چک مسافرتی در خودپرداز؟!
در موارد بسیاری شنیده میشود که بانکهای ایران چکهای ۵۰۰هزار ریالی داخل خودپرداز قرار دهند. ظاهر امر این است که این طرح به دلیل کم ارزش بودن پول ملی و درخواست مبلغ زیاد توسط مشتریان مطرح میشود. اگر موارد زیر را در نظر بگیریم:
۱- بزرگترین اسکناس ایران ۲۰هزار ریالی است
۲- بزرگترین اسکناس آمریکایی ۱۰۰ دلاری است
۳- حقوق کارمند معمولی هر دو فرهنگ
۴- فرهنگ مصرف پوز در جامعه آمریکایی و ایرانی که خلا خودپرداز را پر میکند
۵- پرداختهای خرد توسط چک
۶- پرداختهای الکترونیکی و اینترنتی
۷- چک پولهای آمریکایی معمولا به اندازه ۱۰۰ دلار ارزش دارند در حالی که در ایران ۵ میلیون ریالی!! هم داریم؟
تحلیل عمیق نشان میدهد که مشکل جامعه ایرانی پول و اسکناس درشت نیست! هیچگاه یک فرد خارجی تمام حقوق بازنشستگی خود را یکباره از دستگاه خودپرداز اخذ نکرده و آنرا در چند روز اول خرج نمیکند. اگر لازم به خرج کردن باشد، این کار را به طرق دیگر هم میتواند انجام دهد ولی قطعی است که تمام حقوق خود را بصورت نقد از خودپرداز دریافت نمیکند.
هیچ فرد خارجی برای خرید گوشت از مغازهای که در مجاورت سوپر مارکت یا قصابی محل است، ابتدا کلی پول از خودپرداز اخذ نکرده که بعد به سراغ قصابی برود! چکهای افراد در خارج از ایران از اعتبار برخوردار است و افراد مجبور نیستند که حتما از چک پول یا پول نقد استفاده نمایند.
از قرار معلوم شرکت ایران نارا اقدام به عرضه خودپردازهایی کرده است که قادرند حروف مغناطیسی روی ایران چک را خوانده و به نام مشتری ثبت نمایند. بنابراین میتوان تا حدی از بی نام بودن ایران چک در خودپرداز جلوگیری کرد.
اما این یک روی سکه است. موضوع اصلی چک پول، اطمینان فروشنده است از اصالت آن و امضایی که مشتری روی آن مینماید. بطور خلاصه مشکلات زیر وجود دارند:
۱- حک نمودن حروف مغناطیسی روی چک پول تقلبی، صد بار راحتتر از چاپ تقلبی آن است.
۲- چک پول باید در شعبه و در حضور کارمند بانک امضا شده و در هنگام فروش هم امضا شود و فقط یک بار قابل برگشت به شعبه و نقد شدن باشد.
۳- چک پول قطعا پول نقد نیست و نباید مانند آن بکار رود. یک قصاب که نمیتواند دم به دقیقه به بانک برود و چک پولهایش را با صرف وقت و معطلی به بانک بفروشد و پول نقد بگیرد یا به حسابش بریزد. بنابراین مجبور است آنرا مانند پول نقد به دیگری بدهد و خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
۴- خرج کردن چک پول توسط مردم و برای خریدهای خرد دشوار است و بسیاری از فروشگاهها از پذیرفتن آن امتناع میکنند.
۵- پرداخت چک پول توسط خودپرداز، جابجا کردن مشکل در بانک و جامعه است. به عبارت دیگر مشکل خودپرداز حل میشود اما مشکل بانک و بسیاری از مردم حل نمیشود زیرا بانک باید در نقطهای دیگر و با صرف هزینه آنرا نقد یا تبدیل کند و مردم نیز درسر تازهای به نام ایران چک بجای پول نقد پیدا میکنند.
۶- چاپ تقلبی یک اسکناس ۲۰هزار ریالی به اندازه یک چک پول ۵ میلیون ریالی یا ایران چک ۵۰۰هزار ریالی است. البته امکان دارد که چاپ ایران چک ۵۰۰هزار ریالی آسانتر هم باشد. اگر ایران چک را تبدیل به پول رایج مملکتی کنیم، فکر کردهایم که چه اتفاقی میافتد.
با این وصف خوب است که پیرامون پرداخت ایران چک توسط خودپرداز عمیقا فکر کرده و عواقب آنرا در سطح بانک مرکزی و نظام بانکی ایران بررسی نماییم.
برای برون رفت از این بحران خوب است که هزینه بیشتری برای گسترش مصرف پوز بنماییم و آنرا به هر طریقی که ممکن است ترویج دهیم. اگر بانکها به اندازهای که برای جوایز قرضالحسنه خود تبلیغ میکنند برای ترویج پوز مینمودند، ظرف دو سال آینده این محصول همگانی شده بود.
نکته مهمی که نباید از نظر دور داشت این است که اسکناس توان گردش و دست به دست شدن دارد و اگر حدود ۱۵۰ ریال برای چاپ آن هزینه میکنیم، آنرا حدود ۱۵۰ بار نیز بکار میبریم تا معدوم نماییم. اما ایران چک را اگر چه حدود همان ۱۵۰ ریال برای چاپش صرف میکنیم، اما فقط دو سه بار میتوانیم بکار بریم و باید آنرا نقد نموده و باطل نماییم. اضطرار و نامدیریتها ما را به جایی نرساند که چک پول را تبدیل به اسکناس کنیم. در اینصورت بیایم خود اسکناس را چاپ نماییم.
