با فناوری میتوان به حیات جاوید رسید؟
عباس زندباف – گلادیس هوپر ۱۱۳ ساله کهنسالترین فرد در انگلستان که در سال اختراع هواپیما توسط برادران رایت به دنیا آمد.
چند هفته پیش یاسوتارو کویده ۱۱۲ ساله در ژاپن درگذشت تا عنوان پیرترین مرد جهان به هموطنش ماسامیتسو یوشیدا ۱۱۱ ساله برسد.
اینها در باشگاه فراتر از ۱۱۰ سالگان جهان قرار دارند. به گزارش گروه تحقیقات پیریشناسی، در سال ۲۰۱۵ شمار افراد دارای سن بیش از ۱۱۰ سال در جهان ۸۲ نفر بود. اسرار عمر دراز چند دهه است که دغدغه دانشمندان بوده است. علل کاهش عمر چیست؟ کدام خصایص وراثتی است که موجب افزایش طول عمر میشود؟
طبق برآوردی که سازمان ملل انجام داده است، شمار افراد بالای ۱۰۰ سال جهان در سال ۲۰۱۲ حدود ۳۱۶هزار و ۶۰۰ نفر بوده است، اما به کمک فناوریهای پزشکی، این رقم در سال ۲۰۵۰ به بیش از سه میلیون نفر میرسد.
یافتن راههای عمرطولانی چندان جزو دلمشغولی اهل علم نبوده، اما اکنون جزو حوزههای پویا در نوآوریهای فناوری است که کانون سرمایهگذاریهای کلان شده است. کسانی هم به سرمایهگذاری در این حوزه روی آوردهاند که تعجبآور است؛ میلیاردرهای حوزه فناوری!
بنیانگذاران معروفترین شرکتهای جهان، از گوگل گرفته تا پیپال و اوراکل در حال تزریق صدها میلیون دلار برای شکست دادن مرگ هستند. یکی از دستودلبازترین سرمایهگذاران، لاری الیسون، موسس و مدیرعامل اوراکل است که برای حل معضل پیری طی یکدهه سالی تقریبا ۴۵ میلیون دلار خرج کرده است.
در خبرها آمده است که سرگئی برین، یکی از دو موسس گوگل بعد از آنکه پس از آزمایش ژنتیکی فهمید که در خطر ابتلا به بیماری پارکینسون است، برای درمان بیمارهای کهنسالی ۵۰ میلیون دلار کمک کرده است. پیتر تیل یکی از دو موسس پیپال و از نامداران فناوری، شش میلیون دلار به بنیاد سنس اهدا کرده است؛ بنیادی که دستاندرکار تحقیق در مورد طول عمر است. تیل میگوید رهیافت وی در قبال مرگ، مبارزه کردن با آن است.
بحث بر سر آن نیست که آیا میتوان به کمک پیشرفتهای فناوری عمر خود را زیاد کنیم یا خیر، پیشاپیش ثابت شده که چنین چیزی ممکن است. در سال ۱۹۰۰ اگر کسی ۵۰ سال عمر میکرد اقبال بلندی داشت، اما امروزه متوسط عمر در کشوری مانند ایران ۷۵ سال است.
البته دانشمندان اعتقاد دارند که عمر انسان حداکثری دارد، اما تحقیقات نشان داده است که افزایش چشمگیر عمر انسان ناشی فناوریهای پزشکی و نوآوری اجتماعی بوده است نه دگرگونیهای تکاملی. اگر بتوانیم در فرایند پیر شدن یاختهها رخنه کرده و آن را معکوس کنیم، بهطور بالقوه به عمر نامحدود میتوان دست یافت.
گذشته از داشتن عمر بیپایان، عمر بیش از ۱۰۰ سال در آینده نزدیک عادی خواهد شد. نسل جدید فراصدسالگان اکنون در میان ما زندگی میکنند و در سال ۲۱۰۰ نیز همچنان زندهاند.
با توجه به آنکه مدت کار هم خیلی از سنین کنونی بازنشستگی فراتر میرود شرکتها و دولتها باید برای دگرگونی گریزناپذیر ساختار نیرویکار در جهان آماده شوند.
در حال حاضر عمر انسان افزایش یافته است، اما با بیماریهای مزمنی هم دست به گریبان است که با افزایش سن پیش میآیند؛ مانند انواع سرطانها و آلزایمر.
رویکردها هم متنوع است و از درمان کردن یکایک این بیماریها تا یافتن کلید ژنتیکی پیری را دربر میگیرد.
در حوزه یافتن کلید ژنتیکی، محققان در حال آزمایش همهچیز، از هورمونها و داروهای معکوسسازی روند مرگ یاختهها گرفته تا رهیافت نسبتا مخوف انتقال خون جوانان به کهنسالان هستند.
چند دارو اثر شگفتی در افزایش طول عمر موشها داشتهاند و در آینده روی انسان هم آزمایش خواهند شد. برای مثال، دارویی به نام راپامیسین که در کاشت اندام بهکار میرود، عمر موش را ۲۵ درصد افزایش میدهد و ضدسرطان است و میگویند مولکولهای برگرفته از شراب سرخ به نام رزرواترول بر سوختوساز یاختهها اثر میگذارد.
طبق تحقیقی که نتایج آن یک ماه پیش منتشر شده است، هرمونی به نام افجیاف۲۱ عمر موشها را به میزان چشمگیر ۴۰ درصد افزایش میدهد و از کاهش مصونیت بر اثر بالا رفتن سن جلوگیری میکند.
در آزمایشهایی روی انسانها که به ریاست تونی وسکورای در دانشگاه استنفورد ادامه دارد، به بیماران دچار آلزایمر خون جوانان را تزریق میکنند که ببینند آیا کمک میکند تا دوباره قوه شناخت را بهدست آورند. دادههای این آزمایشها هنوز در دست تحلیل است.
دانشمندان معتقدند که تزریق خون جوانان میتواند کلید معکوسسازی پیری باشد.
در سال ۲۰۱۳ نیز گوگل تصمیم گرفت وارد گود شود و شرکتی به نام کالیکو (شرکت زندگی کالیفرنیا) را با این هدف پدید آورد که عمر همراه با سلامتی انسان را افزایش دهد. در دره سیلیکون غوغا به پا شد که گوگل میخواهد جلوی مرگ را بگیرد، ولی هدف گوگل معقولانهتر است: حداقل چند دهه افزایش دادن عمر همراه با سلامت و بهرهوری انسان.
تاکنون آلفابت شرکت مادر گوگل، حدود ۷۳۰ میلیون دلار صرف این شرکت نوپای تحقیقاتی تولیدی کرده است تا با همکاری دانشگاهها و شرکتهای داروسازی فرآوردههای عمرافزای تجاری تولید کنند.
یافتن شاخصههای وراثتی مربوط به طول عمر در افرادی که بالای ۱۰۰ سال عمر میکنند و یافتن درمان برای آلزایمر و پارکینسون از جمله طرحهای این شرکت است.
قرار است شرکت تازه شکلگرفته آلفابت که گوگل، کالیکو و چند شرکت دیگر را زیر چتر خود دارد، نتایج مالی کالیکو را برای نخستین بار اعلام کند.
این تنها تکاپوی بزرگ شرکتی معطوف به پژوهش در مورد طول عمر نیست. کرایگ ونتر از پیشتازان علم ژنتیک و نخستین فردی که نقشه کامل ژنی انسان را تدوین کرد همراه با کارآفرینی به اسم پیتر دایاماندیس شرکتی به نام موسسه طول عمر انسان را تاسیس کرد که اهداف آن فقط بر ویژگیهای ژنتیکی پیری متمرکز است، در حالی که رهیافت کالیکو داروسازی است.
ونتر میخواهد نقشه ژنی یک میلیون نفر و از جمله افراد دارای سن بیش از ۱۱۰ سال را تا سال ۲۰۲۰ تهیه کند و با تحلیل الگوهای این مجموعه دادهها، شاخصههای طول عمر را پیدا کند.
این موسسه خدمات تجاری تدوین نقشه ژنی به افراد ارایه میدهد و هماکنون با بیمههای درمانی همکاری دارد تا در قبل دریافت نقشه ژنی تخفیف ارایه دهند.
با توجه به خیزی که دانشمندان برای رمزگشایی از طول عمر برداشتهاند در آینده با چه تحولاتی مواجه خواهیم شد؟ در میزگردی که در هماندیشی اقتصاد جهانی در شهر داووس برگزار شد، محققان و کارآفرینان پیشبینی میکردند که در سال ۲۱۰۰ طول عمر انسانها به ۲۰۰ سال برسد. در چنان آیندهای بازنشسته کردن نیروی کار در سن ۶۰ سالگی معنایی نخواهد داشت و منسوخ خواهد شد؛ زیرا برای هر ۱۰ سال اضافه عمر باید نانآوران خانوادهها چندبرابر شود و همه کار تمام وقت داشته باشند.
شرکتهای بزرگ هم باید کارمندان کهنسال و محدودیتهای جسمانیشان را بپذیرند.
به کمک هورمونها، داروها، انتقال خون و اندامهای خودبالنده میتوان ۱۰۰ یا حتی ۲۰۰ سال به عمر انسان افزود، ولی حیات جاوید همچنان دور از دسترس است.
البته در این راه، به کمک فناوریها میتوان درمانهایی برای برخیاز خطرناکترین بیماریها یافت و همین هم دستاورد بزرگی برای انسان است. (عصرارتباط)
