سال ۹۸؛ در پرتو برگزاری الکترونیکی انتخابات

عباس پورخصالیان – اگر فناوری اطلاعات، پلی باشد میان سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ و حتی بین سال ۱۳۹۸ و سال ۱۳۹۹، نام آن پل «انتخابات الکترونیکی» است؛

زیرا از یک‌سو «انتخابات الکترونیکی» و «رای‌گیری الکترونیکی» ازجمله کلیدواژه‌های مهم اخبار در نیمه اول اسفندماه سال ۱۳۹۷ بودند و از سوی دیگر، قرار بر این است که در اواخر سال ۱۳۹۸، انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ایران به صورت تمام‌الکترونیکی برگزار شود و اگر چنین شود، بدون شک بازخوردهای سیاسی این رویداد مهم حداقل تا اواسط سال ۱۳۹۹، در صدر اخبار روز کشور خواهند بود.

تراکم اخبار در نیمه اول اسفندماه سال ۹۷

هیچ هماهنگی قبلی میان دست‌اندرکاران و متولیان امر‌ در کار نبود، ولی تقریبا همزمان سه خبر در نیمه اول اسفند ۱۳۹۷ منتشر شدند؛ هر سه متمرکز بر «انتخابات الکترونیکی» و «رای‌گیری الکترونیکی»!

۱. روز هفتم اسفندماه ۱۳۹۷، مرکز پژوهش‌های مجلس، گزارشی با عنوان استانداردهای رای‌گیری الکترونیکی منتشر کرد‌ (رجوع شود به نشانی: rc.majlis.ir). مطالعه دقیق این گزارش را به عموم، به‌ویژه به خوانندگان این هفته‌نامه، اعضای شورای نگهبان، نمایندگان مجلس و دست‌اندرکاران برگزاری انتخابات در وزارت کشور، توصیه می‌کنم.

۲. روز شنبه یازدهم اسفندماه ۱۳۹۷ انتخابات تمام‌الکترونیکی هیات نمایندگان اتاق تهران در بازه زمانی قانونی، از ساعت ۸ صبح تا ساعت ۱۸ همان روز در هتل لاله تهران (واقع در خیابان فاطمی، نبش خیابان حجاب) برگزار شد و همان روز پایان یافت.

۳. روز سیزدهم اسفندماه ۱۳۹۷ نیز نمایندگان مجلس شورای اسلامی با اصلاح ماده‌ای از قانون انتخابات مجلس، سازوکار برگزاری الکترونیکی انتخابات مجلس را تعیین کردند.

در افغانستان هم (یک روز قبل از تصویب سازوکار برگزاری الکترونیکی انتخابات مجلس در ایران) روز دوازدهم اسفند ۱۳۹۷، اعضای جدید کمیسیون مستقل انتخابات الکترونیکی افغانستان تعیین شدند، درحالی‌که ۱۹ روز پیش از آن، در روز بیست‌وسوم بهمن ۱۳۹۷ اعلام شده بود که دادستانی کل افغانستان نه‌تنها کل انتخابات الکترونیکی افغانستان (برگزارشده در پاییز سال ۱۳۹۷) را باطل کرده، بلکه ۱۲ عضو برکنارشده کمیسیون‌های انتخابات و شکایات انتخاباتی این کشور از جمله روسای آنها را ممنوع‌الخروج کرده است.

سال شکننده ۱۳۹۸ و چالش برگزاری الکترونیکی انتخابات

 از نیمه دوم‌ سال ۱۳۹۸ که سامانه‌های ثبت‌نام الکترونیکی از نامزدهای شرکت در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی راه‌اندازی می‌شوند، تا یکی از جمعه‌های اواخر سال ۹۸ که رای‌گیری الکترونیکی سراسری برای توزیع و تخصیص کرسی‌های مجلس به ۲۹۰ نامزد از میان هزاران کاندیدا برگزار می‌شود، بدون شک کلیدواژه‌های «انتخابات الکترونیکی» و «رای‌گیری الکترونیکی» بارها تکرار خواهند شد و به پیش‌بینی من، حداقل تا تابستان سال ۱۳۹۹ نیز نارضایتی از نتایج «انتخابات الکترونیکی» و «رای‌گیری الکترونیکی»، اثر قابل توجهی بر اوضاع کشور خواهد داشت.

له و علیه برگزاری الکترونیکی انتخابات

من پیش‌تر در یادداشتی با عنوان «تجربه ناموفق انتخابات الکترونیکی در افغانستان» (رجوع شود به عصر ارتباط، شنبه ۲۶ آبان ۱۳۹۷) نوشته بودم:

– برگزاری انتخابات به یکی از روش‌های الکترونیکی، نسبت به انتخابات به انواع روش‌های غیرالکترونیکی دارای مزایایی است،

– اما کشوری می‌تواند از مزایای انتخابات الکترونیکی به‌درستی بهره ببرد که خیلی پیش‌تر از زمان برگزاری الکترونیکی انتخابات، سابقه‌ای خوب از برگزاری سالم انتخابات قبلی (به روش غیر‌الکترونیکی) داشته باشد؛ در رفع انواع گسل دیجیتالی (Digital Divide) اقدام کرده باشد؛ از وضعیت گسل دیجیتالی با موفقیت عبور کرده باشد؛ در جامعه اطلاعات کشور به وضعیت «بهره‌‌دیجیتالی»‌ (Digital Dividend) رسیده باشد؛ با استانداردهای رای‌گیری الکترونیکی آشنا باشد] برای مثال، با استانداردهای رای‌گیری الکترونیکی شورای اروپای واحد (رجوع شود به bit.ly/2z5DQF2 )‌ آنها را بومی‌سازی کرده و زیربنای تدوین استانداردهای بومی خود قرار داده باشد و در عمل، درستی اجرای آنها را کنترل و تجربه کرده باشد.(

برگزاری (تاکنون موفقیت‌آمیز) انتخابات الکترونیکی اتاق بازرگانی تهران در نیمه اول اسفند‌ماه ۱۳۹۷، یک استثنا است. دولتمردان ما تاکنون بارها با گزینه انتخابات الکترونیکی مواجه بوده‌اند، ولی در نهایت هنگام برگزاری سراسری انتخابات، به‌درستی ترجیح داده‌اند که انتخابات عمومی را بار دیگر به روش غیرالکترونیکی برگزار کنند.

۱۳۹۸، سال آزمون بزرگ: عبور از نقطه عطف

برای سال ۱۳۹۸ مرثیه‌خوانی نمی‌کنم، چون بیهوده است. فقط در نظر می‌گیرم که سال ۱۳۹۸، سال نقطه عطف از بسیاری لحاظ است، ازجمله از لحاظ درآمدهای ارزی دولت و تخصیص بودجه!

سال ۱۳۹۷، سال شوک «تحریم دوم» بود. اگرچه کسانی در کشور وقوع تحریم دوم را پیش‌بینی کرده بودند، اما هیچ‌کس برای مقابله با پیامدهای داخلی آن برنامه‌ریزی نکرده بود. در نتیجه شوک فروپاشی ارزش ریال، شوک صادرات گوسفند زنده، شوک بی‌سابقه اعتصاب فروشندگان گوشی موبایل و شوک‌های عجیب دیگر بر اقتصاد کشور وارد شد.

اگر برای سال ۱۳۹۸ برنامه‌ریزی نکنیم، شوک صادرات گندم هم وارد خواهد شد.

پس بیاییم، انتخابات مجلس شورای اسلامی ایران را در دور یازدهم آن، به شوک شوک‌ها تبدیل نکنیم! که این‌یکی دیگر غیرقابل تحمل خواهد بود. (منبع:عصرارتباط)