زیرساخت ناکافی پلتفورمهای طلا و ریسک بالای خریداران
علی عقیلی در خصوص پلتفرمهای خرید و فروش آنلاین طلا، اظهار کرد: پلتفرمهای آنلاین خرید و فروش طلا در واقع به نوعی میتوانند، نقش شرکتهای مضاربهای را ایفا کنند. شرکتهایی که گرچه برخی از آنها مجوزهای قانونی و بانکی لازم را دریافت کردهاند، اما فعالیت آنها با ظرفیت واقعی بازار طلا همخوانی ندارد.
وی افزود: طبق نظامنامههای تدوین شده، فعالیت این پلتفرمها باید بر اساس شفافیت در قیمت و موجودی طلا انجام شود، اما در عمل، بسیاری از این شرکتها امکان ارائه موجودی واقعی و لحظهای طلای فیزیکی را ندارند. همچنین در تبلیغات این پلتفرمها وعده تحویل طلای فیزیکی داده میشود، اما وقتی حجم تقاضا بالا میرود، موجودی انبار پاسخگوی نیاز مشتریان نخواهد بود و احتمال ضرر و زیان مالی برای مردم وجود دارد.
این کارشناس اقتصادی طلا اظهار کرد: این نگرانی زمانی جدیتر میشود، که مردم با توجه به افزایش لحظهای قیمت طلا و عدم توانایی خرید سکه یا طلای کموزن به این پلتفرمها مراجعه میکنند و سرمایههای خود را در این مسیر سرمایهگذاری میکنند. اگر این پلتفرمها نتوانند تعهدات خود را عملی کنند، حجم زیادی از خریداران متضرر خواهند شد.
عقیلی به تبلیغات گسترده این شرکتها در فضای مجازی و رسانهها اشاره و خاطرنشان کرد: این تبلیغات باعث میشود، که افراد بدون داشتن آگاهی کامل نسبت به وضعیت موجودی واقعی طلا و نحوه تضمین خرید، به سمت این پلتفرمها جذب شوند. در شرایطی که قیمتها لحظهای بالا میرود، توانایی این پلتفرمها برای جایگزینی طلای خریداریشده با موجودی واقعی بسیار محدود است و همین موضوع میتواند بازار را با ریسک جدی مواجه کند.
وی افزود: فعالیت پلتفرمهای آنلاین اگرچه میتواند دسترسی مردم به بازار طلا را تسهیل کند، اما در حال حاضر فاقد زیرساختهای کافی برای مدیریت حجم بالای معاملات است.
این کارشناس اقتصادی طلا بیان کرد: مردم قبل از ورود به این پلتفرمها باید به دقت بررسی کنند، که شرکت مورد نظر دارای مجوز معتبر از بانک مرکزی یا نهادهای نظارتی است و توانایی تحویل طلای فیزیکی مطابق حجم خرید را دارد یا خیر. همچنین بیتوجهی به این موارد میتواند، به از دست رفتن سرمایه افراد منجر شود و بازار طلا را از مسیر شفافیت و اعتماد خارج کند.
عقیلی اظهار کرد: یکی از مشکلات اصلی بازار طلا در حال حاضر، تمایل سرمایهگذاران به خرید طلای اجرتدار نیست. دلیل آن مشخص است، طلای اجرتدار علاوه بر قیمت ذاتی، شامل ارزش افزوده، سود فروشنده و اجرت میشود و این مبلغ میتواند چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد قیمت طلا را تشکیل دهد. این امر باعث شدهاست، که بسیاری از خریداران به سمت خرید طلای آبشده حرکت کنند.
وی افزود: مشکل اصلی در خرید طلای آبشده، بحث عیار و رهگیری آن است. شمشهای استاندارد دارای کد مخصوص هستند، که امکان تائید اصالت و عیار آنها وجود دارد، اما در عمل بسیاری از خریداران با عدم شفافیت مواجه هستند و ممکن است، طلای خریداریشده ناخالص یا تقلبی باشد. این مسئله در بازار طلای فیزیکی هم مشکلآفرین است و پلتفرمهای آنلاین تا کنون نتوانستهاند، این چالش را به طور مؤثر حل کنند.
این کارشناس طلا با اشاره به تبلیغات گسترده پلتفرمها، اظهار کرد: این پلتفرمها ممکن است، اثرات روانی تبلیغاتی داشته باشند و مردم را به سرمایهگذاری تشویق کنند، اما در واقعیت، وقتی کسی قصد دارد سرمایه خود را به آنها بسپارد، که طلای فیزیکی یا معادل ریالی آن را دریافت کند، نگرانیهای زیادی وجود دارد. اگر حجم تقاضا بالا برود، این پلتفرمها توانایی پاسخگویی به تمامی مشتریان را ندارند.
عقیلی ادامه داد: خرید طلای استاندارد و رهگیریشده بهترین راه برای سرمایهگذاری امن است و اگر کسی میخواهد در بازار طلا سرمایهگذاری کند، بهتر است به سراغ شمشهای استاندارد با وزن بیش از ۱۰ گرم برود، که اطمینان حاصل شود که عیار طلا صحیح است و هیچ ناخالصی در آن مخلوط نشده است. این روش امنیت بیشتری برای سرمایهگذار فراهم میکند و امکان رهگیری و فروش مجدد طلا به قیمت روز را تضمین میکند.
وی افزود: به نظر میرسد اکثر پلتفرمهای آنلاین بیشتر جنبه تبلیغاتی و روانی دارد و در واقعیت، نمیتوانند جایگزینی مطمئن برای خرید طلای فیزیکی و استاندارد باشند. همچنین سرمایهگذاران باید با دقت بیشتری وارد این بازار شوند و از پلتفرمهای بدون شفافیت فاصله بگیرند.
این کارشناس اقتصادی طلا تاکید کرد: منظر قانونی، برخی سازوکارها توسط قانونگذار برای پلتفرمهای آنلاین طراحی شده است، از جمله نماد اعتماد الکترونیک، تضمین امکان تحویل فیزیکی کالا و سازوکارهایی برای بازگشت وجه به قیمت روز. با این حال، وقتی به عملکرد واقعی این پلتفرمها نگاه میکنیم، بسیاری از وعدهها، مانند فروش قسطی طلا یا امکان معامله ۲۴ ساعته در هفت روز هفته، محل سوال و تردید است.
عقیلی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از موارد پرریسک، اعتبار فروش یا همان فروش اعتباری است که مردم را با خطرات بیشتری مواجه میکند. حتی وثیقههایی که برخی پلتفرمها نزد بانک مرکزی دارند، تضمینی برای رفتار شفاف و مسئولانه نیست، زیرا تجربه نشان دادهاست، که در مواردی مانند خلق نقدینگی توسط برخی بانکها، زیان ناشی از آن به مردم و بازار تحمیل شده است.
وی در خصوص مجوز پلتفرمها، افزود: در حال حاضر نمیتوان با اطمینان گفت که تمامی پلتفرمهای آنلاین مجوزهای قانونی لازم را دریافت کردهاند. فضای مجازی بسیار شلوغ و پرازدحام است و بسیاری از پلتفرمها بدون شفافیت کامل و تبلیغات اغواکننده فعالیت میکنند. شما وقتی تبلیغات آنها را بررسی میکنید، متوجه میشوید، که وعدههای زیادی داده میشود، اما شفافیت واقعی در مورد مجوزها و توانایی ارائه طلای فیزیکی به مشتریان وجود ندارد.
این کارشناس طلا با بیان اینکه این وضعیت سبب شده که نگرانیهای جدی برای سرمایهگذاران خرد ایجاد شود، گفت: با افزایش تعداد پلتفرمها و تبلیغات گسترده در فضای مجازی، اعتماد به این بازار کاهش یافته است و مردم باید با احتیاط کامل عمل کنند. به نظر من، حتی با وجود سازوکارهای قانونی مانند نماد اعتماد یا وثیقههای بانکی، هنوز نمیتوان به طور کامل از شفافیت و سلامت عملکرد این پلتفرمها مطمئن بود. نگرشم نسبت به این پلتفرمها مثبت نیست و توصیه میکنم، سرمایهگذاران قبل از ورود به این بازار، مجوزها و عملکرد واقعی پلتفرمها را با دقت بررسی کنند و به وعدههای تبلیغاتی بدون پشتوانه اعتماد نکنند.
وی با اشاره به رشد سریع پلتفرمهای آنلاین طلا، افزود: اگر قرار است، این پلتفرمها اعتماد مردم را جلب کنند، اولین و مهمترین شرط آن برخورداری از ذخایر واقعی طلا به اندازه تعهدات فروختهشدهاست. صرف وعده و تبلیغ کافی نیست، پشت هر گرم طلای فروختهشده باید طلای فیزیکی واقعی وجود داشته باشد.
این کارشناس اقتصادی حوزه طلا با بیان اینکه بهترین راه برای اطمینان خاطر مشتریان، شفافیت کامل در میزان ذخایر طلا است، گفت: بانک مرکزی میتواند و باید در این زمینه نقش جدیتری ایفا کند. یکی از راهکارهای ساده و منطقی این است، که یک سامانه آنلاین راهاندازی شود، که خریداران بتوانند بهصورت شفاف نسبت کفایت موجودی طلا به میزان خریدهای انجامشده در هر پلتفرم را مشاهده کنند.
عقیلی ادامه داد: بهعنوان مثال، بانک مرکزی باید پلتفرمها را ملزم کند، که اگر در طول یک روز مقدار مشخصی طلا فروختند، حداکثر ظرف ۲۴ ساعت همان میزان طلا را بهصورت فیزیکی به یک صندوق یا محل مشخصشده نزد بانک مرکزی تحویل دهند. ۱۰۰ درصد طلای فروختهشده باید تحویل شود و در غیر این صورت، مجوز فعالیت آن پلتفرم بدون اغماض باطل شود.
وی این روش را راحتترین، شفافترین و منطقیترین راه نظارت دانست و افزود: مشکل اصلی اینجا است، که بسیاری از این پلتفرمها خودشان هم طلا را بهصورت اعتباری خریداری میکنند. حال اگر قیمت طلا ناگهان با یک جهش شدید مواجه شود یا شرایط خاصی مثل جنگ، بیثباتی سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی به وجود بیاید، این پلتفرمها عملاً توان ایفای تعهدات خود را نخواهند داشت.
این کارشناس اقتصادی طلا با اشاره به تجربههای اخیر کشور، گفت: همین چند وقت پیش در جریان جنگ ۱۲ روزه شاهد بودیم، که کارتخوانها از کار افتادند، سیستمهای بانکی با اختلال مواجه شدند، برخی دستگاههای خودپرداز پول نداشتند و حتی انتقال وجه از حسابهای بانکی هم ممکن نبود. حالا تصور کنید در چنین شرایطی مردم برای دریافت طلای فیزیکی خود به این پلتفرمها مراجعه کنند، در آن صورت مشخص نیست چه کسی پاسخگو خواهد بود. اگر اتفاقی مشابه یا شدیدتر رخ دهد و مردم به سمت دریافت طلای فیزیکی هجوم بیاورند، بسیاری از این پلتفرمها با بحران جدی مواجه میشوند، چراکه نه ذخایر کافی دارند و نه زیرساخت لازم برای پاسخگویی به چنین شرایطی.
وی با انتقاد از نبود نظارت سختگیرانه بر عملکرد پلتفرمهای آنلاین طلا، افزود: تا زمانی که نظارت واقعی، شفاف و مبتنی بر موجودی فیزیکی اعمال نشود، نمیتوان به این پلتفرمها اعتماد کامل داشت. مردم باید بدانند پولی که پرداخت میکنند، پشتوانه واقعی دارد و در شرایط خاص هم امکان دسترسی به داراییشان وجود خواهد داشت.
این کارشناس طلا با تاکید بر نقش پلتفرمهای آنلاین خرید و فروش طلا در هدایت سرمایههای خرد مردم به سمت بازارهای مولد اقتصادی، گفت: اگر این پلتفرمها تحت نظارت دقیق و شفاف بانک مرکزی فعالیت کنند و کفایت سرمایه و موجودی طلای آنها با میزان خرید و فروش مطابقت داشته باشد، میتوانند به ابزار مؤثری برای سرمایهگذاری امن مردم و تامین مالی تولید و صنعت تبدیل شوند.
عقیلی خاطرنشان کرد: بسیاری از مردم سرمایههای خرد خود را برای حفظ ارزش ریال وارد بازار طلا میکنند. اگر پلتفرمهای آنلاین بتوانند، این سرمایهها را مدیریت کنند و کارمزدهای خرید، فروش و برداشت را به شکل شفاف و پایین دریافت کنند، این منابع میتوانند به سمت صندوقهای طلا در بورس یا سایر ابزارهای مالی مولد هدایت شوند.
وی افزود: برای مثال، هفته گذشته شاهد خروج حجم قابل توجهی از نقدینگی از صندوقهای طلا بودیم، که بخشی از آن ناشی از کاهش ارزش این صندوقها و برخی رفتارهای رانتی بود. اگر سرمایههای خرد مردم به جای خروج از بازار، از طریق پلتفرمهای آنلاین مدیریت شده و شفاف وارد سازوکارهای مالی امن شود، میتوان از نوسانات شدید بازار جلوگیری کرد و در عین حال منابعی برای توسعه کشور و سرمایهگذاری در تولید و صنعت فراهم آورد.
این کارشناس طلا با اشاره به ضرورت نظارت بانک مرکزی بر عملکرد این پلتفرمها، گفت: تنها راه تضمین سلامت این پلتفرمها، کفایت سرمایه نسبت به میزان خرید و فروش انجام شده است. اگر بانک مرکزی نتواند نظارت روزانه اعمال کند، میتواند این بررسی را به صورت هفتگی انجام دهد. این اقدام موجب اطمینان خاطر مردم و جلوگیری از بحرانهای احتمالی میشود.
عقیلی ادامه داد: بازار طلا یک روند بلندمدت افزایشی دارد، اما هر افزایشی با اصلاحات قیمتی همراه است. در زمان اصلاح قیمت، سرمایهگذاران ممکن است، به صف فروش تبدیل شوند و درخواست دریافت طلای فیزیکی داشته باشند. اگر کفایت سرمایه و موجودی طلای پلتفرمها تضمین شود، این نوع فشار فروش به اقتصاد آسیب نمیرساند و بازار با ثبات بیشتری فعالیت خواهد کرد.
وی با بیان اینکه سرمایههای خرد مردم میتواند در قالب پلتفرمهای آنلاین به تأمین مالی تولید و صنعت کمک کند، افزود: اگر این سرمایهها از مسیر پلتفرمهای شفاف و قانونمند عبور کند، میتوانند به عنوان یک ابزار مالی با کارمزد پایینتر از وامهای بانکی عمل کنند و ضمن حفظ ارزش سرمایه مردم، به توسعه اقتصاد واقعی کشور کمک کنند.
این کارشناس طلا، گفت: پلتفرمهای آنلاین طلا با رعایت کفایت سرمایه، شفافیت در موجودی و نظارت بانک مرکزی، میتوانند نقش مهمی در هدایت نقدینگی خرد مردم به سمت بازارهای مولد و کاهش ریسکهای اقتصادی ایفا کنند. در غیر این صورت، احتمال ایجاد بحرانهای مالی و کاهش اعتماد عمومی در این بازار بسیار بالا است.
