ITanalyze

معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با همشهری از تلاش برای شفاف کردن هزینه‌های جدی قطع اینترنت گفته است؛هزینه‌هایی که به گفته او بخش مهمی از آن اتفاقا مادی نیست و وضعیت آینده کشور را رقم می‌زند.

کابوس یک هفته قطع کامل اینترنت هنوز هم ذهن خیلی‌ها را در کشور رها نمی‌کند. با وجود وصل شدن اینترنت ثابت هنوز اینترنت موبایل قطع است. امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات در گفت‌وگو با همشهری از ضررهای جدی قطعی اینترنت به کشور گفته است. ضررهایی که به گفته او بخش مهم و اصلی آن اتفاقا مادی نیستند و باعث بی‌اعتمادی مردم و کسب و کارها شده است. ناظمی تأکید دارد تنها با شفاف شدن هزینه‌های ظاهر و پنهان است که می‌توان تصمیم‌گیری‌های درست را انجام داد.
 
شما روز گذشته نشستی را با دعوت از کسب و کارها و فعالان حوزه فاوا درباره بررسی پیامدهای قطع اینترنت داشتید. به‌نظرتان قطع کلی اینترنت کشور به‌مدت یک هفته با درنظر گرفتن منافع و ضررهایش تصمیم درستی بود؟
من نه متخصص امنیت هستم ، نه به داده‌های امنیتی دسترسی دارم و نه در تصمیم‌گیری برای قطع اینترنت حضور داشتم. برای همین نمی‌توانم درباره قطع شدن و خوبی یا بدی آن نظر بدهم. مسئله‌ای که به‌نظرم اهمیت دارد این است که ما وقتی تصمیمی را می‌گیریم یک سری منافع را در برابر یک‌سری ضررها و هزینه‌ها قرار می‌دهیم. یک منفعتی توسط تصمیم‌گیرندگان درباره قطع اینترنت درنظر گرفته شده که قاعدتا برای امنیت مردم و کشور بوده است. این کار و تصمیم یک سری هزینه‌هایی هم داشته است. من مسئله‌ای که به‌دنبالش هستم این است که این هزینه‌ها واقعی شود تا معلوم باشد وقتی می‌خواهیم تصمیمی بگیریم متوجه شویم که این کار درست هست یا خیر. تصمیم‌گیرندگان متوجه شوند که منافع تصمیم بیش از هزینه‌هایی است که داریم می‌کنیم یا نه.

به‌نظر شما به‌عنوان معاون وزیر ارتباطات قطع اینترنت چه هزینه‌هایی داشته است؟ ماجرا به کاهش درآمد کسب و کارها خلاصه می‌شود؟
هزینه‌هایی که به‌خاطر قطع اینترنت ایجاد شده از نظر من هزینه‌های جدی‌ای است. بخش مهمی از این هزینه‌ها اصلا مالی نیست. هزینه این کار تنها این نبوده که یک شرکتی یا کسب و کاری تعطیل و تجارتش دچار اختلال شده یا میزان درآمدش کاهش پیدا کرده است. آن چیزی که در این ماجرا هزینه واقعی است هزینه‌های پنهانی است که به عدم‌اعتماد عمومی درباره وضعیت آینده وارد شده است. یعنی مردم امنیت روانی‌شان از بین رفته است. سرمایه‌گذار هم امنیت روانی‌اش از بین رفته است. کسی که می‌خواهد استارتاپ یا کسب و کاری را راه بیندازد دچار عدم‌قطعیت شده است. دیگر نمی‌داند فردا روزی می‌تواند پاسخ ایمیلی را که به وسیله آن درخواست کالا کرده بدهد یا نه. نمی‌داند که آیا فردا می‌تواند پیگیری کارهایش را بکند. حتی یک تاجر عادی نمی‌داند که می‌تواند در آینده کالای خود را رهگیری کند یا قراردادی را که منتظرش بوده ببندد یا نه. هزینه‌ دیگر این است که مردمی که اتفاقا متخصص یک حوزه هستند بروند به مهاجرت فکر کنند و ترند گوگل نشان دهد که جست‌وجوی واژه مهاجرت میان ایرانی‌ها رشد چشمگیری پیدا کرده است. اینها هزینه‌هایی جدی و پنهان است. حالا که حداقل اینترنت ثابت وصل شده لازم است که این هزینه‌ها شفاف شود. در هزینه‌های شفاف است که می‌شود تصمیم‌گیری‌های درست را انجام داد.

ولی کسانی که از قطع اینترنت استقبال کرده‌اند توجیه‌شان این است که با استفاده از شبکه ملی اطلاعات سرویس‌های اصلی کارشان را بدون مشکل انجام می‌داده‌اند و خیلی مشکل حاد و جدی نبوده است.
حتی این حرف هم درست نیست. به‌خاطر اینکه سرویس‌های پایه‌ای مثل بعضی اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های داخلی که شاید حتی ترافیک‌شان هم کاهش پیدا نکرده باشد براساس تحقیق و توسعه‌هایی بوده که قبلا انجام شده و به اینجا رسیده‌اند. این تحقیق و توسعه هم براساس اینترنت بوده است. با قطعی اینترنت جلسه‌هایمان با کسب و کارها مشخص کرد که روند تحقیق و توسعه آنها مختل شده است. یعنی دیگر کد را هم نتوانسته‌اند توسعه دهند. وقتی نتوانند توسعه بدهند اتفاقی که می‌افتد این است که نمی‌توانند آینده خودشان را تضمین کنند.

 نگرانی‌ای که میان مردم وجود دارد اما عادت به قطع کردن اینترنت است. یعنی مردم حالا این تصور را پیدا کرده‌اند که ممکن است به هر دلیلی بار دیگر تصمیم به قطع اینترنت گرفته شود.
من نامه‌ای را برای دعوت از کسب و کارها با عنوان بررسی کاهش تأثیرات قطعی اینترنت ارسال کردم که در شبکه‌های اجتماعی بازخوانی دیگری هم از آن شده است. به‌نظرم مهم‌ترین تأثیری که قطعی اینترنت داشته همین عدم‌اطمینان و عادت کردن سیاستگذار به اینکه شاید بعدا هم بخواهد از این مسئله استفاده کند است. کاهش تأثیر یعنی بررسی همین موضوعات.

نامه دیگری هم با امضای شما خطاب به دستگاه‌های دولتی در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست می‌شود. جریان آن نامه درباره شبکه ملی اطلاعات چه بوده است؟
تاریخ آن نامه مشخص است که در زمان قطع اینترنت بوده است و دلیل ارسال آن هم این بوده که سازمان‌های دولتی بهانه‌ای برای عدم‌ارائه خدمات و سرویس‌ها به‌خاطر قطع اینترنت نداشته باشند. این نامه برای معرفی یک نماینده و تهیه یک لیست از سرویس‌هایی که به خدمات خارجی وابسته‌اند، روز چهارشنبه ۲۹ آبان به آنها ارسال شده است؛ یعنی روزی که اینترنت کشور قطع بود. این نامه‌ هم بعد از تماس کاربری با من که از قطع خدمات بیمارستانی به‌دلیل قطع اینترنت حکایت داشت تنظیم و به آنها ارسال شد.
البته بازخوانی‌های دیگری از این نامه شده که به هر حال مردم عصبانی هستند و بی‌اعتماد و من هم می‌توانم به آنها برای این مسئله و چنین بازخوانی‌هایی حق بدهم.

همیشه شما می‌گفتید شبکه ملی اطلاعات مکمل اینترنت در کشور است. اما حالا گروهی فشار زیادی برای قطع همیشگی اینترنت و زندگی مردم تنها روی شبکه‌ای داخلی دارند. هنوز هم همان اعتقاد را درباره مکمل بودن شبکه ملی اطلاعات دارید؟
من که حداقل این اعتقاد را دارم. فکر می‌کنم غیر از این هم سازمان فناوری اطلاعات نیازی به حضورش نیست.