اینترنت و سرعتی که نه با دستور بالا می‌رود نه با آمار
مریم آریایی - افزایش ظرفیت اینترنت کشور و جهش سرعت اینترنت وعده‌هایی است که از ابتدای دولت یازدهم بارها و بارها از سوی وزیر ارتباطات و شرکت ارتباطات زیرساخت مطرح شده و حتی آمارهای اعلامی هم حکایت از این جهش و افزایش سرعت دارد اما آنچنان که واعظی در آغاز راه گفته بود همانطور که سرعت اینترنت با دستور بالا نمی‌رود انگار با آمار هم بالا نمی‌رود و هر بار این افزایش ظرفیت اعلامی به دلیلی برای کاربران محسوس نیست.
تاکید بر اینکه وضعیت اینترنت در شأن مردم ما نیست و به دنبال آن وعده افزایش سرعت اینترنت وعده‌ای است که بارها و از ابتدای کار از سوی مدیران ICT کشور مطرح شده است. مواضع وزیر ارتباطات از همان ابتدا درباره وضعیت اینترنت، کاربران را به ایجاد انقلابی در این زمینه امیدوار می‌کرد. واعظی حتی در روز رأی اعتماد و پیش از آن هم مهم‌ترین برنامه خود را افزایش سرعت اینترنت و تلاش برای گسترش دسترسی خانوار ایرانی به اینترنت پرسرعت عنوان کرد. در شهریور ماه سال 92، وزیر، زمان مشخصی را برای عمل به تعهداتش اعلام کرد و گفت که امیدواریم طی 18 ماه آینده فعالیت‌های خوبی در زمینه اینترنت عملیاتی شود. بر اساس اعلام واعظی از زمان تصدی او در وزارت ارتباطات تا همان زمان یعنی یکی دو ماه بعد تلاش شده که ۲۰ گیگابایت در بخش بینالملل و ۱۵ گیگابایت در بخش داخلی پهنای باند افزایش داده شود زیرا پهنای باند در کشور ۷۲ گیگابایت بوده و باید این رقم افزایش پیدا کند. دو برابر شدن سرعت اینترنت این‌بار در یک برنامه 100 روزه قول دیگر وزیر در آن مقطع بود.
سر رسید وعده‌ها و نمودارهایی که بالا می‌رفتند
100 روز،18 ماه و یا دو سالی که بارها و بارها در آن، خبر از افزایش پهنای باند رسید اما هر بار دلیلی برای باقی ماندن کندی اینترنت پشت‌بند آمارهای مربوط به افزایش سرعت بیان می‌شد. یکی از نخستین دلایلی که برای محسوس نبودن افزایش پهنای باند برای کاربران در ابتدا مطرح شد این بود که با وجود واگذاری پهنای باند شرکت‌های ارایه‌کننده اینترنت مشترکان جدیدی را ثبت‌نام کرده‌اند و به همین دلیل پهنای باند اضافه شده به جای آن که برای بهبود وضعیت کاربران قبلی صرف شود برای جذب کاربران جدید استفاده شده است. اما اتفاقی که همیشه می‌افتاد این بود که به موازات وعده‌های افزایش سرعت اینترنت توجیهاتی هم برای ملموس نبودن این افزایش ظرفیت برای کاربران و دلیلی برای تدوام کندی‌ها بیان می‌شد.
در مقطعی دیگر دلایل این کندی و اینکه چرا افزایش سرعت به کاربران نمی‌رسد از زبان وزیر اینطور بیان شد که در حال حاضر امکاناتی که برای افزایش سرعت تهیه شده به مراکز دانشگاهی، تجاری و عمومی اختصاص داده خواهد شد، به عبارت دیگر در مرحله اول مراکز عمومی در اولویت هستند و طبیعی است که در مراحل بعدی بخش خانگی مورد توجه قرار خواهد گرفت. او افزایش سرعت اینترنت را مشروط به راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات کرد، اظهار نظری که حکایت از این داشت که کاربران خانگی حالا حالاها نباید انتظار افزایش سرعت اینترنت را داشته باشند.
در دیماه سال ۹۲ بود که وزیر ارتباطات در صفحه خود در شبکه‌های اجتماعی داخلی وعده داد: تا پایان امسال سرعت اینترنت افزایش پیدا کند. او البته تاکید کرد که سرعت اینترنت با دستور بالا نمی‌رود و گفت که همکاران من به گونه‌ای پروژه را تعریف کرده‌اند که گام به گام هم کاربران جدید و هم کاربران قدیمی سرعتشان زیاد شود.
وزیر مهلت دوساله خواست
دوبرابر کردن سرعت اینترنت قولی بود که وزیر به خود و مخاطبانش آن روز یادآوری کرد و گفت که من قول داده‌ام که سرعت اینترنت را دو برابر کنم و روی قول خودم هستم. یک فرصت دوساله به من بدهید تا مشکلات را حل کنم.
حالا اما دو سال از آن وعده دوبرابری گذشته و مهلت دو سالهای که وزیر برای عمل به وعده خود خواسته بود پایان یافته و نکته مثبت ماجرا این است که وزیر روی قول خود ایستاده گرچه سرعت بر هر دلیلی برای ما محسوس نیست و همچنان برای ما کاربران ایرانی آرزویی دست‌نیافتنی است و باید به خانه‌های پایین جدول سرعت اینترنت در دنیا اکتفا کنیم.
آنچنان که اتحادیه جهانی مخابرات گزارش جهانی سرعت اینترنت در سال ۲۰۱۵ را منتشر کرد و ما همچنان انتظار نداشتیم در جرگه پرسرعت‌ترین‌ها باشیم و در جایگاه ۹۱ این جدول قرار گرفتیم؛ یعنی درست پایین‌تر از کشورهایی مانند سورینام، سنت‌لوسیا (کشوری در دریای کاراییب در آمریکای جنوبی)، سیشل، آفریقای جنوبی، پاناما و اکوادور؛ اما در هر حال جای امیدواری بود چون نسبت به رتبه 99در سال ۲۰۱۰ میلادی، ۸ پله صعود کرده‌ایم که نشان از بهبود سرعت اینترنت دارد.
یک وعده جدید با سررسید زودهنگام
حالا وزیر ارتباطات می‌گوید که پهنای باند داخل کشور در دو سال اخیر نسبت به کل سالهای قبل ۴ برابر شده است بر همین اساس وعده می‌دهد که تا یک ماه و نیم آینده ضریب پهنای باند اینترنت در کشور از 2 هزار گیگابایت بر ثانیه فعلی به 4 هزار گیگابایت بر ثانیه افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر تا پایان آذرماه سال جاری آنگونه که ذکر شد سرعت اینترنت کشور با دو برابر رشد شاهد جهشی صد در صدی خواهد بود که این میزان تغییر به حدی نیست که برای کاربران ملموس نباشد.
در تیر ماه گذشته واعظی در صفحه شخصی خود در پاسخ به نظرات بسیاری از کاربران در خصوص اختلالات اینترنت و کندی دسترسی به آن گفته بود: افزایش پهنای باند اینترنت تنها یکی از پارامترهای مهم حل مشکلات این بخش است و پارامترهای بعدی در این ماجرا این است که این پهنای باند چگونه توزیع می‌شود.
یکی از توجیهاتی که برای محسوس نبودن افزایش ظرفیت اینترنت برای کاربران مطرح می‌شود این است که به دلیل سرعت ورود تجهیزات، برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های جدید و وابسته به اینترنت، حجم مصرف اینترنت در کشور به شدت بالا رفته است و به گفته وزیر کاربری که تا پیش از این، ممکن بود یک گیگابایت ماهانه مصرف اینترنت داشته باشد هم اکنون مصرفش به ۲ یا ۴ گیگابایت در ماه رسیده است.
از سوی دیگر فروشندگان اینترنت هم تغییر رویکرد کاربران ایرانی دراستفاده از اینترنت پرسرعت را دلیل بقای این کندی عنوان می‌کنند. آنها می‌گویند که با وجود افزایش دوبرابری ظرفیت پهنای باند اینترنت، در حوزه بستر انتقال با مشکل مواجه‌ایم.
افزایش سرعتی که به کاربر نمی‌رسد
حالا قرار است آنچنان که مدیران ICT کشور وعده می‌دهند تا پایان ماه جاری سرعت اینترنت 100 درصد دیگر هم جهش پیدا کند اما پیش از به موعد رسیدن این وعده علت عدم لمس این تغییرات سرعت از سوی مسوولان وزارت ارتباطات در حال آماده‌سازی است.
چنانکه جهانگرد، معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات میزان مصرف ترافیک ارتباطی از سوی کاربران ایرانی را پرشتاب عنوان کرده و می‌گوید: هم اکنون شتاب تعداد اتصالات کاربران به شبکه از شتاب توسعه شبکه پیشی گرفته است، با وجود افزایش ظرفیت شبکه اما شتاب اتصال کاربران به حدی بالا است که شاهد هستیم هرچه شبکه توسعه می یابد بازهم متوسط دسترسی کاربران، افزایش نمی یابد. او می‌گوید: شمار کاربران اینترنت پرسرعت ADSL از ۳ میلیون نفر در دو سال قبل به ۱۱ میلیون اتصال افزایش یافته است، اما با این وجود نسبت متوسط دسترسی کاربران به اینترنت با توسعه این شبکه کامل نشده است.
تغییر رویکرد کاربری و شتاب تعداد اتصالات البته موضوعی است که در زندگی روزمره ما محسوس است و اغلب کاربران اینترنت هم این موضوع را تایید می‌کنند که زمانی حداکثر استفاده از اینترنت به علت کندی فاحش سرعت آن سر زدن به چند سایت و چک کردن ایمیل بود، اما حالا بسیاری از کاربران چندین دستگاه برای اتصال به اینترنت دارند، همزمان در چندین شبکه اجتماعی عضو هستند و همزمان در گوشی‌های هوشمند خود فایل‌های ویدیویی بیشتری منتقل کرده و از چندین پیام‌رسان موبایلی استفاده می‌کنند و میزان استفاده و به روزرسانی نرم‌افزارهایشان نسبت به گذشته بیشتر شده است. شرایط فعلی اما شرایط خاص و ویژه ما نیست و غیرقابل پیش‌بینی هم نبوده و به همین دلیل با کلی‌گویی مدیران نمی‌توان کاربران را مجاب به تحمل کندی اینترنت علی‌رغم آمارهایی که روز به روز بالاتر می‌روند کرد. بنابراین به نظر می‌رسد تاثیر آن در عدم تحقق وعده افزایش سرعت باید از سوی نهادهای مستقل و نه خود وزارت ارتباطات بررسی علمی و آماری شود.
با تمام اقدامات انجام شده و افزایش ظرفیت پهنای باند کشور اما همچنان سرعت و کیفیت اینترنت در شان کاربران ایرانی نیست و در عین حال هیچ وعده‌ای هم برای بهبود کیفیت کاربران را امیدوار نکردهU چرا که بعد از آن دلیلی هم برای باقی ماندن مشکل کندی اینترنت کاربران بیان شده و همچنان وعده‌ها مشروط می‌ماند. دلیل اخیر یعنی افزایش کاربری و تغییر عادات کاربران هم نافی مسوولیت بهبود و تحقق وعده ارتقای سرعت نیست.
حالا اما کاربران نمی‌دانند برای افزایش سرعت منتظر شبکه ملی اطلاعات باشند و بروند دنبال اینکه این شبکه چه زمانی راه‌اندازی می‌شود، به وعده‌ها اعتماد کنند و تا پایان همین ماه منتظر بمانند و یا دلیل کندی اینترنت را در خود جستجو کنند و عادات کاربری را تغییر دهند و بی‌خیال تغییرات تکنولوژی شده و استفاده تجهیزات جدید را برای خود محدود کنند و یا دست آخر بپذیرند که قرار نیست سهمی از آمارهای امیدوارکننده به آنها برسد.