توسعه فیبر نوری؛ ابهامات و پاسخ‌ها
اسماعیل داودی - ایرنا - یک میلیون و ۷۳۱ هزار خانوار ایرانی تحت پوشش فیبرنوری قرار گرفته‌اند؛ شبکه‌ای که دسترسی به اینترنت ثابت را تسریع و تسهیل کرده و با اجرای آن، علاوه بر بهبود کیفیت دسترسی، ثمرات دیگری از جمله کاهش ترافیک در شبکه ارتباطات سیار، افزایش سرعت دسترسی، کاهش شکاف دیجیتالی را به همراه دارد.
به زبانی ساده، فیبرنوری رشته باریک و بلندی از یک ماده شفاف مثل شیشه یا پلاستیک است که می‌تواند نوری را که از یک طرف به آن وارد شده، از طرف دیگر خارج کند. فیبرنوری داری پهنای باند بسیار بالاتر از کابل‌های معمولی است و با آن می‌توان داده‌های تصویر، صوت و داده‌های دیگر را به راحتی با پهنای باند بالا تا ۱۰ گیگابیت بر ثانیه و بالاتر انتقال داد.
امروزه مخابرات فیبرنوری، به دلیل پهنای باند وسیعتر در مقایسه با کابل‌های مسی، و تاخیر کمتر در مقایسه با مخابرات ماهواره ای از مهمترین ابزار انتقال اطلاعات محسوب می‌شود.
به دلیل سهم قابل توجه توسعه سراسری فیبرنوری در اشتغال زایی و افزایش سهم اقتصاد دیجیتال، دولت سیزدهم توجه ویژه‌ای به این بخش معطوف کرده که به دنبال آن، رئیس‌جمهوری در نشست خبری خود اعلام کرد که غیر از بودجه سنواتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، تا پایان دولت فقط برای طرح فیبرنوری منازل و کسب و کارها، ۲۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
فیبر نوری چیست؟
اینترنت فیبر نوری (FTTx) مبتنی‌بر کابل‌های فیبرنوری است؛ در این سیستم از کابل‌های مسی یا خطوط تلفن استفاده نمی‌شود و به جای آن، کابل‌های فیبرنوری انتقال‌دهنده اطلاعات هستند.
به دلیل استفاده اینترنت فیبرنوری از سیگنال‌های نوری، کیفیت و سرعت بیش‌تری نسبت به ADSL و VDSL دارد و می‌تواند یک کیفیت و سرعت را بدون در نظر گرفتن فاصله کاربر تا سرویس‌دهنده ارایه دهد. فیبرنوری می‌تواند سرعت‌های دانلود و آپلودی بیش از یک گیگابیت ارائه کند.
فیبرنوری یکی از روش‌های دسترسی به اینترنت ثابت است که به جای تمام یا بخشی از کابل مسی از کابل‌های فیبر نوری بهره می‌برددرواقع فیبرنوری یا (Fiber To The x) FTTx، یکی از روش‌های دسترسی به اینترنت ثابت است که به جای تمام یا بخشی از کابل مسی از کابل‌های فیبرنوری بهره می‌برد. بسته به این که به جای x چه حرفی قرار بگیرد، به روش‌های مختلف ارائه آن به کاربر اشاره می‌کند.
در مدل (Fiber To The Home) FTTH، کابل‌کشی فیبرنوری تا منزل یا واحد کاربر ادامه پیدا می‌کند و به عبارت دیگر فیبرنوری در تمام مسیر از مخابرات تا داخل منزل جایگزین کابل مسی می‌شود. در مدل (Fiber To The Building) FTTB، کابل فیبرنوری به ساختمان می‌رسد و در نهایت خدمات توسط کابل مسی (معمولا VDSL) تحویل داده می‌شود و در مدل (Fiber To The Cabinet) FTTC، فیبرنوری به نزدیک‌ترین کافو به کاربر (در فاصله کمتر از ۵۰۰ متری کاربر) ارائه داده می‌شود و مشترک در نهایت از طریق یکی از فناوری‌ها VDSL به شبکه متصل می‌شود.
فیبر نوری در ایران
«عیسی زارع پور» وزیر ارتباطات پیش از این در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره عدم توسعه اینترنت ثابت که گاهی به‌کندی در شبکه اینترنت همراه نیز می‌انجامد، گفت: در حوزه اینترنت ثابت وضعیت خوبی نداریم و در ۱۰ سال گذشته به طور معمول از کشورهای ته لیست رتبه‌بندی مراجع بین المللی قرار داریم که وضعیت اینترنت جهان را به‌صورت ماهانه منتشر می‌کنند.
به همین سبب، پروژه فیبرنوری از بهمن سال گذشته با جدیت در دستور کار وزارت ارتباطات قرار گرفت. وزیر ارتباطات درباره روند پیشرفت این پروژه افزود: اکنون حدود ۲ میلیون پوشش فیبرنوری در ۱۰ استان ایجاد و وزارت ارتباطات تا پایان سال به هدفی که مشخص شده دست پیدا خواهد کرد. گام دیگری که برای تسهیل این پروژه برداشتیم، مربوط به قانون بودجه است. در بودجه‌بندی این مساله را لحاظ کردیم که دستگاه‌های اجرایی مانند شهرداری و وزارت نیرو برای مسائلی مانند اجازه کندن زمین، اجاره تجهیزات با نرخ مشخص و قانونی به بخش خصوصی کمک کنند.
بر اساس آمارهای سامانه «شبکه دسترسی به فیبرنوری»، اکنون یک میلیون ۷۳۱ هزار خانوار تحت پوشش شبکه فیبرنوری قرار گرفته‌اند.
البته طبق آمارهای این سامانه، همانطور که در تصویر زیر مشخص است، با وجود اینکه یک میلیون و ۲۲۷ هزار پورت FTTP تا مرداد ۱۴۰۱ نصب شده است، فقط ۱۹۹ هزار مشترک از فیبرنوری استفاده می‌کنند.
علت تفاوت تعداد کاربران فیبرنوری با تعداد خانوارها (یا کسب‌وکارهایی) که به فیبرنوری دسترسی دارند این است که همه مکان‌هایی که به فیبرنوری دسترسی دارند، الزاما مشترک اینترنت ثابت روی فیبرنوری نیستند.
بر اساس آخرین گزارش سامانه «شبکه دسترسی به فیبرنوری»، از زمان آغاز به کار دولت ابراهیم رئیسی در مرداد ۱۴۰۰ تا مرداد ۱۴۰۱ تعداد خانوارها و کسب‌وکارهای تحت پوشش طرح ملی فیبرنوری از یک میلیون و ۹۰۹،۰۶۸ به ۱،۷۳۱،۳۳۹ رسیده‌است. به عبارتی تعداد خانوارهایی که از ابتدای مرداد پارسال تا مرداد امسال تحت پوشش طرح ملی فیبرنوری قرار گرفته‌اند برابر است با ۸۲۲،۲۷۱ خانوار.
همچنین این گزارش د رمرداد ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که در همین بازه یک ساله تعداد کاربران فیبرنوری (آنهایی که موفق به استفاده از فیبرنوری شده‌اند) از ۳۰۶،۴۴۶ سرویس گیرنده به ۳۶۳،۷۱۸ سرویس گیرنده رسیده است. به عبارتی در یک سال گذشته حداکثر ۵۷،۲۷۲ کاربر اینترنت جدید موفق شده‌اند به شبکه فیبرنوری کشور متصل شوند.
الزامات برنامه توسعه شبکه
بر اساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی تا سال ۱۴۰۴ باید ۸۰ درصد خانوارها و ۱۰۰ درصد کسب و کارها با متوسط سرعت ۲۵ مگابیت بر ثانیه به پهن‌باند ثابت دسترسی داشته باشند و دسترسی ۲۰ میلیون خانوار و پنج میلیون کسب و کار تا سال ۱۴۰۴ به اینترنت پهن‌باند ثابت باید بر بستر فیبرنوری شکل بگیرد.
منظور از خانوار تحت پوشش، خانواری واقع در شعاع هوایی حداکثر ۳۰۰ متری یکی از نقاط حضور است که ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ درخواست وی، خدمت دسترسی مبتنی بر فیبرنوری برای او تامین شود.
هدف‌گذاری برای ۲۰ میلیون فیبرنوری توسط وزارت ارتباطات بدین صورت است که بهمن‌ماه سال گذشته ۵۰۰ هزار پورت فیبرنوری افتتاح شد و به دنبال آن، برنامه‌ریزی شده تا پنج میلیون پورت فیبرنوری در سال ۱۴۰۱ در کلان شهرها واگذار شود؛ بر اساس این برنامه، مقرر است در سال ۱۴۰۲ نیز حدود هفت میلیون پورت و در سال ۱۴۰۳ حدود هشت میلیون پورت راه‌اندازی شود که در نهایت در سال ۱۴۰۳ به هدف مورد نظر برسیم. برای دستیابی به این هدف به‌تازگی تفاهم‌نامه پروژه فیبرنوری توسط رگولاتوری با ۹ اپراتور منعقد شد و آنها موظف شدند در مدت یک سال، ۸.۵ میلیون پورت فیبرنوری راه‌اندازی کنند.
بر اساس برنامه توسعه شبکه دسترسی، حداقل ۵۰ درصد از کاربران باید امکان استفاده از خدمت دسترسی از طریق فیبرنوری (FTTP) و حداکثر ۵۰ درصد از کاربران امکان استفاده از خدمت دسترسی پرسرعت از طریق دسترسی سیمی با قابلیت حداقل سرعت ۵۰ مگابیت بر ثانیه و دسترسی رادیویی مجاز با قابلیت حداقل سرعت ۳۰ مگابیت بر ثانیه را داشته باشند؛ کاربران خدمت دسترسی مبتنی بر فیبر نوری، منازل و کسب‌وکارهای بهره‌بردار آن هستند.
یکی دیگر از الزامات برنامه توسعه شبکه دسترسی مبنی بر فیرنوری، امکان استفاده برای حداقل ۱۰ درصد کاربران از خدمت دسترسی از طریق فیبرنوری با قابلیت حداقل سرعت یک گیگابیت بر ثانیه است.
علاوه بر این، وجود یک نقطه حضور (POP) در هر شهر الزامی است؛ منظور از نقطه حضور، نقطه‌ای از شبکه است که در آن تجهیزات فعال یا غیرفعال وجود داشته باشد به نحوی که از طریق آن امکان ارایه خدمت دسترسی مبتنی بر فیبر نوری به کاربر وجود داشته باشد.
