بالاست. از سوی دیگر سرمایه انسانی متخصص ارزان قیمت یکی از مزیت‌های اصلی در کشور ما به شمار می‌آید. همچنین اساساً دسترسی تراشه‌های خارجی به دلایل تحریمی و مسائل امنیتی برای کشور دارای هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم مضاعف خواهد بود. لذا رقابت‌پذیری در طراحی این نوع تراشه‌ها برای کشور امکان پذیرتر خواهد بود.

در رابطه با طراحی تراشه‌های با مصارف عمومی و تیراژ بالا نظیر تراشه‌های مورد استفاده در صنایع لوازم الکترونیکی مصرفی لوازم خانگی سیم کارت‌ها، خودروسازی و مودم‌های مخابراتی چالش اصلی طراحان داخلی رقابت قیمتی با تأمین‌کنندگان خارجی به دلیل کم اهمیت شدن هزینه تحقیق و توسعه ناشی از نیروی انسانی از طریق شکست هزینه‌ها بر روی تیراژ بالای تولیدات این حوزه است.

به منظور موفقیت در طراحی و تجاری‌سازی هر گروه از تراشه‌های فوق در داخل کشور در میان مدت باید سیاست صنعتی متناسبی از سوی دستگاه‌های ذی ربط دنبال شود. با وجود این اصول سیاست صنعتی مناسب برای این حوزه عبارتند از تعیین تراشه‌های هدف برمبنای نیازمندی‌های کشور، تجمیع تقاضا و سفارش‌گذاری بلند مدت برای طراحان تراشه به منظور اقتصادی کردن طراحی و تولید، ارائه بارانه و معافیت مالیاتی به شرکت‌های خریدار تراشه به منظور پوشش اختلاف قیمت احتمالی حمایت‌های تعرفه‌ای و تدوین استاندارد‌های لازم به منظور الزام شرکت‌های بالا دست زنجیره تأمین محصولات نهایی الکترونیکی به استفاده از تراشه‌های داخلی در تولید زیر مجموعه‌های محصول نهایی.

5-1-3 راهبردی پیشنهادی بلند مدت ورود به بازارهای جهانی طراحی تراشه

مزیت بالقوه سرمایه انسانی متخصص و ارزان قیمت در کشور یکی از فرصت‌های کلیدی برای ورود به زنجیره ارزش جهانی صنعت میکروالکترونیک از طریق اجرا پروژه‌های طراحی و فروش دارایی‌های فکری (IP cores در بلند مدت به شمار می‌آید. در این راستا، دولت باید به روش‌های مختلف بستر لازم برای جلب همکاری و فرصت‌های بین‌المللی را فراهم سازد. این هدف می‌تواند از طریق راهبرد حمایت از تأسیس دفاتر طراحی در سایر کشور‌ها و جذب فرصت‌های بین‌المللی با پوشش این دفاتر دنبال شود.

5-2 اقدام در راستای ساخت تراشه (Fab)

در حال حاضر بخش زیادی از چالش‌های حوزه میکروالکترونیک کشور از دسترسی پیچیده و دشوار به کارخانه‌های تولید تراشه ناشی می‌شود. در این شرایط راهبرد‌های الف ایجاد دسترسی پایدار به فب‌های خارجی در کوتاه مدت (ب) نقش آفرینی در زنجیره مواد اولیه در میان مدت وج) احداث کارخانه فب در کشور در بلند مدت توصیه می‌شود که در ادامه به بررسی دقیق‌تر هر یک از این موارد پرداخته می‌شود.

5-2-1 راهبرد پیشنهادی کوتاه مدت ایجاد دسترسی پایدار به فیهای خارجی

به دلیل حساسیت‌های تحریمی بر ایران در حوزه خرید تراشه و به همچنین دسترسی به زیر ساخت‌های تولیدی کارخانه‌های قب، یکی از اصلی‌ترین راهبرد‌هایی که باید در کوتاه مدت توسط دولت دنبال شود پیگیری ایجاد دسترسی پایدار به یک یا چند کارخانه فب خارجی از طریق مذاکره و همکاری با کشور‌های همسو نظیر چین و روسیه است. این مذاکرات می‌تواند حول راهبرد‌های همکارانه‌ای نظیر دریافت مجوز همکاری مستقیم فب‌های هدف با شرکت‌های طراحی ایرانی اجاره بخشی از ظرفیت خطوط تولید فب‌های موجود در طول سال برای ایران سرمایه‌گذاری مشترک در تأسیس یک فب جدید در کشور خارجی تملیک بخشی از مالکیت و مدیریت فب خارجی، استفاده از متخصصین ایرانی در قب خارجی به منظور یادگیری فرایند‌ها و انتقال فناوری تعریف شود.

شایان ذکر است راه‌اندازی کارخانه فب موضوعی فراتر و پیچیده‌تر از صرفاً نصب ماشین آلات یک کارخانه تولید تراشه است و تنظیم فرایند‌ها و پیاده‌سازی دستور العمل‌های تولید تا دستیابی به بازدهی قابل قبول بعضاً ماه‌ها به طول خواهد انجامید. لذا هر گونه برنامه‌ریزی در زمینه مدیریت و راه‌اندازی کارخانه فب در داخل یا خارج از کشور باید با یادگیری و استفاده از دانش فنی انباشته شده در متخصصین بین‌المللی این حوزه صورت پذیرد.

5-2-2 راهبرد پیشنهادی میان مدت سرمایه گذاری در زنجیره بالا دستی مواد اولیه

نیمه هادی‌ها دارای یک زنجیره مواد اولیه بالادستی از جنس سیلیکون با بازار‌های وسیع بین‌المللی هستند. سنگ سیلیکون ماده اولیه صنعت نیمه هادی‌ها به شمار می‌آید. این ماده جزء فراوان‌ترین عناصر بر روی پوسته زمین به شمار می‌آید. در ایران نیز معادن سیلیس با خلوص بالا یافت می‌شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به معادن موجود در استان‌های لرستان آذربایجان غربی و فارس مورد اشاره کرد. در حال حاضر تولید سیلیکون مثال در کشور با افتتاح چند کارخانه جدید در سال جاری سرعت و حجم بیشتری پیدا کرده است.

با وجود این همچنان سرمایه‌گذاری‌های بیشتری در سایر بخش‌های زنجیره به دستیابی به یک زنجیره کامل مورد نیاز است. یکی از کلیدی‌ترین مؤلفه‌های تولید سیلیکون مثال میزان خلوص حاصل شده است. در حال حاضر خلوص تولیدی این کارخانه‌ها عمدتاً متناسب با صنعت ساخت انواع آلیاژ‌های آلومینیومی است.

سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش بالادستی می‌تواند به شکوفایی بازار‌های جدیدی در صنایع مختلف نظیر سلول‌های خورشیدی در صنعت نیروگاه‌های خورشیدی ساخت شمش و ویفر‌ها برای صنعت میکروالکترونیک ساخت انواع تار‌های نوری در صنعت کابل‌سازی ساخت انواع رنگ‌ها و پوشش‌های عایقی در صنعت مواد شیمیایی ساخت انواع مکمل‌ها و رنگ‌های غذایی و ساخت انواع پودر‌ها و مکمل‌های آرایشی در صنعت آرایشی و بهداشتی منجر شود.

از سوی دیگر بهره‌برداری از یک کارخانه تولید تراشه در کشور به صورت مداوم نیازمند حجم زیادی از مواد اولیه نظیر و یفر‌های سیلیکونی اسید‌ها و گاز‌های خاص منظوره با خلوص بالاست که در شرایط تحریم به سادگی در اختیار کشور نخواهد بود. در این راستا سرمایه‌گذاری در برخی از این حوزه‌ها به دلیل مزیت‌های طبیعی کشور به خصوص در حوزه معادن می‌تواند منجر به کاهش تحریم‌پذیری و تنوع مبادی همکاری‌های بین‌المللی کشور در صنعت نیمه هادی‌های و در نهایت ایجاد سطحی از وابستگی متقابل میان ایران و سایر کشور در این حوزه شود. لذا راهبرد پیشنهادی برای کشور در این بخش در میان مدت سرمایه‌گذاری بر تکمیل زنجیره ارزش بالادستی صنعت میکروالکترونیک است.

5-2-3 راهبرد پیشنهادی بلند مدت انتقال کارخانه فی به ایران

احداث کارخانه تولید تراشه (فب) در خاک ایران نیازمند سرمایه‌گذاری بلند مدت است. مقدار این سرمایه‌گذاری تابع عوامل متعددی نظیر ظرفیت تولید کارخانه فناوری‌های مدنظر از برای کارخانه از منظر اندازه تراشه و میزان وابستگی به تأمین‌کنندگان خارجی است. نمودار زیر برآوردی از میزان سرمایه‌گذاری ثابت مورد نیاز برای ساخت یک کارخانه فب در شرایط معمول و بدون هزینه‌های عملیاتی را نشان می‌دهد.

برای کشوری مانند ایران میزان سرمایه‌گذاری لازم برای تأسیس یک کارخانه فب با فناوری سیلیکونی و اندازه 65 تا 90 نانومتر که بتواند بر طرف‌کننده غالب نیاز‌های صنعتی کشور در طول یک تا دو دهه آینده باشد حدود یک میلیارد دلار سرمایه‌گذاری ثابت برآورد می‌شود. زیرا ساخت فب در ایران علاوه بر هزینه‌های اشاره شده با هزینه‌های دیگری از جمله تحریم‌ها هزینه‌های مرتبط با آموزش راه‌اندازی، مدیریت فرایند‌ها و نحوه تأمین مواد اولیه به دلیل فقدان تجربه پیشین مواجه خواهد بود.

بررسی‌های بین‌المللی نشان می‌دهند در رابطه با فب‌های پیشرفته مدت زمان لازم برای رسیدن به نقطه سربه سر با در نظر گرفتن عواملی نظیر میزان سرمایه‌گذاری ثابت و دوره استهلاک آن میزان درآمد بر اساس متوسط قیمت فروش تراشه در طول سال‌های مختلف، هزینه‌های عملیاتی قابل توجه نظیر آب برق و نیروی انسانی و مواد اولیه و میزان حمایت‌های دولتی به عنوان یک متغیر کلیدی بین 5 تا 10 سال به طول خواهد انجامید. مطابق نمودار ذیل این مدت به شدت وابسته به دو متغیر میزان یارانه دولت و میزان بازدهی فب است.

نکته حائز اهمیت این است که سرمایه گذاری به منظور احداث یک کارخانه طبع در کشور بدون تحقق راهبردهای کوتاه مدت و میان مدت اشاره شده در بخش‌های قبلی عملاً موفق نخواهد بود.

لذا به منظور تصمیم گیری برای ساخته کارخانه ثبت باید در ابتدا وضعیت تقاضای محصولات و تغییرات احتمالی بلند مدت آنها را به طور کامل بررسی و پس از آن به صورت ویژه با صنایع و مشتریان تراش وارد قراردادهای همکاری نزدیک و بلند مدت شد تا بتوانم وارد سطح قابل قبولی از بهره‌وری تولید را تضمین کرد.

پربازدیدترین شبکه اجتماعی در ایران «اینستاگرام» است؛ اما جالب این که تنها کشوری هستیم که این شبکه مجازی در آن تا این اندازه محبوبیت دارد؛ آن هم در حالی که محبوب‌ترین و پربازدیدترین شبکه‌اجتماعی در جهان و آسیا، «فیس‌بوک» گزارش شده است.

بررسی‌ وضعیت شبکه‌های اجتماعی در سراسر جهان نشان می‌دهد اینستاگرام، محبوب‌ترین شبکه اجتماعی در ایران است و به دلیل جذابیت‌های بصری و امکاناتی که به طور مستمر به روز می‌شود، توانسته جایگاه بسیار خوبی در کشور ما پیدا کند. این در حالی است که شبکه اجتماعی مورد استفاده بیشتر کشورهای آسیایی و سایر کشورهای جهان فیس‌بوک به شمار می‌رود. البته دلایل متعددی برای محبوبیت زیاد این پلتفرم در ایران بیان شده که در این گزارش، برخی از مهم‌ترین آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

با وجود اینکه امکانات اینستاگرام از جمله پخش زنده و استوری مورد توجه بسیاری از مخاطبان جهانی قرار گرفته، اما همچنان ناتوانی در آپلود ویدئوهای بلند، از مشکلات این شبکه اجتماعی به شمار می‌رود؛ مشکلی که با اضافه‌شدن قابلیت IGTV در سال ۲۰۱۸ تا حد زیادی برطرف شد، اما همچنان در انتشار ویدئوهای طولانی و غیرزنده در اینستاگرام برای کاربران، مشکلاتی گزارش می‌شود.

اینستاگرام در ایران همانند اکثر شبکه‌های اجتماعی خارجی دیگر همچون فیس‌بوک، ایکس و یوتیوب فیلتر است؛ البته این شبکه تا ۱۰ دی ماه سال‌ ۱۳۹۶ باز بود و در ناآرامی‌های آن سال تنها ۴ روز مسدود و از ۱۴ دی رفع فیلتر شد و بسیاری از کسب و کارها و فعالیتهای فرهنگی به ویژه در مقطع همه گیری کرونا در آن فعال شدند. با التهابات سال ۱۴۰۱، اینستاگرام مجددا فیلتر شد؛ فیلترینگی که این کسب و کارها تصور می‌کردند با بازگشت آرامش رفع می‌شود و فعالیت خود را از سر می‌گیرند؛ اما تا کنون این انتظار برآورده نشده است.

به طور کلی موضوع فیلترینگ اینستاگرام به‌دلایل مختلف نه فقط در ایران، بلکه در کشورهای دیگری همچون هنگ‌کنگ، روسیه و چین نیز اعمال شده و این محدودیت به‌دلیل موارد مختلف مانند مشکلات سیاسی چین و روسیه با آمریکا به عنوان متولی اصلی اینستاگرام و نیز مسائل داخلی بوده است.

تصویر زیر، به خوبی با نمایش میزان عمومیت و محبوبیت شبکه‌های اجتماعی در کشورهای مختلف، نشان می‌دهد که فیس‌بوک با اختلاف، پرکاربردترین رسانه اجتماعی دنیا محسوب می‌شود و تنها در ایران اصلی‌ترین استفاده‌ از شبکه اجتماعی به اینستاگرام تعلق دارد. ونزوئلا برجسته‌ترین استفاده‌کننده «یوتیوب» و «وی‌کونتکت» (Vkontakte)، شبکه‌ اجتماعی پرکاربرد در روسیه مشخص شده است.

 

سنجش میزان استفاده شبکه‌های اجتماعی مختلف در قاره آسیا در نمودار میله‌ای زیر نمایش داده شده است و فیس‌بوک با اختلاف زیاد در صدر قرار دارد. یوتیوب و توئیتر در جایگاه دوم و سوم پراستفاده‌کنندگان شبکه اجتماعی در آسیا هستند و اینستاگرام که محبوبیت و استفاده زیادی در ایران دارد، با ۶.۷۵ درصد جایگاه چهارم را به خود اختصاص داده است.

 

در گراف زیر، مقیاس سنجش فراتر رفته و میزان محبوبیت و استفاده از شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها در عرصه جهانی واکاوی شده است:

فیس‌بوک و یوتیوب در جهان همانند آسیا بیشترین محبوبیت را دارند و اینستاگرام رتبه سوم را کسب کرده است. توئیتر که در آسیا سومین شبکه اجتماعی محبوب بود، در جهان رتبه دوازدهم را کسب کرده تا نشان دهد توجه آسیایی‌ها به طور آشکاری به این پلتفرم بیشتر از سایر مردم جهان است.
شاید یکی از دلایل این میزان تفاوت و توجه آسیایی ها به بستر توئیتر، تحولات زیادی است که در خاورمیانه در این سال‌ها اتفاق افتاده و توئیتر بهترین رسانه برای انعکاس آن در نظر گرفته شده است.

 

 

در تصویر زیر، میزان کاربرد شبکه‌های اجتماعی مختلف داخل ایران مورد سنجش قرار گرفته و اینستاگرام با ۷۵.۹۴ درصد و اختلاف زیاد، در صدر پرکاربردترین پلتفرم‌ها قرار گرفته است. «پینترست»، دیگر شبکه‌ اجتماعی تصویری، در جایگاه دوم قرار دارد تا نشان دهد ایرانیان تا چه اندازه به پلتفرم‌های تصویری علاقه‌مندند. «فیس‌بوک» که در آسیا و جهان رتبه نخست استفاده را دارد، در ایران با کمتر از ۵ درصد، رتبه سوم استفاده را کسب کرده و «ایکس(توئیتر)» با کمتر از ۲ درصد، جایگاه‌های بعدی استفاده در ایران را از آن خود کرده‌اند. (منبع: Statcounter)

 

در جدول زیر، پرفالورترین کاربران اینستاگرام فارسی مقایسه شده‌اند. بی‌بی‌سی فارسی با ۲۱.۵ میلیون، پرفالورترین اکانت اینستاگرام فارسی است و به جز رادیو جوان و من‌وتو، دیگر افراد این فهرست را سلبریتی‌های ورزشی و هنری تشکیل داده‌اند.

در گراف زیر، نمایشی از جدول کاربران پرفالور اینستاگرام فارسی به صورت نمودار میله‌ای ارائه شده است:

 

چرا اینستاگرام تا این اندازه موفق بوده است؟

۱. دسترسی آسان و کاربری ساده
دسترسی راحت و فیلتر نبودن آن در ابتدای فعالیت این شبکه اجتماعی، شاید یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده و محبوبیت زیاد اینستاگرام در ایران باشد که با وجود فیلترینگ آن از شهریورماه ۱۴۰۱ همچنان کاربران زیادی را به تداوم حضور در این بستر قانع کرده است. در شرایطی که سایر شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، یوتیوب و توئیتر به فیلترشکن نیاز دارند، اینستاگرام تا سال ۱۴۰۱ بدون فیلترشکن در ایران قابل استفاده بود و این دسترسی، تاثیر زیادی در آشنایی اولیه و همه‌گیری آن در ایران داشته است.

دسترسی به اینستاگرام از طریق تلفن همراه به عنوان یک وسیله پرکاربرد در دست مردم، باعث شده کاربرد آن در ایران به طور قابل ملاحظه‌ای زیاد باشد؛ آن هم در حالی که فیس‌بوک به عنوان آلترناتیو دیگر اینستاگرام که پیش از آن کاربرد زیادی در ایران داشت، بیشتر در رایانه‌های خانگی و اداری قابل استفاده بود و همین باعث کاربری کمتر آن نسبت به اینستاگرام شده است.

کار با این شبکه اجتماعی با وجود قابلیت‌هایی مانند انواع فیلترها، امکانات تغییر عکس و تنظیم‌های شخصی‌کردن صفحه، نسبتا ساده است و افرادی که چندان با فناوری روز نیز ارتباط و آشنایی نداشته باشند، به راحتی می‌توانند از اینستاگرام استفاده کنند.

این ویژگی‌ها سبب‌شده افرادی با سنین مختلف عضو شبکه اینستاگرام شده و عکس‌هایشان را به‌سادگی با دیگران به اشتراک بگذارند؛ حتی کسانی که مایل به فعالیت اجتماعی زیادی نیستند و به دلایل مختلف ترجیح می‌دهند بیشتر وقتشان را در فضای خانه بگذرانند نیز حضور در این شبکه و اطلاع یافتن از محیط اطرافشان از طریق اینستاگرام را فرصت مناسبی می‌دانند.

 

۲. اطلاع‌رسانی عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای
در سال‌های اخیر، اینستاگرام در ایران به مرجعی برای دسترسی به اخبار و اطلاعات مهم و جریان‌سازی رسانه‌ای بدل شده و این بُعد رسانه‌ای سبب شده رسانه‌های مختلف دیداری، شنیداری و نوشتاری به‌دنبال ایجاد صفحه‌های اینستاگرامی باشند. صفحه خبری بی‌بی‌سی فارسی با بیش از ۲۰ میلیون دنبال‌کننده نشان داده از این بستر به خوبی می توان برای جریان‌سازی رسانه‌ای، استفاده کرد. اگرچه از طریق فضاهایی مانند ایکس نیز می‌توان این اطلاع‌رسانی را انجام داد اما اینستاگرام به‌دلیل جذابیت‌های بصری، قابلیت بیشتری برای تاثیرگذاری بر مخاطب و نشان دادن اهمیت و ابعاد وقایع دارد.

به طور کلی، یکی از مهمترین اتفاقاتی که شبکه‌های اجتماعی به همراه داشته، تحرک اجتماعی و بیرون آوردن اجتماع از فضای رکود و رخوت است، اینستاگرام نیز برای کاربران خود این نقش را ایفا کرده است.

 

۳. همه‌گیری میان طیف‌های مختلف فکری، قومی و سنی
فراگیری و ضریب نفوذ بالای اینستاگرام در میان آحاد ایرانیان از عوام تا روشنفکران، قومیت‌های مختلف، سن، جنسیت و علاقه متنوع باعث شده این شبکه‌اجتماعی به یکی از مهم‌ترین مراکز دریافت نظرات مردم تبدیل شود. حضور حداکثری مردم در یک رسانه ‌اجتماعی با وجود اینکه می‌تواند فرصت‌های زیادی را برای آموزش و اطلاع‌رسانی فراهم کند، تهدیدهایی نیز برای خانواده‌ها به ارمغان آورده که کارشناسان از آن به عنوان اعتیاد به اینستاگرام یاد کرده‌اند.

در واقع حضور بیش از اندازه در این فضا سبب مشکلات روحی و روانی زیادی در کاربران ‌می‌شود؛ علاوه بر اینکه برخی فرهنگ‌های نامناسب زندگی غیرایرانی و سبک‌زندگی (لایف‌استایل‌) غربی ناشی از این میزان استفاده بیش از اندازه از اینستاگرام در ایران بوده است. افراد در این شبکه اجتماعی کاربران می‌توانند از زندگی روزمره خود، وقایع و هر چیزی که دوست دارند ، عکس و فیلم گرفته و در نهایت آن را با کسانی که دوست دارند به اشتراک بگذارند.

 

۴. محلی برای تجارت و کسب‌وکارهای مجازی رایگان
اینستاگرام بدون شک یکی از رخدادهای مهم در زمینه کسب‌وکارهای تجاری در ایران است که سبب‌شده شمار زیادی از کاربران بدون سرمایه آنچنانی، فروشگاه فیزیکی و پرداخت مالیات، به درآمد برسند. بر اساس آمار منتشره توسط یکی از مرکز پژوهشی کشور در سال ۱۴۰۰ درباره کسب‌وکارهای فعال در بستر اینستاگرام، ۹ میلیون نفر یا به عبارت دیگر یک میلیون و ۷۰۰ هزار کسب‌وکار در این بستر کسب درآمد می‌کنند.

این مرکز پژوهشی، مشاغل فعال در اینستاگرام را به ۱۲ گروه تقسیم کرده است. بر اساس تحلیل و تقسیم‌بندی انجام‌شده توسط بتا، پوشاک، آرایشی و بهداشتی و مشاوره و خدمات بیشترین مشاغل حاضر در اینستاگرام هستند. این مشاغل به ترتیب ۳۰، ۲۰ و ۱۰ درصد این بازار را در اختیار دارند. این در حالی است که تعداد قابل توجهی از کسب‌وکارهای فعال در اینستاگرام، امکان کسب درآمد از منابع دیگر از جمله راه‌اندازی فروشگاه یا دفتر کار فیزیکی را ندارند.

 

در واقع فضای اینستاگرام نه فقط به‌عنوان یک شبکه سرگرم‌کننده و تفریحی، بلکه به‌ عنوان بستری برای انجام فعالیت‌های تجاری نیز مطرح است؛ از آنجا که مرجعی قانونی و رسمی برای مدیریت مبادلات انجام شده در اینستاگرام وجود ندارد، میزان گردش مالی حاصل از مبادلات کالا و خدمات در این پلت‌فرم قابل محاسبه نیست.
سلبریتی‌های اینستاگرام از طریق تبلیغات، معرفی محصول و برندهای مختلف، همکاری در فروش و همکاری با کسب‌وکارهای بزرگ درآمدهای بسیار خوبی دارند. هر چقدر تعداد فالوورها، محبوبیت و میزان شناخت افراد از آن‌ها بیشتر باشد، درآمد آن‌ها هم بیشتر است. البته موضوع فعالیت آن‌ها هم روی درآمدشان تاثیرگذار است. در اینستاگرام، سلبریتی‌های ایرانی زیادی وجود دارند که درآمد ماهانه آن‌ها از چند صد میلیون تا چند میلیارد متفاوت است. ساده‌ترین راه درآمد این افراد از راه تبلیغات است.

براسا گزارش ایرنا در سال ۱۴۰۲، اداره مالیات وضعیت اظهارنامه‌های سال ۹۹ و ۱۴۰۰ اینفلوئنسرها با دنبال‌کننده بالای ۵۰۰ هزار نفر را مورد بررسی قرار داد و در نهایت ۵۵۱ کاربر و فعال مجازی دارای بیش از ۵۰۰ هزار دنبال‌کننده را شناسایی کرد که مشمول مالیات بر درآمد می‌شدند. در نهایت پس از بررسی هویت افراد، برای ۱۲۳ اینفلوئنسر که درآمد قابل توجهی داشتند، درآمد تشخیصی صادر شده‌ است.

«واینرها» دسته‌ای از فعالان اینستاگرامی هستند که هدف آنان تولید محتوای سرگرم‌کننده و کمدی است. این افراد با طنزپردازی به تبلیغ محصول یا خدمت می‌پردازند. تعرفه استوری این افراد به دلیل بازدید بالایی که دارند، از ۱۰۰‌ میلیون تومان آغاز می‌شود. یک اینفلوئنسر اینستاگرامی دیگر ۱۰ میلیون فالور دارد و حوزه فعالیت او «طنز» است. او برای سه استوری که به مدت ۲۴ ساعت در صفحه وی قرار بگیرد، ۳۵ میلیون تومان دریافت می‌کند و معمولا هر روز نیز از این تبلیغات در صفحه‌اش به چشم می‌خورد. این فرد اگر در ماه فقط روزی سه استوری ویژه بگذارد، درآمد ماهیانه‌اش از یک میلیارد عبور می‌کند.

 

۵. دسترسی و تعامل با سلبریتی‌ها و زندگی آنها
یکی از مواردی که در بیشتر شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام وجود دارد، قابلیت ارتباط گرفتن مردم با افراد سرشناس در حوزه‌های مختلف فرهنگی، ورزشی، اجتماعی، سیاسی و ... است. چهره‌های دانشگاهی، بازیگران، خواننده‌ها و ورزشکاران سرشناس، با حضور در این شبکه اجتماعی و به اشتراک گذاشتن دیدگاه‌ها و آخرین فعالیت‌هایشان، به طور مستقیم با مردم در ارتباط هستند و انتقادها و پیشنهادهای آنها را به سرعت دریافت می‌کنند.

این قابلیت که مزیتی دوسویه است، تا کنون پای چهره‌های سرشناس زیادی را به اینستاگرام باز کرده است؛ هرچند در برخی موارد، هجمه‌هایی که علیه آنها در صفحه شخصی‌شان صورت گرفته، سبب شده عطای داشتن آن را به لقایش ببخشند. از مهم‌ترین شخصیت‌ها و مقام‌های ایرانی که در این رسانه اجتماعی حساب کاربری رسمی دارند، می‌توان به صفحه رهبر معظم انقلاب با ۴.۹ میلیون و شهید رئیسی با ۲.۸ میلیون دنبال‌کننده اشاره کرد. اینستاگرام در سال‌های اخیر اکانت بسیاری از شخصیت‌های سیاسی کشور را مسدود کرده است.

سنجش ۲۰ چهره‌سیاسی پرفالور اینستاگرام فارسی به صورت نمودار میله‌ای نیز در تصویر زیر آمده است:

 

نکته مهم اینکه، دفتر آیت‌الله هاشمی اعلام کرد که وی هیچ صفحه ای در اینستاگرام ندارد.

 

۶. اینستاگرام و سیاست سانسور

یکی از نقدهای کاربران ایرانی به اینستاگرام، رویکرد سانسور این شبکه اجتماعی است. این شبکه صفحه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب (با نزدیک ۵ میلیون دنبال‌کننده) را در بهمن‌ماه ۱۴۰۲ حذف کرد. همچنین با توجه به سیاستهای ایالات متحده و تیم رهبری آن، در مقاطعی به حذف صفحات با نام یا محتوای مرتبط با سردار شهید قاسم سلیمانی، شهید سید حسن نصرالله و دیگر چهره‌های مقاومت پرداخته و حتی صفحات بسیاری از کاربران با چنین محتواهایی را حذف کرده و موجب نارضایتی بخشی از کاربران ایرانی شده و این افراد که در دور زدن این موارد تجربه دارند، ترجیح می‌دهند برای در امان ماندن از الگوریتم های هوش مصنوعی این شبکه، از حروف مقطع و رمزآلود مثل «ش هید» استفاده کنند. در کنار این سیاست، اینستاگرام مطابق رویکرد اخلاقی خود، به کاربران زیر ۱۳ سال اجازه حضور نمی‌دهد و حتی صفحات افراد زیر ۱۳ سال را حذف می‌کند.

 

۷. ایجاد چهره‌ای جدید، دلخواه و اغراق‌آمیز از کاربران
تغییر چهره واقعی با هویت ساخته‌شده در فضای مجازی، یکی از ویژگی‌های مهمی است که به طور کلی در شبکه‌های اجتماعی و به طور خاص در اینستاگرام اتفاق می‌افتد؛ به این‌ شکل که کاربران این پلتفرم، آنچه را که دوست دارند و نه آنچه را که هستند، به مخاطبان و دنبال‌کنندگان خود نمایش می‌دهند.
این شکل از بازنمایی شخصیتی اگرچه ممکن است باعث افزایش اعتماد به نفس و ارتقای هویت اشخاص شود، اما در حقیقت به نقابی می‌ماند که در چهره‌ واقعی افراد، تفاوت زیادی ایجاد می‌کند و سبب قلب واقعیت و نوعی دروغ‌ و بزرگنمایی و جعلی‌بودن را ترویج می‌کند.

در هر حال، این شکل از بازنمایی هویت افراد در شبکه‌های اجتماعی و ترسیم چهره‌ای متفاوت با شخصیت واقعی، مورد توجه و اقبال تعداد زیادی از کاربران اینستاگرام است و این قابلیت را به این پلتفرم داده که در میان کاربران ایرانی محبوب شود.
بصری بودن اطلاعات مبادله‌شده در این شبکه باعث می‌شود افراد، با دقت بیشتری به جزئیاتی که در اطرافشان وجود دارد نگاه کنند و برای داشتن زندگی با کیفیت بهتری نسبت به آنچه پیش از آن داشتند، تلاش کنند. این تلاش‌ها اگرچه ممکن است با مصرف‌گرایی همراه شود اما برای عده بسیاری با ابتکار، خلاقیت و تنوع بخشی با راهکارهای ساده همراه بوده است.

 

۸. محتوای تصویری، جذابیت‌های و امکانات
براساس داده‌های وبسایت تحلیلی_آماری StatCounter که سامانه سنجش داده‌های مختلف به شمار می‌رود، اینستاگرام و پینترست محبوبترین شبکه‌های اجتماعی هستند که در ایران استفاده می‌شوند. به اشتراک گذاشتن تصاویر زندگی شخصی و امکاناتی از جمله لایو (زنده) سبب‌شده مخاطبان، بیشتر از این پلتفرم استفاده کنند.

طبق نتایج یک بررسی که توسط بلومبرگ منتشرشده، ۵۸ درصد از کاربران اینستاگرام در جهان اعلام کرده‌اند، روزانه به این فضای مجازی مراجعه می‌کنند و این رقم برای پینترست ۲۳ درصد گزارش شده است. بسیاری از طرفداران اینستاگرام یکی از مهمترین دلایلی را که به این شبکه بیش از سایر فضاهای مشابه علاقه نشان می‌دهند، عکس‌محور بودن آن دانسته‌اند. آنها می‌گویند: چرا وقتی می‌توان فقط با یک عکس، بسیاری از حرف‌ها را به مخاطب منتقل کرد، باید متن‌های طولانی را خواند؟
این کار ساده‌تر، جذابتر، گویاتر و حتی قانع‌کننده‌تر از توضیح دادن با کلمات است. ضمن اینکه اشتراک عکس، نیازی به ترجمه ندارد و افرادی از کشورها و زبان‌های مختلف می‌توانند فقط از طریق عکس با یکدیگر در ارتباط باشند.

یک ویژگی متمایز اینستاگرام این است که با اشتراک‌گذاری عکس، هم احساسی نوستالژیک به کاربر منتقل می‌کند و هم با انواع قابلیت‌هایی که در اختیار او می‌گذارد، سبب می‌شود عکس‌ها از کیفیت مناسبی برخوردار باشند. این ویژگی‌ها، هم برای کسانی که مخاطبان عادی عکس و عکاسی هستند از جذابیت برخوردار است و هم برای عکاسان حرفه‌ای که می‌خواهند به جای نمایشگاه عکس، توسط تلفن همراه با مخاطبان خود ارتباط داشته باشند.

بر اساس آخرین گزارش شاخص‌های آماری بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، در پاییز ۱۴۰۳ تعداد مشترکان تلفن همراه به ۱۵۹ میلیون و ۳۸۸ هزار و ۶۵۵ مشترک رسید و تعداد مشترکان پهن‌باند سیار نیز از ۱۱۶ میلیون و ۲۴۳ هزار و ۳۸۸ نفر عبور کرد. اکنون ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور بیش از ۱۸۵ درصد است.

به گزارش ایرنا بر اساس گزارش شاخص‌های آماری بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات مربوط به پاییز ۱۴۰۳ که توسط معاونت توسعه و مدیریت منابع سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی منتشر شده است، جزئیات مربوط به عملکرد شاخص‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات، وضعیت شکایات ثبت شده در حوزه ثابت و سیار، شاخص خدمات پستی و عملکرد شرکت‌های ارائه خدمات انتقال داده از طریق ارتباطات ماهواره‌ای شرح داده شده است.

بر همین اساس تعداد مشترکان تلفن همراه در پاییز ۱۴۰۳ با رشد ۵.۷۹ درصدی نسبت به پاییز سال قبل به ۱۵۹ میلیون و ۳۸۸ هزار و ۶۵۵ مشترک رسیده است.

مشترکان پهن‌باند سیار اکنون با رشد ۶.۶۲ درصدی نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته به ۱۱۶ میلیون و ۲۴۳ هزار و ۳۸۸ مشترک رسیده‌اند.

در بخش مشترکان تلفن ثابت مانند سنوات گذشته با کاهش مشترک مواجه بودیم. اکنون تعداد مشترکان تلفن ثابت به ۲۸ میلیون و ۲۲۵ هزار و ۹۱۸ نفر رسیده است که نشان می‌دهد نسبت به مدت‌زمان گذشته با کاهش ۲.۷۴ درصدی مواجه بوده‌ایم.

در بخش مشترکان پهن‌باند ثابت، در آمارهای قبلی اغلب اوقات رشد منفی را شاهد بودیم، اما در شاخص مربوط به پاییز امسال تعداد مشترکان پهن‌باند ثابت به ۱۱ میلیون و ۱۴۵ هزار و ۹۶۰ نفر رسیده که نسبت به مدت زمان مشابه در سال گذشته رشد ۱.۲۲ درصدی داشته است.

این آمار ضریب نفوذ تلفن همراه را به بیش از ۱۸۵ درصد، ضریب نفوذ پهن‌باند سیار را به بیش از ۱۳۵ درصد، پهن‌باند ثابت را به ۱۲.۹۷ درصد و تلفن ثابت را به ۳۲.۸۴ درصد رسانده است.

نکته‌ای که در گزارش پاییز حائز اهمیت است، کاهش مشترکان پهن‌باند سیار نسبت به تابستان ۱۴۰۳ است. در تابستان تعداد مشترکان ۱۱۷ میلیون و ۶۱۳ هزار و ۳۸۵ نفر گزارش شده که در پاییز به ۱۱۶ میلیون و ۲۴۳ هزار و ۳۸۸ مشترک رسیده و کاهش چشمگیری داشته است.

مقایسه مشترکان پهن‌باند ثابت و تلفن ثابت در تابستان ۱۴۰۳ با پاییز ۱۴۰۳ نیز نشان می‌دهد درصدی ریزش مشترک را داشته‌ایم.

فصلنامه جدید آماری شاخص‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به‌عنوان منبعی معتبر و جامع برای تحلیل عملکرد شبکه‌های ارتباطی در کشور منتشر شد.

به گزارش مهر، در جهان امروز، ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع شناخته می‌شوند. در ایران نیز، با رشد سریع استفاده از فناوری‌های نوین و خدمات ارتباطی، بررسی و ارزیابی کیفیت خدمات شبکه‌های ارتباطی به یکی از دغدغه‌های اصلی نهادهای دولتی و اپراتورهای خصوصی تبدیل شده است. در همین راستا، فصلنامه آماری شاخص‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات که توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) منتشر می‌شود، به‌عنوان منبعی معتبر و جامع برای تحلیل عملکرد شبکه‌های ارتباطی در کشور عمل می‌کند.

این گزارش‌ها به صورت فصلی وضعیت شاخص‌های مختلف کیفیت شبکه را از جنبه‌های گوناگون نظیر زمان تأخیر، سرعت انتقال داده، نرخ قطعی سرویس و میزان برقراری موفقیت‌آمیز سرویس‌ها بررسی می‌کنند. ارزیابی دقیق این شاخص‌ها نه‌تنها برای اپراتورها اهمیت دارد بلکه به‌عنوان مبنایی جهت تصمیم‌گیری‌های استراتژیک برای نهادهای دولتی در جهت توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و تدوین سیاست‌های مؤثر در این حوزه نیز به‌شمار می‌آید. از آنجایی که فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌ویژه در سال‌های اخیر در زندگی روزمره و فعالیت‌های اقتصادی نقشی محوری ایفا می‌کند، کیفیت شبکه‌های ارتباطی نیز تأثیر مستقیم و قابل‌توجهی بر تجربه کاربران و رضایت آنان از خدمات ارائه‌شده دارد.

در این نوشتار کوتاه، با تمرکز بر داده‌های موجود در فصلنامه آماری شاخص‌های کیفیت شبکه، سعی خواهیم کرد روندها و تحولات عمده‌ای که در سال‌های اخیر در کیفیت خدمات مخابراتی کشور رخ داده است را تحلیل کنیم. داده‌ها و شاخص‌هایی که در این گزارش‌ها ارائه می‌شوند، می‌توانند نقش کلیدی در شناسایی نقاط قوت و ضعف موجود در شبکه‌های ارتباطی کشور ایفا کرده و به‌عنوان ابزارهای راهبردی برای بهبود کیفیت خدمات و ارتقای زیرساخت‌ها استفاده شوند. همچنین، بررسی تأثیر این شاخص‌ها بر سطح رضایت کاربران و پیش‌بینی تحولات آتی در صنعت مخابرات کشور، درک بهتری از نیازهای موجود و اقدامات لازم برای ارتقای وضعیت کنونی به دست می‌دهد. هدف از این گزارش، علاوه بر تحلیل داده‌ها و شاخص‌های ارائه‌شده در گزارش‌ها، بررسی تأثیرات آن‌ها بر بهبود کیفیت خدمات و تأمین نیازهای فنی و زیرساختی کشور است.

زمان رفت و برگشت بسته‌ها (RTT)

زمان رفت و برگشت بسته‌ها، به‌عنوان یکی از معیارهای کلیدی برای ارزیابی کیفیت اتصال شبکه‌ها، در این گزارش به صورت جداگانه برای دو نوع شبکه ثابت و سیار ارائه شده است. بر اساس داده‌ها، شبکه‌های ثابت در سطح داخلی (با ۲۰.۳۷ میلی‌ثانیه) عملکرد بهتری نسبت به شبکه‌های سیار (با ۳۵.۵۵ میلی‌ثانیه) دارند. همچنین، در سطح بین‌المللی، شبکه‌های ثابت و سیار به‌ترتیب با ۷۴.۶۴ و ۹۲.۸۶ میلی‌ثانیه عملکردی ضعیف‌تر از شبکه‌های داخلی خود دارند.

نرخ تأخیر متغیر (Jitter)

نوسانات تأخیر ارسال و دریافت بسته‌ها یا «Jitter» یکی دیگر از شاخص‌های حیاتی است که مستقیماً بر کیفیت خدمات و تجربه کاربری تأثیر می‌گذارد. طبق داده‌های ارائه شده در این گزارش، شبکه‌های ثابت داخلی با ۱.۱۹ میلی‌ثانیه کمتر از شبکه‌های سیار داخلی (۶.۶۱ میلی‌ثانیه) کارایی بهتری دارند. این تفاوت می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی در پایداری سیگنال‌ها و کیفیت اتصال در شبکه‌های سیار باشد که نیاز به رفع اختلالات و بهینه‌سازی سیگنال‌ها را می‌طلبد. در سطح بین‌المللی نیز شاهد افزایش تأخیر هستیم که بر تجربه کاربران ایرانی در استفاده از سرویس‌های اینترنت بین‌المللی تأثیرگذار است.

قطعی و برقراری موفقیت‌آمیز سرویس صوتی و داده

در گزارش فصلنامه آماری شاخص‌های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات، میزان قطعی سرویس و برقراری موفقیت‌آمیز سرویس‌های داده و صوت در شبکه‌های مختلف به‌تفصیل ارائه شده است. در پاییز ۱۴۰۳، شبکه‌های مختلف اپراتورهای ایرانی به صورت جداگانه عملکرد خود را در زمینه قطعی سرویس و برقراری موفقیت‌آمیز ارزیابی کرده‌اند.

همراه اول:

• میزان قطعی سرویس صوتی همراه اول با فناوری ۲G برابر با ۰.۳۹ درصد گزارش شده و میزان برقراری موفقیت‌آمیز سرویس صوتی ۹۸.۹۵ درصد است.
• در فناوری ۳G، میزان قطعی سرویس صوتی برابر با ۰.۱۲ درصد بوده و میزان برقراری موفقیت‌آمیز ۹۹.۸۳ درصد گزارش شده است.
• در بخش سرویس داده نیز میزان برقراری موفقیت آمیز سرویس همراه اول در فناوری‌های ۳G و ۴G به ترتیب ۳۳.۲۶ و ۹۹.۷۱ درصد و میزان قطعی ۰.۲۷ و ۰.۲۸ اعلام شده است.

ایرانسل:

• در فناوری ۲G، میزان قطعی سرویس صوتی ایرانسل برابر با ۰.۴۸ درصد و میزان برقراری موفقیت‌آمیز سرویس صوتی ۹۷.۷ درصد است.
• همچنین در فناوری ۳G نیز میزان قطعی سرویس ۰.۲۶ درصد و برقراری موفقیت‌آمیز ۹۹.۶۳ درصد گزارش شده است.
• دومین اپراتور بزرگ همراه کشور در بخش سرویس داده نیز در فناوری‌های ۳G و ۴G به ترتیب ۹۷.۵ و ۹۹.۶۵ درصد برقراری موفقیت آمیز و ۰.۵۷ و ۰.۱۷ درصد قطع سرویس به ثبت رسانده است.

رایتل:

• میزان قطعی سرویس صوتی رایتل که مبتنی بر فناوری ۳G است، ۰.۵۱ درصد و میزان برقراری موفقیت‌آمیز آن ۹۹.۶۵ درصد گزارش شده است.
• سرویس داده رایتل نیز با فناوری‌های ۳G و ۴G به ترتیب ۹۹ و ۹۹.۷ درصد برقراری موفقیت آمیز و ۰.۵۱ و ۰.۱۵ درصد قطعی تجربه کرده است.

به عقیده کارشناسان، این داده‌ها نشان‌دهنده عملکرد مناسب و کم‌نوسان در اپراتورهای بزرگ‌تر مانند همراه اول و ایرانسل است، به‌ویژه در فناوری‌های جدیدتر مانند ۳G و ۴G که برقراری سرویس‌های صوتی در آن‌ها به صورت عمومی بالاتر از ۹۹ درصد گزارش شده است. در مقایسه، رایتل به‌عنوان اپراتور کوچک‌تر، علیرغم عملکرد مشابه یا حتی بهتر در برخی موارد، از لحاظ زیرساخت‌ها در سطح پایین‌تری نسبت به دو اپراتور بزرگ‌تر قرار دارد.

سرعت انتقال داده

یکی از شاخص‌های کلیدی کیفیت شبکه، سرعت انتقال داده محسوب می‌شود که به‌ویژه در نسل‌های سوم و چهارم ارتباطات همراه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. طبق آمار ارائه‌شده در گزارش فصلنامه آماری رگولاتوری، سرعت انتقال داده در شبکه‌های مختلف در پاییز ۱۴۰۳ به شرح زیر است:

این آمار بیانگر رقابت نزدیک در ارائه خدمات داده در شبکه‌های همراه است، جایی که رایتل سرعتی بیش از ۲۰ مگابایت بر ثانیه ارائه می‌دهد و میزان قطعی کمتری (حدود ۱ درصد) نسبت به رقبای خود دارد. همراه اول و ایرانسل نیز به اختلافی اندک و سرعت حدود ۱۲ مگابایت بر ثانیه، به ترتیب جایگاه دوم و سوم را در اختیار دارند.

بررسی تأثیرات

شاخص‌های کیفیت شبکه، به‌ویژه در زمینه زمان رفت و برگشت بسته‌ها، نرخ تأخیر متغیر، قطعی سرویس و سرعت انتقال داده، تأثیر مستقیمی بر تجربه کاربری و سطح رضایتمندی مشتریان دارند. ضعف در این شاخص‌ها می‌تواند منجر به کاهش کیفیت خدمات و نارضایتی کاربران و مشترکین شود.این امر به‌ویژه در بخش‌های تجاری و خدمات آنلاین که بر بستر اینترنت فعالیت می‌کنند، مشهودتر است. بنابراین، بهبود شاخص‌های کیفیت شبکه به معنای افزایش رضایت مشتریان، کاهش قطعی‌ها و افزایش ظرفیت شبکه‌ها برای پاسخگویی اپراتورها به نیازهای کاربران خواهد بود. در همین راستا، ارتقا زیرساخت‌ها، توسعه فناوری‌های نوین مانند ۵G و بهره‌گیری از ظرفیت‌های جدید شبکه می‌تواند تحولی بزرگ در کیفیت خدمات مخابراتی همراه ایجاد کند.

سخن پایانی

با عنایت به داده‌های موجود در فصلنامه آماری شاخص‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات، به نظر می‌رسد که در مجموع کیفیت خدمات مخابراتی در ایران در حال بهبود است، اما همچنان چالش‌هایی در زمینه تأخیرها، قطعی سرویس‌ها و سرعت انتقال داده به قوت خود باقی هستند. از همین روی، برای دستیابی به بهبودهای بیشتر در این زمینه‌ها، نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در زیرساخت‌ها و استفاده از فناوری‌های پیشرفته‌تر بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. همچنین، بررسی دقیق‌تر عوامل تأثیرگذار بر عملکرد هر اپراتور می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های مؤثرتر در جهت ارتقای کیفیت خدمات در آینده کمک کند.

گزارش جدید وب سایت اسپید تست نشان می دهد جایگاه اینترنت ایران در رده بندی جدید اسپیدتست ۳ پله صعود کرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، نخستین گزارش وب سایت اسپید تست از میانه سرعت اینترنت موبایل و ثابت جهان در ۲۰۲۵ میلادی منتشر شد.

طبق این گزارش در ژانویه سال جاری میلادی میانه سرعت اینترنت موبایل جهان ۹۱.۲۴ و میانه سرعت اینترنت ثابت جهان ۹۷.۶۱ مگابیت برثانیه بوده است.

این در حالی است که میانه سرعت اینترنت موبایل جهان در دسامبر سال گذشته میلادی ۶۲.۷۹ و میانه سرعت اینترنت ثابت جهان ۹۶.۴۵ مگابیت برثانیه بوده است.

سرعت اینترنت ایران در راه صعود

طبق این گزارش میانه سرعت اینترنت موبایل ایران در نخستین ماه ۲۰۲۵ میلادی ۴۹.۶۳ و میانه سرعت اینترنت ثابت کشور ۱۶.۲۱ مگابیت برثانیه بوده است. این در حالی است که جایگاه ایران در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل و همچنین رده بندی کشورها در حوزه اینترنت ثابت، هر کدام ۳ پله صعود کرده است. جایگاه ایران در رده بندی اینترنت موبایل ۶۹ و در رده بندی اینترنت ثابت ۱۳۶ اعلام شده است.

این در حالی است که میانه سرعت اینترنت موبایل ایران در دوازدهمین ماه ۲۰۲۴ میلادی ۳۷.۸۶ و میانه سرعت اینترنت ثابت ایران ۱۵.۹۵ مگابیت برثانیه بوده است. جایگاه اینترنت موبایل ایران در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت بدون هیچ تغییری نسبت به ماه قبل رده ۷۲ بود. اما در بخش اینترنت ثابت جایگاه ایران ۲ رده سقوط کرده و در پله ۱۳۹ قرار گرفته بود.

صعود ۳۳ پله‌ای برزیل در اینترنت موبایل

در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل یک کشور تازه وارد قرار دارد. برزیل با جهشی ۳۳ پله‌ای در رده ششم این فهرست قرار گرفته است. اما در بخش‌های دیگر تغییر چندانی رخ نداده است.

در رده نخست تا چهارم این فهرست مانند ماه گذشته به ترتیتب امارات متحده عربی (۵۴۹.۹۴ مگابیت برثانیه)، قطر (۵۲۱.۵۱ مگابیت برثانیه)، کویت (۳۱۴.۳۹ مگابیت برثانیه) و بلغارستان (۲۵۲.۰۵ مگابیت برثانیه) قرار دارند.

در رده پنجم و ششم به ترتیب بحرین (۲۱۳.۰۹ مگابیت برثانیه) و برزیل (۲۱۰.۳۸ مگابیت برثانیه) قرار دارند. سرعت اینترنت موبایل هر دو این کشورها در فهرست مذکور صعود قابل توجهی داشته است. جایگاه بحرین ۷ پله و برزیل ۳۳ پله صعود کرده‌اند.

در رده هفتم نیز عربستان صعودی با میانه سرعت ۲۰۱.۰۸ مگابیت برثانیه قرار دارد که جایگاه آن نسبت به دسامبر ۲۰۲۴ میلادی ۷ پله صعود کرده است. اما در رده‌های هشتم و نهم دانمارک (۱۹۸.۳۳ مگابیت برثانیه) و کره جنوبی (۱۹۵.۲۷ مگابیت برثانیه) قرار دارند که جایگاه هر کدام از آنها در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل ۳ پله سقوط کرده است.

در رده دهم نیز گرجستان با میانه سرعت ۱۸۴.۵۶ مگابیت برثانیه قرار دارد و جایگاه آن نسبت به ماه گذشته تغییری نکرده است.

سنگاپور ارائه دهنده پر سرعت ترین اینترنت ثابت جهان

از سوی دیگر در نخستین ماه ۲۰۲۵ میلادی رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت ثابت دچار تغییراتی شده است. در رده نخست مانند ماه گذشته سنگاپور با میانه سرعت ۳۳۶.۴۵ مگابیت برثانیه قرار دارد. در رده‌های دوم و سوم به ترتیب امارات متحده عربی (۳۱۰.۰۵ مگابیت برثانیه) و هنگ کنگ (۳۰۵.۷۱ مگابیت برثانیه) قرار دارند. جایگاه امارات در این رده بندی یک پله صعود و هنگ کنگ یک پله سقوط کرده است.

در رده‌های چهارم و پنچم نیز به ترتیب فرانسه (۲۸۷.۴۴ مگابیت برثانیه) و ایسلند (۲۸۱.۹۵ مگابیت برثانیه) قرار دارند. هرچند در ماه جاری میلادی جایگاه فرانسه در این رده بندی تغییری نکرده، اما جایگاه ایسلند ۲ پله صعود کرده است.

شیلی با میانه سرعت ۲۷۶.۷۷ مگابیت برثانیه در رده ششم قرار دارد که جایگاه آن نسبت به دسامبر ۲۰۲۴ میلادی یک پله سقوط کرده است. همین روند نزولی درباره آمریکا نیز وجود دارد که با میانه سرعت ۲۷۴.۱۶ مگابیت برثانیه در رده هفتم قرار دارد و جایگاه آن نسبت به ماه گذشته یک پله نزول کرده است.

دانمارک (۲۴۷.۶۲ مگابیت برثانیه)، اسپانیا (۲۴۵.۵۸ مگابیت برثانیه) و سوئیس (۲۴۲.۳۲ مگابیت برثانیه) به ترتیب در رده‌های هشتم، نهم و دهم قرار دارند و جایگاه آنها نسبت به ماه گذشته میلادی هیچ تغییری نکرده است.

تغییر و تحولات علمی، فناورانه و اجتماعی در این سال‌ها با سرعت بسیار زیادی رخ می‌دهد. اگر روزگاری نسل‌های گوناگون و پی‌درپی از جنبه‌های مختلف اعتقادی، نگرشی، ارزشی، رفتاری و مناسکی شبیه یکدیگر بودند و سنت نسبتا مشخصی را حفظ می‌کردند و به یکدیگر انتقال می‌دادند، و این انتقال‌دادن، عمدتا سینه به سینه و براساس آموزش‌های غیررسمی و غیرمستقیم و مبتنی بر زیست جمعی در کانون خانواده و اجتماعات محلی بود، امروزه کاملا متفاوت شده و تغییرات نه فقط نسل به نسل، بلکه سال به سال خودنمایی می‌کند و زندگی ما را درمی‌نوردد.

حسین نوری نیا در یادداشتی نوشت: تغییر و تحولات علمی، فناورانه و اجتماعی در این سال‌ها با سرعت بسیار زیادی رخ می‌دهد. اگر روزگاری نسل‌های گوناگون و پی‌درپی از جنبه‌های مختلف اعتقادی، نگرشی، ارزشی، رفتاری و مناسکی شبیه یکدیگر بودند و سنت نسبتا مشخصی را حفظ می‌کردند و به یکدیگر انتقال می‌دادند، و این انتقال‌دادن، عمدتا سینه به سینه و براساس آموزش‌های غیررسمی و غیرمستقیم و مبتنی بر زیست جمعی در کانون خانواده و اجتماعات محلی بود، امروزه کاملا متفاوت شده و تغییرات نه فقط نسل به نسل، بلکه سال به سال خودنمایی می‌کند و زندگی ما را درمی‌نوردد. امروزه نسلی در میان ما زندگی می‌کند که این دوره‌های تغییر را از نزدیک زندگی کرده است. نسلی که با زنبوری و فانوس کودکی کرد، بزرگ شد و آب را از طریق جوی به آب‌انبار خانه هدایت می‌کرد، تا امروز که دنیای عجیب اینترنت و هوش مصنوعی را نظاره می‌کند. برای ما در ایران، این فاصله کمتر از یک سده است و برای آنهایی که در روستا زندگی می‌کردند به حدود ۷۰ سال می‌رسد. ۷۰ سال، برای مواجه‌شدن با این تغییرات عظیم و پی‌درپی زمانی بسیار کوتاه است.

کمی نزدیک‌تر بیاییم. از ورود اینترنت به ایران حدود ۳۰ سال می‌گذرد. در این ۳۰ سال، اینترنت از کامپیوترهای خانگی که در دسترس افراد محدودی بود، به گوشی تلفن منتقل شد و روزبه‌روز دامنه استفاده از آن گسترده‌تر شده است. این گستردگی، از ابعاد گوناگون قابل مشاهده و بررسی است. به جز شمول فعالیت شغلی و سازمانی، از نظر جغرافیایی، تقریبا تمام نقاط کشور و از نظر نسلی تقریبا تمام نسل‌هایی که توان به‌دست‌گرفتن گوشی موبایل را داشته باشند؛ به عبارتی، استفاده از اینترنت، در همه‌جای ایران، هر سال نسل‌های پایین‌تری را در بر گرفته و گستره شمول آن بیشتر شده است. در سال ۱۴۰۰ پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، پیمایشی ملی با عنوان «اینترنت و کودکان در ایران» به انجام رساند که پاسخ‌گویان آن کودکان ۹ تا ۱۷ سال بودند. این کودکان که بین سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۰ به دنیا آمده بودند، اکنون بین ۱۲ تا ۲۰ سال دارند. 

در آن زمان، ۵۵.۶ درصد از آنان در دوره ابتدایی و ۴۴.۴ درصد در دوره متوسطه تحصیل می‌کردند. این پاسخ‌گویان جزء نسل زد محسوب می‌شوند؛ نسلی که در دوران گسترش اینترنت به دنیا آمد و رشد کرد و ظهور شبکه‌های اجتماعی را دید. این نسل، نخستین نسلی است که وقتی چشم گشود، اینترنت به خانه‌ها راه یافته بود و فناوری دیجیتال قابل حمل در دسترس همه بود. از این رو، دسترسی آنان به اینترنت، امری طبیعی و عادی قلمداد می‌شود؛ به‌ویژه آنکه در دوران کرونا آموزش رسمی خود را از طریق اینترنت گذراندند.

هرچند این نسل در دوران اینترنت به دنیا آمد، ولی خانواده مقاومت‌هایی برای دسترسی کودکان به اینترنت از خود نشان می‌داد. این مقاومت در دوران همه‌گیری کووید ۱۹ شکست و این همه‌گیری موجب شد آنان با سهولت بیشتری در خانواده به اینترنت دسترسی داشته باشند و وارد شبکه‌های اجتماعی شوند. ۳۲ درصد از پاسخ‌گویان آن پیمایش گفته‌اند از هشت سالگی به اینترنت دسترسی داشتند. آغاز دسترسی نزدیک به ۶۰ درصد از آنان بین هشت تا ۱۰ سالگی بود. نسبت آنهایی که بعد از ۱۴ سالگی به اینترنت دسترسی داشتند، به ۳.۸ درصد می‌رسد. میانگین سن شروع استفاده از اینترنت بین دخترها و پسرها تفاوت محسوسی ندارد: پسرها در ۱۰ سالگی و دخترها در ۱۰.۲ سالگی.

این میانگین بین مناطق شهری و روستایی نیم‌سال تفاوت دارد: میانگین سن استفاده از اینترنت در بین کودکان در آن سال‌ها در مناطق شهری ۱۰ سال و در مناطقه روستایی ۱۰.۵ سال بود. در این پیمایش به‌خوبی تفاوت بین ۹ ساله‌ها و ۱۷ ساله‌ها در آغاز سن استفاده از اینترنت به خوبی مشاهده می‌شود و نشان می‌دهد هرچه به سنین پایین‌تر می‌آییم، سن آغاز دسترسی به اینترنت نیز کمتر می‌شود.

میانگین سن شروع استفاده از اینترنت در بین ۱۷ ساله‌ها ۱۲.۵ سال و در بین ۹ ساله‌ها ۸.۳ سال بوده است. با این حال، می‌توان مشاهده کرد که در این نسل، سن دسترسی به اینترنت و استفاده از آن، به سال‌های پس از آغاز تحصیل عمومی بازمی‌گردد. روند کاهشی سن استفاده از اینترنت در همین نسل، نشان می‌دهد که این روند همچنان ادامه دارد و در نسل آلفا یعنی متولدان ۱۳۹۱ به این سو، سن استفاده از اینترنت باید به پیش از مدرسه رسیده باشد. این نسل، وقتی به مدرسه می‌رود، اینترنت را خوب می‌شناسد، در آن جست‌وجو می‌کند، اپلیکیشن‌های مورد علاقه‌اش را دانلود می‌کند، حتی به پدر و مادر خود مشاوره اینترنتی می‌دهد، با شبکه‌های اجتماعی آشناست و این روزها، با هوش مصنوعی ارتباط گرفته است.

در پیمایش سال ۱۴۰۰ که مربوط به نسل زد بود، یافته‌ها نشان می‌دهد که بیشتر پاسخ‌گویان، در طول روز به اینترنت دسترسی داشتند؛ به طوری که ۵۱.۷ درصد در طول روز حداقل یک بار در اینترنت حضور دارند. ۲۷.۵ درصد از آنان در طول روز چندین بار و ۱۰ درصد تمام‌وقت به اینترنت دسترسی دارند و می‌توانند از آن استفاده کنند. بسیاری از آنان (۳۶.۵ درصد) هر زمان که بخواهند به اینترنت دسترسی دارند. ۲۸.۳ درصد اغلب اوقات و ۲۸.۶ درصد گاهی اوقات به اینترنت دسترسی دارند. تنها ۵.۹ درصد گفته‌اند که هر وقت بخواهند به اینترنت دسترسی ندارند. آنها بیشتر از پیام‌رسان‌های اجتماعی (۵۶.۶ درصد)، موتورهای جست‌وجو (۵۲.۱ ردصد) و نیز سایت‌های علمی (۳۰.۳ درصد) و بازی‌ها (۲۱ درصد) استفاده می‌کنند.

در پژوهشی که در سال ۱۳۹۶ در مدارس تهران انجام داده بودم، ۶۰.۶ درصد از دانش‌آموزان گفته بودند به شبکه‌های اجتماعی دسترسی دارند. در سه سال بعد از این پیمایش، تحولات عمیقی در فضای مجازی رخ داده که مهم‌ترین آن ورود هوش مصنوعی به فضای عمومی است.

این نسل اکنون، بیش از دورانِ آن پیمایش به اینترنت دسترسی دارد و به خوبی راه‌های دورزدن فیلترینگی که هنوز گریبان اینترنت ما را فشار می‌دهد بلد است و آن را به دیگر اعضای خانواده آموزش می‌دهد و اطلاعات مورد نیاز خود را در گفت‌وگوی با هوش مصنوعی و جست‌وجوهای اینترنتی به دست می‌آورد و در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک می‌گذارد و روزبه‌روز از فضای آموزش رسمی فاصله می‌گیرد. این رخداد برای نسلی است که از حدود هشت سالگی با اینترنت آشنا شده است. اکنون نسلی در حال سربلندکردن است که با شکسته‌شدن تابوهای دسترسی به اینترنت در خانواده‌ها، از حدود پنج‌سالگی با اینترنت آشنا می‌شوند و خودشان در آن جست‌وجو می‌کنند، انیمیشن می‌بینند و بازی آنلاین انجام می‌دهند.

اما ساختارهای رسمی، در مقابل این نسل که دامنه ارتباطات و آگاهی‌هایش بسیار متفاوت خواهد بود، به‌شدت ناتوان و شکست‌خورده است و هیچ نوآوری و جذابیتی که این نسل پیش از ورود به مدرسه تجربه می‌کند، ندارد. (منبع:شرق)

اتحادیه پستی جهانی (UPU) گزارش توسعه پستی (۲IPD) سال ۲۰۲۴ را منتشر کرد، براساس این گزارش ایران با ۱۴ پله صعود در جایگاه ۳۷ این اتحادیه قرار گرفته که این صعود حکایت از رشد ۲۸ درصدی دارد.

به گزارش شرکت ملی پست، این گزارش نشان می‌دهد پست جمهوری اسلامی ایران با کسب امتیاز ۷۳.۲، موفق به دریافت رتبه ۳۷ از میان ۱۷۴ کشور شده است.

این پیشرفت قابل توجه، موجب شده است پست ایران بالاتر از برخی از مجریان پستی منطقه از جمله هند، روسیه، قزاقستان، عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی، قطر، عمان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان قرار گیرد.

اتحادیه پستی جهانی، گزارش توسعه پستی(۲IPD) سال ۲۰۲۴ را منتشر کرده که در آن وضعیت توسعه پستی کشورهای عضو UPU بر اساس چهار شاخص اصلی قابیلیت اطمینان Reliability، دسترسی Reach، ارتباط Relevance و تاب آوری Resilience مورد ارزیابی قرار گرفته است.

این گزارش به بررسی نقاط ضعف و قوت مجریان منتخب پستی در ارایه خدمات با کیفیت می‌پردازد. تحلیل عملکرد آنها در زمینه‌های سرعت و قابل پیش‌بینی بودن، سطح ارتباط با دیگر کشورها، موفقیت الگوهای کسب و کار و ظرفیت غلبه بر چالش‌های اقتصادی، اجتماعی، فناوری و محیطی از بخش‌های اصلی گزارش اتحادیه پستی جهانی است.

در این گزارش مجریان منتخب پست کشورهای سوئیس و آلمان با ۱۰۸.۶، ژاپن با ۱۰۵.۹ و ایالات متحده آمریکا با ۱۰۲ امتیاز به ترتیب جایگاه‌های اول تا سوم را به خود اختصاص داده‌اند.

این دستاورد نشان‌دهنده تلاش‌های مستمر و برنامه‌ریزی‌های دقیق در راستای بهبود کیفیت خدمات، توسعه سطح دسترسی خدمات و افزایش رضایت‌مندی مشتریان است.

سالهاست زندگی خانواده‌های ایرانی دستخوش آموزش بلاگرها شده است؛ آموزش‌هایی که در ورای رونق اقتصادی برای بلاگرها تغییراتی را در سبک زندگی خانوار شهری و روستایی ایران ایجاد کرده است.

به گزارش ایرنا فضای مجازی پنجره‌های جدیدی را به روی خانواده‌های ایرانی باز کرده است، پنجره‌ای که به تعبیری، تصاویر متعددی را مقابل دیدگان اعضای خانواده به تصویر می‌کشد؛ هرچند کارشناسان برای استفاده از فضای مجازی به خانواده‌ها توصیه‌هایی ارائه می‌کنند و محدودیت‌هایی را در نظر می‌گیرند، اما مادران به عنوان رکن اصلی ترسیم کننده سبک زندگی و به عنوان یکی از مخاطبان اصلی فضای مجازی به ویژه اینستاگرام، گاهی در قالب این محدودیت‌ها نمی‌گنجند و بدون توجه به عوارض تغییر سبک زندگی بر اساس آموزه‌های اینستاگرام، تغییرات زیادی را در خانه و خانواده ایجاد می‌کنند.

تغییراتی که تنها به سبک تهیه غذا و سرو آن محدود نمی‌شود، بلکه شامل خریدهای جدید لوازم خانه تا خرید مواد غذایی با برندهایی معرفی شده توسط بلاگرها، خرید لباس کودک و سایر اقلام می شود؛ موضوعی که در برخی موارد برای ادامه مسیر، مسیری سخت، گران و بی محتوا را به خانواده تحمیل می کند.

طبق گزارش منتشر شده از سوی سازمان ملل متحد، امروزه در سراسر جهان حدود ۶۳ درصد از زنان به محیط دیجیتال (اینترنت) دسترسی دارند، در حالی که این رقم در مردان ۶۹ درصد است؛ در کشور ما نیز بر اساس نتایج جدیدترین نظرسنجی ملی ایسپا (مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران) در خصوص میزان استفاده ایرانیان بالای ۱۸ سال ساکن در مناطق روستایی و شهری کشور از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، که شهریورماه امسال به شیوه مصاحبه حضوری تهیه شد، مشخص شد که ۸۲.۲ درصد ایرانیان دست‌کم از یکی از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.

روند استفاده ایرانیان از فضای مجازی نشان می‌دهد که ۳۳.۵ درصد زن، ۳۳.۱ مرد از واتس آپ؛ ۵۰.۷ درصد زن و ۵۰.۶ مرد از اینستاگرام؛ ۴۱.۴ زن و ۳۷.۱ مرد از تلگرام، ۱۱.۶ زن و ۷.۸ مرد از بله، ۳۴.۱ زن و ۲۴ درصد مرد از ایتا؛ ۳۰.۳ زن و ۲۶.۹ مرد از روبیکا استفاده می کنند.

 

تنوع فضای مجازی و تفاوت سبک زندگی امروز با دیروز

درباره اینکه این تغییرات چه میزان بوده است و سبک زندگی امروز با وجود تنوع فضای مجازی با سبک زندگی مادران دیروز چه تفاوت هایی کرده است با دکتر منصوره حجاری؛ پژوهشگر خانواده و رسانه گفت و گو کرده ایم؛ او در این خصوص و درباره این موضوع که بلاگرها چگونه زندگی را برای خانواده ها بازنمایی می‌کنند، اظهار داشت: در حال حاضر با رشد صفحات متعدد بلاگرهای خانواده در پلتفرم‌های تصویر محور ایرانی و خارجی روبرو هستیم؛ هم در اینستاگرام و هم در روبیکا صفحه‌های متعددی را می‌بینیم که بلاگرها در آنها در حال بازنمایی زندگی خانوادگی خودشان هستند و دنبال کنندگان نیز به تدریج رشد چشمگیری داشته‌اند حتی اکنون صفحاتی داریم که دنبال کنندگان میلیونی دارند.

وی در پاسخ به این پرسش که چطور بلاگرهای خانواده، سبک زندگی را باز تعریف می‌کنند، گفت: این موضوع در دو محور ساختارهای ارتباطی خانواده و فرایندهای ارتباطی خانواده توصیف می‌شود؛ که ساختارهای ارتباطی بر اساس مدل‌های نظری به سه محور تغییرات در مرزهای خانواده، تغییرات در نقش‌های خانوادگی و تغییرات در قوانین خانواده تقسیم می شود.

حجاری ادامه داد: فرایندهای ارتباطی هم شامل تغییرات در بازتعریف آغاز رابطه، ازدواج و تغییراتی که در مرحله نگهداری رابطه و صمیمیت وجود دارد، تعریف می شود.

وی با بیان اینکه در باز تعریف مرزها می‌توانیم به بازتعریف مرزهای حریم خصوصی خانواده اشاره کنیم، تاکید کرد: در صفحات خانوادگی ما با مرزهای بسط یافته نمایش خانواده مواجه هستیم؛ مرزهای حوزه خصوصی خانه کمرنگ و مبهم شده و در تصاویر مشاهده می‌کنیم که بلاگرها تصاویری از خصوصی‌ترین حوزه‌های خانه را به نمایش می‌گذارند؛ تصاویر اتاق خواب، تصاویری از اتاق کودک، تصاویری از آشپزخانه، تصاویری از پذیرایی و سالن و همه اجزای خانه در معرض دید کاربران و دنبال کنندگان قرار می‌گیرد.

این پژوهشگر حوزه خانواده و رسانه خاطر نشان کرد: در بازتعریف مرزهای حریم خصوصی در پلتفرم ها، مرزهای حریم خصوصی هم بین زوج‌ها و هم در ارتباط زوج با دیگران حالت سیالی پیدا کرده است؛ به عنوان مثال در حال حاضر زوج‌ها بر سر اینکه چه تصاویری را در اکانت‌های حساب شخصی خودشان منتشر کنند از زندگی خانوادگی و تا کجا حریم خصوصی فرد حساب می‌شود و تا کجا حریم خصوصی خانواده محسوب می‌شود با یکدیگر چالش دارند.

حجاری با بیان اینکه می توان تاکید کرد که تغییرات ساختاری و تغییرات فرایندی باعث تغییراتی در زیست بوم ارتباطی خانواده جدید شده است؛ اظهار داشت: بازنمایی که از خانه انجام می شود؛ برای دنبال کنندگان به این صورت است که خانه دارای یک فضای وسیعِ طراحی شده و دارای تنوع فضایی به نمایش گذاشته می‌شود و جزئیات جدیدی به خانه‌ها اضافه می‌شود.

به گفته وی؛ برای بلاگرها مهم است که به دنبال کنندگان بگویند که جزئیاتِ خاص در خانه آنها رعایت می‌شود، به عنوان مثال: کافی بار، کلوزت روم، لاندری، به عنوان اجزاء جدید خانه‌های ایرانی در حال حاضر در صفحات اینستاگرام و در نمایشی که آنها از خانه خود می‌دهند، دیده می‌شود؛ موضوعی که در خانه‌های سنتی به این شکل وجود نداشت.

 

ارتباط همسرانگی به حوزه عمومی راه یافته است

این پژوهشگر خانواده و رسانه با بیان اینکه در پلتفرم‌های تصویری و فعالیت بلاگرهای خانگی ارتباط همسرانگی به حوزه عمومی راه یافته است؛ از نمایش به آغوش کشیدن و هر نوع ارتباطی که قبلاً در حوزه خصوصی همسران جای می‌گرفت در فضای مجازی سخن گفت و افزود: این تصاویر اکنون با دنبال کنندگان و سایر کاربران به اشتراک گذاشته می‌شود.

وی با بیان اینکه در حال حاضر با «آشنایی پلتفرمی شده» مواجه هستیم، اظهار داشت: در آشنایی پلتفرمی شده، با سه عنصر گمنامی، خودافشایی، آشنایی اینستاگرامی مواجه هستیم؛ برای برخی کاربران دوره آشنایی ازدواج به صورت کاملاً مجازی طی می‌شود و حتی در برخی موارد خانم و آقا اساساً اصلاً به صورت حضوری یکدیگر را نمی‌بینند و مدت زیادی حتی در دوره یک ساله به صورت گمنام در فضای مجازی و پلتفرم ها آشنا می شوند؛ کاربران هویت واقعی خود را در چت مشخص و شفاف نشان نمی‌دهند و با پدیده گمنامی مواجه هستیم.

حجاری افزود: در حقیقت اکانت‌های کاربری در قالب شخص دیگری با تصویر و هویت شخص دیگری خود را بازنمایی می‌کنند و کاربران رابطه را کاملاً به صورت مجازی طی می‌کنند.

تغییر سلیقه ازدواج با بازنمایی ازدواج بلاگرها

این پژوهشگر خانواده و رسانه با بیان اینکه بازنمایی ازدواج بلاگرها در صفحات مجازی سلیقه ازدواج را نیز تغییر داده است، خاطر نشان کرد: بازنمایی ازدواج بلاگرها و عشق نمایش داده شده بین آنها، تمایل به واسطه گری در ازدواج را کاهش داده و جوانان با داستان عاشقانه بلاگرها تصمیم به ازدواجی دارند که با واقعیت همخوانی ندارد و به راحتی آنان را به ناامیدی می کشاند.

وی افزود: درباره نگهداری رابطه و صمیمیت نیز تغییرات مرزها و نمایش مرزهای خصوصی ارتباط همسری توانسته فرایندهای صمیمیت و نگهداری ازدواج را دچار باز تعریف کند.

 

بازآفرینی مناسک و تعاملات خانوادگی

این پژوهشگر خانواده و رسانه با بیان اینکه در صفحات بلاگرها مناسک جدیدی باز تولید و به نمایش گذاشته می شود، افزود: یکی از این مناسک، عکاسی در موقعیت‌های مختلف هدیه دادن یا سوپرایزهای متنوع و روایت‌های بریده و کوتاه از زندگی خانوادگی است، این موارد ابزارهای رسانه‌ای شدن و نمایشی شدن خانواده هستند؛ عنصر مرکزی که در این نمایش وجود دارد موقتی بودن و در لحظه بودن در برابر جریان دائم زندگی است.

حجاری ادامه داد: در زندگی نمایشی امروز و چیزی که در گذشته وجود داشته تفاوتی وجود دارد و آن اینکه درگذشته جریان مستمر و دائمی زندگی در زندگی مشترک محوریت داشت اما چیزی که اکنون در این فضا به نمایش گذاشته می‌شود اکنون زدگی و موقتی بودن و در لحظه بودن است.

وی، از اشتراک سفرشخصی شده و یا تفریحات فردی زنانه به عنوان یکی دیگر از بازتعریف نقش‌ها یاد کرد و افزود: با بازنمایی از زنانی که سوپرمام یا ابر مادر هستند، مواجه هستیم، مادرانی که به راحتی می‌توانند سفر شخصی و مستقل داشته باشند و یا برنامه‌شان را به گونه ای تنظیم کنند که فرزند پروری دچار مشکل نشود؛ از طرفی نقش‌هایی که در خانه دارند را به خوبی بازنمایی می‌کنند که در حال انجام آن هستند.

به گفته این پژوهشگر خانواده و رسانه؛ والدگری مشارکتی، نکته دیگری است که در این صفحات دیده می شود، موضوعی که در زندگی خانوادگی سنتی کمتر دیده می‌شد؛ در تصاویر دیده می‌شود که هم پدر و هم مادر در کنار یکدیگر با فرزند بازی می‌کنند به فرزند غذا می‌دهند و با یک والدگری مشارکتی به عنوان بازتعریف نقش‌های سنتی مواجه هستیم.

 

فضای مجازی تیغ دولبه

این پژوهشگر خانواده و رسانه با تاکید براینکه حضور رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های مختلف و کاربری اعضای خانواده در این پلتفرم‌ها، هم چالش‌هایی و هم ظرفیت‌هایی را ایجاد کرده است، گفت: در مواردی که مورد مطالعه قرار دادیم، مواردی بودند که توانستند از این ظرفیت شبکه اجتماعی استفاده کنند و اقتصاد خانواده را تامین کنند؛ هم خانم‌ها و هم آقایانی که در این صفحات کار می‌کنند کار اقتصادی انجام می‌دهند و به درآمد خانواده کمک می‌کنند این چیزی است که در گذشته وجود نداشت.

حجاری افزود: آنچه در زندگی خانوادگی در گذشته وجود داشته این بود که یک خانم در خانه‌، کار اقتصادی انجام دهد اما اینکه بتواند در مسافت‌های طولانی کالایی را تولید و در معرض نمایش بگذارد و خرید و فروش انجام دهد پدیده جدیدی است؛ این موضوع را می‌توان جزو ظرفیت‌های این فضا محسوب کرد یا حتی درباره فرایندهای صمیمیتی که در خانواده اتفاق می‌افتد خانواده‌هایی که در شبکه‌های مجازی صفحه دارند و یا در پیامرسان‌ها تصاویر خود را به اشتراک می‌گذارند اما برای دنبال کننده‌های خود چهارچوب دارند و صفحات آنها عمومی نیست و تعریف کرده‌اند که چه کسانی فضای زندگی خانوادگی آنان را دنبال کند هم مثال دیگری است از ظرفیت های ایجاد شده.

به گفته وی، هر چقدر خانواده‌ها به این ایده نزدیک‌تر شوند که فعالیت آنها در شبکه‌های اجتماعی و نحوه کاربری آنها در شبکه اجتماعی به ارتقاء ارتباط خانوادگی‌شان کمک می‌کند و در واقع اصالت با خانواده است، ظرفیت فضای مجازی می‌تواند به خانواده‌ها کمک کند؛ اما هر چقدر کالایی شدن و نمایشی شدن مد نظر اعضای خانواده باشد متأسفانه فردگرایی تشدید می‌شود و خانواده ها از اصالت خانوادگی و روابط خانوادگی مناسب دور می‌ شوند.

طبق تازه‌ترین آمار رسمی در پاییز سال جاری بیش از ۸۹/۴۸ درصد از حملات سایبری که در راستای محروم‌سازی مردم از خدمات مورد نیازشان بوده است، با تلاش متخصصین کشور و با موفقیت دفع شده‌ و در این بازه زمانی با ۵۷ هزار ۲۱۸ حمله مقابله شده است.

به گزارش ایسنا، با گسترش روزافزون فناوری‌های دیجیتال و وابستگی بیشتر صنایع و زیرساخت‌های حیاتی به خدمات آنلاین، امنیت سایبری به یکی از اساسی‌ترین نیازهای کشورها تبدیل شده است؛ در این میان حملات منع سرویس توزیع شده (DDoS) به عنوان یکی از ابزارهای مخرب سایبری توانسته چالش‌های بزرگی را در مسیر پایداری و عملکرد زیرساخت‌های دیجیتال ایجاد کند و  شرکت ارتباطات زیر ساخت با بهره‌گیری از تجهیزات و سامانه‌های بومی پیشرفته گام‌های مهمی در مسیر شناسایی و مقابله با این تهدیدات برداشته است.  

بهزاد اکبری - معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت به تازگی با انتشار پستی در یک شبکه اجتماعی (ایکس) اعلام کرده است: شرکت ارتباطات زیرساخت گزارش تحلیلی جامعی از حملات  DDoS علیه زیرساخت‌های کشور در پاییز ۱۴۰۳ را منتشر کرد. وی افزود: ان‌شاءالله سعی خواهیم کرد در فصل‌های آتی این گزارش با تحلیل‌های بیشتری در دسترس عموم قرار گیرد.

در این گزارش تعاریفی از انوع حملات سایبری ارائه شده است به طور مثال درباره حملات دیداس توضیح داده شده حمله منع خدمت توزیع شده نوعی از حملات سایبری است که در آن مهاجمان نسبت به ارسال ترافیک کاذب به سمت زیرساخت‌ها و سرویس‌های حیاتی اقدام کرده و بدین ترتیب سبب بروز اختلال و یا قطعی کامل خدمات رسانی زیرساخت و یا سرویس مربوطه به کاربران حقیقی می‌شود.

براساس این گزارش که وضعیت حملات دیداس در فصل پاییز سال جاری (از تاریخ ۱ مهر ماه تا ۳۰ آذر) را مورد بررسی قرار داده است؛ گفته شده بیش از ۸۹/۴۸ درصد از حملات در راستای محروم‌سازی مردم عزیز از دریافت خدمات مورد نیازشان بوده است که با تلاش متخصصین کشور حملات مذکور تماما با موفقیت کامل دفع شده‌اند. البته به صورت کلی در این بازه زمانی گفته شده ۵۷ هزار ۲۱۸ حمله مجموع حملات مقابله شده است.

کمترین نرخ توزیع مربوط به حملاتی با توان بیشتر از ۶۰۰ گیگابیت بر ثانیه و بیشترین نرخ توزیع مربوط به حملاتی با توان کمتر از ۲ گیگابیت بر ثانیه است. ۵۰۰ مقصد بیش از ۲۵۰ مرتبه مورد حمله و بیش از ۵ میلیون مقصد تحت محافظت قرار گرفته‌اند.

بنابراین، گزارش، بیش از ۱۸.۳ درصد از مقاصد حملات به‌قصد شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت سیار، ۱۷ درصد کسب‌وکارهای اینترنتی، ۱۴ درصد شرکت‌های ارائه خدمات اینترنت ثابت، ۱۲ درصد درگاه‌های برخط خدمات عمومی، ۷ درصد پیام‌رسان‌های بومی، ۱۱ درصد صنعت مالی، بانکی و بیمه، ۲ درصد خبرگزاری‌ها، ۳ درصد زیرساخت‌های حیاتی و ملی، ۳ درصد صنایع و انرژی، ۳ درصد سایر صنایع و ۴ درصد درگاه‌های دولتی انجام شده است.

نقشه توزیع جغرافیایی حملات نشان می‌دهد بیش از ۶۴ درصد از حملات تنها از ۱۰ کشور صورت پذیرفته است. بیش از ۱۵ درصد سهم روسیه، ۲ درصد تایلند، ۱۰ درصد اندونزی، ۵ درصد اوکراین، ۳ درصد اسپانیا، ۴ درصد کلمبیا، ۲ درصد مکزیک، ۳ درصد امریکا، ۴ درصد برزیل، ۲ درصد آرژانتین و ۴۳ درصد سایر کشورها است.
این گزارش نشان‌دهنده افزایش تهدیدات سایبری در پاییز ۱۴۰۳ است که شرکت ارتباطات زیرساخت با استفاده از تجهیزات و سامانه‌های بومی پیشرفته، موفق به شناسایی و دفع این حملات شده است.

همچنین بررسی‌های انجام شده حکایت از آن دارد که بالاترین مدت زمان حمله در دوره پاییز ۴ روز و ۹ ساعت ۵۰ دقیقه بوده است و از هر ۱۰۰ حمله ۳۵ حمله از طریق شبکه دستگاه های آلوده (Bot Pool) انجام شده است. برای اطلاع از جزئیات این گزارش می توانید بر روی این لینک کلیک کنید.

گزارش جدید اسپید تست نشان می‌دهد هرچند جایگاه ایران در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت ثابت ۲ پله سقوط کرده اما در رده بندی اینترنت موبایل همچنان جایگاه خود را حفظ کرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، وب سایت اسپید تست جدیدترین گزارش خود از میانه سرعت اینترنت جهان در آخرین ماه ۲۰۲۴ میلادی را منتشر کرده است. طبق این گزارش میانه سرعت اینترنت موبایل جهان در دسامبر سال گذشته میلادی ۶۲.۷۹ و میانه سرعت اینترنت ثابت جهان ۹۶.۴۵ مگابیت برثانیه بوده است.

این درحالی است که یک ماه قبل از آن (نوامبر ۲۰۲۴ میلادی) میانه اینترنت موبایل جهان ۶۱.۵۲ و میانه اینترنت ثابت جهانی ۹۵.۱۰ مگابیت برثانیه بوده است.

 

ثبات ایران در رده بندی اینترنت موبایل

براساس این گزارش میانه سرعت اینترنت موبایل ایران در دوازدهمین ماه ۲۰۲۴ میلادی ۳۷.۸۶ و میانه سرعت اینترنت ثابت ایران ۱۵.۹۵ مگابیت برثانیه بوده است. جایگاه اینترنت موبایل ایران در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت بدون هیچ تغییری نسبت به ماه قبل رده ۷۲ است. اما در بخش اینترنت ثابت جایگاه ایران ۲ رده سقوط کرده و درپله ۱۳۹ قرار گرفته است.

این درحالی است که در نوامبر ۲۰۲۴ میلادی (ماه قبل) میانه سرعت اینترنت موبایل و ثابت ایران به ترتیب ۳۸.۸۸ و ۱۶.۰۳ مگابیت برثانیه بوده است. جایگاه کشور نیز در رده بندی میانه سرعت اینترنت موبایل با یک پله صعود رده ۷۲ بود و در بخش اینترنت ثابت نیز جایگاه ایران ۳ پله صعود کرده بود در رده ۱۳۷ قرار داشت.

 

گرجستان به جمع ۱۰ کشور با اینترنت پرسرعت موبایل پیوست

در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل در دسامبر ۲۰۲۴ تغییرات چندانی نسبت به ماه قبل از آن (نوامبر) رخ نداده است. به طوری که رده‌های یکم تا هفتم این فهرست نسبت به ماه قبل هیچ تغییری نداشته است. در رده نخست این فهرست امارات متحده عربی بامیانه سرعت ۴۵۳.۸۷ مگابیت برثانیه قرار دارد. در رده‌های دوم تا هفتم به ترتیب قطر (۳۸۳.۵۰ مگابیت برثانیه)، کویت (۲۵۷.۳۰ مگابیت برثانیه)، بلغارستان (۱۸۷.۲۷ مگابیت برثانیه) دانمارک (۱۶۹.۲۶ مگابیت برثانیه)، کره جنوبی (۱۴۹.۸۰ مگابیت برثانیه) و هلند (۱۴۸.۲۲ مگابیت برثانیه) قرار دارند.

در رده هشتم کشورهایی بابیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل چین با یک پله صعود در رده هشتم قرار دارد و میانه سرعت آن ۱۴۷.۱۴ مگابیت برثانیه است. در رده نهم نروژ با میانه سرعت ۱۴۶.۵۸ مگابیت برثانیه قرار دارد که جایگاه آن نسبت به ماه قبل یک ئله سقوط کرده است.

اما در رده دهم این فهرست گرجستان میانه سرعت ۱۴۰.۷۶ مگابیت برثانیه قرار دارد و جایگاه آن نسبت به ماه قبل ۷ پله رشد کرده است.

 

امارات متحده عربی در جمع پر سرعت‌های اینترنت ثابت

در بخش رده بندی رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت ثابت نیز تغییرات اندک بوده است. در رده نخست این فهرست مانند نوامبر ۲۰۲۴ میلادی سنگاپور با میانه سرعت ۳۳۰.۹۸ مگابیت برثانیه قرار دارد. در رده‌های دوم و سوم به ترتیب هنگ کنگ با میانه سرعت ۳۰۶.۵۸ مگابیت برثانیه و امارات متحده عربی با میانه سرعت ۳۰۴.۲۴ مگابیت برثانیه قرار دارند که جایگاه آنها نسبت به ماه قبل تغییری نکرده است.

در رده چهارم فرانسه با میانه سرعت ۲۷۹.۲۲ مگابیت برثانیه قرار دارد که جایگاه آن نسبت به نوامبر ۲۰۲۴ میلادی یک پله صعود کرده است. اما شیلی که در رده پنجم قرار دارد که جایگاه آن نسبت به نوامبر ۲۰۲۴ میلادی یک پله سقوط کرده است. میانه سرعت اینترنت ثابت این کشور ۲۷۶.۲۹ مگابیت برثانیه است.

کشورهایی که در رده‌های ششم تا هشتم قرار دارند جایگاهشان نسبت به نوامبر ۲۰۲۴ میلادی نیز تغییری نکرده است. در رده ششم آمریکا با میانه سرعت ۲۶۷.۶۱ مگابیت برثانیه قرار دارد. در رده‌های هفتم و هشتم به ترتیب ایسلند (۲۶۵.۲۵ مگابیت برثانیه) و دانمارک (۲۴۰.۵۹ مگابیت برثانیه) قرار دارند.

در رده‌های نهم و دهم به ترتیب اسپانیا (۲۳۹.۶۵ مگابیت برثانیه) و سوئیس (۲۳۶.۹۸ مگابیت برثانیه) قرار دارند که جایگاه هر یک از این کشورها در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت ثابت دسامبر ۲۰۲۴ میلادی ۲ پله صعودکرده است.

دنیای دیجیتال در سال ۲۰۲۴ بزرگ‌تر و مرتبط‌تر از همیشه بوده است، به طوری که نزدیک به ۷۰ درصد از جمعیت جهان اکنون وقت خود را فضای آنلاین می‌گذرانند.

سطح بی‌سابقه از استفاده از اینترنت باعث افزایش گسترده فعالیت‌های دیجیتالی، اعم از سرویس‌های استریم، خرید آنلاین یا ابزار‌های مبتنی بر هوش مصنوعی شده است.

 

داده‌ها هرگز متوقف نمی‌شوند 

اینترنت به بخشی ضروری از زندگی روزمره ما تبدیل شده است و شاهد جریان عظیمی از اطلاعات، تعاملات اجتماعی، سرگرمی و تجاری هستیم.

در حالی که گفته می‌شود تعداد کاربران اینترنت در جهان به ۵.۵۲ میلیارد نفر رسیده است، در این گزارش آنچه که آن ها در هر دقیقه آنلاین انجام می‌دهند، آمده است.

 

موتور‌های جست‌و‌جو

 برنامه هوش مصنوعی Gemini گوگل در هر دقیقه ۸۵۷۴ بازدیدکننده را جذب می‌کند که نشان دهنده تغییر در نحوه دسترسی افراد به اطلاعات است.

با علم به این که موتور‌های جستجوی سنتی مانند گوگل هنوز با ۵.۹ میلیون جست‌و‌جو در دقیقه غالب هستند، اما با رقابت فزاینده‌ای از سوی جایگزین‌هایی رو‌به‌رو هستند که با هوش مصنوعی و دستیار‌های صوتی مانند سیری که بیش از یک میلیون جست‌و‌جو در دقیقه انجام می‌دهند، کار می‌کنند.

 

استفاده سرگرمی

در حالی که استریمینگ نتفلیکس از سال ۲۰۲۱ تاکنون ۱۹ درصد کاهش یافته است، پلتفرم‌هایی مانند اسنپ چت، اینستاگرام ریلز و تیک تاک رشد قابل توجهی داشته‌اند.

در هر دقیقه ۱۳۸.۹ میلیون حلقه در فیس بوک و اینستاگرام پخش می‌شود، در حالی که کاربران TikTok در سراسر جهان بیش از ۱۶۷ میلیون ویدیو را تماشا می‌کنند و ۱۶۰۰۰ ویدیو جدید آپلود می‌کنند و حدود ۴.۵ میلیون ویدیو در دقیقه در یوتیوب تماشا می‌شود.

 

تکامل محیط کار دیجیتال

تیم‌های مایکروسافت ۲۲۹ میلیون دقیقه جلسه را در دقیقه ثبت کرده و زوم در هر دقیقه ۲۸۸ بار دانلود را شاهد است. این اعداد نشان دهنده اتکای مداوم به پلتفرم‌های دیجیتال برای همکاری در محل کار است.

 

نگرانی‌های امنیت سایبری

 افزایش فعالیت دیجیتال با افزایش خطرات همراه است. به طور نگران کننده‌ای، ۴۰۸۰ رکورد داده در هر دقیقه هک می‌شود که نیاز فوری به اقدامات امنیتی سایبری قوی‌تر را با گسترش اکوسیستم دیجیتال برجسته می‌کند.

از آن جایی که داده‌ها به سرعت رشد می‌کنند و هوش مصنوعی نحوه تعامل آنلاین ما را تغییر می‌دهد، کسب‌وکار‌ها باید چابک بمانند و راه‌های جدیدی برای ادامه دادن پیدا کنند.

 ما همچنین باید روی حفاظت از داده‌ها با افزایش فعالیت‌های دیجیتال تمرکز کنیم.

 

پلتفرم‌های ارتباطی و پیام رسانی

 بیش از ۱۵۰۰۰۰ پست در دقیقه در فیس بوک ارسال می‌شود، بیش از ۱۰۰۰۰۰ عکس در اینستاگرام پست می‌شود، نزدیک به ۵۰۰۰۰۰ توییت در X پست می‌شود و بیش از ۲۰۰ میلیون ایمیل ارسال می‌شود.

در هر دقیقه حدود ۴۱ میلیون پیام از طریق واتس اپ ارسال می‌شود.

 

خرید اینترنتی

در هر دقیقه حدود ۱.۵ میلیون دلار برای سایت‌های تجارت الکترونیک مانند آمازون هزینه می‌شود و بیش از ۱۸ میلیون گیگابایت داده ارسال می‌شود. (منبع: ارم نیوز)

مهرین نظری - در دهه اخیر، ظهور اقتصاد گیگ (Gig Economy) و گسترش پلتفرم‌های فریلنسینگ، شیوه کار و اشتغال را دگرگون کرده است.

این نوع اقتصاد که بر اساس ارائه خدمات کوتاه‌مدت، پروژه‌محور و معمولاً به‌صورت آنلاین است، توانسته جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد جهانی و همچنین ایران پیدا کند. پلتفرم‌های فریلنسینگ، به‌ویژه در ایران، فضایی را فراهم کرده‌اند که افراد توانمند بدون وابستگی به استخدام‌های سنتی، مهارت‌های خود را به بازار عرضه کنند. در این مطلب، به بررسی وضعیت اقتصاد گیگ و فریلنسینگ در ایران، چالش‌ها و فرصت‌ها، و نمونه‌های موفق در این حوزه خواهیم پرداخت.

رشد اقتصاد گیگ در ایران

اقتصاد گیگ به‌عنوان یک مدل کاری انعطاف‌پذیر، در ایران نیز با استقبال روبه‌رو شده است. عواملی مانند افزایش نرخ بیکاری، رشد فناوری و دسترسی بیشتر به اینترنت باعث شده‌اند بسیاری از افراد به فریلنسینگ روی آورند. در شرایط اقتصادی ایران، که بازار کار سنتی توانایی جذب نیروی کار کافی را ندارد، اقتصاد گیگ به‌عنوان یک فرصت برای افراد متخصص عمل کرده است.

طبق گزارش‌های رسمی، در سال ۱۴۰۲، حدود ۱۷ درصد از نیروی کار ایران به‌نوعی در اقتصاد گیگ مشغول بوده‌اند که شامل مشاغلی از قبیل برنامه‌نویسی، طراحی گرافیک، ترجمه، تولید محتوا، و حتی خدمات فنی می‌شود. همچنین، پلتفرم‌های فریلنسینگ ایرانی توانسته‌اند هزاران پروژه را مدیریت کرده و اشتغال‌زایی قابل‌توجهی ایجاد کنند.

فرصت‌های اقتصاد گیگ در ایران

یکی از مهم‌ترین مزایای اقتصاد گیگ، کاهش وابستگی به مشاغل سنتی است. بسیاری از جوانان ایرانی که با چالش‌هایی مانند نبود فرصت شغلی متناسب با مهارت‌هایشان مواجه‌اند، از طریق این پلتفرم‌ها امکان عرضه توانایی‌های خود را پیدا می‌کنند. این نوع کار، آزادی بیشتری در انتخاب پروژه‌ها و مدیریت زمان به افراد می‌دهد و باعث می‌شود افراد بتوانند در کنار فعالیت‌های دیگر، درآمدی قابل‌توجه داشته باشند.

علاوه بر این، اقتصاد گیگ می‌تواند فرصت‌های جدیدی برای کارآفرینی ایجاد کند. بسیاری از فریلنسرها پس از موفقیت در پروژه‌های کوچک، کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کرده‌اند. این روند باعث افزایش مهارت‌های کاری، ایجاد شبکه‌های حرفه‌ای و ارتقای سطح دانش در میان نیروی کار می‌شود.

چالش‌های اقتصاد گیگ در ایران

با وجود فرصت‌های فراوان، اقتصاد گیگ در ایران با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. یکی از اصلی‌ترین مشکلات، نبود قوانین مشخص برای حمایت از فریلنسرها است. در حال حاضر، بسیاری از فریلنسرها بدون قراردادهای قانونی کار می‌کنند و از حقوق کاری نظیر بیمه یا حمایت‌های مالیاتی محروم‌اند. این موضوع باعث می‌شود که امنیت شغلی در این نوع کار به‌شدت پایین باشد.

مشکل دیگر، رقابت شدید و کاهش تعرفه‌ها است. با افزایش تعداد فریلنسرها، بسیاری از پروژه‌ها با قیمت‌های پایین به افراد تازه‌کار واگذار می‌شود که این موضوع می‌تواند درآمد حرفه‌ای‌ها را کاهش دهد. همچنین، نبود استانداردهای مشخص در ارزیابی کیفیت خدمات، مشکلاتی را برای مشتریان و ارائه‌دهندگان خدمات ایجاد می‌کند.

یکی دیگر از چالش‌های جدی، مشکلات زیرساختی مانند سرعت پایین اینترنت و دسترسی محدود به ابزارهای پرداخت بین‌المللی است. این مشکلات باعث می‌شود که فریلنسرهای ایرانی در رقابت با همتایان خارجی خود دچار محدودیت شوند و فرصت‌های بازارهای جهانی را از دست بدهند.

آینده اقتصاد گیگ در ایران

آینده اقتصاد گیگ در ایران به‌شدت به تحولات اقتصادی و فناوری وابسته است. اگرچه رشد این بخش در سال‌های اخیر چشمگیر بوده، اما برای ادامه مسیر نیاز به تدوین قوانین حمایتی، ارتقای زیرساخت‌ها و آموزش مهارت‌های دیجیتال وجود دارد. دولت و بخش خصوصی می‌توانند با ایجاد سیاست‌هایی برای حمایت از فریلنسرها، این حوزه را به یکی از ارکان اصلی اقتصاد دیجیتال تبدیل کنند.

همچنین، توسعه پلتفرم‌های داخلی و ارتقای کیفیت خدمات آن‌ها می‌تواند فریلنسرهای ایرانی را برای رقابت در بازارهای بین‌المللی توانمندتر کند. با حل مشکلاتی مانند پرداخت‌های ارزی و دسترسی به ابزارهای پیشرفته، فرصت‌های بیشتری برای رشد اقتصاد گیگ در ایران ایجاد خواهد شد.

اقتصاد گیگ و پلتفرم‌های فریلنسینگ در ایران، علی‌رغم چالش‌های موجود، توانسته‌اند به‌عنوان یکی از موتورهای محرک اقتصاد دیجیتال عمل کنند.

این نوع اقتصاد، با ارائه فرصت‌های کاری انعطاف‌پذیر و تخصص‌محور، به جوانان ایرانی کمک کرده تا مهارت‌های خود را به بازار عرضه کنند. با این حال، برای بهره‌گیری کامل از ظرفیت‌های این بخش، نیاز به توجه ویژه‌ای به زیرساخت‌ها، قوانین حمایتی و آموزش مهارت‌های دیجیتال وجود دارد. اگر این مسائل به‌درستی مدیریت شوند، اقتصاد گیگ می‌تواند نقشی کلیدی در رشد و توسعه اقتصادی ایران ایفا کند.

سهم اقتصاد دیجیتال در GDP کشورهای منطقه و نقش اندیشکده فناوری‌های مالی و اقتصادی در توسعه ایران بررسی شد.

به گزارش ایسکانیوز، در دنیای امروز، اقتصاد دیجیتال به یکی از ارکان اصلی رشد اقتصادی کشورها تبدیل شده است. در این راستا، کشورهای منطقه همچون امارات متحده عربی، عربستان سعودی و چین برنامه‌های گسترده‌ای برای افزایش سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی (GDP) خود ارائه داده‌اند. در این میان، ایران نیز با وجود پیشرفت‌های نسبی، نیازمند اقدامات جدی برای تقویت جایگاه خود در این حوزه است.

سهم اقتصاد دیجیتال در کشورهای منطقه و جهان

چین: با سهم ۳۸ درصدی اقتصاد دیجیتال از GDP، چین به عنوان پیشتاز این عرصه شناخته می‌شود و برنامه‌های گسترده‌ای برای توسعه فناوری‌های پیشرفته همچون هوش مصنوعی و بلاکچین اجرا کرده است.

ایالات متحده آمریکا: اقتصاد دیجیتال حدود ۹ درصد از GDP این کشور را شامل می‌شود و سرمایه‌گذاری‌های کلانی در حوزه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام شده است.

عربستان سعودی: در چارچوب «چشم‌انداز ۲۰۳۰»، عربستان قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ سهم اقتصاد دیجیتال را به ۱۹.۲ درصد افزایش دهد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۳۰ این سهم به ۵۰ درصد نزدیک شود.

امارات متحده عربی: سهم اقتصاد دیجیتال در GDP امارات حدود ۹.۷ درصد است و این کشور برنامه‌ریزی کرده تا سال ۲۰۳۱ این سهم را به بیش از ۲۰ درصد برساند.

ایران: سهم اقتصاد دیجیتال در ایران از ۲.۶ درصد در سال ۱۳۹۲ به ۶.۸۷ درصد در سال ۱۳۹۹ افزایش یافته است. با این حال، این میزان همچنان نصف میانگین جهانی است. برای دستیابی به جایگاهی رقابتی در منطقه، ایران نیازمند توسعه زیرساخت‌های فناورانه و بهبود قوانین و سیاست‌های حمایتی است.

نقش اندیشکده فناوری‌های مالی و اقتصادی در توسعه اقتصاد دیجیتال ایران

اندیشکده فناوری‌های مالی و اقتصادی می‌تواند نقشی کلیدی در تدوین راهبردها و سیاست‌های توسعه اقتصاد دیجیتال ایران ایفا کند. این اندیشکده با تمرکز بر پژوهش‌های کاربردی، ارائه مدل‌های نوین اقتصادی و همکاری با نهادهای دولتی و بخش خصوصی، بستری مناسب برای تحول دیجیتال در ایران فراهم می‌کند.

از جمله نقش‌های محوری این اندیشکده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. توسعه زیرساخت‌های فکری و پژوهشی: ارائه پیشنهادهای علمی برای اصلاح قوانین و مقررات مرتبط با اقتصاد دیجیتال.
2. ارتباط با صنعت و دانشگاه‌ها: ایجاد شبکه‌ای از نخبگان و فعالان اقتصادی برای تسهیل انتقال دانش و فناوری.
3. طراحی مدل‌های بومی اقتصادی: ارائه مدل‌هایی برای رشد بخش‌های نوظهور مانند فین‌تک، بلاکچین، و هوش مصنوعی.
4. آموزش و فرهنگ‌سازی: برگزاری دوره‌ها و سمینارهای تخصصی برای آگاهی‌بخشی به مدیران، دانشجویان و کارآفرینان.

اندیشکده فناوری‌های مالی و اقتصادی به عنوان یک مرکز تصمیم‌ساز، می‌تواند ایران را به یکی از قطب‌های اقتصاد دیجیتال منطقه تبدیل کند. برنامه‌ریزی دقیق و همکاری نزدیک با بخش‌های دولتی و خصوصی، کلید اصلی تحقق این هدف بلندمدت خواهد بود.

برنامه عملیاتی توسعه اقتصاد دیجیتال ایران با استفاده از تجربیات موفق بین‌المللی

اقتصاد دیجیتال به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی و اشتغال‌زایی، در بسیاری از کشورها به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته است. تجربه کشورهایی مانند چین، امارات متحده عربی و عربستان سعودی نشان می‌دهد که با برنامه‌ریزی جامع و سرمایه‌گذاری هدفمند می‌توان به دستاوردهای قابل توجهی در این حوزه دست یافت. بر اساس این تجارب، ایران نیز می‌تواند با اجرای یک برنامه عملیاتی جامع، سهم اقتصاد دیجیتال را در تولید ناخالص داخلی (GDP) افزایش داده و به یکی از قطب‌های دیجیتال منطقه تبدیل شود.

برنامه عملیاتی ایران برای توسعه اقتصاد دیجیتال

۱. سرمایه‌گذاری کلان در فناوری‌های کلیدی
• تجربه بین‌المللی: چین با سرمایه‌گذاری گسترده در هوش مصنوعی (AI) و بلاکچین، سهم اقتصاد دیجیتال را به ۳۸ درصد از GDP رسانده است.
• اقدام ایران:
• تمرکز بر توسعه هوش مصنوعی، بلاکچین، اینترنت اشیا (IoT)، و فناوری‌های مالی (فین‌تک).
• ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی و خصوصی برای تأمین مالی پروژه‌های تحقیق و توسعه (R&D).
• تعریف پروژه‌های ملی برای بهره‌گیری از این فناوری‌ها در صنایع کلیدی مانند کشاورزی، سلامت و حمل‌ونقل.

۲. توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات
• تجربه بین‌المللی: امارات متحده عربی با توسعه شبکه 5G و مراکز داده بومی، زیرساخت‌های پیشرفته‌ای برای اقتصاد دیجیتال فراهم کرده است.
• اقدام ایران:
• گسترش شبکه اینترنت پرسرعت و پوشش کامل نسل پنجم ارتباطات (5G).
• ساخت و تجهیز مراکز داده بومی برای افزایش امنیت و ظرفیت پردازش اطلاعات.
• توسعه خدمات پردازش ابری (Cloud Computing) برای تسهیل دسترسی شرکت‌ها به فناوری‌های پیشرفته.

۳. اصلاح و تقویت قوانین و سیاست‌ها
• تجربه بین‌المللی: عربستان سعودی با اصلاحات قانونی، بستر مناسبی برای فعالیت شرکت‌های دیجیتال ایجاد کرده است.
• اقدام ایران:
• تصویب قوانین شفاف برای حمایت از کسب‌وکارهای دیجیتال و استارتاپ‌ها.
• ارائه معافیت‌های مالیاتی برای تشویق نوآوری در حوزه دیجیتال.
• تقویت قوانین حقوق مالکیت معنوی برای حفاظت از نوآوری‌های داخلی.

۴. توسعه خدمات دولت الکترونیک
• تجربه بین‌المللی: کره جنوبی با دیجیتالی کردن خدمات دولتی، شفافیت و بهره‌وری را افزایش داده است.
• اقدام ایران:
• ارائه تمامی خدمات دولتی به‌صورت آنلاین.
• ایجاد سامانه‌های متمرکز برای اتصال خدمات اداری، بانکی و رفاهی.
• به‌کارگیری هوش مصنوعی برای بهبود کارایی خدمات دولتی.

۵. گسترش اکوسیستم نوآوری و استارتاپ‌ها
• تجربه بین‌المللی: سنگاپور با ایجاد شتاب‌دهنده‌ها و سرمایه‌گذاری خطرپذیر، اکوسیستم نوآوری را تقویت کرده است.
• اقدام ایران:
• تأسیس شتاب‌دهنده‌های تخصصی برای حمایت از استارتاپ‌ها.
• توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC).
• ایجاد مناطق ویژه اقتصادی برای جذب شرکت‌های فناوری داخلی و بین‌المللی.

۶. آموزش و توسعه مهارت‌های دیجیتال
• تجربه بین‌المللی: چین با همکاری دانشگاه‌ها و صنایع، متخصصان ماهری در حوزه دیجیتال تربیت کرده است.
• اقدام ایران:
• برگزاری دوره‌های تخصصی کوتاه‌مدت و بلندمدت در فناوری‌های دیجیتال.
• ایجاد برنامه‌های مشترک بین دانشگاه‌ها و صنایع.
• افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت اقتصاد دیجیتال.

۷. تمرکز بر فناوری‌های راهبردی
• تجربه بین‌المللی: آلمان با استفاده از داده‌های کلان و بلاکچین در صنعت، بهره‌وری را افزایش داده است.
• اقدام ایران:
• سرمایه‌گذاری در توسعه کاربردهای هوش مصنوعی در صنایع مختلف.
• طراحی سیستم‌های شفاف مبتنی بر بلاکچین.
• تقویت زیرساخت‌های تحلیل داده برای تصمیم‌گیری‌های دقیق.

۸. جذب سرمایه‌گذاری خارجی
• تجربه بین‌المللی: امارات با ارائه مشوق‌های مالیاتی، سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کرده است.
• اقدام ایران:
• تسهیل قوانین و ارائه مشوق‌هایی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
• ایجاد مشارکت‌های استراتژیک با شرکت‌ها و مراکز تحقیقاتی معتبر.
• تقویت دیپلماسی اقتصادی برای تعاملات بین‌المللی.

۹. توسعه شهرهای هوشمند
• تجربه بین‌المللی: کشورهای اروپایی با اجرای پروژه‌های شهر هوشمند، خدمات شهری را بهینه کرده‌اند.
• اقدام ایران:
• اجرای پروژه‌های پایلوت در شهرهای بزرگ.
• ارائه خدمات دیجیتال در حوزه حمل‌ونقل، انرژی و مدیریت پسماند.
• ایجاد پلتفرم‌های متمرکز برای مدیریت داده‌های شهری.

۱۰. نقش‌آفرینی اندیشکده فناوری‌های مالی و اقتصادی

اندیشکده می‌تواند با ارائه مشاوره‌های تخصصی، برنامه‌ریزی راهبردی و نظارت بر اجرای برنامه‌ها، به‌عنوان بازوی مشورتی دولت عمل کند:
• ارائه نقشه راه توسعه اقتصاد دیجیتال.
• پایش و ارزیابی مستمر پیشرفت پروژه‌ها.

پیش‌بینی تأثیر اقتصادی در پایان ۱۰ سال

وضعیت کنونی:
• GDP: ۴۰۱.۵ میلیارد دلار (۲۰۲۳).
• سهم اقتصاد دیجیتال: ۶.۸ درصد (۲۷.۳ میلیارد دلار).
• پیش‌بینی در پایان برنامه:
• GDP: ۵۴۰ میلیارد دلار (با رشد ۳ درصد سالانه).
• سهم اقتصاد دیجیتال: ۲۰ تا ۲۵ درصد (۱۰۸ تا ۱۳۵ میلیارد دلار).

اجرای این برنامه، با استفاده از تجربیات کشورهای پیشرو و تطبیق آن با نیازهای بومی، می‌تواند ایران را به یکی از قطب‌های اقتصاد دیجیتال در منطقه تبدیل کند. نقش اندیشکده فناوری‌های مالی و اقتصادی در تحقق این اهداف، بسیار حیاتی است و به‌عنوان پل ارتباطی بین دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها عمل خواهد کرد.

نقشه راه پیشنهادی ده‌ساله توسعه اقتصاد دیجیتال ایران: دستیابی به سهم ۲۰ تا ۲۵ درصد از GDP”

چشم‌انداز (Vision):

ایران در افق ۱۴۱۴ با سهم ۲۰ تا ۲۵ درصدی از اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی (GDP)، به یکی از مراکز نوآوری و پیشرو در فناوری‌های مالی و اقتصادی در منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی تبدیل خواهد شد. این سهم نشان‌دهنده یک اقتصاد دیجیتال پایدار، متصل به بازارهای جهانی و تأثیرگذار در رفاه اجتماعی و اشتغال‌زایی است.

ماموریت (Mission):
اندیشکده راهبردی فناوری‌های مالی و اقتصادی با ارائه سیاست‌ها و راهکارهای نوآورانه، توسعه زیرساخت‌ها، توانمندسازی نیروی انسانی و تسهیل ارتباطات بین‌المللی، به دنبال ایجاد بستری برای تحقق رشد اقتصاد دیجیتال و ادغام فناوری‌های نوین در تمامی بخش‌های اقتصادی است.

اهداف کلان (Macro Goals):
1. رشد سهم اقتصاد دیجیتال:
• افزایش سهم اقتصاد دیجیتال به ۲۰ تا ۲۵ درصد از GDP تا سال ۱۴۱۴.
2. تحول فناوری و نوآوری:
• تبدیل ایران به قطب فناوری‌های مالی و اقتصادی در منطقه.
3. ایجاد اشتغال پایدار:
• ایجاد حداقل ۱.۵ میلیون شغل مستقیم در حوزه اقتصاد دیجیتال.
4. تقویت نیروی انسانی:
• تربیت ۳۵۰ هزار نیروی متخصص در حوزه فناوری‌های دیجیتال.
5. ارتقای شفافیت و کارآمدی اقتصادی:
• کاهش هزینه‌های اجرایی از طریق دیجیتالی‌سازی فرآیندها و گسترش اقتصاد هوشمند.

محورهای استراتژیک (Strategic Pillars):

۱. نهادسازی و تنظیم‌گری هوشمند
• تشکیل شورای راهبردی اقتصاد دیجیتال با هدف هماهنگی سیاست‌ها میان دولت، بخش خصوصی و دانشگاه‌ها.
• ایجاد نهاد تنظیم‌گر مستقل برای تسهیل قوانین مرتبط با فناوری‌های نوظهور مانند رمزارزها، بلاکچین و هوش مصنوعی.

۲. توسعه زیرساخت‌های دیجیتال
• سرمایه‌گذاری در شبکه‌های ارتباطی پرسرعت (5G) و دیتاسنترهای ملی.
• گسترش سامانه‌های پرداخت و خدمات مالی دیجیتال برای بهبود شفافیت و بهره‌وری.
• ایجاد پلتفرم‌های ملی مبتنی بر کلان‌داده‌ها و رایانش ابری.

۳. تقویت نوآوری و فناوری
• تأسیس مراکز نوآوری در دانشگاه‌های پیشرو و ایجاد شتاب‌دهنده‌های تخصصی.
• حمایت از استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC).
• اجرای پروژه‌های پایلوت در فناوری‌های بلاکچین، IoT و اقتصاد سبز دیجیتال.

۴. آموزش و مهارت‌افزایی
• توسعه دوره‌های تخصصی میان‌رشته‌ای در دانشکده اقتصاد دیجیتال.
• راه‌اندازی آکادمی اقتصاد دیجیتال برای ارتقای مهارت‌های نیروی کار در سطح ملی.
• آموزش مدیران ارشد و سیاست‌گذاران برای درک عمیق‌تر از اقتصاد دیجیتال.

۵. بین‌المللی‌سازی و توسعه تجارت دیجیتال
• جذب سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه اقتصاد دیجیتال.
• همکاری با کشورهای منطقه برای ایجاد بازارهای مشترک دیجیتال.
• توسعه صادرات خدمات دیجیتال مانند نرم‌افزارها و پلتفرم‌های فناوری مالی.

برنامه عملیاتی (Action Plan):

سال‌های ۱ تا ۳: فاز پایه‌گذاری و آماده‌سازی
1. تشکیل شورای راهبردی اقتصاد دیجیتال و تدوین قوانین حمایتی.
2. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اولیه مانند شبکه 5G و دیتاسنترها.
3. آغاز طرح‌های آموزشی برای تربیت نیروی انسانی تخصصی.

سال‌های ۴ تا ۷: فاز توسعه و تثبیت
1. توسعه شتاب‌دهنده‌ها و مراکز نوآوری در شهرهای بزرگ.
2. افزایش همکاری‌های بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
3. تقویت تنظیم‌گری هوشمند در حوزه‌های رمزارز، هوش مصنوعی و فناوری‌های مالی.

سال‌های ۸ تا ۱۰: فاز بلوغ و تأثیرگذاری
1. افزایش سهم اقتصاد دیجیتال به ۲۰ تا ۲۵ درصد از GDP.
2. تثبیت ایران به عنوان هاب منطقه‌ای در حوزه اقتصاد دیجیتال.
3. گسترش صادرات خدمات دیجیتال و ارتقای جایگاه بین‌المللی ایران.

شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs):
1. اقتصادی:
• رشد سالانه سهم اقتصاد دیجیتال از GDP.
• میزان سرمایه‌گذاری خارجی جذب‌شده.
2. اجتماعی:
• تعداد مشاغل جدید ایجادشده در حوزه دیجیتال.
• درصد نیروی انسانی آموزش‌دیده در مهارت‌های دیجیتال.
3. فناوری:
• تعداد استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان
حمایت‌شده.
اندیشکده راهبردی فناوری‌های مالی و اقتصادی

بیانیه اندیشکده راهبردی فناوری‌های مالی و اقتصادی: اقدام فوری برای جایگاه‌یابی ایران در اقتصاد دیجیتال منطقه

اندیشکده راهبردی فناوری‌های مالی و اقتصادی در بررسی روند توسعه اقتصاد دیجیتال در کشورهای منطقه، از جمله امارات، عربستان، قطر و ترکیه، به این نتیجه رسیده است که رقابت فزاینده این کشورها برای جذب تیم‌های فناور و شرکت‌های نوآور تهدیدی جدی برای اقتصاد دیجیتال ایران به شمار می‌رود. کشورهای مذکور با توسعه زیرساخت‌های دیجیتال، اصلاح قوانین و ارائه مشوق‌های مالی، توانسته‌اند محیطی جذاب برای فعالیت شرکت‌های فناور داخلی و خارجی فراهم کنند. این اقدامات نه‌تنها جایگاه آنان را در زنجیره ارزش منطقه‌ای و جهانی تقویت کرده، بلکه به جذب نیروی انسانی و سرمایه‌های فکری از ایران منجر شده است.

درس‌هایی از رقبا: الگوهای موفق منطقه

اندیشکده در تحلیل سیاست‌های این کشورها به نکات زیر اشاره می‌کند:
1. امارات متحده عربی:
• امارات با استراتژی ملی اقتصاد دیجیتال، ایجاد مناطق آزاد فناوری (مانند دبی اینترنت سیتی)، ویزای طلایی برای فناوران، و تمرکز بر فناوری‌های نوین مانند بلاکچین و متاورس، موفق شده به قطب اصلی جذب استعدادها و شرکت‌های فناور در منطقه تبدیل شود.
• قوانین شفاف، مالیات صفر بر شرکت‌ها، و زیرساخت‌های پیشرفته دیجیتال، جایگاه امارات را در اقتصاد دیجیتال جهانی تثبیت کرده است.
2. عربستان سعودی:
• عربستان با پروژه‌های بلندپروازانه‌ای مانند شهر هوشمند نئوم و اجرای برنامه چشم‌انداز 2030، در تلاش است به یک مرکز جهانی در فناوری و نوآوری تبدیل شود.
• سرمایه‌گذاری کلان در فین‌تک، هوش مصنوعی و تجارت الکترونیک، در کنار ارائه تسهیلات مالی گسترده، این کشور را به رقیب جدی امارات تبدیل کرده است.
3. قطر:
• قطر با استراتژی ملی هوش مصنوعی، ایجاد مناطق آزاد اقتصادی و فراهم کردن زیرساخت‌های پیشرفته (مانند اینترنت 5G و مراکز داده مدرن)، به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران خارجی، فضایی بسیار جذاب ایجاد کرده است.
• حمایت‌های مالی و معافیت‌های کامل مالیاتی از شرکت‌های فناور، قطر را به یکی از پیشروهای منطقه‌ای در این زمینه تبدیل کرده است.
4. ترکیه:
• ترکیه با مناطق آزاد فناوری (Teknoparks) و استفاده از نیروی کار ماهر، در حال جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و تقویت اکوسیستم استارتاپی است.
• با وجود چالش‌هایی مانند بی‌ثباتی اقتصادی، ترکیه همچنان از موقعیت جغرافیایی خود به‌عنوان پلی میان اروپا و خاورمیانه بهره می‌برد.

چالش‌های ایران در این رقابت

اندیشکده تأکید می‌کند که ایران در مقایسه با این کشورها با مشکلات زیر مواجه است:
• زیرساخت‌های ناکافی: کیفیت پایین اینترنت، عدم پوشش 5G، و کمبود مراکز داده پیشرفته.
• قوانین پیچیده و دست‌وپاگیر: نبود حمایت کافی از استارتاپ‌ها، مالیات‌های سنگین و بوروکراسی گسترده.
• تحریم‌های بین‌المللی: محدودیت در دسترسی به بازارهای جهانی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی.
• مهاجرت نیروی انسانی و شرکت‌های فناور: نبود انگیزه برای ماندن در کشور به‌دلیل عدم حمایت و نبود چشم‌انداز روشن.

پیشنهادهای راهبردی اندیشکده

اندیشکده معتقد است که برای جلوگیری از خروج شرکت‌ها و تیم‌های فناور، ایران باید اقدامات فوری و ساختاری انجام دهد. این پیشنهادات شامل موارد زیر است:
1. اصلاح محیط کسب‌وکار:
• ساده‌سازی قوانین و مقررات مرتبط با شرکت‌های فناور.
• ارائه معافیت‌های مالیاتی و حمایت‌های دولتی برای استارتاپ‌ها.
2. توسعه زیرساخت‌های دیجیتال:
• ارتقای کیفیت اینترنت و گسترش پوشش شبکه 5G.
• ایجاد مراکز داده پیشرفته و تسهیل دسترسی به خدمات ابری.
3. ایجاد مناطق آزاد فناوری:
• راه‌اندازی مناطقی مشابه دبی اینترنت سیتی و تکنوپارک‌های ترکیه با هدف جذب شرکت‌های فناور داخلی و خارجی.
4. جذب سرمایه‌گذاری خارجی:
• رفع موانع بین‌المللی و تقویت تعاملات دیپلماتیک برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی.
• ارائه مشوق‌های مالی و حقوقی برای تضمین بازگشت سرمایه‌گذاران.
5. تمرکز بر فناوری‌های نوین:
• سرمایه‌گذاری در حوزه‌های پیشرو مانند هوش مصنوعی، بلاکچین، متاورس و فین‌تک.
• ایجاد اکوسیستم حمایتی برای توسعه این فناوری‌ها.
6. جلوگیری از مهاجرت نیروهای فناور:
• ارائه مشوق‌های مالی و تسهیلات رفاهی برای حفظ استعدادها در کشور.
• حمایت از کارآفرینی و نوآوری در داخل کشور.

پیامدهای مثبت اقدامات پیشنهادی

• حفظ و تقویت اقتصاد دیجیتال داخلی: با کاهش خروج استعدادها و شرکت‌های فناور، نوآوری و توسعه در داخل کشور تقویت خواهد شد.
• افزایش رقابت‌پذیری منطقه‌ای: ایران می‌تواند با اصلاح زیرساخت‌ها و قوانین، جایگاه خود را در زنجیره ارزش دیجیتال منطقه بازپس گیرد.
• جذب سرمایه و بازگشت مهاجران فناور: با ایجاد بستر مناسب برای سرمایه‌گذاری و حمایت از استارتاپ‌ها، مهاجران فناور به کشور بازخواهند گشت.
• ارتقای جایگاه ایران در اقتصاد جهانی: اقدامات سریع و مؤثر می‌تواند ایران را به یکی از بازیگران اصلی اقتصاد دیجیتال در خاورمیانه تبدیل کند.

پیام نهایی اندیشکده

اندیشکده راهبردی فناوری‌های مالی و اقتصادی هشدار می‌دهد که رقابت شدید در منطقه فرصتی برای اقدام و اصلاح در ایران فراهم کرده است. تصمیمات امروز، تعیین‌کننده آینده ایران در اقتصاد دیجیتال برای دهه‌های آینده خواهد بود. زمان اقدام اکنون است؛ هرگونه تأخیر در اصلاحات ساختاری و توسعه زیرساخت‌ها، منجر به تضعیف جایگاه ایران و تقویت موقعیت رقبا در منطقه خواهد شد.

اندیشکده تأکید می‌کند که حفظ و توسعه اقتصاد دیجیتال ایران، تنها از طریق اتحاد و هم‌افزایی میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای علمی و پژوهشی ممکن خواهد بود.

براساس نظرسنجی مرکز پژوهش‌های مجلس، ۴۰.۵ درصد از مردم بیان کرده‌اند اگر یک سلبریتی در مواقع بحرانی مانند سیل یا زلزله اقدام به جمع‌آوری پول از مردم کند، اعتمادی به اقدام آن سلبریتی نخواهند کرد.
براساس نظرسنجی مرکز پژوهش‌های مجلس حدوداً دوسوم از پاسخگویان (۶۵.۳ درصد) واژه سلبریتی را شنیده‌اند و در مقابل ۳۴.۴ درصد از این جامعه آماری تاکنون این واژه حتی به گوششان نخورده است.
۶۲.۱ درصد از مردم اذعان کرده‌اند که اگر یک سلبریتی کالایی را تبلیغ کند، تبلیغ او تأثیری بر میزان اعتماد آنها ندارد. همچنین، ۲۰.۵ درصد گفته‌اند درصورت مشهور بودن آن سلبریتی در جامعه و ۱۵.۳ درصد درصورت محبوب بودن آن سلبریتی برای خود فرد، به کیفیت آن کالا اعتماد می‌کنند.
همچنین در نتایج این پژوهش آمده است که ۴۶.۶ درصد مردم فقط سلبریتی‌های ساکن ایران را دنبال کرده و ۲۶.۴ درصد اصلاً سلبریتی‌ها را دنبال نمی‌کنند. بر همین اساس ۴.۳ درصد فقط سلبریتی‌های ایرانی ساکن در خارج از کشور را دنبال می‌کنند و همچنین، ۲۰.۱ درصد بیان کرده‌اند که هر دودسته را به یک اندازه دنبال می‌کنند.

رئیس پلیس فتا فراجا گفت: ۳۹.۵ درصد جرایم فضای مجازی مربوط به کلاهبرداری اینترنتی از جمله خریدهای آنلاین است.

به گزارش ایرنا، سردار وحید مجید روز جمعه در گفت‌وگویی اظهار کرد: ۵ جرم برتر و با اولویت در فضای مجازی داریم که شامل بحث کلاهبرداری اینترنتی، برداشت اینترنتی، دسترسی غیرمجاز به داده، هتک حرمت و مزاحمت اینترنتی می‌شود.

وی با بیان اینکه ۳۰ درصد جرایم مربوط به برداشت اینترنتی است، افزود: میزان سه جرم دیگر ۱۰ درصد به پایین است بنابراین اولویت با جرم‌های اول و دوم است که این موارد را به تعامل برسانیم.

 

بازدارندگی و پیشگیری در کلاهبرداری اینترنتی

رئیس پلیس فتا فراجا درباره آگاهی بخشی به مردم ادامه داد: آموزش به تنهایی در این حوزه کافی نیست، یکی بحث بازدارندگی سایبری را باید داشته باشیم بطور مثال قوانین در حوزه قمار و شرط بندی بازدارندگی لازم را نداشت که قوانینی را در این خصوص وضع کردیم.

سردار مجید یادآورشد: پیشگیری وضعی یک موضوع دیگر در کنار بازدارندگی است که از جمله این موارد اقدامات پیشگیری مانند اقدامات درباره رمز پویا است.

 

تعیین تکلیف جرم‌های خارج از کشور

وی درباره جرایم خارج از کشور توضیح داد: اگر در کشورهای دیگر خارج از حکمرانی ایران باشد، بحث استرداد آنها انجام می‌شود اما گاهی جرم‌هایی که در کشورهای ما است ، در سایر کشورها جرم نیست و گاهی روابط دیپلماتیک با ما ندارند و در این رابطه با ما همکاری نمی‌کنند.

رئیس پلیس فتا فراجا درباره ارسال پیامک از سوی شرکت آب یا گاز با نام لاتین برای کاهش کلاهبرداری توضیح داد: در این حوزه نمی‌توان گفت وزارت ارتباطات متولی اجرای این کار است، همه وزارتخانه‌ها درخصوص این برنامه ملی وظیفه داشتند و باید خودشان هم این موارد را اعلام می‌کردند.

سردار مجید افزود: در ارتباط با این موضوع، دستگاه‌های مختلف در فضای سایبر دارای مسئولیت هستند و باید برای پیشگیری از کلاهبرداری های اینترنتی به یک اجماع نظر برسند تا نیازهای پلیس و اپراتورها هر کدام مشخص شود.

 

حدود ۷۰ درصد پرونده‌ها مربوط به حوزه مالی و اقتصادی است

وی با بیان اینکه حدود ۷۰ درصد پرونده‌ها مربوط به حوزه مالی و اقتصادی و عمدتا کلاهبرداری‌های اینترنتی است، گفت: مردم در صورت مواجه به هرگونه کلاهبرداری سایبری تردید نکنند و فورا به سایت پلیس فتا یا شماره ۰۹۶۳۸۰ مراجعه کنند. 

رئیس پلیس فتا فراجا درباره افرادی که در فضای مجازی مدعی صدور مدارک مانند پایان خدمت و غیره هستند، اظهار کرد: مردم بدانند که هیچ گروهی در خارج از کشور مرجع صدور مدرک نیست، در این خصوص باندی را در استان‌های غربی شناسایی و متلاشی کردیم اما باز هم از این موارد دیده می‌شود که بی‌شک کلاهبرداری است. 

سردار مجید درباره لینک‌های مخرب و هک شدن حساب های بانکی اظهارکرد: مردم مطلع باشند که هیچ یک از اس ام اس‌های سازمان دولتی درخواست وجه یا نصب برنامه از آنها نمی‌کند و این لینک‌های آلوده را باز نکنند اما در صورتی که این اتفاق افتاد باید اینترنت گوشی خود را خاموش کنند و اگر برنامه مشکوکی دیده شد، آن را از گوشی‌های خود پاک کرده و در صورت ایجاد مشکل، به نزدیک‌ترین پلیس فتا مراجعه کنند. 
  
رئیس پلیس فتا فراجا همچنین درباره جلوگیری از کلاهبرداری از حساب افراد گفت: در ۶ ماهه سال جاری، بیش از هزار میلیارد تومان از پول‌های مردم در معرض کلاهبرداری قرار گرفت که  حدود ۵۰۰ میلیارد تومان، مسدود شد و کلاهبرداران نتوانستند آن را از حساب قربانی خارج کنند.

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گزارش اخیر خود به بررسی آخرین وضعیت ضریب نفوذ اینترنت در کشور پرداخته است.

به گزارش ایسنا، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هرچند وقت یک‌بار گزارشی از ضریب نفوذ اینترنت ثابت، سیار و تلفن همراه در کشور منتشر می‌کند و در گزارشی که اخیرا توسط این سازمان منتشر شده، وضعیت اینترنت ثابت و سیار و وضعیت شبکه ارتباطی کشور مورد بررسی واقع شده است.  

براساس این گزارش، نفوذ اینترنت پهن باند ثابت از ۱۲/۸۶ درصد در تابستان سال ۱۴۰۲ به ۱۲/۹۳ درصد در تابستان سال جاری رسیده است. همچنین ضریب نفوذ پهن باند سیار با رشد قابل توجهی روبه رو بوده است. درواقع ضریب نفوذ پهن باند سیار در تابستان سال گذشته (۱۴۰۲ ) از ۱۲۶/۹۷ به ۱۳۶/۸۲ در تابستان سال ۱۴۰۳ رسیده است که حکایت از رشد ۷/۷۶ درصدی در این حوزه دارد.  

در بخش دیگری از این گزارش به تعداد خانوار تحت پوشش شبکه فیبرنوری اشاره شده است که طبق آمار ارائه شده در سه ماه دوم سال جاری هشت میلیون و ۶۹ هزار و ۵۶۵ خانوار تحت پوشش این فناوری قرار گرفته‌اند. همچنین تعداد شهرهای دارای پوشش شبکه فیبرنوری تا پایان سه ماه دوم سال ۱۴۰۳ به این صورت است ۴۳۲  شهر تا پایانی بازه زمانی گفته شده دارای پوشش فیبرنوری هستند که به تفکیک ۱۷۰ شهر دارای پوشش بالای ۶۰ درصد، ۵۲ شهر دارای پوشش ۳۰ تا ۶۰ درصد و ۲۱۰ شهر دارای پوشش زیر ۳۰ درصد هستند.

در بخش دیگری از این گزارش به وضعیت شکایت ثبت شده در حوزه ثابت و سیار در سامانه ۱۹۵ هم پرداخته شده است که ۶۵ درصد شکایت‌ها متعلق به حوزه ثابت بوده و ۳۵ درصد شکایت‌ها به حوزه سیار تعلق دارد.   

از سوی دیگر در این گزارش تعداد سایت‌های ۵G اپراتورهای ارتباطی تا پایان تابستان ۱۴۰۳ هم اعلام شده که بر اساس آن به ترتیب ۱۱۰۹  و ۱۱۱۵ سایت نسل پنجم متعلق به اپراتور اول و دوم تلفن همراه بوده که در کشور ایجاد شده است.  

 

گزارش اسپید تست از رده بندی میانه سرعت اینترنت موبایل و ثابت کشورها نشان می دهد، با وجود سقوط ۲ پله ای ایران در بخش اینترنت موبایل، جایگاه آن در بخش اینترنت ثابت ۴ پله ارتقا یافته است.

به گزارش مهر، وب سایت اسپید تست جدیدترین گزارش از میانه سرعت اینترنت موبایل و ثابت جهان در اکتبر ۲۰۲۴ میلادی را منتشر کرد. طبق این گزارش میانه سرعت اینترنت موبایل جهان در دهمین ماه میلادی ۵۹.۱۵ و میانه سرعت اینترنت ثابت جهان ۹۴.۵۲ مگابیت برثانیه بوده است. این درحالی است که میانه سرعت اینترنت موبایل و ثابت جهان در ماه گذشته (سپتامبر) به ترتیب ۵۶.۷۶ و ۹۴.۱۶ مگابیت برثانیه بوده است.

به عبارت دیگر میانه سرعت اینترنت جهان در هر دو بخش موبایل و ثابت در اکتبر ۲۰۲۴ میلادی نسبت به ماه قبل از آن بهبود یافته است.

 

رشد سرعت اینترنت موبایل ایران

طبق این گزارش در ماه اکتبر میانه سرعت اینترنت موبایل ایران ۳۷.۸۸ و میانه سرعت اینترنت ثابت کشور ۱۵.۶۶ مگابیت برثانیه بوده است. با توجه به این آمار، جایگاه ایران در رده بندی اینترنت موبایل با ۲ پله سقوط رده ۷۳ و جایگاه آن در رده بندی اینترنت ثابت با ۴ پله صعود ۱۴۰ اعلام شده است.

البته باید توجه داشت ماه قبل میانه سرعت اینترنت موبایل ایران ۳۷.۳۹ و میانه سرعت اینترنت ثابت کشور ۱۵.۲۸ مگابیت برثانیه بوده است. همچنین جایگاه ایران در رده بندی کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل با یک پله سقوط رده ۷۱ بود. اما در رده بندی اینترنت ثابت جایگاه ایران با یک پله صعود رده ۱۴۳ ثبت شده بود.

 

سرعت اینترنت امارات از ۴۰۰ مگابیت برثانیه فراتر رفت

در رده بندی اسپید تست از کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل رتبه‌های اول، دوم و سوم به ترتیب به امارات متحده عربی (۴۲۸.۵۳ مگابیت برثانیه)، قطر (۳۵۶.۷۴ مگابیت برثانیه) و کویت (۲۵۸.۵۱ مگابیت برثانیه) تعلق دارد. نکته جالب آنکه جایگاه این کشورها در رده بندی نسبت به ماه قبل تغییری نکرده است.

در رده چهارم و پنجم به ترتیب دانمارک (۱۴۹.۷۳ مگابیت برثانیه) و بلغارستان (۱۴۷.۶۸ مگابیت برثانیه) قرار دارند. جایگاه دانمارک در این رده بندی با ۲ و بلغارستان ۳ پله صعود کرده است.

کره جنوبی با میانه سرعت ۱۴۶.۴۲ مگابیت برثانیه، هلند با میانه سرعت ۱۳۹.۳۷ مگابیت برثانیه و نروژ با ۱۳۹.۳۷ مگابیت برثانیه به ترتیب در رده‌های ششم، هفتم و هشتم قرار دارند. جایگاه کره جنوبی و هلند در این رده بندی هر کدام به ترتیب ۲ پله و نروژ یک پله سقوط کرده است.

لوگزامبورگ با میانه سرعت ۱۲۷.۵۷ مگابیت برثانیه در رده نهم و سنگاپور با میانه سرعت ۱۲۳.۷۳ مگابیت برثانیه در رده دهم قراردارند. جایگاه هر یک از این کشورها در رده بندی یک پله صعود کرده است.

 

سنگاپور پرسرعت اینترنت ثابت جهان را دارد

در رده بندی اسپید تست از کشورهایی با بیشترین میانه سرعت اینترنت موبایل جایگاه کشورها تغییر چندانی نسبت به ماه گذشته نداشته است. سنگاپور (۳۱۶.۹۹ مگابیت برثانیه)، امارات متحده عربی (۳۰۰.۵۴ مگابیت برثانیه)، هنگ کنگ (۲۹۶.۹۷ مگابیت برثانیه)، شیلی (۲۷۹.۱۴ مگابیت برثانیه) و آمریکا (۲۵۳.۳۴ مگابیت برثانیه) به ترتیب رده‌های یکم تا پنجم را به خود اختصاص داده اند. جایگاه این کشورها در رده بندی اکتبر ۲۰۲۴ هیچ تغییری نسبت به ماه قبل از آن نکرده است.

فرانسه با میانه سرعت ۲۷۴.۳۵ مگابیت برثانیه در رده ششم فهرست قرار دارد که جایگاه آن نسبت به ماه قبل یک پله صعود کرده است. اما جایگاه تایلند که با میانه سرعت ۲۳۶.۱۲ مگابیت برثایه در رده هفتم قرار دارد، نسبت به ماه قبل پله سقوط کرده است.

در رده‌های هشتم (دانمارک ۲۳۰.۴۱ مگابیت برثانیه)، نهم ایسلند (۲۲۴.۵۸ مگابیت برثانیه)، و دهم رومانی (۲۲۰.۶۶ مگابیت برثانیه) قرار دارند که جایگاه آنها نسبت به ماه گذشته هیچ تغییری نکرده است.

شاید برایتان جالب باشد تا بدانید که قیمت یک گیگابایت اینترنت داده موبایل در کشورهای مختلف دنیا چقدر است؟

در ابتدای سال ۲۰۲۴ تعداد کاربران تلفن همراه به ۵.۶ میلیارد نفر رسید که ۶۹.۴ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. آمار و اطلاعات منتشر شده در این راستا حکایت از آن دارد که بیش از ۶۶ درصد از جمعیت دنیا از اینترنت استفاده می‌کنند و آخرین داده‌ها تعداد کل کاربران اینترنت در کشورهای مختلف جهان را ۵.۳۵ میلیارد نفر اعلام می‌کند.

در این ‌بین ممکن است این سؤال برایتان به وجود بیاید که کاربران اینترنت موبایل در سراسر دنیا، اینترنت را با چه قیمتی خریداری می‌کنند؟ در این راستا اپلیکیشنی به نام Voronoi نموداری مبتنی بر داده‌های معتبری از منابع مختلف و قابل‌اعتماد در اختیارمان قرار می‌دهد که بررسی این داده‌ها جالب توجه است.

طبق داده‌های اعلام‌شده، میانگین قیمت ۱ گیگابایت داده تلفن همراه (به دلار) تا ژانویه ۲۰۲۴ در ۵۲ کشور اعلام‌شده که این داده‌ها توسط We Are Social گردآوری‌شده است.

گران‌ترین اینترنت‌ متعلق به کجاست؟

با نیم نگاهی به این فهرست، مشخص می‌شود که کشوری که یک گیگابایت داده تلفن همراه در آن به گران‌ترین قیمت ممکن ارائه می‌شود، سوئیس است که قیمت یک گیگ اینترنت داده در آنجا ۷.۲۹ دلار است و آمریکا با ارائه یک گیگابایت اینترنت همراه در ازای ۶.۰۰ دلار در جایگاه دوم قرار گرفته است:

ردیف	نام کشور	قیمت یک گیگابایت اینترنت همراه (به دلار)
۱	سوئیس	۷.۲۹
۲	آمریکا	۶.۰۰
۳	نیوزیلند	۵.۸۹
۴	کانادا	۵.۳۷
۵	کره جنوبی	۵.۰۱
۶	امارات متحده عربی	۴.۶۰
۷	نروژ	۴.۰۷
۸	ژاپن	۳.۴۸
۹	جمهوری چک	۳.۱۲
۱۰	یونان	۲.۷۹

یک گیگ کجای دنیا ارزان‌تر است؟

اگر نگاهی به میانه‌های این لیست بیندازیم، مثلاً قیمت یک گیگ اینترنت داده در عربستان ۱.۴۹ دلار و در آرژانتین ۰.۹۸ دلار است. در این میان هند به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان در کنار ایتالیا،‌فرانسه، کلمبیا،‌روسیه و دیگران در ردیف ارزان‌ترین‌ها قرار گرفته است.

هند یکی از مقرون به‌صرفه‌ترین داده‌های تلفن همراه را به کاربران ارائه می‌دهند. رقابت شدید بین ارائه‌دهندگان سرویس‌های اینترنتی، عامل اصلی پایین بودن قیمت اینترنت داده همراه است.

متوسط قیمت جهانی برای ۱ گیگابایت داده تلفن همراه ۲.۵۹ دلار است و بسیاری از کشورهای اروپایی و آفریقا قیمت‌هایی کمتر از این میانگین ارائه می‌دهند.

منبعخبر آنلاین

اقتصاد دیجیتال(Digital Economy) که اقتصاد اینترنت(Intenet Economy) هم نامیده می‌شود،‌ اقتصادی است که برپایه‌ تراکنش‌ها یا تعامل‌های اینترنتی گذاشته شده. اقتصاد دیجیتال به معنای ارزش‌آفرینی اقتصادی با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین است که در هسته آن تولید نرم‌افزار و سخت‌افزار، در لایه دوم سکوها و خدمات دیجیتال و در لایه آخر نیز اقتصاد دیجیتالی‌شده و تجارت الکترونیکی قرار دارد.
اقصاد دیجیتال مانند تمام پدیده‌های نوظهور دنیا دارای پتانسیل‌های نهفته‌ای است که می‌تواند با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور به تکاپو درآید. فناوری‌های دیجیتال تاثیر زیادی بر بخش‌های مختلف یک اقتصاد مانند بخش سلامت، آموزش و خدمات دولتی دارند.در دنیای امروز اقتصاد دیجیتال تنها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پیشران‌های رشد اقتصادی نیست، بلکه بسیاری از کشورها آن‌را به‌عنوان فرصت طلایی برای توسعه و نوآوری در قرن حاضر می‌دانند. اقتصاد دیجیتال را می‌توان در سه سطح مورد بررسی قرار داد.

سطح نخست مربوط به فناوری اطلاعات و ارتباطات است که نقش زیرساخت را برای اقتصاد دیجیتال ایفا می‌کند. شرکت‌هایی که ظهور و بروز آنها در عصر دیجیتال رخ داده در سطح دوم قرار دارند و در سطح سوم، شرکت‌هایی هستند که پیش از عصر دیجیتال وجود داشتند و برای نوآوری و سودآوری بیشتر قصد مهاجرت به اقتصاد دیجیتال دارند. میزان رشد اقتصاد دیجیتال هر ساله حدود ۱۰ درصد بوده که این مقدار از رشد سالانه اقتصاد کل دنیا بیشتر است.

در بازارهای نوظهور، اقتصاد مبتنی بر اینترنت هرساله بین ۱۲ الی ۲۵ درصد رشد می‌کند. بر اساس گزارش‌های جهانی در سال ۲۰۲۳، ارزش فناوری‌های دیجیتال در زیست‌بوم اقتصادی ۲۹۴میلیارد دلار بوده و عدد امسال ۳۴۰میلیارد دلار است و تا سال ۲۰۳۲ باید ارزشش به بیش از هزارمیلیارد دلار برسد.

حوزه اقتصاد دیجیتال نیز در سه بخش اصلی تشکیل شده که یک بخش آن سخت‌افزار و نرم‌افزار حوزه آی‌سی‌تی و تولید محصولات مبتنی بر فناوری اطلاعات مانند تولیدات سخت و نرم است، از تجهیزات رایانه‌ای گرفته تا شبکه و تولید نرم‌افزارهایی که مشتریان گوناگون به آنها احتیاج دارند. بخش دوم نیز پلتفرم‌هایی است که در این فضا در قالب اقتصاد پلتفرمی و مبتنی بر فناوری شکل‌گرفتند و بخش سوم حوزه اقتصاد دیجیتال که جنبه عمومی‌تر دارد، دیجیتالی‌شدن اقتصاد است.

بدین معنی که در هر جایی هر ظرفیتی که وجود دارد از فناوری برای ارتقای کسب‌وکارهای معمولی با هدف افزایش بهره‌وری و سودآوری‌شان در جامعه بهره گیرند.اکنون بیش از ۳۰هزار استارتاپ بزرگ و شرکت فناور در زیست‌بوم جهانی فناوری‌های مالی کار می‌کنند و در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ تعداد استارتاپ‌ها دوبرابر شده است و در سال ۲۰۲۴ حدود ۵/۳میلیارد نفر از جمعیت کره‌زمین از پرداخت‌های دیجیتال در انجام معاملات استفاده و حدود ۶۵درصد از مردم دنیا حداقل از یک برنامه کاربردی فناوری‌های مالی استفاده کرده‌اند.

خوشبختانه میزان نفود اینترنت و گوشی‌های هوشمند در ایران طی سالیان اخیر رشد چشمگیری داشته است و این رشد، بستری را فراهم آورده تا شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌ها بتوانند در آن خدمات خود را ارائه دهند و سبب رشد اقتصاد دیجیتال در کشور ما شده است.

هم‌اکنون سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی ایران حدود ۷.۹درصد است درحالی‌که میانگین جهانی آن ۱۵درصد است، اما حتی در کشورهای همسایه این رقم به ۲۰درصد هم می‌رسد. این رقم در کشورهای توسعه‌یافته به‌مراتب عدد بالاتری را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص داخلی چین، به‌عنوان دومین قدرت اقتصادی دنیا، ۴۱درصد است و کشورها به اقتصاد دیجیتالی به‌عنوان یک فرصت تاریخی برای جهش اقتصادی نگاه می‌کنند.حجم اقتصاد دیجیتال امارات تا سال ۲۰۳۱ به بالای ۱۴۰میلیارد دلارخواهد رسید.

عربستان‌سعودی نیز بر اساس شاخص بلوغ GovTech بانک جهانی برای سال ۲۰۲۲، بهترین رشد در منطقه و سومین رشد در سطح جهان به‌دلیل تحول در دولت دیجیتال خود است. بااین‌حال سهم اقتصاد دیجیتال در ایران را می‌توان با توسعه استفاده از ابزارهای هوش‌مصنوعی در صنعت مالی به میزان قابل‌توجهی افزایش داد.
 
سهم اقتصاد دیجیتال به ۱۰درصد می‌رسد
درحال‌حاضر قانون برنامه هفتم توسعه راهنمای مسیر اقتصاد دیجیتالی در کشور است و بین ۵ تا ۷ درصد از قوانین آن به‌طور مستقیم و غیرمستقیم به توسعه سهم اقتصاد دیجیتالی از تولید ناخالص داخلی مرتبط است. با توجه به اسناد بالادستی که در کشور وجود دارد به‌ویژه احکام قیدشده در برنامه هفتم توسعه قرار است سهم ۱۰درصدی از اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص ملی تا پایان سال۱۴۰۷محقق‌شود.هوش‌مصنوعی،رایانش ابری،امنیت سایبری،تحلیل کلان‌داده‌ها،واقعیت‌افزوده‌واینترنت اشیا فناوری‌های کلیدی تشکیل‌دهنده زیست‌بوم اقتصاد دیجیتال هستند. بدون تردید هوش‌مصنوعی و الگوریتم‌های مرتبط با آن مهم‌ترین نقش را در بین فناوری‌های نوظهور درزیست‌بوم اقتصاد دیجیتال کشوردارندوتوسعه به‌کارگیری فناوری‌های هوش مصنوعی، کاربردپذیری فناوری‌های نوظهور دیگری را ــ مانند متاورس ــ در پی خواهد داشت.

آیا ایرانی‌ها عاشق تلفن همراه هستند؟ آمارهای منتشر شده در این زمینه و البته گفته‌های مسئولان داخلی که نشان می‌دهد این‌گونه است.احتمالا ازسرهمین علاقه به گوشی‌های هوشمند است که خبرتعرفه‌های آیفون درروزگار پرخبری منطقه جزو پربازدیدترین اخبار می‌شود.

آن طورکه آمار‌های جهانی گواهی می‌دهد ایرانی‌ها بیشترازمیانگین جهانی تلفن همراه می‌خرند.

سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت می‌گوید: سرانه خرید تلفن همراه در ایران به ازای هر۵.۸نفر یک تلفن همراه بوده در صورتی‌که در دنیا این موضوع به ازای ۷.۲نفر بوده است. می‌توان به آمار‌های دیگری هم در این زمینه پی برد؛ به‌عنوان مثال حالا می‌دانیم ۲۴ درصد تلفن‌های هوشمند جهان وارد بازار ایران شده است!

بیشترین میزان واردات تلفن همراه به کشور از لحاظ ارزبری مربوط به دی ۱۴۰۲ با ۳۸۶ میلیون و ۶۰۰‌دلار و کمترین میزان مربوط به فروردین با ۷۰ میلیون و ۹۰۰هزاردلار بوده است.

اما این علاقه جامعه ایرانی به گوشی همراه رامی‌توان درجایگاه جامعه ایران در فهرست‌های دیگر هم جست‌وجو کرد. آمار‌های دیگری هم وجود دارد؛ به‌عنوان مثال نتایج پژوهشی که توسط محققان دانشگاه مک‌گیل کانادا انجام شده، نشان می‌دهد کاربران ایرانی در رتبه ششم اعتیاد به استفاده از گوشی موبایل قرار‌دارند.

از میان ۲۴ کشور مورد بررسی، کشور‌های چین، عربستان سعودی و مالزی در رده‌های اول تا سوم هستند و کشور‌هایی مانند آمریکا و آلمان که از‌جمله کشور‌های درحال‌توسعه در عرصه دیجیتال به‌شمار می‌آیند، در بخش‌های انتهایی جدول جای گرفته‌اند. برای اجرای این مطالعه، ۸۱‌پژوهشی که پیشتر براساس «مقیاس اعتیاد به موبایل» میزان استفاده نوجوانان و جوانان از موبایل را بررسی کرده بودند نیز مدنظر قرار گرفتند.

تفاوت در سبک زندگی و ضرورت انجام برخی امور روزانه ازطریق فضای مجازی و اینترنت باعث شده سن خرید گوشی هوشمند برای فرزندان با کاهش قابل‌توجهی مواجه شود و به‌طور میانگین یک کودک در۱۰سالگی صاحب نخستین گوشی هوشمند خود شود. در همین راستا، میزان استفاده نوجوانان و جوانان از گوشی‌های هوشمند نیز افزایش داشته و این دسته از کاربران بخش زیادی از زمان خود را به صفحه نمایش این گوشی‌ها خیره می‌شوند.

در پی نگرانی از این موضوع، دانشگاه‌های مختلف از‌جمله دانشگاهی در کره‌جنوبی، پژوهشی با این محوریت انجام داده و اثرات زیانبار استفاده از گوشی‌های هوشمند بر مغز کاربران را مورد بررسی قرار داده‌اند.

نتایج برخی ازاین پژوهش‌هانشان می‌دهد که احتمال بروزمشکلات ذهنی از‌جمله استرس و افسردگی، در نوجوانانی که زمان زیادی ازروزخود راصرف کاربا این گجت‌ها می‌کنند به‌مراتب بالاتر از دیگر نوجوانان است.

در توجیه آمار‌های اخیر از اعتیاد کاربران ایرانی به گوشی‌های هوشمندشان، می‌توان به علل زیادی اشاره کرد. در سال‌های اخیر ضریب نفوذ اینترنت در ایران رشد محسوسی را تجربه کرده و حالا دیگر بخش زیادی از کارها، از انجام امور بانکی و پرداخت قبوض تا گرفتن تاکسی اینترنتی و سفارش غذا، همگی از طریق همین گوشی‌های هوشمند انجام می‌شوند. این وابستگی زندگی روزمره ایرانیان به فناوری‌های موبایلی باعث شده با وجود بالا بودن قیمت این محصولات، همواره اقبال قابل‌توجهی به خرید آن‌ها وجود دارد.

 

با وجود این‌که ایران در چاپ مقالات علمی شاخه‌های مختلف هوش مصنوعی تقریباً جزء ۲۰ کشور برتر دنیا است، در شاخص آمادگی هوش مصنوعی دولت رتبه ۹۳ را دارد.

به گزارش خبرنگار مهر، هدف‌گذاری سیاست‌گذاران کشور این است که ایران در عرصه هوش مصنوعی در زمره ۱۰ کشور برتر دنیا قرار گیرد. بر همین اساس برنامه‌ریزی‌ها برای توسعه، تنظیم‌گری و کاریست این فناوری سرعت بیشتری به خود گرفته است.

یکی از ابزارهای ارزیابی میزان توسعه و یا تنظیم‌گری در این حوزه، شناسایی شاخص‌های مرتبط با هوش مصنوعی و تعیین جایگاه کشور در سطح جهانی است. یکی از این شاخص‌ها، شاخص آمادگی هوش مصنوعی مؤسسه «آکسفورد اینسایت» است که به طور سالیانه کشورها را رتبه‌بندی می‌کند. این شاخص به دلیل تمرکز بر موضوع آمادگی دولت‌ها و همچنین قدمت چند ساله آن، بیشتر مورد توجه کشورهاست.

مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی با عنوان «توسعه و تنظیم‌گری هوش مصنوعی (۲): شاخص آمادگی هوش مصنوعی دولت» به بررسی جایگاه ایران در شاخص آمادگی هوش مصنوعی مؤسسه آکسفورد اینسایت پرداخته است.

شاخص آمادگی هوش مصنوعی دولت که توسط مؤسسه آکسفورد اینسایت تدوین شده است، کشورها را در پذیرش هوش مصنوعی بر اساس سه رکن «دولت»، «بخش فناوری» و «داده و زیرساخت» بررسی و رتبه‌بندی می‌کند. این مؤسسه داده‌های خود را از پایگاه‌های بانک جهانی و سازمان ملل استخراج کرده و با طبقه‌بندی کشورها به ۹ ناحیه، رتبه ۱۹۳ کشور را از منظر آمادگی دولت‌ها برای پیاده‌سازی و ادغام هوش مصنوعی در بخش خدمات عمومی ارزیابی می‌کند.

در آخرین گزارش مؤسسه آکسفورد اینسایت که در سال ۲۰۲۳ منتشر شده است، ۱۹۳ کشور رتبه‌بندی شدند.

در جدول زیر، رتبه سه کشور پیشروی جهان در عرصه هوش مصنوعی، کشورهای عضو بریکس، کشورهای منطقه سند چشم‌انداز ایران قابل مشاهده است. بر اساس این رتبه‌بندی؛ کشورهای آمریکا، سنگاپور و انگلیس به ترتیب از نظر شاخص آمادگی دولت‌ها، نسبت به سایر کشورها پیشرو هستند. چین در این رتبه‌بندی جایگاه شانزدهم را دارد.

در بیشتر کشورها، رکن فناوری با ابعادی همچون سرمایه انسانی، ظرفیت نوآوری و بلوغ و تکامل فناوری کم‌ترین امتیاز را دارد. در این میان کشورهای عربی منطقه خاورمیانه با توجه به سرمایه‌گذاری در تقویت زیرساخت‌ها و تدوین اسناد و راهبردهای مرتبط با استقرار هوش مصنوعی توانسته‌اند در ایجاد آمادگی هوش مصنوعی و دریافت امتیازاتی که آن‌ها را در زمره ۵۰ کشور برتر جهانی در این شاخص قرار می‌دهد، پیشرفت محسوسی داشته باشند.

وضعیت ایران در مؤلفه‌های شاخص آمادگی هوش مصنوعی

رتبه جهانی ایران در سال ۲۰۲۳ در این شاخص ۹۴ است. در شکل زیر امتیازات ایران و کشورهای عربی هم‌جوار به انضمام چین و روسیه در هر یک از ارکان این شاخص نشان داده شده است.

کشورهای عربی همسایه ایران از جمله امارات، عربستان سعودی، قطر و سایر کشورهای مهم از قبیل چین، روسیه و ترکیه در گام اول با تدوین و تصویب راهبردهای هوش مصنوعی و تقویت زیرساخت‌های داده و اطلاعات به دنبال بهبود آمادگی سازمانی ساختارهای خود در هوش مصنوعی هستند. توسعه و انتقال فناوری در کنار افزایش میزان سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی در چین، امارات و همچنین عربستان، افزایش ظرفیت‌های نوآوری و بلوغ فناوری را در پی داشته است. کشور ترکیه اگرچه در بحث ایجاد ظرفیت‌های فناورانه و تقویت زیرساخت‌های داده نسبت به سایر کشورهای منتخب ذکر شده عقب‌تر است، اما به مراتب وضعیت مطلوب‌تری در مقایسه با ایران دارد.

رکن «دولت»؛ ضعیف‌ترین بخش ایران در شاخص آمادگی هوش مصنوعی

ضعیف‌ترین رتبه ایران در شاخص هوش مصنوعی آکسفورد مربوط به رکن «دولت» است که امتیاز آن ۳۱.۵۶ ثبت شده است. یکی از دلایل رتبه پایین ایران در شاخص آمادگی هوش مصنوعی می‌تواند کم بودن امتیاز ایران در رکن دولت و نبود سند ملی متقن و مصوب هوش مصنوعی حاوی چارچوب‌های مشخص از اولویت‌های هوش مصنوعی و کارآمدی بخش‌های مختلف در پذیرش و انطباق با این فناوری در سال تدوین گزارش توسط آکسفورد باشد؛ اما به نظر می‌رسد با تصویب سند ملی هوش مصنوعی در تیرماه ۱۴۰۳ به احتمال قوی امتیاز ایران در زیرشاخص‌های محور دولت در گزارش آتی این مؤسسه لحاظ شده و شاهد بهبود رتبه کشور در سال آتی باشیم.

در بعد حکمرانی و اخلاق ذیل رکن دولت ۵ عامل مورد بررسی قرار می‌گیرند که عبارتند از وجود قانون مربوط به «حفاظت داده‌ها و حفظ حریم خصوصی»، «امنیت سایبری»، «کیفیت مقررات»، «اصول اخلاقی» و «مسئولیت پذیری».

ایران در بعد اخلاق و حکمرانی نیز امتیازات خوبی نداشته است. برای محاسبه امتیازات لازم در اخلاق هوش مصنوعی که مؤسسه آکسفورد تعریف کرده است، از شاخص‌های کیفیت مقررات از مجموعه شاخص‌های حکمرانی جهانی بانک جهانی مورد استفاده قرار گرفته است. هرچند توجه ایران به موضوع مدیریت داده در قالب قانون «مدیریت داده‌ها و اطلاعات ملی» مصوب سال ۱۴۰۱ و نیز حفاظت از داده در قالب قوانینی همچون «قانون تجارت الکترونیکی» مصوب سال ۱۳۸۲ و همچنین لایحه «حفاظت از داده‌ها» که در حال طی مراحل تصویب در دولت جهت ارائه به مجلس است، امتیازات مثبتی از نظر منظر وجود قوانین تلقی شده‌اند؛ اما در نهایت در بعد حکمرانی و اخلاق امتیاز منفی ۱.۵۹ کسب کرده که در سطوح پایین رتبه‌بندی آکسفورد قرار دارد. به ویژه آنکه ایران از جمله کشورهایی بوده که در سال بررسی و تدوین گزارش آکسفورد رهنمود اخلاق هوش مصنوعی را تدوین نکرده و لذا امتیاز این بخش را از دست داده است.

زیر شاخص‌های مربوط به ظرفیت دیجیتال ذیل رکن دولت شامل «خدمات بر خط دولت»، «اصول زیرساخت‌های فناوری و اطلاعات» و «حمایت دولت از سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوظهور» است.

در محور تطبیق پذیری نیز آمدی دولت حساسیت دولت به تغییرات و داده‌های پشتیبانی اندازه‌گیری می‌شود. امتیاز ایران ر تمامی زیر شاخص‌های مربوط به رکن دولت در شاخص آمادگی هوش مصنوعی در قالب شکل زیر نشان داده شده است.

وضعیت به نسبت بهتر «رکن زیرساخت و داده»

امتیاز ایران در رکن زیرساخت و داده نسبت به سایر ارکان بهتر است؛ هرچند که نسبت به سایر کشورهای مورد مطالعه عقب‌تر هستیم.

این رکن دارای سه دسته اصلی «زیرساخت»، «دسترسی داده‌ها» و «بازنمایی داده‌ها» است. در دسته زیرساخت‌ها، زیرساخت‌های مخابراتی، ابر رایانه‌ها، کیفیت پهنای باند، زیرساخت 5G و پذیرش فناوری‌های نوظهور جهت محاسبه امتیاز کشورها مورد ارزیابی قرار گرفته است. در دسترسی به داده‌ها نیز موضوع داده‌های باز، حکمرانی داده‌ها، اشتراک تلفن همراه، خانوارهای با دسترسی به اینترنت و ظرفیت آماری مد نظر بوده است.

کشور ایران در طی سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ روندی صعودی در بهبود زیرساخت‌ها و اشتراک تلفن همراه طی کرده؛ اما از منظر کمرانی داده‌ها و ظرفیت آماری عملکرد ضعیفی داشته است.

امتیاز حکمرانی داده از طریق امتیاز بلوغ محیط تنظیم‌گری فناورانه داده‌های بانک جهانی محاسبه شده است که در آن جنبه‌های کلیدی رویکرد کل دولت، از جمله ابر دولتی، چهارچوب قابلیت همکاری با سایر سکوها، بلوغ پرتال‌های خدمات عمومی برخط با تمرکز بر طراحی شهروند محور و دسترسی جهانی و نیز ابعاد سکوهای مشارکت عمومی، مکانیسم بازخورد شهروندان، داده‌های باز و پورتال‌های دولتی باز مورد بررسی قرار گرفته است. امتیاز ایران در محور حکمرانی داده‌ها صفر گزارش شده است.

زیر شاخه بازنمایی داده‌ها؛ شامل «هزینه‌های ارزان‌ترین دستگاه مجهز به اینترنت» و «شکاف جنسیتی در دسترسی به اینترنت است» که امتیاز محاسبه شده برای ایران در این دسته نیز مطلوب نبوده و نسبت به سال‌های گذشته روندی نزولی طی کرده است. امتیاز کشور در تمامی زیر شاخص‌های مربوط به رکن داده و زیرساخت در شاخص آمادگی هوش مصنوعی در شکل زیر نشان داده شده است.

جایگاه ایران در رکن «فناوری»؛ متوسط رو به پایین

در رکن فناوری زیر شاخص‌هایی از قبیل «سرمایه انسانی»، «ظرفیت نوآوری» و «بلوغ فناوری» مورد توجه قرار می‌گیرد. در این رکن نیز امتیاز کشور متوسط رو به پایین ارزیابی شده است و ایران باز هم نسبت به سایر کشورها عقب‌تر است.

در بخش بلوغ فناوری به تعداد «یونیکورن‌های هوش مصنوعی و غیر هوش مصنوعی»، «ارزش تجارت خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات»، «مقدار تبدیل لگاریتمی داد و ستد در کالاهای فناوری اطلاعات و ارتباطات» و «هزینه‌های نرم‌افزاری کامپیوتری» می‌پردازد تا بررسی کند که آیا کشور مد نظر دارای بخش فناوری توانمندی است که بتواند فناوری‌های هوش مصنوعی را به دولت‌ها عرضه کند یا خیر؟

در زیر شاخص‌های بلوغ فناوری، «مقدار لگاریتمی داد و ستد در خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات» با امتیاز ۱۹ کمترین مقدار را دارد. به علت اینکه برخی زیر شاخص‌ها مانند ارتباطات راه دور، خدمات کامپیوتر، مجموعه خدمات مخابراتی و کامپیوتری و نسبت این خدمات به کل خدمات برای کشور در تعیین امتیاز نهایی بلوغ فناوری لحاظ نشده، در نهایت امتیاز کم و جایگاه پایینی برای کشور ثبت شده است.

در تعیین هزینه نرم‌افزارهای هوش مصنوعی امتیازهایی مانند وضعیت اقتصاد کشور، ناحیه‌ای که کشور وجود دارد (مانند اروپا و آسیای مرکزی، خاورمیانه و شمال آفریقا و غیره) و سطح درآمد کشور (مانند متوسط درآمد، حد بالای درآمد، حد پایین درآمد) دخیل بودند که بر اساس آن ایران توانسته در سطح متوسطی قرار گیرد.

از نظر ظرفیت نوآوری در هوش مصنوعی وضعیت کشور در این سال‌ها (از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۲۳) روندی رو به بهبود داشته است. این دسته به «زمان صرف شده برای رسیدگی به مقررات دولتی»، «در دسترس بودن میزان سرمایه‌گذاری جسورانه»، «هزینه تحقیق و توسعه»، «سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در فناوری‌های نوظهور» و «مقالات تحقیقاتی منتشر شده در هوش مصنوعی» می‌پردازد و در نهایت بررسی می‌کند که آیا بخش فناوری شرایط مناسبی برای حمایت از نوآوری دارد یا خیر؟

علاوه بر این در محور سرمایه انسانی نیز به بررسی «تعداد فارغ التحصیلان رشته کامپیوتر» و «فعالیت‌های گیت‌هاب» و «مهارت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات» پرداخته شده و در نهایت بیان می‌کند که آیا مهارت‌های مناسبی در جمعیت برای حمایت از بخش فناوری وجود دارد یا خیر؟ به نقل از سایت گیت‌هاب؛ افزایش گسترده تعداد توسعه دهندگانی که در حوزه هوش مصنوعی مولد کار می‌کنند، بر کسب و کارها تأثیر خواهد گذاشت. همان‌طور که بیشتر توسعه دهندگان با ساخت برنامه‌های کاربردی مبتنی بر هوش مصنوعی آشنا می‌شوند، انتظار می‌رود که یک مجموعه افراد مستعدی ایجاد شود که به دنبال تقویت مشاغلی برای توسعه محصولات و خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی خود هستند.

امتیاز مرتبط با مهارت‌های ارتباطات و اطلاعات از سایت اتحادیه بین المللی مخابرات (ITU) به دست می‌آید. از آنجا که کشورهای بسیار کمی اطلاعات همه مهارت‌ها که عبارتند از مهارت‌های مرتبط با سواد اطلاعاتی، توانایی حل مسئله، ایمنی و ایجاد محتوا را ارائه کرده‌اند، لذا مقدار امتیاز این محور نمی‌تواند دقیق باشد. از طرفی تجزیه و تحلیل این داده‌ها از طریق دامنه‌های مهارت‌های گزارش شده در کشورهای مختلف است. به طوری که میانگین درصد مهارت ذکر شده بین کشورهای مختلف بین حداقل ۲۵ تا حداکثر ۷۵ درصد است. این شکاف بین افرادی که از اینترنت استفاده می‌کنند و افرادی که دارای مهارت‌های دیجیتال هستند، بیانگر این است که بسیاری ممکن است از اینترنت استفاده کنند، بدون اینکه بتواند به طور کامل از آن بهره ببرند یا از خطرات آن اجتناب کنند. امتیاز کشور در تمامی زیر شاخص‌های مربوط به رکن فناوری در شاخص آمادگی هوش مصنوعی در شکل زیر نشان داده شده است.

به نظر می‌رسد با نبود سند و برنامه توسعه هوش مصنوعی در کشور تا به امروز، برنامه‌های حمایت از نوآوری و کمک به بلوغ فناوری یا ظرفیت تربیت نیروی انسانی در هوش مصنوعی و آموزش به نیروی کار در قالب مهارت نیز تا به امروز به صورت هدفمند و شفاف دنبال نشده است.

سد فیلترینگ بر سر راه توسعه‌دهندگان عرصه هوش مصنوعی

رویکرد کشور در حال حاضر در سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های بین‌المللی از طریق سکوهای توسعه دهنده وب، شفاف و مشخص و نظام‌مند نیست.

با بررسی‌های انجام شده، سایت گیت‌هاب به دلیل محدودیت‌های موجود در ایران اعم از سرعت پایین اینترنت، عدم دسترسی به پردازنده‌های گرافیکی پرسرعت و فیلترینگ در ایران با محدودیت‌های جدی مواجه است. زیرا کاربران به دلیل کمبود امکانات و فیلترینگ (در برهه‌های حساس زمانی)، و عدم دسترسی به برخی بخش‌های سایت کگل و گیت هاب که ارائه کننده پروژه‌ها و مجموعه داده‌های بسیار بزرگ و به روز هستند، امکان انجام پروژه‌های بسیار قوی را در این حوزه ندارند و گاهی کاربران مجبور به استفاده از فیلترشکن می‌شوند که این امر سبب می‌شود آی پی سیستم کاربران ایرانی تغییر کرده و به آی پی کشور دیگری تبدیل شود و آی‌پی کشور ایران به درستی تشخیص داده نشود و پروژه و مجموعه داده بر اساس کشور اختصاص داده شده توسط فیلترشکن برای کشورهای دیگر در نظر گرفته می‌شود. در صورت رفع این محدودیت‌ها کشور ایران نیز می‌تواند در این شاخص دارای جایگاه و امتیاز بهتری باشد. در صورت رفع این محدودیت‌ها کشور ایران نیز می‌تواند در این شاخص جایگاه و امتیاز بهتری کسب کند. جایگاه و امتیاز ایران در شاخص آمادگی هوش مصنوعی برای استفاده از سایت گیت هاب به عنوان مخازن پروژه‌های هوش مصنوعی به دلایل بالا با مشکلات و محدودیت‌های جدی روبروست که این امر نیاز به بازنگری مجدد دارد.

سوگیری سیاسی در امتیازدهی زیرشاخص‌های پاسخگویی و شفافیت

در این گزارش عنوان شده که برخی زیر شاخص‌های امتیازدهی ذیل ارکان آمادگی هوش مصنوعی دولت از جمله پاسخگویی و شفافیت به لحاظ سیاسی بودن و سوگیری منفی یا مثبت فاقد دلیل آشکار نسبت به برخی کشورها (مثلاً امتیازات منفی برای ایران و امتیازات مثبت برای کشورهای عربی) قابل تأمل و حائز اعتبار مخدوش است. علاوه بر این برخی زیر شاخص‌ها نیز به علت عدم ارائه داده و اطلاعات کافی فاقد امتیاز محسوب شده و در نتیجه امتیاز کلی شاخص را پایین آورده است. لذا شاید نتوان جمع نهایی امتیاز و رتبه این شاخص را دقیق و نهایی تلقی کرد. اما در ارائه تصویری اجمالی از وضعیت هوش مصنوعی در کشور و در مقایسه با سایرین، از منظر دولت و حکمرانی، زیرساخت‌های داده و اطلاعات و ظرفیت‌های نوآوری و فناوری مهم است. یکی از مشخصه‌های آمادگی دولت‌ها در هوش مصنوعی، در هم تنیدگی سه رکن یاد شده و مؤلفه‌های ذیل آن است. به نحوی که هرگونه ضعف در یکی بقیه عوامل را نیز متأثر می‌سازد. این موضوع نشان می‌دهد که توسعه متوازن هوش مصنوعی از همه ابعاد آن لازم و اجتناب ناپذیر است.

توسعه هوش مصنوعی نمی‌تواند تنها معطوف به تولید دانش باشد

در این گزارش عنوان شده است که با وجود این‌که ایران در تولید دانش و چاپ مقالات علمی در شاخه‌های مختلف هوش مصنوعی تقریباً جز ۲۰ کشور برتر دنیاست، با وجود این، قرارگرفتن در زمره ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی در دنیا به عنوان یکی از چشم‌اندازهای توسعه این فناوری و به‌کارگیری آن نمی‌تواند فقط معطوف به تولید دانش در این حوزه باشد.

یکی از مشخصه‌های آمادگی دولت‌ها در هوش مصنوعی، در هم تنیدگی سه رکن دولت، زیرساخت، فناوری و مؤلفه‌های ذیل آن است. این در حالی است که تدوین و تصویب برنامه‌های عملیاتی توسعه هوش مصنوعی در کشور که بر این سه رکن تأثیر دارند، به صورت بخشی و عمدتاً به کندی پیش می‌رود و این امر ممکن است از انسجام و یکپارچگی آن‌ها نیز بکاهد. لذا به نظر می‌رسد بهبود جایگاه کشور در شاخص آمادگی دولت در پذیرش هوش مصنوعی می‌تواند از ابعاد زیر مورد توجه قرار گیرد:

- ایجاد چابکی و پویایی در ساختار حکمرانی هوش مصنوعی در کشور با شفاف شدن نقش‌ها و تعیین دامنه وظایف نهادهای سیاستگذار نسبت به یکدیگر؛

- تدوین و تصویب هرچه سریع‌تر برنامه‌های شفاف و عملیاتی توسط دستگاه‌های متولی، یکپارچه‌سازی و نهایی‌سازی آن‌ها، تسلط سازمان ملی هوش مصنوعی و نظارت بر اجرای آن‌ها؛

- توجه به ملاحظات اخلاقی و اجتماعی هوش مصنوعی در قالب تدوین سندها یا توصیه‌نامه‌ها؛

- سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های بین‌المللی از طریق سکوهای توسعه‌دهنده وب و با تمرکز بر پروژه‌های هوش مصنوعی با در نظر گرفتن منافع و مصالح کشور؛

- استمرار و اهتمام به توسعه زیرساخت‌های ارتباطات و اطلاعات و بازبینی و ارائه اطلاعات دقیق‌تر از وضعیت خدمات برخط برای مشارکت فعال‌تر در ارزیابی توسط این شاخص و بهبود جایگاه نقش آفرینی کشور در عرصه هوش مصنوعی از نگاه بین‌المللی.

مهسا زحمتکش - در روز جهانی اینترنت، بیایید به سفر شگفت‌انگیز این فناوری بپیوندیم؛ سفری که از اولین پیام الکترونیکی آغاز شد و اکنون به شبکه‌ای جهانی با میلیاردها کاربر و وب‌سایت منجر شده است.

 روز جهانی اینترنت، یک رویداد سالانه است که از سال ۲۰۰۵ در ۲۹ اکتبر برگزار می‌شود؛ روزی که یادآور اولین ارتباط الکترونیکی بین دو رایانه در سال ۱۹۶۹ است. در آن زمان، محققی جوان به نام چارلی کلاین پیامی ساده با عبارت "ورود به سیستم" را از دانشگاه UCLA به مؤسسه تحقیقاتی استنفورد فرستاد، اما تنها حروف "L" و "O" ارسال شد و سیستم بلافاصله از کار افتاد!
 در مارس ۱۹۸۹، سر تیم برنرز لی، دانشمند بریتانیایی، ایده "وب جهانی" را مطرح کرد. این ایده منجر به ایجاد اولین صفحه وب و وب سرور در مؤسسه سرن شد و پایه‌ای برای اینترنتی شد که امروز می‌شناسیم.
 در اوایل دهه ۱۹۹۰ اینترنت وارد مرحله تجاری شد و برای عموم مردم و کسب‌وکارها قابل‌دسترس گردید. این حرکت، جرقه‌ای برای رشد سریع و تغییرات اساسی در دنیای دیجیتال شد.
 از آن روز، اینترنت به یکی از ضروری‌ترین بخش‌های زندگی ما تبدیل شده است، ابزاری که دنیای ما را به هم متصل می‌کند. روز جهانی اینترنت فرصتی است تا از این ابزار قدرتمند برای اشتراک‌گذاری دانش، خدمات و برقراری ارتباط بهتر استفاده کنیم و اهمیت و نقش آن را در زندگی‌مان جشن بگیریم.
 

 آماری از دنیای اینترنت

 بر اساس آخرین داده‌های سازمان ملل، جمعیت جهان به ۸.۱۸ میلیارد نفر رسیده است و در حال حاضر ۵.۷۵ میلیارد نفر از تلفن همراه استفاده می‌کنند که حدود ۷۰.۳ درصد از کل جمعیت جهان را شامل می‌شود. در طول سال گذشته، تعداد کاربران تلفن همراه ۱۱۹ میلیون نفر افزایش‌یافته که رشد سالانه‌ای معادل ۲.۱ درصد را نشان می‌دهد. همچنین، داده‌ها حاکی از آن است که بیش از ۸۵ درصد از این تلفن‌ها، گوشی‌های هوشمند هستند.

 طبق آخرین تحقیقات، کاربران اینترنت به طور میانگین ۶ ساعت و ۳۶ دقیقه از روز خود را به‌صورت آنلاین می‌گذرانند. این «زمان آنلاین» شامل فعالیت‌های متنوعی مانند تماشای نتفلیکس، گوش‌دادن به موسیقی، خرید آنلاین و کارهای مربوط به شغل است.

 این میانگین روزانه نشان می‌دهد که ما در هفته بیش از ۴۶ ساعت را در اینترنت صرف می‌کنیم؛ یعنی ۱۵ درصد بیشتر از یک هفته کاری استاندارد ۴۰ ساعته. در مقایسه، بیشتر افراد بین ۷ تا ۸ ساعت در روز می‌خوابند، بنابراین این آمار به این معنی است که مردم حدود ۴۰ درصد از ساعات بیداری خود را به‌صورت آنلاین می‌گذرانند. به‌عبارت‌دیگر، پس از خواب، فعالیت‌های آنلاین بیشترین سهم را از زندگی روزمره بسیاری از افراد به خود اختصاص داده است.
 

 ChatGPT در صدر

 آخرین داده‌های data.ai نشان می‌دهد که استفاده از برنامه تلفن همراه ChatGPT در هفته‌های اخیر به‌شدت افزایش‌یافته است و بین ماه‌های ژوئن تا آگوست ۲۰۲۴، جزو ده برنامه برتر از نظر کاربران فعال ماهانه قرار گرفته است. این نشان می‌دهد که ChatGPT، تقریباً دو سال پس از عرضه عمومی، همچنان با شتابی قوی به رشد خود ادامه می‌دهد.
 باوجوداینکه TikTok و Instagram در همان بازه زمانی کاربران فعال بیشتری را به دست آورده‌اند، قرارگیری ChatGPT در کنار چنین برنامه‌های بزرگی برای تیم OpenAI دستاوردی مهم و دلگرم‌کننده است. همچنین، ChatGPT از نظر حجم دانلود در رتبه دهم برنامه‌های محبوب قرار گرفته است و انتظار می‌رود این رشد در تعداد کاربران فعال آن در ماه‌های آینده نیز ادامه یابد.
 

 نگاهی به آینده

 هم‌زمان با روز ملی اینترنت، نگاهی به آینده این فناوری تحول‌آفرین خالی‌ازلطف نیست. در ادامه، برخی از روندهای کلیدی و ملاحظات مهم آینده اینترنت آورده شده است:

 1. شبکه‌های 5G و نسل‌های بعدی: گسترش شبکه‌های 5G اتصال سریع‌تر و مطمئن‌تری را به همراه دارد. این پیشرفت راه را برای نوآوری‌هایی مانند واقعیت افزوده، خودروهای خودران و برنامه‌های پیشرفته اینترنت اشیا باز می‌کند.

 2. هوش مصنوعی: نقش هوش مصنوعی در آینده اینترنت بسیار برجسته است. از پیشنهادهای محتوای شخصی‌سازی‌شده تا چت‌بات‌ها و تحلیل‌های پیشرفته، هوش مصنوعی تجربه‌های آنلاین ما را به سطحی جدید می‌برد.

 3. حریم خصوصی و امنیت: با گسترش اینترنت، دغدغه‌ها درباره حریم خصوصی و امنیت سایبری نیز بیشتر می‌شود. این امر بر اهمیت ایجاد تدابیر قوی برای حفاظت از اطلاعات و هویت ما تأکید می‌کند.

 4. اینترنت اشیا (IoT): افزایش دستگاه‌های متصل به IoT همچنان ادامه خواهد داشت و راحتی و اتوماسیون بیشتری را به ارمغان می‌آورد، هرچند چالش‌هایی نیز در زمینه امنیت داده و حریم خصوصی ایجاد می‌کند.

 5. دسترسی دیجیتال: یکی از چالش‌های پیشرو، اطمینان از دسترسی همگان به اینترنت است. کاهش فاصله دیجیتال و فراهم‌کردن اینترنت برای همگان هدفی مهم و ضروری است.

 6. ملاحظات اخلاقی: با پیشرفت‌های فناوری، سؤالات اخلاقی بیشتری درباره هوش مصنوعی، داده‌ها و رفتار آنلاین مطرح می‌شود که در نهایت چارچوب اخلاقی اینترنت را شکل خواهند داد.

 7. پایداری: مصرف انرژی اینترنت و اثرات زیست‌محیطی آن به یک دغدغه مهم تبدیل شده است. ایجاد راه‌حل‌های پایدار برای مراکز داده و زیرساخت‌های دیجیتال از اولویت‌های اصلی آینده خواهد بود.

 این عوامل نشان می‌دهند که اینترنت به سمت تحولات بزرگ و مسئولیت‌های جدیدی پیش می‌رود.
 

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گزارش اخیر خود به بررسی آخرین وضعیت ضریب نفوذ اینترنت در کشور پرداخته است.

به گزارش ایسنا، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هرچند وقت یک‌بار گزارشی از ضریب نفوذ اینترنت ثابت، سیار و تلفن همراه در کشور منتشر می‌کند و در گزارشی که اخیرا توسط این سازمان منتشر شده، وضعیت اینترنت ثابت و سیار و وضعیت شبکه ارتباطی کشور مورد بررسی واقع شده است.

براساس این گزارش، نفوذ اینترنت پهن باند ثابت از ۱۲/۹ درصد در بهار سال ۱۴۰۲ به  ۱۲/۹۲ درصد در بهار سال جاری رسیده است. همچنین ضریب نفوذ پهن باند سیار با رشد قابل توجهی روبه رو بوده است. درواقع ضریب نفوذ پهن باند سیار در بهار سال گذشته (۱۴۰۲ ) از ۱۲۴/۰۲ به  ۱۳۲/۵۶ در بهار سال ۱۴۰۳  رسیده است که حکایت از رشد ۶/۸۹ درصدی در این حوزه دارد.  

 در بخش دیگری از این گزارش به تعداد خانوار تحت پوشش شبکه فیبرنوری اشاره شده است که طبق آمار ارائه شده در سه ماه نخست سال جاری هشت میلیون و ۶۹ و هزار و ۵۶۵ خانوار تحت پوشش این فناوری قرار گرفته اند. همچنین تعداد شهرهای دارای پوشش شبکه فیبرنوری تا پایان سه ماه اول سال ۱۴۰۳ به این صورت است ۴۳۲  شهر  تا پایانی بازه زمانی گفته شده دارای پوشش فیبرنوری هستند که به تفکیک ۱۷۰ شهر دارای پوشش بالای ۶۰ درصد، ۵۲ شهر دارای پوشش ۳۰ تا ۶۰ درصد و ۲۱۰ شهر دارای پوشش زیر ۳۰ درصد هستند.

 در بخش دیگری از این گزارش به وضعیت شکایت ثبت شده در حوزه ثابت و سیار در سامانه ۱۹۵ هم پرداخته شده است که ۷۵ درصد شکایت‌ها متعلق به حوزه ثابت بوده و ۲۵ درصد شکایت‌ها به حوزه سیار تعلق دارد.

از سوی دیگر در این گزارش تعداد سایت‌های ۵G اپراتورهای ارتباطی تا پایان بهار ۱۴۰۳ هم اعلام شده که بر اساس آن به ترتیب ۹۶۴ و ۹۰۵ سایت نسل پنجم متعلق به اپراتور اول و دوم تلفن همراه است که در کشور ایجاد شده است.