هوش مصنوعی قابل مقررات‌گذاری نیست
سمیه مهدوی پیام – آیا هوش مصنوعی اصلا می‌تواند تحت کنترل باشد؟ جیمی ولز، بنیانگذار ویکی‌پدیا معتقد است چنین باوری، مشابه یک «تفکر جادویی» است. ولز که ساعت‌های زیادی صرف تبیین فناوری و نقش آن در آزادی بیان برای سیاستمداران جهان کرده، می‌گوید: «در بسیاری موارد، سیاستمداران و دستیاران آنها، درک ضعیفی از نحوه کار اینترنت و دستیابی به آن دارند.»
او با بیان این مطلب که: «سوال یک نهاد مانند سازمان ملل برای تنظیم‌گری درباره هوش مصنوعی، مانند پیشنهاد مقررات‌گذاری درباره ویرایش تصویر در فتوشاپ به این سازمان است»، این نگاه را بی‌معنا می‌داند.
- هوش مصنوعی: سازمان ملل وارد می‌شود!
سایت بی‌بی‌سی در گزارشی به قلم مایکل دمپسی نوشت: این موضوع که آیا هوش مصنوعی باید تنظیم‌گری شود و تا چه حد باید این اتفاق بیفتد، تابستان امسال با حضور آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، برای اولین بار در شورای امنیت، هنگام بحث درباره خطرات احتمالی آن به یک سوژه داغ تبدیل شد.
گوترش درباره همه‌چیز، از جمله حملات سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی گرفته تا خطر عملکرد نادرست آن، نحوه انتشار اطلاعات غلط توسط هوش مصنوعی و حتی تعامل بین هوش مصنوعی و سلاح‌های هسته‌ای، سخن گفت: «بدون اقدام برای مقابله با این خطرات، ما در مسئولیت‌های‌مان در قبال نسل‌های حال و آینده، کارایی نداریم.»
وی از آن زمان، با ایجاد یک هیات در سازمان ملل، تحقیق درباره مقررات جهانی را که ممکن است موردنیاز باشد، آغاز کرد. این نهاد که «هیات مشورتی سطح بالا برای هوش مصنوعی» نامیده می‌شود، متشکل از «کارشناسان فعلی و سابق دولت و کارشناسان صنعت، جامعه مدنی و دانشگاه» است. قرار است این هیات، یافته‌های اولیه را قبل از پایان سال جاری منتشر کند.
همچنین اخیرا بزرگان فناوری ایالات متحده مانند ایلان ماسک و مارک زاکربرگ، با قانونگذاران آمریکایی در واشنگتن گفتگو کردند تا درباره هوش مصنوعی و قوانین احتمالی آینده، تبادل‌نظر کنند.
- تردید پیشگامان: مقررات‌گذاری، ممکن نیست
با این حال، برخی صاحبنظران هوش مصنوعی نسبت به موفقیت‌آمیز بودن مقررات جهانی شک دارند. یکی از این افراد، پیر هارن است که 45 سال روی هوش مصنوعی تحقیق کرده است. تجربه او شامل هفت سال فعالیت در غول حوزه رایانه یعنی IBM است؛ جایی که رهبری تیمی را برعهده داشت که فناوری اَبَررایانه واتسون را برای مشتریان نصب کرد. واتسون که در سال 2010 معرفی شد، می‌تواند به سوالات کاربران پاسخ دهد و یکی از پیشگامان هوش مصنوعی است.
علی‌رغم پیشینه هارن، او می‌گوید که از ظهور و توانایی چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT) و سایر برنامه‌های «هوش مصنوعی مولد» در یک سال گذشته «متحیر» شده است. هوش مصنوعی مولد، به زبان ساده، نوعی هوش مصنوعی است که می‌تواند به سرعت محتوای جدید ایجاد کند؛ خواه کلمه باشد یا عکس، موسیقی یا ویدئو. هوش مصنوعی می‌تواند ایده‌ای را از یک مثال بگیرد و آن را در موقعیتی کاملا متفاوت اعمال کند.
هارن معتقد است این توانایی، شبیه انسان است. او می‌گوید: «این، مانند طوطی نیست که آنچه را می‌گوییم، تکرار کند. هوش مصنوعی، قیاس‌های سطح بالا ایجاد می‌کند.»
اکنون سوال این است که چگونه می‌توانیم مجموعه قوانینی را برای جلوگیری از خروج هوش مصنوعی از کنترل ایجاد کنیم؟ هارن می‌گوید که ما چنین توانی نداریم، زیرا برخی از کشورها در این زمینه، ورود و همراهی نمی‌کنند.
وی می‌گوید: «ما در جهانی زندگی می‌کنیم که کشورهای غیرهمراه مانند کره‌شمالی و ایران در آن زندگی می‌کنند. آنها مقررات مربوط به هوش مصنوعی را به رسمیت نمی‌شناسند.»
هارن می‌افزاید: «مقررات بازیگران غیرهمراه در آسمان است! آیا میتوانید تصور کنید ایران به دنبال راهی برای نابودی اسرائیل باشد و به مقررات هوش مصنوعی نیز اهمیت دهد؟»
راینهارد شول، فیزیکدان و بنیانگذار برنامه «AI For Good» در سازمان ملل است. هدف این برنامه، یافتن و پیاده‌کردن راهکارهای عملی هوش مصنوعی برای کمک به دستیابی به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل است که همه‌چیز از امحای فقر تا ریشه‌کنی گرسنگی و دسترسی همگان به آب تمیز را شامل می‌شود.
برنامه AI for Good در سال 2017 به عنوان یک رویداد سالانه، حیات خود را آغاز کرد و در یک برنامه منظم سمینارهای آنلاین که به جنبه‌های هوش مصنوعی پرداخت، شکوفا شد.
با بیش از 20 هزار مشترک، برنامه AI for Good قدرتمند شده اما اشتها برای هوش مصنوعی مثبت به این معنا نیست که شول خوشبین است.
او در پاسخ به این سوال که «آیا هوش مصنوعی باید تنظیم‌گری شود؟» وضعیت را با نحوه رعایت مقررات ایمنی خودرو یا اسباب بازی‌سازان مقایسه می‌کند. نگرانی بزرگ او این است که هوش مصنوعی، استفاده از این فناوری را به عنوان سکوی پرش به منظور دستیابی به قابلیت‌های خطرناک برای بازیگران بد، نسبتا آسان می‌کند!
او می‌گوید: «یک فیزیکدان می‌داند که چگونه یک بمب هسته‌ای بسازد اما انجام آن در عمل، بسیار دشوار است. با این حال، اگر کسی از هوش مصنوعی برای طراحی یک سلاح بیولوژیکی استفاده کند، نیازی به آگاهی فراوان ندارد و اگر برای مردم خیلی آسان شود که با استفاده از هوش مصنوعی، صدمه بزرگی وارد کنند، بالاخره فردی این کار را انجام خواهد داد.»
- از حکمرانی هوش مصنوعی تا نگاه گمراه‌کننده
اکنون پرسش این است که یک نهاد نظارتی سازمان ملل در آینده، در زمینه هوش مصنوعی چه شکلی باید داشته باشد؟ یک پیشنهاد این است که سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ایکائو) را منعکس کند که سفرهای هوایی جهانی و ایمنی آن را مقررات‌گذاری می‌کند. این سازمان، عضویت 193 کشور را داراست.
رابرت اوپ یکی از متخصصان هوش مصنوعی است که از تشکیل نهادی مانند ایکائو حمایت می‌کند. اوپ، مدیر ارشد دیجیتال برنامه توسعه سازمان ملل است. وظیفه این آژانس، کمک به کشورها برای پیشبرد رشد اقتصادی و پایان دادن فقر است. شغل او باعث می‌شود که سعی کند راه‌هایی بیابد تا با فناوری، تاثیر سازمان را افزایش دهد. این امر، شامل استفاده از هوش مصنوعی برای بررسی سریع تصاویر ماهواره‌ای از زمین‌های کشاورزی در مناطق فقیر است.
اوپ می‌گوید که نمی‌خواهد مانع این نوع توانایی شود یا از پتانسیل هوش مصنوعی مولد برای کمک به فقرا در ایجاد یک تجارت جلوگیری کند اما او جنبه منفی بالقوه هوش مصنوعی را نیز می‌پذیرد: «در زمینه پی بردن به حکمرانی هوش مصنوعی، احساس فوریت وجود دارد.»
فارغ از فوریت داشتن یا نداشتن، موسس ویکی‌پدیا معتقد است نگاه سازمان ملل، کاملا گمراه است.
به گفته ولز، سازمان‌های بین‌المللی در برآورد بیش از حد نقش غول‌های فناوری مانند گوگل در انبوه محصولات هوش مصنوعی، مرتکب اشتباه بزرگی می‌شوند. وی می‌افزاید که هیچ نیت خیری نمی‌تواند مانع توسعه‌دهندگان نرم‌افزار شخصی و استفاده آنها از هوش مصنوعی شود.
ولز معتقد است فراتر از مرزهای غول‌های فناوری، تعداد زیادی برنامه‌نویس از نرم‌افزار هوش مصنوعیِ در دسترسِ رایگان استفاده می‌کنند؛ جایی که کد پایه در اینترنت در دسترس است.
او می‌گوید: «در اینجا، ده‌ها هزار توسعه‌دهنده فردی وجود دارند که بر اساس این نوآوری‌ها ساخته می‌شوند. تنظیم‌گری آنها هرگز اتفاق نخواهد افتاد.» (عصرارتباط)