روش نفوذ شرکت‌های کاغذی به سامانه «بهین‌یاب»
سال جدید آغاز شده اما به نظر می‌رسد از مشکلاتی که از سال گذشته به سال جدید در حوزه بازار فولاد راه پیدا خواهد کرد بحث عدم تمکین شرکت‌های نوردی به شیوه‌نامه فولاد در خصوص عرضه محصولاتشان در بورس باشد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سال جدید آغاز شده اما به نظر می‌رسد از مشکلاتی که از سال گذشته به سال جدید در حوزه بازار فولاد راه پیدا خواهد کرد بحث عدم تمکین شرکت‌های نوردی به شیوه‌نامه فولاد در خصوص عرضه محصولاتشان در بورس باشد. اتفاقی که باعث شده فولاد به‌صورت قاچاق وارد بازار آزاد شود و تأثیر منفی آن در رشد قیمت‌ها نمود پیدا کند. در این خصوص با محمدحسین دیده‌ور رئیس هیات‌مدیره پیشین بورس فلزات و فعال قدیمی بازار فولاد گفتگو کردیم. دیده‌ور ضمن هشدار درباره نفوذ شرکت‌های کاغذی از معبر سامانه «بهین‌یاب» ناکارآمد وزارت صمت، تأکید دارد: «مطمئن باشید تا وقتی آمار تولید نوردکاران دقیق نباشد و «بهین‌یاب» وزارت صمت نیز عملکرد مناسبی در این زمینه نداشته باشد، مشکلات حل نخواهد شد».
در ادامه، گفتگوی تسنیم با دیده‌ور را می‌خوانید:
*تأثیر رعایت نکردن نوردکاران به شیوه‌نامه فولاد و عدم ورود عمده محصولاتشان به بورس کالا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متأسفانه، تعدد مراکز تصمیم‌گیری باعث شده تا شاهد چنین اتفاقات عجیبی باشیم. این وظیفه وزارت صمت است که آمارهای دقیقی را در این زمینه گرفته تا مشخص شود شرکت‌های نوردی به چه میزان خرید داشته و چرا این مقدار دوباره در بورس کالا عرضه نشده است. این سؤالی است که باید وزارت صمت به آن جواب دهد که چرا مقدار خرید و عرضه مجدد محصولات نوردکاران در بورس باهم همخوانی ندارد. متأسفانه مدت‌ها است به دلیل این‌گونه بی‌مبالاتی‌ها، بازار فولاد و نورد رها شده است، اکنون قیمت ورق در بازار حدود 20 هزار تومان است که باید از سوی تولیدکننده مشخص شود آمار دقیق هزینه تولید چقدر است و چگونه قیمت را تعیین کرده است. از سوی دیگر حتماً باید مشخص شود که مقدار خرید و عرضه نوردکاران در بورس کالا به چه میزان است، به عقیده من وزارت صمت به‌راحتی می‌تواند به چنین آمارهای دسترسی پیدا کند و کار سختی نیست اما رعایت چنین ضرورتی را نمی‌بینیم.
متأسفانه اکنون هیچ آمار دقیقی در مورد نورد و فولاد وجود ندارد و کلاً بازار رها شده است. تا زمانیکه شفافیت کامل در میزان خرید و تولید وجود نداشته باشد، مشکلات حل نمی شود؛ برای مثال چرا باید ورق 20 هزار تومان باشد؟ در این حوزه وزارت صمت باید به «ایمیدرو» که متولی بزرگ تمام صنایع و معادن ایران است دستور دهد تا میزیان خرید ورق از سوی نوردکاران را ارائه کند تا با مقایسه آن‌ها مشخص شود چه مقدار از محصول آن ها در بورس ارائه شده است و چه مقدار به بازار آزاد رفته است.
*اکنون وزارت صمت، از سامانه «بهین‌یاب» برای صدور مجوز ورود شرکت‌ها به عرضه‌های بورسی بهره می‌گیرد، نقاط قوت و ضعف این سامانه چیست؟
البته پیش‌تر، این سامانه ویژه محصولات پتروشیمی طراحی شده بود چون در زمان ما مشخص بود که فولاد چگونه وارد بورس کالا می‌شود و حتی قیمت‌گذاری و دامنه نوسانات آن بسیار منطقی بود اما به عقیده من «بهین یاب» وزارت صمت نتوانسته انتظارات را برآورده کند چراکه برخی شرکت‌ها اساساً فقط روی کاغذ وجود دارند و اصولاً تولیدی ندارند.
*نظارت بعد از خروج محصولات از بورس کالا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ببینید؛ در هرکجا که اختلاف قیمت وجود داشته باشد قطعاً رانت نیز خواهیم داشت. امروز اینکه قیمت تمام‌شده کالا، فروش و عرضه محصولات فولادی در بورس کالا انجام می شود، یک فرصت مناسب برای اقتصاد و سیاست گذاران است چراکه به واسطه بورس کالا، تهیه آمارهای دقیق بسیار آسان است و تنها برای تنظیم بهینه بازار، نیاز به پیگیری و توجه سیاست گذار به داده های معاملاتی است. به عقیده من بهین یاب نباید خود را سرگرم شرکت‌های صوری و کاغذبازی کند. اجازه دهید مثالی از گذشته بزنم؛ زمانی معاونت وزیر بازرگانی از من خواست به‌صورت غیررسمی چند شرکت را کنترل کنم، شاید باور نکنید وقتی من به آدرس یکی از این شرکت‌ها که ماهانه 100 تن حواله آهن می‌گرفت رفتم، مشاهده کردم که تنها یک کارگر با چند مرغ و خروس در آنجا است و فقط یک تابلو کوچک در آنجا نصب شده بود و اصولاً این شرکت وجود خارجی نداشت.
مشخص بود که آن‌ها 100 تن آهن را به‌صورت مستقیم وارد بازار آزاد می‌کردند و تولیدی صورت نمی‌گرفت پس وقتی صحبت از دلال‌بازی می‌شود دقیقاً منظور چنین افراد و شرکت‌هایی است. اکنون در روزگاری هستیم که حتی در بارنامه این شرکت‌ها، کدپستی و آدرس دقیق وجود دارد اما متأسفانه نظارت‌ها به‌هیچ‌عنوان دقیق نیست؛ به‌صراحت تأکید می‌کنم که سایت «بهین‌یاب» وزارت صمت با عملکرد فعلی خود، جوابگوی شفافیت بازار نیست و بیشتر یک سایت نمادین است. مطمئن باشید تا وقتی آمار تولید نوردکاران دقیق نباشد و بهین یاب وزارت صمت نیز عملکرد مناسبی در این زمینه نداشته باشد، مشکلات حل نخواهد شد. نظارت نیاز به افراد خبره دارد که پیچ‌وخم بازار آهن را بدانند. بازهم تأکید می‌کنم سازمان «ایمیدرو» سازمان کوچکی نیست و می‌تواند تمام تولید روزانه، هفتگی و ماهیانه را استخراج کند و همه آمارها را به ریز مشخص کند و باید از آن استفاده کرد چراکه ماهیت بورس کالا، شفافیت است و متولیان می توانند از اطلاعات و آمار دقیق بورس نهایت بهره را ببرند.