جای خالی مطالعات فرهنگی در حوزه ICT
علی شمیرانی – یکی از مهمترین نگرانی‌ها در اجلاس‌های جهانی جامعه اطلاعاتی، تقابل و تاثیر فناوری‌های نوین بر حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی بوده و هست. فناوری به مثابه شمشیر دو لبه‌ای است که در عین اثرات مثبت می‌تواند منجر به لطماتی هم بشود. برای نمونه یکی از محورهای نگرانی در جامعه جهانی گسترش زبان انگلیسی در فضای مجازی و در عین حال از میان رفتن خرده فرهنگ‌ها و زبان‌های دیگر در دنیای جدید بود.
در کشور ما نیز ورود فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی از ابتدا با دغدغه‌های مذهبی و فرهنگی مواجه بوده و هست. نگرانی‌ها در خصوص اثرات منفی فرهنگی و اجتماعی فناوریها، پدیده‌ایست که همواره نقش بازدارنده در توسعه فناوری را ایفا کرده، به عبارت دیگر با فناوری صرفاً برخورد سلبی شده تا ایجابی. در نتیجه و بر اثر تجربه، ما در استفاده از فناوری ابتدا با کاربردهای منفی آن در جامعه مواجه شده و با گذشت زمان رفته رفته کاربردهای دیگر نیز مد نظر مصرف‌کنندگان و تصمیم‌گیران قرار گرفت.
در کشور ما تجربه ورود و نحوه برخورد با ابزار و فناوری‌هایی نظیر تلفن، فکس، ویدیو، کامپیوتر، بازی‌های کامپیوتری و تلفن‌همراه در پیش روی ماست. هم اکنون نیز با پدیده‌هایی همچون اینترنت، ماهواره و کاربردهای جدید تلفن‌همراه مواجه هستیم. شیوه برخورد اما همچنان یکسان است. برای نمونه خدمات اپراتور سوم تلفن همراه کشور در نوعی بن بست قرار دارد.
از سوی دیگر حتی زمانیکه در کشور تلاش می‌شود تا از طریق بومی‌سازی و استفاده از شبکه‌های داخلی در حوزه فضای مجازی، به شکلی برخی نگرانی‌ها را تقلیل داد بازهم با نوعی ابهام و مقاومت از سوی کاربران مواجه می‌شویم. اما علت چیست؟
به اعتقاد نگارنده فقدان نهادهای مطالعات فرهنگی و اجتماعی فناوری در کشور یکی از مهمترین دلایل این امر محسوب می‌شود. در دنیا نهادهایی از این دست با رصد فناوریها از حیث علمی، فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیتی، به موقع وارد عمل شده و تبدیل به بازویی مشورتی برای تصمیم‌‌سازان و مصرف‌کنندگان می‌شوند.
هم‌اکنون کم نیستند نهادهای بازیگر در حوزه فناوری که به شکلی یک‌بعدی صرفاً از مضرات فناوری گفته و در انتظار اثردهی هستند. اما زمانیکه از طریق نهادهای مطالعات فرهنگی و اجتماعی در حوزه فناوری به شکلی توامان فرصت‌ها و تهدید‌ها مورد تحقیق قرار گرفته و در جامعه تزریق شود، زمینه‌های نگرانی نیز کاسته خواهد شد.
منبع : فناوران اطلاعات
