ITanalyze

کارشناسان و مدیران رگولاتورها، اپراتورها و شرکت‌های مخابراتی حاضر در سیزدهمین مجمع جهانی پهنای باند موبایل که در بانکوک تایلند برگزار شد به ارایه دستاوردها، برنامه‌ها و راه‌کارهای مهاجرت فوری به نسل پنجم شبکه‌های موبایل به منظور بهره‌گیری از ظرفیت‌های گسترده اقتصادی، آموزشی و ایجاد مشاغل جدید ناشی از این فناوری پیشرفته پرداختند.
به گزارش آی‌تی آنالیز در این میان یکی از مهمترین محورهای مورد تاکید و پرتکرار از سوی کارشناسان در این رویداد مهم، لزوم قطع فرکانس‌های 3G و تخصیص آن به نسل‌های بعدی نظیر 4G و 5G بود تا به این ترتیب شتاب گسترش و نفوذ این فناوری تحول‌ساز تسریع و تسهیل شود.
در همین رابطه توماس هاند، (thomas hundt) مدیر استراتژی و فناوری گروه آسیایی axiata در سخنرانی خود، خاموش کردن فرکانس‌های تخصیص یافته به نسل 3 موبایل و استفاده بهینه‌تر از این فرکانس‌های تخلیه شده توسط فناوری‌های پیشرفته‌تر را یکی از راه‌کارهای مهم پیش روی کشورها و اپراتورها معرفی کرد.
به گفته وی با خاموش کردن فرکانس نسل سوم، میزانCpGB  (cost per gigabyte) یا هزینه هر گیگابایت اینترنت، همزمان با افزایش بالای مصرف کاربران به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد در حالی که در همین حال ظرفیت زیاد و مورد نیاز4G  و 5G را اضافه می‌کند. 
هاند با تاکید بر اینکه همه خطرات ارزش آن را دارد که این اقدام در اسرع وقت انجام شود، گفت: تسریع در خاموش کردن فرکانس‌های 3G  برای انتشار طیف کم هزینه 900 و 2100 به4G  و 5G بسیار موثر و کلیدی است. چراکه تجربه مشتری را تا حد زیادی بهبود می بخشد وتا 60درصد به مصارف خدمات هوشمند کمک می‌کند.
در همین راستا مدیر استراتژی و فناوری گروه آسیایی axiata حتی برنامه عملیاتی زمان‌بندی اپراتورهای زیرمجموعه این گروه ارتباطی برای مهاجرت از نسل سوم را نیز در این رویداد ارایه کرد.
وی در خصوص نتایج حاصله از مهاجرت کاربران از نسل‌های دوم و سوم به نسل‌های 4 و 5 نیز گفت: آمارهای ما نشان می‌دهد این اقدام با ارتقای ترافیک و بهبود قابل توجه کیفیت شبکه، منجر به رشد 4درصدی حجم داده‌ها، رشد 20درصدی سرعت انتقال داده‌ها وافزایش 30درصدی کیفیت صوتی شده است.

پیش از سخنان این کارشناس، ساران فالوپراکارن، رییس بخش موبایل و محصولات مصرفی AIS تایلند و یکی از مشاوران بین‌المللی در حوزه شبکه نسل 5 به عنوان یک سخنران این رویداد در تشریح نحوه حرکت به سمت بکارگیری کامل و سریع‌تر ظرفیت‌های شبکه 5G  گفته بود: برای این منظور زمان آن فرا رسیده که کشورها با نسل 3 شبکه‌های ارتباطی خداحافظی کرده و با خاموش کردن 3G، فرکانس‌های آزاد شده از این محل را به توسعه شبکه‌های نسل 4 و 5 اختصاص دهند.
فالوپراکارن با بیان اینکه انتقال همه گوشی‌ها به VoLTE/VONR یکی دیگر از الزامات و راهکارهای توسعه زیرساخت‌های نسل 5 است که از سوی اپراتورها و رگولاتورها باید انجام شود، خواستار تخصیص طیف باند C (3500 مگاهرتز) برای گسترش شبکه 5G شد.
با توجه به مشکلات ساختاری در نحوه توسعه زیرساخت‌های اینترنت در ایران و کاهش 10برابری سرمایه‌گذاری اپراتورهای داخلی در توسعه زیرساخت‌ها از سال 95 تا کنون، به نظر می‌رسد به منظور جبران هر چه سریع‌تر عقب‌ماندگی‌ها همزمان با افزایش حجم مصرف کاربران ایرانی، کندی اینترنت، مشکلات مالی و تحریمی اپراتورها، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و وزارت ارتباطات با اتکا به تجربه‌های موفق دیگر اپراتورها و توصیه‌های جهانی، می‌بایست برای آزادسازی فرکانس‌ نسل‌های پایین‌تر و اختصاص آن به نسل‌های بالاتر طبق یک برنامه زمان‌بندی شده، اقدامات عاجلی را در دستور کار بگذارند.
در حال حاضر آمارهای داخلی نیز گویای آمادگی کشور برای این تغییر رویکرد است. بر اساس آخرین گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وزارت ارتباطات برای مقطع تابستان سال 1401، اپراتورهای موبایل ایران در مجموع بیش از 90 میلیون اشتراک مبتنی بر نسل 4 را در کشور تحت پوشش دارند که از این میزان همراه اول به عنوان پیشران صنعت ارتباطات ایران، به تنهایی بیش از 47 میلیون اشتراک از سهم بازار را در اختیار دارد.
این در حالیست که اشتراک 3G مجموع اپراتورهای کشور نزدیک به 11 میلیون مشترک در قیاس با بیش از 90 میلیون اشتراک مبتنی بر 4G می‌رسد که این مهم گویای آمادگی زیرساخت‌های کشور برای خداحافظی با نسل 3 و اختصاص فرکانس‌های آزاد شده به نسل‌های 4 و 5 را دارد. موضوعی که البته برنامه‌ریزی و صدور مجوزهای مربوطه برای تحقق آن به عهده وزارت ارتباطات است. 
بر اساس این گزارش بررسی شتاب سریع کشورها برای بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و خدمات نامحدود ایجاد شده برای اقتصاد کلان کشورها به واسطه نسل 5 موبایل، این فناوری را به یکی از سریع‌ترین نسل‌های در حال فراگیری دنیا تبدیل کرده است. به نحوی که از اکتبر سال 2022 تاکنون، بیش از 230 اپراتور در سراسر جهان خدمات تجاری5G  را ارایه کرده‌اند و در مجموع، فعالان این صنعت بیش از سه میلیون ایستگاه پایه 5G راه‌اندازی کرده‌اند که به بیش از 700 میلیون مشترک خدمات ارایه می‌دهد.
همچنین بر اساس یک مطالعه جدید، انتظار می‌رود اندازه بازار جهانی mmWave 5G تا سال 2030 به 7.51 میلیارد دلار برسد. این گزارش تصویر دقیقی از پویایی بازار فعلی و تحلیلی از رشد بازار آینده ارایه می‌دهد.
تقاضای رو به رشد برای طیف mmWave در خدمات مخابراتی، پزشکی و امنیتی به دلیل توانایی آن در انتقال حجم زیادی از داده‌ها به طور موثر است. علاوه بر این، افزایش تقاضا برای پهنای باند بالاتر و تغییر رفتار مصرف کنندگان به سمت فناوری نسل پنجم یکی از عوامل اصلی محرک بازار است.
همچنین انتظار می‌رود استفاده گسترده از خدمات اینترنتی و مدل‌های رایانش ابری بازار را به حرکت درآورد. از سوی دیگر، افزایش سرمایه گذاری تحقیق و توسعه و بودجه دولتی در بخش‌های دولتی و خصوصی برای بهبود فناوری mmWave  باعث رشد بازار می‌شود.

موسسه تحقیقاتی فیچ در گزارش خود از بازار ارتباطات از راه دور ایران پیش‌بینی می‌کند در سال ۲۰۲۹ مشترکان تلفن همراه برخوردار از نسل چهارم حدود ۵۶.۱ درصد کل مشترکان باشند.

فیچ می‌گوید غلبه نسل چهارم تلفن همراه در بازار ارتباطات ایران حداقل ده سال زمان می‌برد و این موسسه انتظار دارد در سال ۲۰۲۹ مشترکان برخوردار از نسل چهارم به ۵۶.۱ درصد کل مشترکان برسند.

موسسه فیچ سولوشنز (Fitch solutions) این پیش‌بینی را در جدیدترین نسخه گزارش خود از بازار ارتباطات از راه دور ایران و دورنمای آن در ده سال آینده (نسخه سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۰) مطرح کرده است.

رادار اقتصاد این گزارش که چشم‌انداز بازار ارتباطات از راه دور ایران طی سال‌های ۲۰۰۹  تا ۲۰۲۹ را بررسی می‌کند در چند قسمت منتشر خواهد کرد.

در قسمت اول، پیش‌بینی موسسه فیچ از چشم‌انداز بازار ارتباطات از راه دور ایران ارائه شده است.

در این قسمت آمده که ملزم شدن شرکت مخابرات توسط سازمان تنظیم مقررات برای به اشتراک‌گذاری شبکه فیبر نوری می‌تواند در آینده به رشد این بازار کمک کند، هرچند شرکت مخابرات تاکنون تمایلی برای اجرای این دستور از خود نشان نداده است. به اعتقاد فیچ، سرمایه‌گذاری در زیرساخت شبکه فیبر نوری مزایای بسیاری برای اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات بی‌سیم دارد، زیرا هم موجب گسترده‌تر شدن شبکه‌های تلفن همراه می‌شود و هم امکان ارائه خدمات ارزان‌قیمت را فراهم می‌کند.

در قسمت اول گزارش آمده است:

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد، بازار ارتباطات از راه دور ایران اگرچه پتانسیل بالایی برای رشد دارد، اما این بازار به دلیل توسعه‌نیافتگی و وابستگی به تکنولوژی‌های قدیمی، بازاری چالش‌برانگیز برای شرکت‌های تازه‌وارد و حتی شرکت‌هایی است که جای پایی باز کرده‌اند. ریسک‌های کلان اقتصادی و سیاسی در ایران همچنان بالاست و تحریم‌های آمریکا، سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در این کشور را تا آینده قابل پیش‌بینی دشوار کرده است. این مشکلات بر طرح‌های تهیه‌شده برای سرمایه‌گذاری در زمینه تکنولوژی‌های ارتباطی ثابت و متحرک نیز تأثیر گذاشته است. این درحالی است که بخش خدمات ارتباطی، تحت کنترل شدید دولت قرار دارد.

نکات مهم

* ایران در پایان سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۸۸.۷ میلیون مشترک تلفن همراه داشته است، این یعنی ضریب نفوذ ۱۰۶.۹ درصدی. تخمین می‌زنیم که تعداد مشترکان تلفن همراه ایران در پایان سال ۲۰۲۹ به ۱۰۲.۷ میلیون نفر خواهد رسید.

* درآمد پایین و تعرفه‌های نسبتاً بالا بر میزان تقاضای خدمات نسل چهارم تأثیر منفی می‌گذارد و این بدان معناست که خدمات نسل سوم همچنان پر تقاضا باقی خواهد ماند. به رغم تلاش دولت برای ارائه نسل پنجم تلفن همراه، هنوز ده سال زمان نیاز است تا نسل چهارم تلفن همراه به جایگاه برتر بازار دست پیدا کند.

* دولت با واگذاری امتیاز شبکه فیبر نوری به اپراتورها موافقت کرده است، اما شاهد پیشرفت کند در این زمینه بوده‌ایم. علت این است که تحریم‌ها توان بازیگران محلی برای سرمایه‌گذاری را کاهش داده است.

* طرح‌های شرکت مخابرات ایران برای ارتقاء و توسعه زیرساخت‌های فیبر نوری خود و ارائه خدمات فیبر نوری به خانه‌ها روزنه امیدی ایجاد کرده است. اما ما معتقدیم در حالی که ایران با تحریم‌های شدید مواجه است، تأمین مالی چنین پروژه‌هایی بسیار سخت خواهد بود. در پایان سال ۲۰۱۹، جمعیت مشترکان اینترنت پهن باند در ایران ۱۲.۷ میلیون نفر بوده است. انتظار می‌رود این رقم در سال ۲۰۲۹ به ۱۵.۵ میلیون نفر برسد و ضریب نفوذ مشترکان به ۱۶.۹ درصد افزایش یابد.

زیرساخت‌های ارتباطی ایران

تلفن همراه

اشباع زودرس بازار تلفن همراه ایران می‌تواند پتانسیل رشد را از این بازار بگیرد. در شرایطی که تحریم‌ها بر واردات تجهیزات پیشرفته ارتباطی تأثیر منفی گذاشته، شاهد به اشباع رسیدن این بازار هستیم. شرکت ایرانسل از رشد قابل‌توجه خدمات خود در دوره‌های سه‌ماهه خبر می‌دهد، رشدی که به نظر می‌رسد از طریق جذب مشترکان شرکت رقیب یعنی همراه اول حاصل شده است. ما معتقدیم رشد ایرانسل تأثیر محدودی بر فعالیت شرکت کوچک‌تر یعنی رایتل دارد. علت آن این است که ایرانسل بیشتر بر مناطق شهری و پرجمعیت تمرکز دارد و رایتل عمدتاً روی مناطق حاشیه‌ای و روستایی و شهرهای کوچک تمرکز کرده است.

داده‌های منتشر شده از درآمد سرانه ایرانسل به ازای هر مشترک نشان می‌دهد مشترکان اعتباری عایدی بیشتری برای شرکت دارند و همچنین خدمات غیر مکالمه‌ای سود بیشتری در بازار ایران دارند. مشترکان فعال ایرانسل افزایش یافته‌اند و این به علت افزایش تعداد گوشی‌های هوشمند در کشور است (بسیاری از این گوشی‌ها ساخت چین و ارزان‌قیمت هستند). سرانه درآمد اپراتورها از هر مشترک در ایران پایین و در حدود ۲ دلار است. پایین بودن قیمت خدمات تأثیر منفی بر بازار پرپتانسیل تلفن همراه در ایران انداخته است. در عین حال عقیده داریم به دلیل پایین بودن قدرت خرید مشترکان، افزایش قیمت خدمات در آینده، بسیار محتاطانه و در مقادیر اندک صورت می‌گیرد.

بازار تلفن همراه ایران همچنان بر محور ارائه خدمات ارزان به مشترکان دائمی فعالیت خواهد کرد. اما به نظر ما موتور محرک ایرانسل، سیم‌کارت‌های موقت و اعتباری خواهند بود. شاید این مسئله در مورد اپراتورهای دیگر هم صدق کند. این بدان معناست که رشد مشترکان موبایل پس از مدتی متوقف می‌شود و اگر اپراتورها اقدامی برای به‌روزرسانی و تصحیح آمار مشترکان خود انجام ندهند نمی‌توانند به تصویری واقع‌بینانه از جایگاه آینده خود در بازار دست یابند.

با توجه به تشدید تحریم‌ها، دسترسی محدود به سرمایه و تجهیزات و قدرت خرید پایین مشترکان، رشد خوبی را برای نسل سوم تلفن همراه تا سال ۲۰۲۳ پیش‌بینی می‌کنیم. از این سال به بعد جایگاه نسل سوم به سمت نزول پیش می‌رود و زمینه برای رشد قابل‌توجه نسل چهارم فراهم می‌شود. ما انتظار داریم در سال ۲۰۲۹ تعداد مشترکان برخوردار از نسل چهارم به ۵۶.۱ درصد کل بازار برسد. به‌علاوه، شبکه نسل دوم تلفن همراه طی سال‌های آتی همچنان در مناطق روستایی و مناطق دوردست از استقبال برخوردار خواهد بود. نسل پنجم تلفن همراه را نیز به گزارش از چشم‌انداز بازار ارتباطات در ایران اضافه کرده‌ایم و پیش‌بینی می‌کنیم تا سال ۲۰۲۹ تعداد مشترکان نسل پنجم در ایران به ۵.۱ میلیون نفر برسد.

تلفن و اینترنت ثابت

انتظار چشم‌اندازی نه‌چندان پررونق را برای بخش تلفن ثابت ایران داریم. مکالمه با تلفن همراه از مزیت رقابتی خوبی در مقابل تلفن ثابت برخوردار شده است. درعین‌حال تداوم سرمایه‌گذاری شرکت مخابرات ایران و فقدان رقابت در این بخش به آن معناست که بازار تلفن ثابت طی دوره مورد پیش‌بینی ما یعنی تا ۲۰۲۹ به رشد خود ادامه خواهد داد، هرچند کند.

به نظر ما رشد سال‌های اخیر تقاضای تلفن ثابت ناشی از تعهد شرکت مخابرات به توسعه شبکه تلفن ثابت در روستاها بوده است. درعین‌حال این شرکت تمرکز فزاینده‌ای روی سرمایه‌گذاری در بخش تلفن همراه پیدا کرده است که این به معنای کاهش سرمایه‌گذاری در بخش تلفن ثابت است. انتظار داریم در دوره ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۹ بازار تلفن ثابت ایران رشدی محدود داشته باشد و ضریب نفوذ تلفن ثابت در حد ۳۷ درصد تا سال ۲۰۲۹ باقی بماند. تعداد مشترکان تلفن ثابت در این سال ۳۳.۷ میلیون نفر پیش‌بینی شده است.

انتظار داریم تعداد مشترکان اینترنت خانگی به ۱۵.۵ میلیون نفر تا سال ۲۰۲۹ برسد و ضریب نفوذ این مشترکان بالغ بر ۱۷ درصد شود. تعرفه بالای اینترنت و محدودیت‌های پهنای باند از جمله دلایل پایین بودن ضریب نفوذ اینترنت خانگی در ایران هستند، هرچند شاهد سطحی از رقابت در این زمینه هستیم و چند شرکت مختلف خدمات اینترنت خانگی به مشترکان ارائه می‌کنند. ملزم شدن شرکت مخابرات توسط سازمان تنظیم مقررات برای به اشتراک‌گذاری شبکه فیبر نوری می‌تواند در آینده به رشد این بازار کمک کند، هرچند شرکت مخابرات تاکنون تمایلی برای اجرای این دستور از خود نشان نداده است.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت شبکه فیبر نوری مزایای بسیاری برای اپراتورهای ارائه‌دهنده خدمات بی‌سیم دارد، زیرا این امر هم موجب گسترده‌تر شدن شبکه‌های تلفن همراه می‌شود و هم امکان ارائه خدمات ارزان‌قیمت را فراهم می‌کند. به نظر ما تقاضای خوبی برای خدمات فیبر نوری وجود دارد. استفاده از خدمات فیبر نوری می‌تواند مشکل پایین بودن درآمد سرانه مشترکان برای اپراتورها را جبران کند. همچون سایر کشورهای درحال‌توسعه، انتظار داریم در ایران نیز مشترکان، بیشتر به استفاده از اینترنت تلفن همراه تمایل داشته باشند تا اینترنت ثابت خانگی، چرا که استفاده از اینترنت تلفن همراه و تبلت ها ارزان‌تر از اینترنت خانگی تمام می‌شود و به علاوه امکان خرید بسته‌های اینترنت کوچک‌تر از طریق تلفن همراه وجود دارد.

اپراتور اول از عرضه سیم‌کارت‌های نسل ۴ تلفن همراه در سراسر کشور از طریق ۱۱ هزار کانال ”فروش و ارائه خدمات“ خبر داد.

اداره کل ارتباطات شرکت ارتباطات سیار ایران اعلام کرد، اپراتور اول با توجه به تدوین برنامه فشرده خود برای تداوم نصب و  راه اندازی سریع آنتن‌های نسل ۴ تلفن همراه (LTE) تا پایان سال، کانال‌های توزیع سیم‌کارت نسل ۴ (Usim) خود را که تاکنون فقط در دفاتر منتخب انجام می‌شد، در سراسر کشور گسترش داده و به بیش از ۱۱ هزار نقطه رسانده است.

مشترکان همراه‌اول علاوه بر هزاران دفاتر خدمات ارتباطی، دفاتر پیشخوان دولت، مراکز تلفن ثابت، دفاتر مشترکان استانها،  فروشگاه‌های زنجیره ای، دفاتر ICT روستایی و شرکت خدمات اول، می‌توانند از طریق فروشگاه آنلاین این اپراتور به نشانی shop.mci.ir نیز سیم‌کارت Usim مورد نیاز خود را بصورت باندل به همراه ”مای فای“ یا ”دانگل“ و یا ”روتر“ و ”بسته‌های متنوع نوترینو“ دریافت کنند.

همراه‌اول در ادامه با تاکید بر اینکه با نصب ۶۹۸۷ سایت در ۴۶۹ شهر (بدون احتساب دهستان‌ها و روستاها)، گسترده ترین شبکه اینترنت نسل ۳ کشور را داراست، تصریح کرده، پوشش شبکه 4G در شهرهای بزرگ در حال کامل شدن است که طبق برنامه پیش بینی شده، تعداد سایت‌های نسل ۳ و ۴ تا پایان سال به حدود ۲۰ هزار سایت افزایش خواهد یافت.

مشترکان همراه‌اول که در محدوده پوشش 4G این اپراتور قرار دارند، می‌توانند جهت استفاده از اینترنت پرسرعت نسل ۴، سیم‌کارت Usim تهیه کرده و پس از مشاهده عبارت LTE (ios) و یا 4G (android)‌ بر روی صفحه گوشی از اینترنت پرسرعت همراه‌اول بهره مند شوند.

اپراتور اول وعده داده مشترکان ساکن در نقاط بدون پوشش نوترینو (اینترنت نسل ۳ و ۴ همراه اول)، در اسرع وقت از مزایای اینترنت پرسرعت در محل زندگی خود بهره مند  می‌شوند.

در پایان این گزارش تاکید شده است، برنامه توسعه پوشش اینترنت پرسرعت همراه‌اول بصورت فشرده ادامه داشته و تا پایان سال تمامی‌شهرها و جاده‌های اصلی و بسیاری از دهستان‌ها و نقاط روستایی تحت پوشش خدمات نسل ۳ و یا ۴ تلفن همراه قرار خواهند گرفت.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: همه شهرهای بزرگ ایران سال آینده دارای نسل چهارم تلفن همراه خواهند شد و دیگر شهرها نیز به نسل سوم مجهز می شوند.

محمود واعظی روز چهارشنبه در گفت وگو با ایرنا افزود: سیاست گسترش نسل های بالاتر تلفن همراه به سراسر کشور از جمله برنامه های راهبردی این وزارتخانه است که سال آینده نیز با جدیت بیشتر دنبال می شود.
طبق آخرین تقسیم های کشوری تا پایان سال گذشته، کشورمان از ۳۱ استان، ۴۲۹ شهرستان، ۱۰۵۷ بخش، ۲۵۸۹ دهستان و ۱۲۴۳ شهر تشکیل شده است.
براساس گزارش های اعلام شده، تا پایان سال گذشته، 200 شهر کشور زیرپوشش نسل سوم و 70 شهر نیز زیرپوشش نسل چهارم تلفن همراه قرار گرفتند.
واعظی، گسترش زیرساخت ها متناسب با توسعه نسل های تلفن همراه را از دیگر برنامه های سال آینده برشمرد و گفت: راه اندازی شبکه ملی اطلاعات یکی از برنامه های مهم سال آینده است.
پیش از این واعظی از اینکه در چند سال گذشته در بخش زیرساخت فعالیت و سرمایه گذاری چشمگیری نشده است ابراز تاسف کرده و گفته بود، برای تحقق شبکه ملی اطلاعات و بهبود کیفیت اینترنت نیاز مبرمی به گسترش زیرساخت ها و افزایش پهنای باند داشتیم که در این زمینه پهنای باند دو برابر شد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، برداشتن گام جدی برای توسعه دولت الکترونیک را از دیگر برنامه های سال آینده برشمرد و گفت: گام های تازه تری برای توسعه خدمات دولت الکترونیک برخواهیم داشت.
وی در این رابطه گفته بود که دولت الکترونیک از اولویت های جدی دولت تدبیر و امید است و دستورالعمل هایی آن برای وزارتخانه ها و شوراهای مختلف فرستاده شده است.
واعظی درباره انتقال به آی.پی.وی4 نیز گفت: اکنون یک پایلوت برای انتقال آی.پی.وی4 به آی.پی.وی6 در نظر گرفته و مذاکره ها با خارج انجام و امور مشاوره ای نیز انجام شده است.
نسخه ۶ آی پی (IPv6) آخرین نسخه از پروتکل اینترنت است و با نسخه رایج ۴ (IPv4) تفاوت بسیاری دارد. در ورژن ۶، طول آدرس ها ۱۲۸ بیت بوده و دامنه بسیار گسترده ای را پشتیبانی می کند.
واعظی با بیان اینکه انتقال به این نسخه اینترنتی کاری است که تدریجی انجام خواهد شد، افزود: بخش نامه شده به همه سازمان ها و زیرمجموعه های وزارت و اپراتورها و اف.سی.پی ها تا برای خریدهای جدید، همه براساس آی.پی.وی6 باشد.
پیشتر، وی استفاده از آی پی نسخه 6 را یک ضرورت و اجبار خوانده بود.

 یک سال از شکستن انحصار خدمات نسل سوم همراه کشور می‌گذرد. اواسط شهریور ماه سال گذشته بود که بعد از اما و اگرهای بسیار و تأخیر چند ساله، وزارت ارتباطات مجوز پروانه نسل سوم همراه و بالاتر را ابتدا به اپراتور دوم ایرانسل و در مرحله بعد به همراه اول ارائه داد. حالا بعد از گذشت یک سال از ارائه این مجوز، ایرانسل و همراه اول اعلام می‌کنند که بیشتر شهرهای کشور را تحت خدمات نسل سوم همراه قرار داده‌‌اند. نسل سومی که تقریباً با تأخیر 13 ساله وارد کشور شد و همین تأخیر ناخواسته گریبان نسل چهارم را نیز گرفت، چرا که از سال 2009 ارائه خدمات نسل چهارم در سراسر جهان آغاز شد اما این نسل چند ماهی است که از سوی اپراتورهای وطنی به کاربران ارائه می‌شود.

نسل سوم همراه با طعم اختلال
سال 93 به خاطر شکستن انحصار ارائه خدمات نسل سوم همراه و ارائه پروانه این خدمات به دو اپراتور اول و دوم کشور، قطعاً نقطه عطفی برای این اپراتورها و کاربرانشان بوده است. همچنین این اتفاق به عنوان یک نقطه روشن در کارنامه وزارت ارتباطات دولت تدبیر و امید ثبت خواهد شد. اما ارائه این خدمات با این همه شیرینی اش با تنگناهایی نیز همراه بوده است. درست زمانی که کاربران تلفن‌همراه بعد از سال‌ها تأخیر در ورود نسل سوم و چهارم همراه به کشور، خود را آماده دریافت اینترنت پرسرعت روی گوشی‌هایشان می‌کردند، اختلال‌های بی‌پایان روی شبکه ارتباطی دو اپراتور همراه کشور طعم شیرین این خدمات را درکام آنها کمرنگ کرد. قطع گاه و بی‌گاه‌ آنتن‌ تلفن همراه بعد از فعال‌سازی خدمات نسل سوم و چهارم، دسترسی نداشتن به اینترنت نسل سوم و چهارم در برخی مناطق، ثابت نبودن این خدمات در مناطق مختلف و... از جمله تجربه‌کاربران ایرانی در یک‌سال گذشته از خدمات نسل سوم و چهارم در کشور است.

در مقابل افزایش انتقاد و شکایت کاربران نسبت به ارائه خدمات نوین، اپراتورهای تلفن همراه دلایل مختلفی را برای این وضعیت اعلام می‌کنند.

مشکلات سخت‌افزاری گوشی، نوع گوشی، درست تنظیم نشدن تنظیمات خدمات نسل سوم و چهارم گوشی، کمبود آنتن‌های BTS، ادامه داشتن توسعه زیرساخت‌ها برای ارائه این خدمات و... از جمله این دلایل است. همچنین مدیران این دو اپراتور برای دلداری بیشتر به کاربرانشان اعلام می‌کردند که در سال 94 با ارتقا و توسعه زیرساخت‌های شبکه خود میزان کیفیت خدمات دیتای همراه با افزایش قابل توجهی روبه رو خواهد شد. در کنار این اظهار نظر‌ها نیز محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات کاربران اپراتورهای همراه کشور را به صبر دعوت و وجود چنین اختلال‌هایی را در شبکه اپراتورها طبیعی اعلام می‌کند.

وزیر ارتباطات سال گذشته و در حاشیه یکی از نشست‌های خبری در این خصوص گفته بود: زمانی که پروانه ارائه نسل سوم ارتباطی به این اپراتورها داده شد، به صورت علنی اعلام کردند که با توجه به اینکه در کل کشور یک سیستم بزرگ در حال جایگزینی سیستم قدیمی است مردم باید برخی مشکلات را در این زمینه تحمل کنند. وضعیت شبکه نسل سوم تلفن همراه کشور نسبت به سال گذشته با بهبود نسبی همراه بوده است اما همچنان بسیاری از کاربران از کیفیت پایین اینترنت همراه خود گله‌مند هستند و در کنار تمام این‌ها یکی دیگر از مشکلات کاربران در این خصوص، پایان سریع بسته‌های اینترنتی است که آنها خریداری می‌کنند. در این زمینه نیز وزیر ارتباطات چندی پیش با اعلام اینکه به نظر نمی‌رسد در این خصوص اپراتورهای همراه مرتکب تخلفی شده باشند پایان ناگهانی بسته‌های اینترنتی کاربران را بسرعت بالای دیتای اپراتورهای کشور ارتباط داد و تأکید کرد : به خاطر سرعت بالای دیتای شبکه همراه مردم سرگرم کار خود می‌شوند در نهایت متوجه پایان سریع بسته‌های اینترنتی خود نمی‌شوند و شاید به این خاطر از پایان زمان بسته‌های خود تعجب می‌کنند.

همچنین در این زمینه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) ماه گذشته از راه‌اندازی سامانه ارزیابی سرویس اینترنتی اپراتورهای همراه در کنار اپراتورهای اینترنت پرسرعت خبر داد. سامانه‌ای که هنوز به خاطر تکمیل نشدن سیستم‌های ارزیابی اپراتور اول کشور روی سایت سازمان رگولاتوری قرار نگرفته است. آن‌طور که رگولاتوری می‌گوید این سامانه تا چند هفته دیگر مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت. براساس اعلام رگولاتوری، با راه‌اندازی سامانه مخصوص در این زمینه کاربران می‌توانند علاوه بر اینکه از صحت و سقم بسته خریداری شده مطمئن شوند در هر لحظه و پس از هر تراکنش میزان مصرف دیتای خود را نیز رصد کنند.

نسل چهارم و آهنگ کند رشد
در یک سال گذشته دو اپراتور اول و دوم کشور سرمایه‌گذاری بالایی برای توسعه شبکه خود در راستای ارائه خدمات نسل سوم و چهارم تلفن همراه به کاربران انجام داده‌اند. به عنوان مثال مدیر عامل ایرانسل در ابتدای سال‌جاری در خصوص سرمایه‌گذاری این شرکت روی خدمات نسل سوم و چهارم همراه در سال 94، رقم 5.5 میلیارد دلاری را پیش‌بینی و تأکید کرده بود که میزان سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده برای این طرح 1.3  میلیارد دلار بوده که با ارائه برخی فناوری‌های جدید مثل TD LTEافزایش پیدا خواهد کرد. براساس اطلاعاتی که اپراتور دوم اعلام کرده در حال حاضر بیش از 560 شهر در ۳۱ استان کشور تحت پوشش شبکه نسل سوم این اپراتور قرار گرفته است و در بیش از13۰ شهر نیز پوشش خدمات 4G/LTE ایجاد شده است. همچنین تعداد سایت‌های این اپراتور برای ارائه سرویس روی تکنولوژی نسل سوم و چهارم به 6 هزار سایت رسیده است که بنا بر اعلام اپراتور دوم تعداد این سایت‌ها رو به گسترش است.

این اپراتور در خصوص تعداد کاربران نسل سوم و چهارم خود در یک سال گذشته اعلام کرده است که 14 میلیون نفر کاربر خدمات پهن باند(نسل سوم و چهارم تلفن همراه) ایرانسل هستند و بیش از 24میلیون نفر کل کاربران دیتای همراه ایرانسل را تشکیل می‌دهند. ‎

اما میزان سرمایه‌گذاری اپراتور اول در بخش نوسازی و توسعه شبکه برای ارائه خدمات نسل سوم و بالاتر، ۹ هزار میلیارد تومان اعلام شده است. همچنین براساس اعلام این شرکت درحال حاضر 273 شهر تحت پوشش خدمات نسل سوم این اپراتور قرار دارند و تعداد سایت‌های نسل سوم همراه اول نزدیک به 5 هزار سایت است. برعکس اپراتور دوم که توسعه خدمات نسل سوم و چهارم را در کنار هم پیش می‌برد، در حال حاضر همراه اول روی توسعه نسل سوم در شبکه خود تمرکز کرده است. به طوری که هم‌اکنون تنها 30 شهر کشور به صورت آزمایشی تحت پوشش شبکه نسل چهارم همراه اول قرار دارند.

وحید صدوقی، ‌مدیرعامل همراه اول دلیل تمرکز نداشتن این شرکت روی ارائه خدمات نسل چهارم را به خاطر قرار ندادن فضای فرکانسی جدید از طرف رگولاتوری به این شرکت اعلام می‌کند و در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «با این باند فرکانسی نمی‌توان به مشترکان زیادی خدمات نسل چهارم را ارائه کرد و کمبود فرکانسی در این زمینه باعث می‌شود که توسعه ما برای خدمات نسل چهارم مقرون به صرفه نباشد.»

صدوقی با اعلام اینکه همراه اول نمی‌خواهد خدمات نسل چهارم را به شکل ناقص به کاربرانش ارائه کند، تأکید می‌کند که یکی دیگر از دلایل آرام پیش رفتن این شرکت در توسعه خدمات نسل چهارم این است که تنها تلفن همراه 10 درصد از کاربران شبکه این اپراتور، از تکنولوژی نسل چهارم ‌پشتیبانی می‌کند. همراه اول تعداد کاربران دیتای خود را 27میلیون نفر و تعداد کاربران نسل سوم شبکه خود را در حدود 5میلیون نفر اعلام می‌کند.

اما اپراتور سوم تلفن همراه که پروانه‌اش بر مبنای ارائه خدمات نسل سوم همراه است، از حدود 5سال گذشته تاکنون 400 شهر را تحت پوشش خدمات خود قرار داده است. این اپراتور که شهریور ماه سال‌جاری مجوز ارائه خدمات نسل چهارم را تنها به صورت آزمایشی از وزارت ارتباطات دریافت کرده در حال حاضر در 3شهر تهران، کرج و کیش خدماتش را راه‌اندازی کرده و پوشش 14 شهر دیگر را نیز در برنامه خود دارد. همچنین براساس آخرین آمارهای اعلام شده از سوی این اپراتور، تعداد سایت‌های روشن نسل سوم رایتل 3هزار و 100سایت و تعداد سایت‌های روشن نسل چهارم این اپراتور 327سایت است.

اپراتور سوم تعداد کاربران دیتای خود را اعلام نمی‌کند اما براساس آخرین خبرهای منتشر شده، مدیرعامل این اپراتور در گفت‌و‌گویی، تعداد کاربرانش را حدود 3 میلیون نفر اعلام و تأکید کرده بود که 80 درصد مشترکان اپراتور سوم، کاربر دیتای این اپراتور هستند.

شاید یک‌سال زمان کافی برای قضاوت اپراتورهای همراه کشور در ارائه خدمات نسل سوم و چهارم نباشد، اما بدون شک تبلیغات سراسری این اپراتورها همراه با بزرگ نمایی در بیلبوردهای تبلیغاتی شهر، رسانه‌های تصویری، چاپی و... انتظار بسیاری از کاربران را در این زمینه بالا برده است. شاید فارغ از این تبلیغات با در نظر گرفتن وضعیت زیرساخت‌های ارتباطی کشور، ضعف در پهنای باند و... بتوانیم کمی صبورتر منتظر ارائه اینترنت با کیفیت‌تر روی تلفن‌های همراه خود باشیم. (منبع:روزنامه ایران)

بازار مخابراتی ایران تجربه و عطش خاصی در جهش از یک نسل مخابراتی به نسل دیگر دارد و به نظر می‌رسد رقابت پیش رو بر سر به کارگیری نسل چهارم تلفن همراه در سراسر کشور باشد؛ رقابتی که هنوز بیشتر کمی‌است تا کیفی.

روابط عمومی شرکت مخابرات ایران با انتشار گزارشی اعلام کرد، هنگامی ‌که سال گذشته سرانجام دو اپراتور پیشتاز عرصه تلفن همراه کشور از سد انحصار طولانی برای رایتل گذشتند و رسما وارد بازار اینترنت پرسرعت کشور شدند آشکار شد که ایرانسل با الهام گرفتن از شریک خارجیش راهبرد جدیدی را برای بازاریابی انتخاب کرده است؛ تمرکز بر نسل چهارم به جای نسل سوم اینترنت همراه.

هرچند در همان زمان هم مشخص بود که تنها نزدیک به 10 درصد گوشی‌های موجود در بازار تلفن همراه توان استفاده از4G  یا همان اسم شناخته شده‌اش LTE را دارند ولی باز هم در عمل ذهن جویای فناوری مشترکان ایرانی آشکارا نسبت به برتری عدد 4 به 3 حساس شد و چتر گسترده تبلیغاتی ایرانسل هم در این زمینه بی‌تاثیر نبود.

اما تمرکز همراه اول بر ارایه و تثبیت سرویس‌های نسل جدیدش پیش از تمرکز بر تبلیغات در نهایت تاثیر خود را گذاشت و جمع‌آوری اطلاعات مبتنی بر خود مشترکان تایید کرد که در اغلب نقاط حساس اپراتور اول در ارایه سرویس با ثبات‌تر موفق بوده، ولی سرانجام در نمایشگاه کتاب امسال قدیمی‌ترین اپراتور تلفن همراه ایران هم تن به بازی نسل چهارم داد و به صورت آزمایشی از سیم‌کارت‌های نسل چهارم خود رونمایی کرد.

اولویت با نسل 3 است یا 4؟

در نمایشگاه تلکام اخیر هم وحید صدوقی مدیرعامل همراه اول هرچند اشاره‌ای به باندلینگ سیم‌کارت‌های نسل چهارم با غول چینی ژیائومی‌کرد ولی در پاسخ به اینکه رقبای همراه اول روی اینترنت نسل 4 زوم کرده‌اند درحالی که همراه اول اعلام کرده نسل 4 اصلا به صرفه نیست، گفت: در حال حاضر در شبکه تلفن همراه اپراتور اول 22 میلیون تلفن هوشمند وجود دارد که کمتر از 10 درصد آنها از LTE پشتیبانی می‌کنند. پس می‌بینیم که مشترکان بیشتر برای خدمات نسل 3 آمادگی دارند و ما موظف هستیم که ابتدا زیر ساخت آن را فراهم کنیم. به همین دلیل ما فعلا روی نسل سه تمرکز کردیم. اما در کنار آن برنامه سنگینی برای توسعه نسل چهارم داریم که توسعه 4 ساله LTE را در یک سال انجام بدهیم البته در صورتی که فرکانس مورد نیاز به ما داده شود.

طبیعتا اپراتور سوم هم از این گردونه چندان عقب نماند و با طی مراحل قانونی مهرماه امسال اعلام کرد نسل چهارم تلفن همراه به صورت آزمایشی در تهران، کرج و کیش توسط رایتل هم راه اندازی شده است.

راه‌کاری مستقل برای ارزیابی سرعت اینترنت

از سوی دیگر مهمترین فاکتور در گرایش عمومی ‌به نسل‌های مختلف مخابراتی باید تمرکز روی سرعت باشد. از نظر سرعت اکنون سرعت دانلود در شبکه نسل دو رقمی ‌بین 10 تا 130 کیلوبیت است که این رقم در شبکه نسل سه به یک تا پنج مگابیت بر ثانیه و در شبکه نسل چهار به حدود 10 تا 40 مگابیت بر ثانیه می‌رسد. سرعت آپلود نیز در شبکه نسل دو رقمی‌ مابین هشت تا 130 کیلوبیت بر ثانیه، در نسل سه بین 200 تا 500 کیلوبیت بر ثانیه و در نسل چهار رقمی ‌بین یک تا 15 مگابیت بر ثانیه خواهد بود.

هرساله آمارهای زیادی از طرف شرکت‌های ارتباطی منتشر می‌شود که حاوی گزارشی از میزان و کیفیت سرویس‌هایشان است. با این حال چقدر می‌توان به این آمارها اعتماد کرد؟ آیا یک شرکت می‌تواند مرجعی از سطح خدمات خود باشد یا باید به دنبال راه‌های بهتر و مستقل‌تری گشت؟

یکی از راه‌های جایگزین تکیه بر تجربه‌های مصرف‌کننده و جمع‌آوری اطلاعات از کاربر نهایی است که به آن جمع‌سپاری می‌گویند. جمع‌سپاری روشی برای حل مسایل با استفاده از توان عمومی ‌است و اولین بار در سال ۲۰۰۶ پیاده‌سازی شد. در این روش به جای اینکه انجام کاری به شرکتی محول شود آن را به کمک مردم عادی و ناشناخته انجام می‌دهند. غیرمتمرکز بودن داده‌ها، غیررسمی ‌بودن نتایج و در انحصار نبودن اطلاعات از جمله مزیت‌های جمع‌سپاری است. مدل کسب و کار جمع‌سپاری تمرکز بر مشارکت داوطلبانه جمعیت جهت تولید فراورده‌های نوآورانه دارد.

رونمایی از ابزاری نوین برای ارزیابی

در همین راستا شرکت Open Signal یکی از نمونه‌های موفقی است که در سال ۲۰۱۰ فعالیت خود را بر استفاده از تکنیک جمع‌سپاری پایه‌گذاری کرد. این شرکت در سال ۲۰۱۳ از طرف اداره دولتی کار و سرمایه‌گذاری انگلیس به عنوان مبتکرترین شرکت موبایلی این کشور انتخاب شد.

یکی از خدمات این شرکت اپلیکیشن اپن‌سیگنال است. این نرم افزار موبایلی به شما می‌گوید پوشش شبکه سلولی و شبکه وای‌فای مناطق مختلف چگونه است. کافی است اپلیکیشن را روی گوشی همراه نصب کنید. این یک بازی برد-برد است. شما با داده‌هایی که برای شرکت ارسال می‌کنید به کامل شدن نقشه آن کمک می‌کنید و در عین حال خودتان نیز از نقشه و اطلاعاتی که در اختیارتان می‌گذارد، استفاده می‌کنید. شرکت داده‌های شما را جمع‌آوری می‌کند و سپس به روش Drive testing آنها را تحلیل و طبقه‌بندی می‌کند. طبق ادعای اپن‌سیگنال هدف آنها ارایه جامع‌ترین منبع اطلاعاتی از پوشش شبکه بی‌سیم دنیاست. در حقیقت در این روش به جای اینکه اپراتورها (فرستنده‌ها) بگویند چه مناطقی را تحت پوشش دارند، خود مردم (گیرنده‌ها) از میزان پوشش مناطق اطلاعات می‌دهند.

به این ترتیب این سایت قدرت سیگنال هر اپراتور در هر منطقه را نشان می‌دهد و به گفته شرکت هرچند روش‌هایی برای شبیه‌سازی سیگنال و ارایه اطلاعات غلط به برنامه وجود دارد اما سعی شده با آنها مقابله شود.

این برنامه اکنون در ایران بیش از ۲۰ هزار نصب فعال دارد که حاکی از گستردگی تقریبا مطلوب آن در کشور است. محصول جالب دیگر این شرکت، هواشناسی بر پایه جمع‌سپاری است. سنسورهای گوشی هر فرد آب و هوا و درجه هوای آن محدوده را معلوم می‌کند و به شرکت می‌فرستند تا در حجم وسیع بتوان آب و هوای واقعی هر منطقه را با استفاده از گوشی افراد داوطلب تعیین کرد و به دقیق‌ترین نتایج ممکن رسید.

با این حال چند پرسش باقی می‌ماند؛ نخست آنکه آیا این اطلاعات دقیق هستند؟ پاسخ این است که در سطح خرد خیر اما در سطح کلان بله. تمام آمار سرعت اینترنت این سرویس متوسط سرعت آن شهر است. بنابراین طبیعی است که وقتی برای تهران سرعت سه مگابیت منتشر شده خیلی راحت در بسیاری از مناطق به هشت مگابیت هم برسید.

دوم آنکه آیا این اطلاعات معتبر است؟ پاسخ این است که بسیار معتبرتر از آمار اپراتورهاست و به علت اینکه از کاربر نهایی جمع‌آوری شده، حتی برای خود اپراتورها هم کاربرد بسیاری دارد. با این حال بسیاری از مناطق ممکن است پوشش ارتباطی داشته باشند اما چون کاربری از این نرم‌افزار به آنجا نرفته، در نقشه ثبت نشده باشد. بنابراین شاید ضعف‌ها و نواقصی داشته باشد اما صادقانه‌ترین و مطمئن‌ترین اطلاعات را درباره پوشش و سرعت خدمات موبایل هر کشور ارایه می‌کنند.

شاید ظهور این شیوه‌های سنجش و اعلام سرعت واقعی اپراتورها توسط خود مشترکان سرانجام روزی ما را به جایی برساند که سرویس‌دهندگان خدمات ارتباطی کشور به جای تمرکز بر تبلیغات یا گستره خدماتشان به کیفیت آن نیز توجه بیشتری کنند.

معاون بررسی‌های فنی و صدور پروانه رگولاتوری درباره حق امتیاز اپراتور سوم برای دریافت مجوز ورود به عرصه ارائه خدمات نسل چهار، گفت: حق امتیاز این اپراتور ظرف دو هفته آینده بررسی و به کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات پیشنهاد می شود، اما قطعا این رقم کمتر از حق امتیاز دو اپراتور دیگر برای ورود به نسل سه و چهار خواهد بود.

صادق عباسی شاهکوه معاون سازمان تنظیم مقررات ارتباطات در پاسخ به این سوال که آیا هنوز حق امتیاز رایتل برای ورود به عرصه ارائه خدمات 4G مشخص نشده است؟، توضیح داد: برای تعیین این رقم لازم است شاخص‌های مختلفی مورد بررسی قرار گیرد.

وی ادامه داد: بر اساس مصوباتی که پیش از این تنظیم شده، اپراتورها برای ورود به نسل‌های بالاتر ملزم به اجرای شرایطی خاص هستند که از جمله این شرایط می‌توان به مواردی مانند اجرای طرح ترابردپذیری شماره‌ها و یا همکاری با اپراتورهای مجازی اشاره کرد ، البته در کنار این موارد برخی شرایط هم به طور اختصاصی برای هر اپراتور لحاظ می شود.

معاون سازمان تنظیم مقررات ارتباطات گفت:‌ اکنون قرار بر آن است که میزان حق امتیاز رایتل برای ورود به خدمات نسل چهار ظرف دو هفته آینده محاسبه و برای تصویب به کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات پیشنهاد شود. البته قطعا رقمی که برای حق امتیاز اپراتور سوم لحاظ می‌شود کمتر از دو اپراتور دیگر بوده و حتی ممکن است این رقم از نصف حق امتیازی که دو اپراتور اول کشور پرداخت کرده اند هم کمتر باشد.

به گفته عباسی، اپراتورهای اول و دوم در زمان ارتقای پروانه به طور همزمان مجوز ورود به نسل‌های سه و چهار و دو باند فرکانسی 30 مگا هرتزی را دریافت کردند، در حالی که اپراتور سوم فقط مجوز نسل چهار را دریافت کرده است، به همین دلیل اپراتور سوم کمتر از نیمی از باند فرکانس‌های دو اپراتور دیگر را نیاز خواهد داشت.

وی ادامه داد: از سوی دیگر با توجه به کمتر بودن مشترکان اپراتور سوم، این اپراتور کار خود را با حجم بازار کمتری شروع خواهد کرد.

به گزارش ایسنا وی با بیان اینکه تمام این پارامترها در تعیین حق امتیاز موثرند تاکید کرد: حق امتیاز اپراتور سوم بر اساس این پارامترها و چارچوب یکسانی که برای دو اپراتور دیگر محاسبه شده، محاسبه خواهد شد.

عباسی همچنین اظهار کرد: پیش از این هم برای دو اپراتور دیگر شرایط بدین ترتیب بود که پس از اجرای آزمایشی این طرح، پروانه‌ها برای آن‌ها صادر شده و در پروانه الحاقیه‌ای نیز وجود داشت. درخصوص رایتل نیز اکنون شرایط به همین شکل خواهد بود.

وی در پاسخ به اینکه آیا لازم نبوده قبل از ارائه مجوز حداقل رقم حق امتیاز به اطلاع اپراتور رسیده شود تا اپراتور بررسی کند که آیا امکان پرداخت این حق امتیاز را دارد یا خیر، متذکر شد: مبلغ حق امتیازی که برای رایتل در نظر گرفته می‌شود قطعا از دو اپراتور دیگر یعنی رقم 300 میلیارد تومان کمترخواهد بود، از سوی دیگر با توجه به روشن بودن روش محاسبه، این شرکت می تواند ارزیابی های کلی را به عمل آورد.علاوه بر این باید به این نکته هم توجه داشت که در هر صورت با توجه به شرایط ، هم برای فضای رقابتی کشور و هم برای اپراتور، چاره‌ای جز ورود به این عرصه و ارتقاء سطح خدمات باقی نمی ماند.