دیدار از پشت دیوار بلند دیجی‌کالا
علی شمیرانی - پس از گذشت ۱۰ سال از راه‌اندازی، برای نخستین بار تصمیم به برگزاری یک نشست خبری گرفتند. اگرچه پیش از این برخی رسانه‌ها توانسته بودند به شکل اختصاصی دیدارهایی با مدیران این شرکت داشته باشند، اما بخش عمده این گفت‌وگوها فاقد ارزش خبری بوده و بیشتر بار تبلیغاتی داشتند.
دیجی‌کالا، شرکتی که در سال‌های اخیر همزمان با رشد آسانسوری و عمودی‌اش و در کنار حمایت‌هایی که دارد، البته ابهامات، اتهامات و اعتراضاتی را هم به دنبال خود می‌کشد.
روز یکشنبه هفته قبل و برای نخستین بار درهای این شرکت به روی رسانه‌ها باز شد تا علاوه بر بازدید از درون و پشت صحنه شرکت دیجی‌کالا، امکان طرح پرسش‌هایی که از سال‌ها قبل امکان طرح آنها نبود، فراهم شود، اگرچه برخی از پرسش‌ها بی‌پاسخ ماند.
این نخستین نشست اما طبق زمان‌بندی پیش نرفت و به جهت طولانی شدن، برخی پرسش‌ها طرح نشد و پاسخ برخی پرسش‌ها نیز به زمان بازدید از بخش‌های مختلف این شرکت موکول شد.
از نکات قابل توجه این نشست، معرفی هر دو برادران حمید و سعید محمدی به‌عنوان مدیرعامل بود؛ اتفاقی که توجه برخی روزنامه‌نگاران را به خود جلب کرد و البته این ابهام پاسخی به همراه نداشت. (اگرچه از نظر قانون ثبت شرکت‌ها، این شرکت هم یک مدیرعامل دارد.)
بر اساس اطلاعاتی که برادران دوقلوی محمدی در معرفی شرکت به شکل همزمان ارایه دادند، دیجی‌کالا از سال ۸۵ فعالیت خود را شروع کرده و پس از ۱۰ سال، هم‌اکنون بزرگ‌ترین مرکز پردازش سفارش (Fulfillment Center) را در خاورمیانه در اختیار دارد که ظرفیت ثبت سفارش این شرکت را به 300 هزار کالا در روز افزایش داده است.
تاکنون بالغ بر ۳۰۰ هزار نوع کالا در سایت دیجی‌کالا ثبت شده که از این میان بیش از ۱۵۰ هزار نوع کالا در حال حاضر در سایت موجود است و بیش از ۵۰ هزار نوع از آن، مربوط به برندهای تولید داخل است.
در اختیار داشتن 2500 نفر کارمند، رشد سالانه صددرصدی، در اختیار داشتن بیش از 91 درصد از سهم بازار خرید‌های خرد آنلاین، بازدید روزانه 7/1 میلیون نفر از سایت این شرکت (سومین سایت پربیننده ایران)، ارایه خدمات شبانه‌روزی و حذف 42 میلیون کیلومتر سفر درون‌شهری در سال 95 از جمله دیگر خدمات و توانایی‌هایی است که مدیران این شرکت می‌گویند به آنها دست یافته‌اند.
پلتفرم مرکز فروشندگان
موضوع دیگری که در این جلسه روی آن تاکید شد، حرکت دیجی‌کالا به سمت نوع جدیدی از عرضه محصولات یعنی پلتفرم مرکز فروشندگان یا Marketplace بود. بر این اساس در پلتفرم Marketplace، تولیدکنندگان و فروشندگان قادر خواهند بود تا با قرار دادن کالاهای خود در سایت دیجی‌کالا و با استفاده از امکانات این شرکت، کالای خود را بدون واسطه به دست مصرف‌کنندگان برسانند.
البته این شرکت رویکرد متفاوتی به نسبت برخی رقبا در پیش گرفته است، به این شکل که مسوولیت فروشندگان را به عهده گرفته و فروشندگان خارج از دیجی‌کالا ملزم به رعایت استانداردهای این شرکت هستند؛ موضوعی که در برخی فروشگاه‌های رقیب به هیچ وجه اهمیت نداشته و هر فروشنده می‌تواند فارغ از فراهم‌کننده بستر به شکل مورد دلخواه و هر کالایی را به مشتریان عرضه کند.
سرمایه‌گذاری‌های جدید دیجی‌کالا
اما دیجی‌کالا از سال ۹۵ دو فروشگاه آنلاین «دیجی‌استایل» و «فیدیبو» را به پورتفولیوی خود اضافه کرده است.
بر این اساس با توجه به تجربه متفاوت خرید کالا در زمینه مد و پوشاک، دیجی‌کالا تصمیم به جدا کردن این بخش از دیگر گروه‌های محصولی گرفت تا با راه‌اندازی یک فروشگاه مستقل، بستر مناسبی برای خرید آنلاین پوشاک فراهم کند. به همین منظور، دیجی‌استایل با تمرکز بر صنعت مد و پوشاک راه‌اندازی شد.
برای ورود به عرصه فروش محتوای الکترونیکی و صوتی با هدف تسهیل دسترسی به کتاب‌های مختلف نیز این شرکت در یکی از استارت‌آپ‌های فروش کتاب الکترونیکی، (فیدیبو) سرمایه‌گذاری کرد و اکنون به‌دنبال تبدیل آن به مرجعی برای خرید و مطالعه کتاب‌های الکترونیکی است.
سکوت در قبال سرمایه‌گذاران
ترکیب سهامداران شرکت دیجی‌کالا یکی از موارد سوال‌برانگیز به‌شمار می‌رود. در پاورپوینت ارایه‌شده از سوی برادران محمدی، صرفا به سرمایه‌گذاری شرکت سرآوا در سال 91 در این شرکت اشاره شد و اطلاعاتی از رقم و حق‌السهم ارایه نشد.
در بخش پرسش و پاسخ جلسه نیز پرسش‌های دیگری نیز به وضعیت سهام، ترکیب سهامداران، ارزش شرکت و ابهاماتی در این خصوص پرداخته شد که مدیران این شرکت با بیان اینکه شرکت کاملا خصوصی است، این اطلاعات را مربوط به شرکت دانسته و جزییاتی ارایه نکردند.
اگرچه آن‌طور که عنوان شد شرکت سرآوا ظاهرا اقدام به جذب 200 میلیون دلار سرمایه از صندوق سرمایه‌گذاری IIIC کرده که متشکل از چند شرکت اروپایی و روسی است، اما اطلاعاتی در خصوص میزان سرمایه تزریق‌شده به شرکت دیجی‌کالا ارایه نشد.
خیز برای ورود به بورس
دیجی‌کالا و سرمایه‌گذارانش ظاهرا قصد ورود به بورس را نیز دارند. ورود به بازار سرمایه یعنی ورود به اتاق شیشه‌ای؛ جایی‌که تمامی اموال، دارایی‌ها، سرمایه‌گذاران، سرمایه و سایر بخش‌های شرکت باید روشن و شفاف شود تا مجوز ورود به بورس صادر شود. این موضوعی است که در دیجی‌کالا باید روی آن فکر شود.
برادران محمدی در پاسخ به این پرسش که آیا قصد ورود به بورس را دارند، پاسخ بله را دادند، اما زمان و میزان عرضه سهام در بورس را بی‌پاسخ گذاشتند. البته آنها به این موضوع نیز اشاره‌ای کردند که قصد دارند شرکت به یک یونیکورن تبدیل شود و فاصله زیادی نیز با آن ندارد. (یونیوکورن به شرکت‌های استارت‌آپی گفته می‌شود که گردش مالی آنها به فراتر از یک میلیارد دلار می‌رسد.)
چالش‌ها و مشکلات
اگرچه این صرفا آمار و ارقام ارایه‌شده از سوی این شرکت است که تصویر آن را در جامعه ساخته و شکل می‌دهد، اما دیجی‌کالا با مشکلاتی هم مواجه است. آزمون و خطا یکی از آن مواردی است که در فعالیت‌های این شرکت به‌چشم می‌خورد و هنوز هم می‌توان آثاری از این رویه را مشاهده کرد. البته حمید و سعید محمدی (مدیران عامل) دیجی‌کالا می‌گویند، آگاهانه ناچار به برخی آزمون و خطاها هستند و این اتفاقات تصادفی رخ نمی‌دهد.
چالش دیگری که مدیران این شرکت روی آن تاکید داشتند، ناعادلانه بودن وضعیت بازار ایران به علت وجود انبوهی از کالاهای قاچاق است. آنها می‌گویند از همه طرف زیر نظر هستند و محدودیت‌های زیادی را تحمل می‌کنند، اما فعالیت‌های ناعادلانه زیادی در بخش خرده‌فروشی در جریان است که باید به‌نوعی آنها را مدیریت کرد.
چالش بعدی که اگرچه در سخنان مدیران دیجی‌کالا به آن اشاره نشد، اما کسانی که سابقه کار مدیریت یک مجموعه حتی پنج‌نفره را دارند، می‌دانند که مدیریت یک مجموعه 2500 نفره که بخش عمده‌ای از آنها را نیروهای صف تشکیل می‌دهند و ده‌ها هزار قلم کالا، آن‌هم از اشیایی به کوچکی یک انگشتر تا بزرگی یک یخچال در آن یافت می‌شود و اتفاقا این کالاها بارها باید در بخش‌های مختلف این شرکت دست به دست شود تا به دست مشتری برسد، یعنی چه؟
این مساله به کنترل‌ها و پیچیدگی‌های بسیار زیادی نیازمند است و جذب نیروی انسانی، آموزش آن و سپس تلاش برای کنترل و حفظ آن در ایران یک ابرچالش محسوب می‌شود؛ موضوعی که از بیرون دیجی‌کالا هم دیده می‌شود و کم نیستند افرادی که در سوابق خود مدتی کار در دیجی‌کالا را هم اعلام می‌کنند. از این رو گفته می‌شود میزان خروج کارکنان این شرکت بالاست که البته در مجموعه‌های بزرگ و با توجه به روحیات جوانانی که به‌تازگی پا در عرصه کار می‌گذارند، تا حدودی طبیعی است.
بازدید از پشت صحنه
پس از این نشست تقریبا طولانی که در نهایت فرصت طرح پرسش‌های بیشتر را فراهم نکرد، بازدید از پشت صحنه این شرکت، یعنی مرکز پردازش دانش با 50 هزار متر مربع وسعت و پردازش روزانه 300 هزار کالا آغاز شد؛ جایی که انبوهی از کالا در روز پس از ورود طبقه‌بندی شده، کدگذاری و کنترل شده و در نهایت شناسنامه‌دار شده و آماده تحویل به مشتریان می‌شوند.
یکی از نکاتی که در طول بازدید جلب توجه می‌کرد، روحیه دوستانه کارکنان این مجموعه در برخورد با یکدیگر و بازدیدکنندگان بود. از دیگر بخش‌های جالب توجه این شرکت، بخش تولید محتوای دیجی‌کالا بود که خودشان نام آن را کارخانه محتوا گذاشته بودند؛ جایی که از ریزترین تا بزرگ‌ترین اقلام این شرکت در آنجا عکاسی شده، شناسنامه‌دار شده و به‌نوعی یک راهنمای خرید برای آنها تهیه می‌شود. تحریریه‌ای بزرگ و متشکل از 120 نفر که به هشت بخش تولید محتوا تفکیک شده، دارای استودیوهای عکاسی و فیلم‌برداری متعدد است و مدیریت آن را نیما رسول‌زاده، از روزنامه‌نگاران و همکاران قدیمی‌حوزه IT به عهده دارد.
کلام پایانی
این نخستین‌باری بود که درهای دیجی‌کالا به روی نمایندگان برخی از رسانه‌ها باز شد که به‌عنوان نخستین تجربه دیدار با رسانه‌ها بعد از 10 سال و خیز این شرکت برای ورود به اتاق شیشه‌ای بورس، جای بهبود بیشتری دارد؛ چراکه این شرکت در حال شکل‌دهی به فرهنگ جدیدی در بحث خرید کالا از یک‌سو و ساخت یک برند از سوی دیگر است، که از این جهت کار آنها با حساسیت زیادی مواجه است؛ چراکه در کنار رقبای داخلی که البته چندان قوی نیستند، رقبای خارجی نیز شاید هر لحظه مجال ورود به کشور را داشته باشند.
اگرچه برادران محمدی چندان نگران ورود رقبای خارجی نیستند و به تجربه ورود شرکتی همچون آمازون به کشور هند و منطقه خاورمیانه اشاره می‌کنند که با همکاری شرکت‌های بومی و نه به شکل مستقیم انجام شده است.
در نهایت آنکه به نظر می‌رسد دیجی‌کالا برای ادامه فعالیت خود و پیشگیری از چالش‌های آتی، نیازمند رشد هماهنگ درتمام اجزای این شرکت است و تمرکز روی فروش به تنهایی کافی نیست.(منبع:عصرارتباط)