شرکتهای پوششدهندۀ اینترنت ماهوارهای در فضای ایران
عباس پورخصالیان – ضعیف ترین بخش شبکۀ ملی اطلاعات ایران، زیرساخت دسترسی به اینترنت ماهواره ای است.
شرکتهای فراهم آور شبکه و عرضه کنندۀ خدمات دسترسی به اینترنت ماهوارهای با ورود به بازار این خدمات در ایران، به بزرگترین و جذاب ترین بازار در غرب آسیا دست مییابند. زیرا که:
• ایران تنها کشور منطقه است که فاقد ماهوارۀ مخابراتی (اعم از ماهواره های ملی رادیوتلویزیونی و ارتباطی) است،
• ایران دارای بیشترین کاربر جوان و میانسال در منطقه است [بر اساس آمار رسمی سال ۱۳۹۸ خورشیدی، ۲۲ درصد یعنی حدود ۱۸ میلیون و ۲۶۹ هزار نفر از جمعیت کشور را جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال؛ حدود ۴۷ درصد از جمعیت کشور را میانسالان ۳۰ تا ۶۴ ساله تشکیل می دهند؛ جمعیت کشور بالغ بر ۸۳ میلیون نفر و میزان رشد جمعیت: ۱٫۲۴ درصد است]،
• همچنین ۸۸ درصد از کارگاه های بازرگانی و بخش خدمات در ایران از پایانه های دریافت و پرداخت الکترونیکی استفاده میکنند،
• به علاوۀ موارد مذکور، این نکات را نیز باید در نظر داشت که: حجم تولید محتواهای وبی به فارسی به قدری بالا است که فارسی نسبت به سایر زبانهای رایج در اینترنت دارای رتبۀ پنجم در جهان است (نگاه کنید به “معمای «رتبه پنجم!» محتواهای فارسی روی اینترنت”، شنبه ۲۸ تیر ۱۳۹۹، عصر ارتباط)، آنهم به رغم مسدودسازی نشانی وبگاهها و فیلترینگ محتواهای اینترنتی، هم از لحاظ Scope of Filtering یا گسترۀ موضوعی پالایه گذاری (از جنبه های اجتماعی، سیاسی، مذهبی، فرهنگی و نظامی) و هم از لحاظ Depth of Filtering یا عمق پالایه گذاری، به معنی جامعیت فیلترینگ که به تعداد وبگاه ها و صفحات فیلتر شده اندازه گیری میشود.
• ضمناً تقاضاهای هنوز برآورده نشده از سوی شرکتهای فراهمآور خدمات ثابت و همراه برای دسترسی به اینترنت، به میزان بالا وجود دارد، زیرا که روی توسعۀ شبکههای ثابت و همراه و به طور کلی روی توسعۀ شبکۀ ملی اطلاعات ایران به قدر کافی سرمایهگذاری نمیشود، شبکههای مخابراتی موجود فرسوده شده و کُند هستند، ضریب نفوذ پهنباند کشور پائین است، و از عالی ترین و روزآمدترین فناوری شبکهسازی برای ارتباطات عمومی که فناوری نسل پنجم ارتباطات رادیویی (G5) است، هنوز استفادۀ تجاری نمیشود.
شرکتهای خارجی عرضهکنندۀ اینترنت ماهوارهای در ایران، به دلایل مذکور، ایران را بزرگترین بازار این خدمات در غرب آسیا در نظر میگیرند.
شرکت های خارجی دارای توانایی عرضۀ اینترنت ماهواره ای در ایران
شرکتهای خارجی که در بازار مخابرات و ارتباطات ایران توانایی عرضۀ خدمات دسترسی به اینترنت ماهوارهای را دارند، عبارتند از:
– شرکت لهستانی AS2 که عرضه کنندۀ خدمات اینترنت ماهواره ای به پایگاه های نظامی آمریکا در افغانستان و عراق است، و خود را عرضهکنندۀ خدمات اینترنت ماهوارهایِ شرکت ثریا (Thuraya) و سازمان اینمارست (Inmarsat) در ایران معرفی میکند.
– شرکت وانوب (OneWeb).
– شرکت اِسپیسایکس (SpaceX) که خدمات اینترنت ماهواره ای “استارلینک” را ممکن است در ماه های آینده در سراسر جهان (منجمله در ایران) عرضه کند.
همزمانی دو ناهمزمان
بهترین مصداق مخابراتی مفهوم «همزمانی دو ناهمزمان» در روزهای اخیر، حدوث و حضور و یکپارچه شدن دو فناوری مطرح است:
– یکی از این دو، “فناوری ارتباطات نسل پنج (G5)” است که به اکنون (۲۰۲۰) تعلق دارد و:
– فناوری دوم: “اینترنت ماهوارهای” است که سالها ست آن را میشناسیم ولی حالا با رسانهای شدن آزمون موفقیتآمیز دریافت سیگنال پرسرعت اینترنت از سامانۀ ماهواره ای استارلینک (Starlink) و ازدواج اَش با G5 از نو مطرح شده است.
هر ماهوارۀ استارلینک که پرتاب می شود، ۶۰ ریزماهواره، هرکدام حدوداً ۲۲۷ تا ۲۶۰ کیلوگرمی را در مدار نزدیک به زمین مستقر میکند
سه نوع اینترنت ماهواره ای
برای آن که فناوری اینترنت ماهواره ای استارلینک به درستی درک شود، در زیر به انواع خدمات دسترسی به اینترنت ماهواره اشاره میشود:
۱- نوع اول خدمات اینترنت ماهواره ای را شرکت های ارتباطات ماهواره ای موبایل، فراهم میآورند، مثل شرکت اِماراتی “ثریا” یا شرکت چندملیتی “اینمارسَت” (Inmarsat). این شرکتها به کمک مودمی که به مشتریان خود میدهند برای مشتریان خود دسترسی به اینترنت را در نقاطی (مثلاً در کویر لوت یا در کشتیهای اقیانوسپیما) ممکن میسازند.
سامانۀ شرکت ماهواره ای ثریا، به کمک مودم ”Thuraya IP+” متصل به یک لپ تاپ، خدمات دسترسی به اینترنت ماهواره ای را با دو سرعت ۴۴۴ و ۳۸۴ کیلوبیت بر ثانیه به مشترکان خود در ۹۹ کشور جهان ارائه می-کند؛ و شرکت اینمارست به کمک مودمی کوچک و پایانهای به نام بیگَن (BGAN مختصر شدۀ عبارتِ Broadband Global Area Network ) که شبیه به یک لپ تاپ کوچک است با سرعت ۴۹۲ کیلوبیت بر ثانیه خدمات دسترسی به اینترنت ماهواره ای را در سراسر جهان فراهم میکند؛ این در حالی است که سامانۀ ثریا، از تنها یک ماهوارۀ مخابراتی مستقر در مدارِ موسوم به GEO (مدار زمین-ثابت) ولی اینمارست از ۱۳ ماهوارۀ مستقر در مدار موسوم به MEO [مدار میانی زمین، در فاصلۀ ۳۵,786km یا۲۲,۲۳۶ مایلی از سطح اقیانوس) استفاده میکند.
۲- نوع دیگر دریافت خدمات دسترسی به اینترنت ماهواره ای، استفاده از آنتن بشقابی بخصوصی به نام VSAT (ویسَت) است. برای نمونه، شرکت ویزوکام (Vizocom) خدمات دسترسی به اینترنت ماهواره ای را از طریق ویسَت و لینکهای ماهواره ای ka و ku و c به عموم کاربران در سراسر کرۀ زمین عرضه میکند.
۳- نوع سوم دریافت خدمات دسترسی به اینترنت ماهواره ای را قرار بود دو شرکت “وانوب” و “اسپیس ایکس” عرضه کنند. اولی: وانوب که سابقاً WorldVu نام داشت، یک شرکت ارتباطات جهانی است که دارای یک دفتر مرکزی در لندن و دفاتری در آمریکا (در مک لین ، ویرجینیا ، و همچنین در فلوریدا و کالیفرنیا) است. این شرکت که در سال ۲۰۱۲ تأسیس شد، در سال ۲۰۱۹ با استقرار ۵۸۸ ماهواره در مداری نزدیک به زمین، از فاز اول خود در فضا بهره برداری کرد و میخواست در فازهای بعدی شمار ماهواره های خود را به ۱۹۸۰ “ریزماهواره” برساند اما در بهار سال جاری (۱۳۹۹) اعلام ورشکستگی کرد به طوری که وضعیت کسب و کاری اش اکنون (تابستان ۱۳۹۹) نامشخص است.
شرکت دوم: اسپیس ایکس، قرار است از پایان سال ۲۰۲۰ تا پایان سال ۲۰۲۱ دسترسی چندده مگابیت بر ثانیه ای به اینترنت ماهواره ای را در سراسر جهان ارائه کند. این شرکت از ۲۲ فوریه ۲۰۱۸ تا ۱۸ اوت ۲۰۲۰ تاکنون بیش از ۶۵۰ ریزماهواره را در مداری نزدیک به زمین قرار داده و به این ترتیب به بزرگترین اپراتور اینترنت ماهواره ای در جهان تبدیل شده است و راه اندازی حداکثر ۱۱۹۲۷ (یازده هزار و نه صد و بیست و هفت) ریزماهواره را در دست اجرا و استقرار ۳۰،۰۰۰ ریزماهواره دیگر تا سال ۲۰۲۷ را در برنامۀ آتی خود دارد.
جدول سامانه های اینترنت ماهوارهای که ایران را تحت پوشش خود دارند
مأخذ: https://isp.today/en/list-of-all-services/IRAN
منبع:عصرارتباط
