جمعه سیاه یا جشن کلاهبرداری اینترنتی
تلویزیونی با ۸۰ درصد تخفیف و جمعیتی که برای به دست آوردن آن به سمت قفسهها هجوم برده و با یکدیگر درگیر میشوند. در نهایت شخصی هیکلی پیروز این جنگ شده و تلویزیون را با حالتی پیروزمندانه از فروشگاه خارج میکند. تصویری دیگر، دو نفر در حال کتک زدن یکدیگر برای برداشتن تنها آبمیوهگیری باقیمانده روی قفسه هستند؛ نفر سوم میرسد و با کنار زدن هر دو نفر جنس را مال خود میکند. تصویری که هر ساله از «بلک فرایدی» در سراسر جهان دست به دست میشود، از صفهای طولانی چندین ساعته که از نیمهشب آغاز میشود تا رقابت و درگیری شدید بر سر تصاحب اجناسی که شامل تخفیفات آنچنانی شدهاند. عمده رقابت بر سر محصولات برقی و الکترونیکی است که شامل تخفیفات زیادی شدهاند، و ارزش خرید بالایی دارند.
در ایران هم سالها است که «بلک فرایدی» وارد تقویم غیررسمی جامعه شده و فروشگاهها با ارائه تخفیفات متنوع موفق به جلب مشتری از تمامی اقشار شدهاند. اما بررسی قیمتها و تجربیات کاربران نشان از تخلفات گسترده به اسم بلک فرایدی دارد. مهمترین این تخلفات که خریداران و کاربران فضای مجازی بیش از همه به آن اشاره کردهاند، این است که فروشگاهها در روزهای منتهی به این تاریخ قیمت اجناس خود را بالا میبرند، و سپس با نام تخفیف جمعه سیاه قیمت را به حالت عادی بازمیگردانند. قیمتی که در برخی موارد از قیمت واقعی جنس بیشتر هم هست. خریدار هم که برای استفاده از فرصت خرید تخفیفدار بیتاب است، بدون صرف وقت برای مقایسه قیمتی کالا خرید کرده و در نهایت نه تنها سودی نمیکند بلکه از حالت عادی بیشتر هم پرداخت میکند. البته از حق نباید گذشت، برخی فروشگاهها تخفیفات مناسب و واقعی ارائه میکنند که در نهایت هم خود و هم مشتری سود کرده و راضی خواهند بود.

بررسی تخفیفات در بزرگترین پلتفرم فروشگاهی آنلاین نتایج جالبی در پی دارد؛ در یکی از موارد یک سیم کابل HDMI از ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به ۹۹۹ هزار تومان رسیده است، در حالیکه در سایتی دیگر همین کابل بدون تخفیف تنها ۷۴۰ هزار تومان قیمت دارد. در اتفاقی عجیبتر در پلتفرم مشهور دیگری، گوشی آیفون ۱۷ با ۹۹ درصد تخفیف به فروش میرسد! اما وقتی بر روی آن کلیک میکنید، به هیچ صفحهای هدایت نمیشوید. در موردی دیگر، یک جاروی رباتیک که حدود ۴۸ میلیون تومان قیمت دارد، را به ۶۷ میلیون رساندهاند و با احتساب تخفیف بلک فرایدی ۴۷ میلیون و ۹۹۹ هزار تومان میفروشند. یکی از کاربران عکسی از سبد خرید خود منتشر کرده است که قیمت نهایی اقلام آن قبل از شروع تخفیفات ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان بوده و بعد از اعمال تخفیفات بلک فرایدی به ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است.
مجموع این موارد نشان میدهد «بلک فرایدی» در ایران به ابزاری برای کلاهبرداری از خریداران و سواستفاده از تمایل جمعی به استفاده از تخفیفات بدل شده است.
این بازه زمانی در نظر گرفته شده برای تخفیفات در کشورهای غربی منتهی به شب عید است، و در ایران موضوعیت زمانی ندارد، با این حال تب و تاب آن به جامعه ایرانی نیز رسیده است. عمده خرید شب عید در ایران محدود به تعدادی لباس و کالاهای مصرفی کوچک است و بر عکس بلک فرایدی شامل اجناس اصلی و بزرگ مانند لوازم برقی، لوازم خانگی، و وسایل الکترونیکی نمیشود. چرا که این اجناس عمدتا وارداتی بوده و به قیمت ارز و تورم کلی وابسته هستند. تفاوت ایران و سایر کشورها در این است که همان کالاهای مصرفی و کوچک هم عمدتا در روزهای پایانی سال با قیمتهای چند برابری عرضه میشوند و خبری از تخفیفهای آنچنانی نیست. فروشندگان در توجیه این موضوع میگویند مشخص نیست بعد از تعطیلات عید قیمتها ثابت باقی بمانند و ما هم نمیتوانیم محصولاتمان را با تخفیف بفروشیم، چرا که در آن صورت دیگر نمیتوانیم انبارمان را با اجناس جدید پر کنیم. از طرفی دیگر تنها بازه زمانی که میتوانیم روی فروش خوب حساب کنیم تا کمی دخل و خرجمان را متعادل کنیم همین شب عید است.