نسخه الکترونیکی؛ شاه‌کلید حل معضلات نظام سلامت
از الکترونیکی شدن خدمات در نظام سلامت به عنوان تنها راه حل و شاه‌کلید حل مشکلات نظام سلامت یاد می‌شود؛ طرحی که 4 سال از آغاز آن می‌گذرد و برای اتمام آن لازم است بازیگران نظام سلامت به صورت جدی تحقق آن را پیگیری کنند.
محمد رضازاده: هجدهم اسفند سال گذشته بود که سامانه‌های نسخه‌نویسی الکترونیکی، رسیدگی الکترونیکی اسناد و استحقاق‌سنجی، توسط وزیر بهداشت در ٣١ شهر از ۳۱ استان کشور از طریق ویدئو کنفرانس، رونمایی و آغاز به کار کرد تا از این پس بیماران در این شهر‌ها برای مراجعه سرپایی به پزشک تنها به کد ملی‌شان نیاز داشته باشند.
الکترونیکی شدن خدمات سلامت، حرکت به سمت نسخه‌نویسی الکترونیک، ایجاد نظام ارجاع و تشکیل پرونده الکترونیک سلامت برای بیماران از جمله وعده‌های وزیر جدید بهداشت بود؛ پروژه‌های بسیار مهمی که چندین سال روی زمین مانده بود و توجه زیادی به آنها نمی‌شد.
کلید طرح نسخه الکترونیکی در مطب پزشکان طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی در سال ۱۳۹۵ زده شد و در سال‌های اخیر این طرح به مرحله اجرایی شدن نزدیک‌تر شده است.
* از مزایای نسخه الکترونیک چه می‌دانید؟
اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک یک الزام قانونی از برنامه‌های پنجم و ششم توسعه است و باید تا پایان سال سوم برنامه، پزشکان نسخه‌ها را به صورت الکترونیک تجویز کنند. در مواد ۳۴ و ۳۵ و ۳۶ و ۳۸ برنامه پنجم توسعه و در مواد ۷۳ و ۷۴ برنامه ششم توسعه به نسخه نویسی الکترونیک اشاره شده است.
آنطور که صاحب نظران و متخصصان از مزایای ثبت نسخه الکترونیک سخن گفته‌اند این طرح علاوه بر افزایش دقت و صحت در تولید نسخه، موجب تسهیل و تسریع در روندکاری داروخانه‌ها و مراکز پاراکلینیک می‌شود همچنین امکان مشاهده اطلاعات هویتی و اقلام تجویز شده، صرفا با کدملی بیمار در این مراکز میسر شده و نیازی به ثبت مجدد اطلاعات در سیستم درمانی نیست. همچنین با نسخه الکترونیک بیمار می‌تواند داروهای مورد نیاز خود را از هر داروخانه‌ای تهیه کند.
نسخه الکترونیک مشکل بد خطی پزشکان را نیز رفع خواهد کرد؛ بسیاری از پزشکان به شیوه‌ای نسخه تجویز می‌کنند که حتی گاهی اوقات خودشان هم نمی‌توانند آن نسخه را بازخوانی کنند و در نهایت با هنر داروسازان، نسخه خوانده و داروها به بیماران ارائه می‌شود. همچنین به دلیل بدخط بودن پزشکان خطاهای پزشکی نیز به وجود می آید زیرا بسیاری از داروخانه‌ها نمی‌توانند نسخه پزشک را بخوانند.
با اجرای نسخه الکترونیک سابقه مصرف دارویی بیماران مشخص می‌شود؛ زیرا ممکن است یک بیمار در طول یک هفته به چند پزشک مراجعه کند و به این ترتیب پزشکانی که این فرد بیمار را ویزیت می‌کنند، می‌دانند که در نسخه‌های قبل چه داروهایی را مصرف کرده است.
از دیگر مزایای اجرای این طرح می‌توان به جلوگیری از مصرف کاغذ، جلوگیری از سوء استفاده از نسخ کاغذی، کنترل رفتار بیمه شدگان و به دست آمدن آمار و اطلاعات برای برنامه‌ریزی اشاره کرد.
*آخرین وضعیت اجرای نسخه الکترونیک در کشور
اجرایی شدن این طرح کار آسانی نیست برای اجرایی شدن آن نیاز است اعضای بدنه نظام سلامت دست به دست هم دهند تا بتوانند هرچه زودتر این طرح را به سرانجام برسانند.
محمد جهانگیری معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی، در خصوص آخرین وضعیت این طرح به فارس گفت: در حال حاضر نسخه‌نویسی الکترونیک به صورت کامل درحال انجام نیست اما در اکثر استان‌ها این طرح درحال انجام است، به طور مثال در بخش‌های ملکی تأمین اجتماعی این طرح در حال انجام است و از سوی دیگر بیمه سلامت نیز در برخی استان‌ها اقداماتی را انجام داده‌اند و وزارت بهداشت در سطح یک خدمات در شهرهای زیر 20 هزار نفر این کار را انجام داده است و مقدمات این طرح در حال انجام است.
وی ادامه داد: در بخش شرکت‌هایی که واجد صلاحیت بودند فراخوان شده‌اند و آنهایی که استانداردهای وزارت بهداشت را داشتند انتخاب و معرفی شدند؛ در حال حاضر زیرساخت 90 درصد داروخانه‌ها برای اجرای این کار مهیا شده است و طبق برنامه تا پایان سال مشکلات حوزه فناوری اطلاعات را برطرف کنند که در گام دوم سال 99 بتوانیم این طرح را تکمیل کنیم.
*صدور 40 هزار امضای الکترونیک
به گفته جهانگیری، در سازمان نظام پزشکی اقدامات برای صدور امضای الکترونیک به صورت منظم درحال انجام است و علی رغم تحریم‌ها برای صدور کارت‌های الکترونیکی مشکلی وجود ندارد تا به امروز برای 40 هزار نفر از متقاضیانی که ثبت نام کرده‌اند اقدامات مورد نیاز انجام شده است، همچنین برای اطلاع‌رسانی نیز اقدامات خوبی صورت گرفته است تا بتوانیم امضای الکترونیک و کارت هوشمند را برای تمام پزشکان داشته باشیم.
جهانگیری با بیان اینکه الزام صدور امضای الکترونیک و کارت هوشمند نیازمند درخواست پزشک است، گفت: پزشکان تا درخواست ارائه نکنند کارت صادر نخواهد شد و لازم است پزشکان برای ثبت نام مراجعه کنند، جلساتی با سازمان تامین اجتماعی نیز انجام شده است که این سازمان تسهیلاتی را برای پزشکان در نظر گرفته است.
*منظم شدن پرداخت مطالبات پزشکان
به گفته معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی، یکی از مهمترین مباحثی در که شورای سیاست‌گذاری سلامت الکترونیک با حضور وزیر بهداشت و رئیس سازمان نظام پزشکی مصوّب شد این است که مشوق‌های لازم را در نظر بگیریم که از جمله آنها می‌توان به طراحی سامانه‌ای در سازمان نظام پزشکی اشاره کرد که بر اساس آن نرم افزار نسخه الکترونیک به صورت رایگان در اختیار پزشکان بخش خصوصی قرار می‌گیرد، همچنین از سوی دیگر افرادی که در این سیستم کار می‌کنند مکانیسم پرداخت آنها تسهیل خواهد شد. مهمترین مشوق پرداخت مطالبات بیمه‌ای بوده است که در مناطقی که طرح به صورت پایلوت انجام شده است این پرداخت‌ها در پایان ماه صورت می‌گیرد.
*کاهش هزینه‌های بیماران
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی افزود: طرح نسخه الکترونیک اینطور نیست بتوان آن را به سرعت و به صورت کامل اجرایی کرد و در تمام دنیا زمانی بین 5 تا ده سال زمان می‌برد و در کشور ما چندین سال است این کار آغاز شده است اما تلاش می‌شود خدمات اولویت بندی شوند و برخی بیماری‌ها مانند بیماری خاص در اولیت قرار گیرند.
وی ادامه داد: ما در حوزه بیماری دیابت این بیماران را به دلیل متنوع بودن آزمایش‌ها در اولویت قرار داریم که با الکترونیکی شدن خدمات این بیماران دیگر نیازی نیست که این افراد هزینه‌های اضافی برای انجام آزمایش‌های تکراری پرداخت کنند و هزینه آنها کاهش یافته و روند درمان آنها تحت کنترل قرار گرفته است. مهمترین رکن این است که مقدمات پرونده الکترونیک سلامت به صورت جدی مهیا شده است و این اطلاعات پس از دریافت در پرونده الکترونیک سلامت بیمار ثبت و پردازش می‌شوند.
*صدور 200 میلیون نسخه الکترونیکی در مراکز تأمین اجتماعی
اجرای نسخه‌نویسی الکترونیک باعث کاهش هزینه‌های و کاهش مصرف کاغذ شده است و ادامه این روند به مرور زمان منجر به حذف ذفترچه‌های کاغذی و ارائه خدمات با کارت ملی خواهد شد.
مجید صادقی راد معاون نظارت بر درمان سازمان تأمین اجتماعی، با اشاره به صدور نسخه‌های الکترونیکی در مراکز درمانی این سازمان، خاطرنشان کرد: بیش از دویست میلیون نسخه الکترونیکی عملیاتی شده است؛ ضمن اینکه بالغ بر یک و نیم میلیون پرونده الکترونیکی بیماران مزمن تولید شده است.
*نسخه نویسی در 235 شهر
بر اساس اعلام سازمان بیمه سلامت، این سازمان نیز با استفاده از توان بخش خصوص اقدام به تولید نسخه‌های الکترونیکی کرده است، به طوری که در حال حاضر این برنامه در 235 شهر و بیش از سه هزار مطب، داروخانه و پاراکلینیک درحال انجام است، این خدمات با استفاده از نرم‌افزارهای موبایلی نیز انجام می‌شود که توانسته در کاهش هزینه‌های بیمه سلامت تأثیر بسزایی داشته باشد.
طاهر موهبتی مدیر عامل بیمه سلامت، در این خصوص توضیح داد: فرایند کار در نسخه نویسی الکترونیک به این صورت است که وقتی بیمار به پزشک تحت پوشش این برنامه مراجعه می‌کند، دیگر به دفترچه نیازی ندارد و با ارائه کد ملی خود، هویت فرد تأیید شده، پوشش بیمه‌ای او تأیید و همپوشانی بیمه‌ای‌اش کنترل می‌شود و اگر این سه تأیید شد، یک شناسه رهگیری تولید می‌شود که جایگزین دفترچه می‌شود.
وی ادامه داد: بعد از آن بیمار متناسب با تجویزی که می‌شود به هر جایی که لازم است مراجعه و با شناسه رهگیری اقدام درمانی را انجام می‌دهد. در عین حال پشت هر تجویز در نسخه نویسی الکترونیک، سامانه‌ها و قوانین ما قرار دارند. به عنوان مثال پزشک نمی‌تواند داروی خارج از پوشش ما را تجویز کند و یا مادری باردار سه بار می‌تواند تحت پوشش بیمه سونوگرافی انجام دهد و بعد از آن اگر تمایل داشت بیشتر سونو داشته باشد، باید خودش پولش را بپردازد.
موهبتی با بیان این که شرکت در این طرح اجباری نیست، اما برای ارائه کنندگان خدمتی که همکاری کنند مشوق‌هایی در نظر گرفته‌ایم، گفت: بر این اساس پزشکانی که در نسخه نویسی الکترونیک همکاری کنند، در پایان هر ماه ۹۰ درصد پرداختی‌هایشان را به روز انجام می‌دهیم تا زمانی که این طرح فراگیر شود.
وی گفت: باید توجه کرد که در بحث الکترونیکی کردن اسناد، مهم‌تر از زیر ساخت‌های آی‌تی، همکاری مردم و ارائه کنندگان خدمت است. باید توجه کرد که ما در حوزه سرپایی ۱۸۵ میلیون بار مراجعه داریم و نسخه نویسی الکترونیک هم در بخش سرپایی آغاز شده است که ۹۵ درصد بار مراجعه ما در این بخش است. بنابراین حتماً مشارکت مردم و ارائه کنندگان خدمت را می‌طلبد. البته باید بدانید که ترک عادت نیز مقاومت‌هایی در پی دارد، اما ما به کمک مردم نیازمندیم.
به گزارش فارس، آنطور که کارشناسان مختلف اذعان کرده‌اند می‌توان از نسخه‌نویسی، نسخه پیچی و پرونده الکترونیک سلامت به عنوان کلیدهای طلایی برای حل معضلات نظام سلامت نام برد، معضلاتی از قبیل روابط ناسالم پزشکان با داروخانه‌ها و مراکز تصویربرداری، تجویز غیرمنطقی داروها، مرگ و میر ناشی از خطاهای دارویی و قاچاق دارو تنها چند معضل نظام سلامت هستند که با الکترونیکی شدن نظام سلامت حل خواهند شد.
همچنین الکترونیکی شدن نظام ارائه خدمت از یک سو می‌تواند شفافیت در عملکرد، را افزایش دهد و خطاهای یک سیستم به راحتی قابل تشخیص باشند. حال باید دید پس از گذشت چهار سال از کلید خوردن این طرح سرانجام وزارت بهداشت چه زمانی خواهد توانست تکمیل شدن آن را جشن بگیرد.