معاونت علمی ریاست جمهوری
-
هوش مصنوعی؛ معاونت علمی یا وزارت ارتباطات؟
احمد محمدغریبان – مقوله هوش مصنوعی با وجود فرصت‌های بی‌شمار، برنامه‌ریزی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های کلان از سوی غول‌های سایبری دنیا و کشورهای همسایه، در ایران نیز اگرچه به عنوان یکی از اولویت‌های راهبردی در دستور کار دارد، اما مانند بسیاری از حوزه‌های دیگر، شاهد موازی‌کاری‌های ساختاری و مدیریتی هستیم که می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به این فرصت تاریخی وارد کند. در این میان دو نهاد یعنی وزارت ارتباطات و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری که از قضا هر دو زیرمجموعه‌های دولتی نیز به شمار رفته و بخشی از مدعیان تولی‌گری در این عرصه هستند، هر یک به گونه‌ای مدعی پیشبرد اهداف ملی در زمینه هوش مصنوعی شده‌اند. این در حالی است که نبود تقسیم کار روشن و هماهنگی کافی، نه تنها منجر به اتلاف منابع خواهد شد بلکه حرکت ایران در مسیر توسعه این فناوری راهبردی را نیز کند و پرهزینه کرده است. اگرچه این ناهماهنگی‌ها در تعریف حدود و مسئولیت‌ها، گاه به نقطه تقابل میان این دو نهاد دولتی نیز شده است. در یک نمونه حسین افشین، معاون علمی رییس‌جمهور در اظهارات اخیر خود در پاسخ به گلایه شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه هوش مصنوعی درباره وضعیت اینترنت در کشور، گفته: «بحث اینترنت صرفاً در حیطه مسئولیت وزارت ارتباطات قرار دارد. …
-
تعطیلی ناگهانی پلتفرم ملی هوش مصنوعی ایران
حمید ضیایی پرور- در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۴۰۳، پلتفرم ملی هوش مصنوعی ایران با حضور معاون علمی رئیس‌جمهور طی مراسمی رسمی رونمایی شد. اخبار مربوط به این رونمایی در روزهای پایانی سال گذشته در اغلب رسانه‌های معتبر و رسمی کشور منتشر شد و امیدهایی را نسبت به ورود جدی ایران به عرصه هوش مصنوعی برانگیخت. اما نکته عجیب اینجاست که تنها چند هفته پس از این مراسم، نسخه تک‌صفحه‌ای این پلتفرم که در آدرس aiplatform.cloud-ai.ir قرار داشت، ناگهان از دسترس خارج شد. اکنون این وب‌سایت تنها از طریق آرشیو اینترنتی Wayback Machine در نشانی www.archive.org قابل مشاهده است. این اتفاق باعث ایجاد پرسش‌های جدی در خصوص شفافیت، کارایی و حتی ماهیت واقعی این پروژه دولتی شده است.اما سؤال مهم اینجاست که چگونه ممکن است یک پروژه ملی، که با بودجه عمومی توسعه یافته، به این سرعت از دسترس خارج شود؟ آیا این مسئله به دلیل یک نقص فنی اتفاق افتاده یا آن‌که اقدامی آگاهانه برای پنهان‌کردن ضعف‌ها و ناکارآمدی‌های احتمالی پروژه بوده است؟خروج ناگهانی این پلتفرم اولین علامت هشدار درباره نحوه مدیریت پروژه را روشن می‌سازد. در دنیای فناوری، وب‌سایت‌ها معمولاً به دلایل خاصی به‌صورت ناگهانی از دسترس خارج می‌شوند، از جمله:مشکلات امنیتی: احتمال نفوذ یا کشف آسیب‌پذیری‌های فنی.بازبینی محتوا: حذف …
-
معاون علمی: وزارت ارتباطات برنامه‌ای برای تحقق اینترنت پرسرعت نداده است
دستیار معاون علمی رئیس جمهور گفت: وزارت ارتباطات تاکنون برنامه‌ای برای تحقق واقعی اینترنت پرسرعت و پایدار که پیش نیاز اصلی هوش مصنوعی است، ارائه نکرده است. به گزارش معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، حسین افشین، معاون علمی رییس‌جمهور در اظهارات اخیر خود در پاسخ به گلایه شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه هوش مصنوعی درباره وضعیت اینترنت در کشور، بیان کرد: بحث اینترنت صرفاً در حیطه مسئولیت وزارت ارتباطات قرار دارد. وی گفت: ما مدافع این هستیم که توسعه اقتصاد دیجیتال و هوش مصنوعی حتماً نیازمند اینترنت پرسرعت و باکیفیت و آزاد است. دستیار معاون علمی رئیس جمهور نیز در پاسخ به سوال مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه هوش مصنوعی، بیان کرد: وزارت ارتباطات تاکنون برنامه‌ای برای تحقق واقعی اینترنت پرسرعت و پایدار که پیشنیاز اصلی هوش مصنوعی ارائه نکرده است.
-
شروط تحقق واقعی سکوی ملی هوش مصنوعی
عباس پورخصالیان – طی ۲۰۰ سال اخیر به ندرت می‌توان رسانه‌ای یافت که حکمرانان و حتی علمای حوزه‌های علمیه ایران آن را با طیب خاطر پذیرفته و به سرعت در بومی‌سازیِ استفاده و فناوری ایجادش کوشیده باشند: «رسانۀ هوش مصنوعی» از این لحاظ یک استثناء است: در ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ یک (به اصطلاح) «اِم.وی.پیِ» «سکوی هوش مصنوعی ایران» با حضور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری معرفی و قول داده شد که نسخۀ نهایی آن در کمتر از یک سال (تا اسفند ۱۴۰۴) منتشر شود. البته منظور از اصطلاح «اِم.وی.پی» یا Minimum Viable Product (محصول کمینۀ زیست‌پذیر) در تبلیغات بورسِ «های-تِک» معمولاً نسخه‌ای ابتدایی از پروژه‌ای بزرگ است که بناست در آینده‌ای برنامه‌ریزی‌شده عملیاتی شود. این «اِم.وی.پی» را معمولاً به امید جذب منابع لازم معرفی می‌کنند. منابع لازم نیز عمدتاً از سرمایه و نیروی انسانی کافی تشکیل می‌شود؛ شامل مدیران و کارشناسانی که پروژه را به پیش می‌برند به علاوۀ کاربرانی که به موازات پیشرفت پروژه، کار با نسخۀ آزمایشی محصولِ پیشرونده را تجزیه و در رفع ایرادات آن کمک می‌کنند. این در حالی است که در مورد (به اصطلاح) «اِم.وی.پی» مورد نظر معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، هیچ یک از سنجه‌های مذکور مطرح نیستند: – یکم، گفته …
-
رونمایی معاونت علمی از سکو یا پوستۀ هوش مصنوعی؟!
زهرا رمضانی – نفس‌های 1403 به شمارش افتاده بود که «نسخه اولیه سکوی ملی هوش مصنوعی» با حضور حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رونمایی شد. سکویی که افشین آغاز به کار آن را به معنی عضو شدن در باشگاه جهانی هوش مصنوعی اعلام کرد. در دنیای امروز که هوش مصنوعی حرف اول را در دنیا می‌زند و هر چه جلوتر می‌رویم جنبه‌های مختلف زندگی دستخوش تغییرات جدی وابسته به این تکنولوژی می‌شود، برخورداری از تجهیزات و امکاناتی که بتواند نیاز‌های فعالان این عرصه را رفع کند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اما با نگاهی به اظهارنظر‌های مطرح‌شده اهالی علم و فناوری بعد از رونمایی سکو به نظر می‌رسد هنوز کشور راه زیادی تا رسیدن به نقطه مطلوب دارد. اگرچه مسئولان معاونت علمی در همان مراسم اعلام کردند قرار است تا 3 ماه آینده تست‌های مختلفی روی این سکو انجام شود تا از این طریق، سکو برای تست نهایی در تیرماه آماده شود اما حواشی ایجادشده به حدی پررنگ شد که عملاً این اقدام معاونت علمی را به حاشیه برد و نحوه رونمایی سکوی ملی و ویژگی‌های مطرح‌شده مورد انتقادات جدی فعالان و متخصصان این حوزه قرار گرفت. سکوی ملی از نسخۀ دمو تا نسخۀ اولیه! مهرماه سال گذشته …
-
سکوی ملی هوش مصنوعی رونمایی شد
امروز سکوی ملی هوش مصنوعی که توسط معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری به مقام معظم رهبری وعده داده شده بود رونمایی شد. این پروژه ۶ ماه است که شروع شده و اسفند سال ۱۴۰۴ به مرحله استفاده عمومی می‌رسد. به گزارش آنا حسین افشین معاون علمی رئیس جمهور در این مراسم با تاکید بر تحقق وعده به رهبری گفت: این سکو، یک تکنولوژی صرف نیست؛ این بستر تحقق «عدالت فناورانه» در ایران است. از امروز، دانشجویی در یک روستای دورافتاده یا محققی در قلب تهران، به یک اندازه از هوش مصنوعی بهره خواهند برد. حسین افشین در ادامه مراسم رونمایی از سکوی ملی هوش مصنوعی با اشاره به تاکیدات رهبری بر ایجاد سکوی هوش مصنوعی گفت: «یازدهم مهرماه که «برنامه ملی هوش مصنوعی ایران» را به دستان شما سپردیم، گفتیم اسفند، ماه تحقق یک رؤیاست. همان روز در نمایشگاه پیشگامان پیشرفت، از زمان پایان کار پرسیدید و با تأکید فرمودید: «کار مهمی است؛ حتماً پیگیری کنید.»امروز، اینجا در اسفندماه، با غرور و البته فروتنی می‌گویم:«سکوی ملی هوش مصنوعی ایران»، تحقق‌یافته، ملموس و واقعی پیش روی شما و مردم ایران است.» تقویم اجرای سکوی ملی هوش مصنوعی افشین گفت: ما همان‌طور که پای قولمان ایستادیم، این …
-
بودجهِ‌ی معاونت علمی نصف شد
معاون توسعه مدیریت معاونت علمی با اشاره به کاهش ۵۰ درصدی بودجه این معاونت، درباره توقف پروژه‌ها در سال ۱۴۰۴ و همچنین رکود توسعه فناوری هشدار داد. محمدرضا کاشفی معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان، در گفتگو با خبرنگار مهر از کاهش بودجه این معاونت در سال ۱۴۰۴ خبر داد و دلایل آن را تشریح کرد. وی در این باره گفت: در قانون جهش تولید دانش‌بنیان، مبحث جدیدی تحت عنوان عوارض خام‌فروشی محصولات معدنی و عوارض واردات ماشین‌آلات اضافه شد که قبلاً نبود. هدف از این تغییر، اخذ عوارض از مواد خام و ماشین‌آلات وارداتی به منظور ایجاد و تقویت زنجیره‌های تولید داخلی و ساخت ماشین‌آلات جدید است. کاشفی ضمن بیان این مطلب که سال گذشته این عوارض در بودجه پیش‌بینی شد و عدد یک قرار گرفت به این دلیل که برآورد دقیقی از آن وجود نداشت، افزود: پیش‌بینی می‌شود امسال از این بند حدود ۴۰ همت وصول شود که ۵۰ درصد آن به معاونت علمی و ۵۰ درصد دیگر به صندوق نوآوری و شکوفایی اختصاص خواهد یافت که در مسیر افزایش سرمایه صندوق قرار می‌گیرد. معاون توسعه مدیریت و جذب سرمایه معاونت علمی با اشاره به بودجه سال ۱۴۰۴ گفت: در این بودجه، …
-
وعده ایجاد دستیار هوش مصنوعی برای وزرا
معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور گفت: دستیار هوش مصنوعی برای رییس جمهور، معاونان و وزرا تعریف می شود. به گزارش خبرنگار مهر، حسین افشین در نشست خبری که امروز سه شنبه ۱۳ آذرماه در معاونت علمی برگزار شد، گفت: اتفاق بزرگی در حال رخ دادن است و آن این است که اولین دیتا سنتر جی پی یو را تا اوایل ۱۴۰۴ افتتاح می‌کنیم. وی افزود: یکی از دانشگاه‌های کشور را محور قرار دادیم که سیستم عامل ملی هوش مصنوعی را تدوین کند. نسخه آزمایشی این سیستم عامل ۶ ماه دیگر آماده می‌شود و تمام الگوریتم‌های هوش مصنوعی روی این سیستم عامل بومی صورت می‌گیرد. دستیار هوش مصنوعی برای آقای رئیس جمهور آماده می‌کنیم معاون علمی رئیس جمهور ادامه داد: تیم ۷۰ نفره از اساتید به نام کشور روی این پروژه کار می‌کنند؛ صبوری کنید عیب‌ها رفع شود تا این پروژه ماندگار شود. افشین خاطرنشان کرد: قرار است دستیار هوش مصنوعی برای آقای رئیس جمهور آماده کنیم تا داده‌ها را به روز بگیرند ونظرات کارشناسی به ایشان ارائه شود. این پروژه در حال تعریف است. وی افزود: همچنین برای معاونان رئیس جمهور و وزرا دستیار هوش مصنوعی در حال تعریف و آماده سازی است. هفته آینده این پروژه‌ها …
-
نقدی به فرایند تصویب سند هوش مصنوعی
هادی سجادی* – هوش مصنوعی و کاربردهای آن به‌سرعت در حال توسعه است و به تدریج اثرگذاری آن بر جنبه‌های مختلف زندگی بشر نمایان می‌شود. در کنار کاربردها و مزایای غیرقابل تصور آن در زمینه‌های مختلف، چالش‌های اساسی را نیز در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، اخلاقی و … برای جوامع ایجاد می‌کند. همگام با توسعه روزافزون هوش مصنوعی، بروز برخی چالش‌های ناشی از توسعه این فناوری‌ها و پیش‌بینی ظهور چالش‌های متعدد دیگر در این حوزه، کشورها و جوامع بین‌المللی سخت در تلاش هستند تا چهارچوب‌های تنظیم‌گری سازگار با نوآوری و در عین حال ایمن را با هدف به حداکثر رساندن مزایا و به حداقل رساندن مخاطرات ناشی از این حوزه از فناوری‌ها ایجاد کنند. اگرچه روند قانون‌گذاری و تنظیم‌گری با شتاب قابل‌توجهی در حال پیشروی است اما این آغاز راه است و سال‌ها به طول می‌انجامد تا نهادهای تنظیمی و نظارتی با شرح وظایف و اختیارات مشخص ایجاد شوند و تنظیم‌گری را در صنعت و جامعه به درستی محقق کنند. طبق گزارشات مرتبط با شاخص‌های هوش مصنوعی، تعداد سالانه قوانین مرتبط با هوش مصنوعی که تصویب شده‌اند (در 127 کشور مورد بررسی) از تعداد یک مورد تصویب‌شده در سال 2016 به 37 مورد تصویب‌شده در سال 2022 افزایش یافته‌است. همچنین بررسی اسناد راهبردی …
-
جلسه فوق العاده هوش مصنوعی در معاونت علمی
معاون علمی رئیس جمهور طی سخنانی در جلسه فوق‌العاده کارگروه هوش مصنوعی از آغاز مطالعات تطبیقی قوانین هوش مصنوعی دنیا در راستای تدوین قوانین کارآمد و شفاف در این حوزه در کشور خبر داد. به گزارش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری، هدف از برگزاری این جلسه که ۱۷ شهریورماه در محل معاونت علمی برگزار شد، طرح مساله در حوزه حکمرانی هوش مصنوعی بود. افشین گفت: هدف از برگزاری این جلسه، رسیدن به یک منظومه فکری مشخص است، اگر منظومه مشخصی وجود داشته باشد، در آن صورت هر حرکت و اقدامی قابل پیش بینی است البته این به معنای متصلب بودن این منظومه نیست و به دلیل جنس دانش این حوزه، باید امکان به روز رسانی وجود داشته باشد؛ به تعبیری در عین داشتن الگو باید پویایی مسیر را هم حفظ کنیم. معاون علمی رئیس جمهور همچنین بر اهمیت داشتن هدف و چشم انداز در این حوزه تاکید کرد و افزود: گاهی ما در حوزه ای علمی هدف گذاری می کنیم بدون اینکه مطالعه ای در زمینه تولید و نشر و توسعه آن علم داشته باشیم و ممکن است موضعی را مد نظر قرار دهیم که اساسا محلی از اعراب نداشته باشد. از این رو، اینکه چه …