شکاف دیجیتالی، هشدار جدید سازمان ملل
روز به روز بر میزان نفوذ تکنولوژی و در رأس آن اینترنت، در کشورهای مختلف جهان افزوده میشود ولی شواهد و نتایج تحقیقات نشان میدهد که گستردگی این رشد، در همه نقاط جهان یکنواخت نیست و با اینکه در برخی کشورها هماکنون نسل پنجم شبکه تلفن همراه (5G) دیده میشود درمقابل، مردم مناطقی از جهان تنها نسل دوم تلفن همراه(2G) را در اختیار دارند و البته ساکنان برخی نقاط جهان نیز هنوز اینترنت ندارند. مجموعه این موارد، نگرانیهایی را در جهان ایجاد کرده است و در همین راستا، به تازگی سازمان ملل متحد طی گزارشی ویژه، از شکاف دیجیتالی موجود در جهان انتقاد کرده و نسبت به این موضوع هشدار داده است.
توزیع نامتناسب اینترنت در جهان
در تازهترین گزارش سازمان ملل آمده است که در حال حاضر توزیع دیجیتال، جهان را به دو بخش کشورهای پیشرفته و در حال رشد تقسیم کرده که کشورهای دسته دوم، بسیار عقبتر از گروه نخست هستند چرا که این شکاف دیجیتال، میتواند مشکلات عمدهای برای ساکنان این کشورها ایجاد کند. در این گزارش ذکر شده است که این شکاف بیشتر در نتیجه تسریع در اتصال کشورهای توسعه یافته به اینترنت پرسرعت ایجاد شده است. البته سازمان ملل متحد برای دستیابی به این نتیجه، از گزارشهای مختلفی که در گوشه و کنار جهان تهیه شده، استفاده کرده است. بهعنوان مثال اتحادیه جهانی مخابرات با همکاری یونسکو مؤسسهای به نام Broadband Commission را در سال ۲۰۱۰ راهاندازی کردند تا طی گزارشهایی، به بررسی وضعیت اتصال مردم جهان به اینترنت، پهنای باند و.. بپردازند. اریکسون، هوآوی و سایر کمپانیهای فناوری نیز هریک تحقیقاتی در این زمینه داشته و نشان دادهاند که پهنای باند با تولید ناخالص داخلی ارتباط مستقیمی دارند و اینترنت اشیا، سیستم حمل و نقل هوشمند، شبکه سنسورها، واقعیت افزوده، اتوماسیون، هوش مصنوعی، روباتها و… هریک میتوانند در زندگی مردم بسیار تأثیرگذار باشند.
طبق آخرین گزارش مؤسسه Broadband Commission، ۵۲درصد از جمعیت جهان هنوز به اینترنت دسترسی ندارند و البته تعداد کاربران مرد از تعداد کاربران زن در تمام مناطق جهان بیشتر است. همچنین در این گزارش آمده است در حالی که میانگین جهانی ضریب نفوذ اینترنت ۴۸درصد است، حدود ۷۹.۶ درصد مردم اروپا آنلاین هستند و به اینترنت دسترسی دارند در حالی که در مقابل، در آفریقا تنها ۲۱.۸درصد مردم کاربر اینترنت هستند. در این گزارش همچنین آمده است که تا پایان سال ۲۰۱۷ میزان ضریب نفوذ اینترنت برای کشورهایCIS(کشورهای مستقل مشترک المنافع) معادل ۶۷.۷درصد خواهد بود و نیز ۶۵.۹درصد از مردم امریکا تا پایان ۲۰۱۷ آنلاین خواهند بود. طبق این گزارش، در منطقه آسیا پسیفیک(آسیا-اقیانوسیه) نیز میزان ضریب نفوذ اینترنت به ۴۳.۹درصد میرسد و این رقم در کشورهای عربی ۴۳.۷درصد و در آفریقا عددی معادل ۲۱.۸درصد خواهد بود.
در این گزارش که اینترنت ثابت و سیار مورد توجه قرار گرفته، عنوان شده در حالی که متوسط سرعت اینترنت جهانی ۷.۲مگابیت بر ثانیه است ولی در این زمینه هم اختلاف فاحشی میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه وجود دارد. به طور معمول اینترنت و سرعت آن در کشورهای توسعه یافته، سریعتر از سایر کشورها رشد میکند و دوباره این کشورها برنده میدان هستند. بهعنوان مثال، متوسط سرعت اینترنت در کره جنوبی اکنون ۲۸.۶مگابیت بر ثانیه است در حالی که کاربران در نیجریه، اینترنتی با سرعت ۱.۵ مگابیت بر ثانیه را در اختیار دارند این درحالی است که از زمان ارائه گزارش سال گذشته سازمان ملل متحد تاکنون وضعیت این کشور در این زمینه، هیچ تغییری نکرده است و به همین دلیل این کشور جزو مناطقی از جهان محسوب میشود که وضعیت مناسبی از نظر اتصال اینترنت ندارد.
اما شبکههای اجتماعی نیز به تهیه گزارش درباره موضوع اینترنت و سرعت آن و نیز نسلهای جدید شبکههای تلفن همراه پرداختهاند. بهعنوان مثال تحقیقات اخیر فیس بوک در ۷۵کشور جهان نشان داده است که به طور متوسط درمجموع ۹۴درصد جمعیت این کشورها فقط به اینترنت 2Gاتصال دارند وکاربران با این سطح اینترنت، به هرحال نمیتوانند تجربه مناسبی از جست وجو در اینترنت داشته باشند و از آن سود ببرند. طبق این گزارش، تنها ۷۶درصد جمعیت جهان به اینترنت 3G دسترسی دارند و ازسوی دیگر فقط ۴۳درصد آنها میتوانند از اینترنت نسل چهارم شبکه تلفن همراه(4G) بهره بگیرند. این گزارش همچنین طی جدولی نشان داده است که چین با حدود ۷۰۰میلیون کاربر اینترنت بزرگترین بازار اینترنت جهان را در اختیار دارد و پس از آن، هندوستان با ۳۵۵میلیون کاربر جای گرفته است.
تأثیر آیسیتی بر تولید ناخالص داخلی
اما اینترنت و سرعت آن چگونه میتواند بر زندگی مردم جهان تأثیرگذار باشد که سازمان ملل تا این حد نسبت به شکاف دیجیتال موجود در جهان واکنش تند نشان داده و خواستار پر شدن این شکاف شده است؟
شاید اگر بخواهیم در عصر حاضر به یکی از دلایل اصلی تفاوت سطح زندگی مردم در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه اشاره کنیم، بتوانیم اینترنت و زیرساختهای آی سی تی را در صدر قرار دهیم چرا که آیسیتی، موتور محرکه رشد اقتصاد در جهان محسوب میشود و میتواند در تولید ناخالص داخلی کشورها بسیار تأثیرگذار باشد. به هرحال شکاف دیجیتال موجود سبب شده است که وضعیت زندگی در کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه تا حد زیادی با یکدیگر تفاوت داشته باشند چرا که تنها در سایه تکنولوژیهای نوین و در رأس آن، اینترنت است که مردم کشورهای توسعه یافته به اقتصاد دیجیتال دست یافتهاند. آنچه مسلم است اینکه رشد اقتصادهای دیجیتال در سراسر جهان، در نتیجه سرمایهگذاری بیشتر در زمینه تکنولوژیهای اطلاعاتی و ارتباطی شکل گرفته و هرچند کشورهای درحال توسعه نیز در این زمینه شروع به سرمایهگذاری کردهاند تا از اقتصاد سنتی به اقتصاد دیجیتالگذار داشته باشند، ولی همچنان این شکاف وجود دارد.
در همین راستا یک مؤسسه تحقیقاتی مرتبط با کمپانی چینی هوآوی امسال چهارمین مطالعه سالانه خود را ارائه داده است که نشان میدهد چگونه کشورها بر اساس شاخصهایی همچون پهنای باند، دیتاسنتر، ابر، ابرداده(big data) و همچنین اینترنت اشیا پیشرفت خواهند داشت. در این گزارش آمده است سرمایهگذاری در این ۵ شاخص، میتواند کشورها را قادر سازد که اقتصاد خود را به سوی دیجیتالی شدن پیش ببرند پس در این میان، توجه به شکاف دیجیتالی کشورهای مختلف جهان بسیار مهم و اجتنابناپذیر است. با توجه به این موضوع، کشورهایی که در زمینه زیرساختهای آیسیتی و اینترنت عقب هستند بیتردید در زمینه کشاورزی، تحصیل، اشتغال و… نیز مشکلات زیادی دارند و تنها راه از بین بردن این شکاف دیجیتال که در اقتصاد جهان تأثیری ویژه دارد، این است که کشورهای ضعیفتر از گردونه این رقابت خارج نشوند و توسعه زیرساختهای آی سی تی بویژه پهنای باند و اتصال اینترنت و نیز سیستمهای ابری را در صدر اولویتهای خود قرار دهند چرا که از این طریق به اقتصاد پایدار دست خواهند یافت. این گزارش همچنین نشان میدهد که ارتباط بین سرمایهگذاری در حوزه آیسیتی و تولید ناخالص داخلی غیرقابل انکار است و طبق این گزارش، افزایش ۱۰درصدی میزان سرمایهگذاری در حوزه آیسیتی از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۵ میتواند از جهات مختلف به کشورها کمک کند بهعنوان مثال با مدل ترکیبی اقتصاد و آیسیتی، گفته میشود که هر یک دلار سرمایهگذاری اضافه در حوزه زیرساختهای آیسیتی، میتواند اکنون در تولید ناخالص داخلی ۳ دلار را با خود به همراه بیاورد که البته این رقم به ازای هر دلار در سال ۲۰۲۰ حدود ۳.۷۰ دلار خواهد بود. همچنین در این گزارش آمده است که طبق پیشبینیها با هر دلار سرمایهگذاری بیشتر در حوزه آیسیتی بویژه زیرساختهای آن، میتوان در سال ۲۰۲۵ انتظار داشت که این رقم ۵دلار را برای این کشورها به ارمغان بیاورد. همچنین طبق این گزارش، میزان درآمد جهانی حاصل از بخش آیسیتی در سال ۲۰۱۶ حدود ۳.۹۸ تریلیون یورو (۴.۴تریلیون دلار) بوده است که انتظار میرود این میزان درآمدزایی تا سال ۲۰۱۹ به حدود ۴.۴۶تریلیون یورو برسد.
آنچه مسلم است اینکه ابزارهای دیجیتال، پهپادها، معاینات پزشکی از راه دور، روباتهای پرستار و… میتوانند سبب دسترسی بیشتر مردم به سلامت حتی در نقاط دورافتاده و صعب العبور شوند و به درمان هرچه سریعتر بیماران کمک شود. همچنین کودکانی که در سراسر جهان از تحصیل محروم هستند میتوانند زیر پوشش آموزش آنلاین قرار بگیرند. دستیابی به کشاورزی پایدار و پربازده در کشورهای درحال توسعه نیز یکی دیگر از بخشهایی است که تنها با کمک توسعه زیرساختهای آی سی تی و آنلاین بودن تضمین خواهد شد. با توجه به این موارد، میتوان دریافت که نگرانی سازمان ملل متحد کاملاً بجاست و باید این شکاف دیجیتال از بین برود. (منبع:روزنامه ایران)
