مبادلات پول الکترونیکی به ۱۰ هزار میلیارد ریال رسید

حسین محرابی – بزرگراه فناوری – یک مقام مسؤول که خواستار عدم ذکر نام خود بود، با بیان این مطلب که هم‌اکنون نزدیک به ۱۹ میلیون کارت، شش هزار و ۲۰۰ دستگاه خودپرداز و ۱۲۰ هزار پایانه فروش (POS ) در کشور وجود دارد، گفت: ماهیانه مبلغی نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد ریال پول الکترونیکی در کشور مبادله می شود که ۱۰ درصد از این رقم در شبکه شتاب صورت می‌گیرد.

وی افزود: با توجه به وجود شش هزار و ۲۰۰ دستگاه ATM در کشور، شبکه بانکی هم‌اکنون توانایی پرداخت ماهانه ۱۸ هزار و ۶۰۰ میلیون ریال پول الکترونیکی را دارد.

این مقام مسؤول با بیان این مطلب که در حال حاضر ۱۹ میلیون کارت در کشور وجود دارد، گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته این تعداد کارت، تا پایان سال جاری به ۲۱ میلیون عدد خواهد رسید و برای ارایه سرویس به این کارت‌ها، حداقل به ۱۰ هزار و ۵۰۰ عدد دستگاه خودپرداز نیاز خواهیم داشت.

در حوزه کارت‌های الکترونیکی، بانک‌های ملی، صادرات و سپه به ترتیب با داشتن بیش از چهار،‌سه و دو میلیون کارت مقام‌های اول تا سوم را دارند.

بانک‌های ملت، صادرات و سپه نیز با داشتن ۱۱۳۹، ۱۱۳۶ و ۹۲۵ دستگاه خودپرداز رتبه اول تا سوم را در این حوزه به خود اختصاص داده‌اند.

در بخش پایانه‌های فروش نیز بانک‌های پارسیان، سامان و صادرات به ترتیب با داشتن بیش از ۵۰، ۲۴ و ۱۱ هزار دستگاه POS،‌مقام‌های اول تا سوم را کسب کرده‌اند.
تولد پول الکترونیکی

زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال ۱۹۱۸ برمی‌گردد، یعنی هنگامی که بانک‌های فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می‌پرداختند.

اما این زمان در کشور ما به سال ۱۳۵۰ برمی‌گردد. در آن موقع‌بانک تهران با در اختیار گرفتن بین ۷ تا ۱۰ دستگاه خودپرداز (ATM) در شعبه‌های خود نخستین تجربه پرداخت اتوماتیک پول را اجرایی کرد.

این دستگاه‌ها وظیفه پرداخت اتوماتیک پول را تنها در همان شعبه نصب شده بر عهده داشتند.

ولی از آن زمان، روند گسترش پول الکترونیکی به‌صورت بسیار کند، آغاز شد تا اینکه در سال ۱۳۷۰ با آغاز به کار عابربانک سپه، اولین نمونه از کارت‌ها با قابلیت برداشت از پایانه‌های خودپرداز در اختیار مشتریان شبکه بانکی قرار گرفت.

۱۱ سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۱ شبکه کارت‌های بانکی کشور با آغاز فعالیت شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی (شتاب) به‌عنوان سوئیچ ملی‌کارت به‌صورت یکپارچه آغاز به کار کرد و به گفته مسؤولان بانک مرکزی، در حال حاضر همه کارت‌های صادره بانک‌ها در همه پایانه‌های نصب شده در سرتاسر کشور پذیرش می‌شوند.
مزایا و معایب پول الکترونیکی

استفاده از هر تکنولوژی جدیدی مزایا و معایب خاص خود را به همراه دارد که پول و پرداخت الکترونیکی نیز از این قاعده مستثنا نیست.

کارشناسان معتقدند کاهش تقاضا برای پول نقد، مهم‌ترین اثر توسعه و پیشرفت پول الکترونیکی است.

پول الکترونیکی، به بانک‌ها نیز این امکان را می‌دهد که بازار خود را از نقش‌های سنتی سپرده‌گذاری و اعطای اعتبار فراتر برده و توسعه بخشند و همچنین هزینه‌های (عملیاتی) خود را کاهش دهند.

حذف هزینه چاپ، تولید و جابه‌جایی اسکناس و افزایش سرعت گردش پول در جامعه نیز از دیگر مزایای استفاده از پول الکترونیکی است.

همچنین کارت‌های اعتباری امکان پول‌شویی و روابط ناسالم اقتصادی را کم و در صورت پیدا شدن در هرگونه مبادله ناسالم امکان ردیابی را به سیستم‌های امنیتی کشور می‌دهد.

از سوی دیگر کارشناسان، حفظ امنیت و حریم خصوصی افراد را یکی از دغدغه‌های اصلی استفاده‌کنندگان از خاص پول الکترونیکی می‌دانند اما در این میان برخی دیگر از کارشناسان معتقدند مسایل امنیتی نیز با اندیشیدن تمهیداتی همچون استفاده از کارت‌های مجهز به فناوری “پین”، قابل پیشگیری می‌دانند.
آمار جهانی به‌کارگیری پول الکترونیکی

بر اساس تحقیقات انجام شده مزایای بی‌شمار موجود در پول الکترونیکی باعث شده تا گردش مالی جهان در سال ۲۰۰۲ به واسطه تجارت الکترونیکی معادل دو هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار باشد و از آن سال تاکنون هرساله ۵۰ درصد به حجم آن افزوده شود، به گونه‌ای که این رقم در سال ۲۰۰۶ به ۱۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد دلار ‌رسید.

همچنین معادل ۷۰ درصد مبادلات تجاری در جهان از طریق پول الکترونیکی انجام شده، ۲۰ درصد از طریق چک و اسناد بهادار و ۱۰ درصد از طریق اسکناس و پول نقد صورت پذیرفته است.

در گزارش ” تصمیم‌های جدید برای تسریع در توسعه پول الکترونیکی” که در صفحه ۲ هفته‌نامه به چاپ رسیده است، آخرین وضعیت پول الکترونیکی در ایران را بررسی کرده‌ایم.