ITanalyze

علی شمیرانی - سال ۱۴۰۳ تبدیل به یکی از سال‌های پرخبر در ایران شد. شهادت ابراهیم رییسی و پایان دولت سیزدهم، ترور سیدحسن نصرالله و اسماعیل هنیه، عملیات تروریستی با پیجرها و ... از جمله مهمترین رویدادهای کشور به شمار می‌روند.

همزمان اما حوزه فاوا یا اقتصاد دیجیتال نیز فراز و فرودهای خاص خود را داشت و مسایلی همچون حواشی تولید نوکیای تقلبی، ظهور و پایان بازی همستر، بازگشت پارازیت‌های GPS به کشور، اختلال جهانی ویندوز، قطع برق و اختلال در اینترنت و سامانه‌های کشور، فشارها برای رفع فیلترینگ و سرانجام خارج شدن واتس‌اپ و گوگل‌پلی از لیست بلند فیلترینگ، بازداشت مالک تلگرام در فرانسه، ظهور قارچ‌گونه معضل پلتفورم‌های فروش طلا، تداوم جدال در تولی‌گری و ساماندهی حوزه رمزارزها و تداوم مسایل پیرامون عرضه اینترنتی دارو از جمله پرتکرارترین و خبرسازترین موضوعات این حوزه بودند.
اگرچه بر خلاف گزارش سال قبل که «فیبرنوری» پرتکرارترین کلمه سال ۱۴۰۲ بود، در سال جاری، فیبرنوری به جز اخبار پراکنده برخی اپراتورها از پیشرفت‌های حاصله، از صدر به حاشیه رفت.
اما اخبار و حواشی حوزه فاوا، محدود به مسایل فوق نبود و موارد متعدد دیگر نیز در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته است. لیکن آنچه بیشتر مورد تاکید است، توجه به حجم کلان سهم بازار و سرمایه‌گذاری‌ها در عرصه اقتصاد دیجیتال است که فارغ از انبوه حواشی، مساله‌ای تعیین‌کننده برای آینده کشور محسوب می‌شود.
در این خصوص اگرچه توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و فیبرنوری به عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین حوزه سرمایه‌گذاری در عرصه فاوا به شمار می‌رود، اما گزارش‌ها و آمارها همچنان گویای تداوم سیرنزولی سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش و دیگر بخش‌های اقتصاد دیجیتال است. این امر با توجه به جهش نرخ دلار و تورم که عواملی تاثیرگذار برای توسعه زیرساخت‌ها به شمار می‌رود، احتمالا در سال پیش‌رو نیز عوارض خود را به دنبال داشته باشد که این امر نیازمند اتخاذ تدابیر ویژه از سوی دولت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است.
با این مقدمه، گزارش روزشمار «هفته‌نامه عصر ارتباط» (به عنوان نخستین و قدیمی‌ترین هفته‌نامه حوزه فاوا با ۲۳ سال سابقه انتشار) از اهم رویدادهای حوزه فاوا و اقتصاد دیجیتال کشور پیش روی شماست.

• فروردین: فراموشی کاربران و فروش اینترنتی دارو

فروردین ماه سال جاری شاهد تداوم جدال‌های سال قبل در خصوص سرنوشت فروش اینترنتی دارو بودیم، ماجرایی که به حدی کشدار شد که به سال آینده نیز کشیده شد. 
مساله هک‌های سال قبل و حراج ده‌ها میلیون داده‌های عمومی‌و خصوصی که مساله‌ای حاد شده بود، موجب فشار برای رفع خلاءها و حدود قانونی مسوولیت پلتفورم‌ها و سامانه‌ها شده بود که به وعده چند مصوبه و قانون منتهی شد که البته این موضوع نیز تا پایان سال جاری به نتیجه نرسید.

-    ۵ فروردین: عوارض فرار مالک کوروش کمپانی
بهمن‌ماه سال ۱۴۰۲ بود که مالک کوروش کمپانی که توانسته بود به کمک خرید انبوهی از سلبریتی‌های بازیگر، ورزشکار و رسانه‌ها به بهانه فروش نیم‌بهای گوشی آیفون از حدود ۱۰۰هزار نفر کلاهبرداری کند، از کشور متواری شد.
پنجم فروردین ماه رییس پلیس امنیت اقتصادی فراجا در خصوص این پرونده که یکی از بزرگترین ضعف‌ها در حوزه‌های صنفی و نظارتی به شمار می‌رود، خبر از واگذاری پاسپورت به متهم در سفارت ایران در ترکیه داد و گفت: داریم با جدیت این پرونده را دنبال می‌کنیم و با پیگیری بسیار خوبی که پلیس اینترپل فراجا انجام داد بحث اعلان قرمز امیرحسین شریفیان مالک کوروش کمپانی صادر شد و کار در حال پیگیری است که امیدواریم به نتیجه برسیم.
لیکن هفتم اسفندماه سال جاری سخنگوی قوه قضاییه در خصوص آخرین وضعیت این پرونده گفت: «با صبوری و اقدامات لازم موضوع پیگیری برای استرداد این شخص دنبال می‌شود و امیدواریم به‌زودی شاهد دستگیری و استرداد این شخص باشیم.» 

-    ۱۴ فروردین: تعویق حفاظت از حریم خصوصی کاربران
تیتر گزارش روزشمار سال ۱۴۰۲، سال هک‌ها بود. چراکه وقوع حملات هکری متعدد به انبوهی از سامانه‌های دولتی و پلتفورم‌های خصوصی، هک را به یکی از پرتکرارترین کلیدواژه‌های سال قبل تبدیل کرد. مصادف با حراج ده‌ها میلیونی داده‌های خصوصی مردم نزد سامانه‌های دولتی و پلتفورم‌های خصوصی، اعتراضات و انتقادات به خلاءهای قانونی و روشن نبودن حدود مسوولیت ارایه‌دهندگان خدماتی که مورد هک قرار می‌گرفتند به شدت بالا گرفت و این امر موجب تحرکات و وعده‌هایی از سوی مرکز ملی فضای مجازی شد.
در همین راستا دبیر شورای عالی فضای مجازی ۲۷ دی ماه سال ۱۴۰۲ یک دستورالعمل را به منظور کاهش مخاطرات نقض حریم خصوصی کاربران و حمایت از آنها در برابر تهدیدات سایبری ابلاغ کرد که به موجب آن مهلتی برای پلتفورم‌های خصوصی و سامانه‌های دولتی برای حفاظت از داده‌های مردم در نظر گرفته شد.
اما روز چهاردهم فروردین‌ماه سال جاری سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی با اعلام موافقت این مرکز در تعویق مهلت اجرای دستورالعمل حفاظت از حریم خصوصی کاربران گفت: سامانه‌ها و کسب و کارهای بخش خصوصی از مرکز ملی فضای مجازی خواستند که فرصت اجرای این دستورالعمل را به دلیل ابعاد فنی و اجرایی آن، از حداکثر ۲ ماه پس از ابلاغ به «حداکثر ۴ ماه پس از ابلاغ» افزایش یابد تا آنها بتوانند در فرصت مناسب نسبت به ابعاد فنی و برنامه‌نویسی اجرای دستورالعمل نیز، اقدام لازم را انجام دهند.
اگرچه تا آخرین روزهای سال جاری و تا زمان تنظیم گزارش حاضر خبری از سرنوشت دستورالعمل حفاظت از حریم خصوصی کاربران نشد.
به موازات این دستورالعمل، اما وزارت ارتباطات دولت قبل نیز پیگیر یکی دیگر از قوانین مرتبط با حقوق کاربران مجازی (به جا مانده از دولت دوازدهم) بود. در همین رابطه روز هشتم فروردین ماه بود که عیسی زارع‌پور وزیر سابق ارتباطات گفت: «لایحه امنیت کاربران در کمیسیون حقوقی - قضایی دولت در دست بررسی است و مراحل پایانی خود را طی می‌کند. قسمت‌هایی از لایحه به‌ علت بخش‌های قضایی نیازمند تایید قوه قضائیه بود که در همین ارتباط نامه‌ای به رییس قوه قضائیه ارسال شد تا نظر آنها برای این بخش‌ها کسب شود.»
با تمام این تفاسیر تا پایان سال از سرنوشت این لایحه هم خبری نشد تا حقوق کاربران حریم خصوصی  کماکان بلاتکلیف باقی بماند.

-    ۱۸فروردین: جنجال فروش اینترنتی دارو
همچون سال قبل، از هجدهم فروردین ماه تا پایان سال جاری ماجرای فروش اینترنتی دارو به یک کشمکش طولانی تبدیل شد که حتی با تغییر دولت نیز کماکان ادامه یافت. 
در دولت سیزدهم جدال بین وزارت بهداشت از یکسو و وزارت ارتباطات، معاونت حقوقی ریاست جمهوری، معاونت علمی‌ریاست جهوری، وزارت اقتصاد و پلتفورم‌های فروش اینترنتی دارو از سوی دیگر بالا گرفت و پای کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هم به این ماجرا باز شد. در روزهای مختلف فروردین‌ماه نامه‌های مختلفی له و علیه فروش اینترنتی دارو رد و بدل می‌شد، از نامه زارع‌پور وزیر سابق ارتباطات به وزیر سابق بهداشت در حمایت از فروش اینترنتی دارو گرفته تا نامه داروسازان در مخالفت با وزیر ارتباطات و حتی نامه رییس دفتر سابق رییس جمهوری در این خصوص.
کمیسیون اصل ۹۰ هم در آن مقطع اعلام کرد که پلتفورم‌ها تنها مجاز به حمل دارو هستند نه نگهداری و فروش دارو. در نهایت نیز مقرر شد به شکل آزمایشی این طرح در یک استان اجرا شود. 
این ماجرا نیز همانطور که ذکر شد تا پایان سال جاری و با تغییر دولت مکررا ادامه یافت و بر اساس آخرین خبر در روزهای پایانی سال مقرر شد سال آینده آیین‌نامه مذکور که شامل تنها حمل دارو از سوی پلتفورم‌هاست، به شکل قانونی عملیاتی شود که البته باید منتظر خروجی این ماجرا ماند.
از دیگر رویدادهای خبری حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات در فروردین‌ماه سال جاری می‌توان به خارج شدن ابرآروان از تحریم‌های اتحادیه اروپا، خرید صبانت از سوی شاتل، تایید مذاکره برای خرید سهام دیجی‌کالا از سوی همراه اول و بروز اختلال در کارتخوان پمپ بنزین‌ها اشاره کرد.