سامانه چک در جیب جیرینگ
مدتی است سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی دچار اختلال شده و دلیل آن، ورود نادرست این سامانه به جمع سامانه‌های خدمات ارزش افزوده است. این اقدام باعث کاهش شدید استفاده مردم از این سامانه شده و تنها برنده آن، شرکت پرداخت اول کیش با نام تجاری «جیرینگ» است.
این شرکت انحصار پرداخت با کیف پول الکترونیکی در زمینه سامانه‌های خدمات ارزش افزوده در کشور را دارد و این انحصار سود کلانی را نصیب مالکان این شرکت کرده است. بازنده این انتقال هم مردم هستند که تا پیش از این بسادگی و با ساده‌ترین نوع تلفن‌های همراه قادر به استعلام چک بودند اما اکنون مجبور به نصب نرمافزار جیرینگ و پرداخت هزینه‌های ناخواسته بابت خدمات ارزش افزوده اجباری هستند.
***
آذر 97 بود که قانون جدید صدور چک برای اجرا به بانک مرکزی ابلاغ شد. مزیت‌های فراوان قانون جدید صدور چک باعث شد جامعه در آن زمان مجددا به معتبر شدن ابزار چک به عنوان یکی از اصلی‌ترین روش‌های پرداخت در بازار امیدوار شود. از جمله این مزایا، امکان استعلام پیامکی سوابق صادرکننده چک است که با استفاده از آن، فروشنده از وضعیت خوش‌حسابی خریدار مطلع شده و در صورتی‌که در استعلام، خریدار چک برگشتی داشته باشد، فروشنده از این موضوع مطلع می‌شود. این اتفاق، جهشی مؤثر در بازآفرینی اعتماد به ابزار چک بود و اینکه در داد و ستد، فروشندگان با اعتماد بیشتری اقدام به دریافت چک می‌کردند.
* به حاشیه رفتن سامانه استعلام چک با مصوبه وزارت ارتباطات
بعد از همگانی شدن استفاده از سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی، اخیرا بازاریان و تجار از اختلال در این سامانه خبر دادند و از این اتفاق گلایه کردند. بررسی‌ها نشان داد این اختلال به این دلیل است که این سامانه نیز مانند سامانه‌های خدمات ارزش افزوده از طریق اپلیکیشن جیرینگ فعال شده و دیگر نمی‌توان سوابق صادرکننده چک را به صورت پیامکی استعلام گرفت.
ماجرای انتقال استعلام چک به نرمافزار جیرینگ در مصاحبه اخیر مدیرعامل شرکت پرداخت اول کیش (جیرینگ) تشریح شده است. حسام حبیب‌الله تیر‌ماه سال جاری در مصاحبه‌ای اعلام کرد: تا قبل از 20 خرداد سال 99 روال اجرای این خدمات بدین صورت بود که بعد از آنکه درخواست استعلام به سامانه 701701 پیامک می‌شد، سامانه هزینه این سرویس را به اطلاع متقاضی رسانده و در صورت ابراز تمایل متقاضی پاسخ کاربر ارسال می‌شد. بعد از موافقت، نتیجه استعلام به متقاضی اعلام و هزینه استعلام در قبوض پایان دوره درج می‌شد.
مدیرعامل شرکت جیرینگ تصریح کرد: این خدمت همواره وجود داشت و استفاده می‌شد اما بر اساس مصوبه 300 سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات، فرآیند به این صورت شد که کاربر ابتدا باید کیف پول الکترونیکی خود را شارژ و سپس از خدمات یادشده استفاده کند. بر این اساس از 20 خرداد هر 3 اپراتور تلفن همراه ملزم به اجرایی کردن مصوبه شدند و به همین دلیل کسانی که کیف پول الکترونیکی خود را شاژر نکرده‌اند نمی‌توانند از امکان استعلام چک استفاده کنند.
وی افزود: سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به هر 3 اپراتور ابلاغ کرد که کاربران اپراتورها کلیه خدمات ارزش افزوده را در صورت خرید اعتبار اولیه می‌توانند دریافت کنند و بر این اساس کسانی که می‌خواهند از سامانه استعلام چک استعلام کنند، باید کیف پول الکترونیکی خود را شارژ کنند.
* مردم؛ بازنده اصلی یک انتقال غلط
طبق صحبت‌های مدیرعامل جیرینگ، افراد برای استفاده از این سامانه مجبور به نصب نرمافزار جیرینگ و شارژ کیف پول خود هستند. این در حالی است که بسیاری از خدمات ارزش افزوده که در قالب کیف پول‌های الکترونیکی ارائه می‌شود، به صورت خودکار و بدون اطلاع مردم تمدید می‌شود و به این شکل هزینه‌ای را به طور ناخواسته به مردم تحمیل می‌کند. مجبور کردن مردم به نصب این نرمافزار و شارژ این کیف پول الکترونیکی علاوه بر دشوار کردن روند استعلام و نیازمند شدن استعلام به اینترنت، گوشی‌های هوشمند، نصب نرم‌افزاری خاص، تعیین رمز برای کیف پول الکترونیکی، دشواری‌های فراموشی رمز و...، باعث زمینه‌سازی سوءاستفاده از آن برای هزینه‌تراشی برای مردم شده است، چرا که مردم برای استفاده از استعلام چک، مجبور به شارژ کردن این کیف پول الکترونیکی شده و پس از آن، زمینه برای تحمیل هزینه به مردم به بهانه خدمات ارزش افزوده فراهم می‌شود.
بسیاری از مردم هنوز از اینکه سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی بانک مرکزی به سامانه‌های خدمات ارزش افزوده پیوسته است، بی‌اطلاع هستند و گمان می‌کنند این سامانه دچار اختلال شده و کار نمی‌کند. همچنین استفاده از این سامانه برای افرادی که از تلفن‌های هوشمند استفاده نمی‌کنند و قادر به استفاده از اپلیکیشن جیرینگ نیستند، دشوار شده است. از همین رو لازم است در اسرع وقت نسبت به خروج سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی بانک مرکزی از سامانه‌های خدمات ارزش افزوده اقدام و استفاده از این سامانه به مانند قبل، ساده شود.
***
سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی، گامی در مسیر رونق
استفاده از سامانه پیامکی استعلام چک برگشتی در بازار تا جایی در بین اهالی تجارت رواج یافت که دیگر در هر معامله خرد و کلان، به عنوان یک وسیله اعتبارسنجی از آن بهره گرفته می‌شد. این جریان باعث شد حجم معاملاتی که با ابزار چک انجام می‌شد، رشد قابل توجهی داشته باشد. این امر کمک شایانی به سیاست‌های کلان کشور در راستای رونق تولید داشت و تولیدکنندگان را دلگرم کرد. از طرفی خریداران با اعتبار نیز توانستند با استفاده از چک، محصولات مورد نیاز خود را تهیه کنند و از این طریق گامی مؤثر در مسیر رونق بازار برداشته شد. بانک مرکزی به منظور آگاه‌سازی مردم از سازوکار استعلام سوابق صادرکننده چک، اطلاعیه‌ای در سال 97 منتشر کرد. بانک مرکزی در این اطلاعیه عنوان کرد: هموطنان عزیز می‌توانند با ارسال شناسه استعلام 16رقمی مندرج در چک‌های صیادی به سامانه استعلام پیامکی این بانک با سرشماره 701701 و در قالب زیر از وضعیت اعتباری صادرکننده چک از نظر تعداد و مبلغ چک‌های برگشتی ثبت شده نزد بانک مرکزی مطلع شوند.
بر این اساس و در پیامک پاسخ، اطلاع‌رسانی به صورت رتبه‌بندی شده بر اساس یکی از رنگ‌های زیر اعلام می‌شود:
وضعیت سفید: صادرکننده چک فاقد هر گونه سابقه چک برگشتی بوده یا درصورت وجود سابقه، تمامی موارد رفع سوء‌اثر شده است.
وضعیت زرد: صادرکننده چک دارای یک فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 50 میلیون ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت نارنجی: صادرکننده چک دارای 2 الی 4 فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 200 میلیون ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت قهوه‌ای: صادرکننده چک دارای 5 تا 10 فقره چک برگشتی یا حداکثر مبلغ 500 میلیون ریال تعهد برگشتی است.
وضعیت قرمز: صادرکننده چک دارای بیش از 10 فقره چک برگشتی یا بیش از مبلغ 500 میلیون ریال تعهد برگشتی است.
مطابق اعلام بانک مرکزی، هزینه هر استعلام معادل 350 تومان تعیین شد. این امکان باعث شد فروشندگان بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری نسبت به قبول یا رد چک خریدار تصمیم بگیرند. با این حال یک اقدام غلط باعث بی‌اثر شدن این مزیت مندرج در قانون جدید چک شد.
مدتی قبل، برای جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی سامانه‌های خدمات ارزش افزوده، برای فعال کردن این سامانه‌ها، راه‌حلی اندیشیده شد، به این صورت که ابتدا در اپلیکیشن جیرینگ، فرد کیف پول را شارژ کرده و با استفاده از آن، سامانه خدمات ارزش افزوده مورد‌نظر را فعال می‌کرد تا در جریان ریز پرداخت‌های خود قرار گیرد. این کار به این دلیل انجام شد که مشترکان در بیشتر مواقع یکی از این سامانه‌ها را فعال می‌کردند و این سامانه‌ها به صورت پیش‌فرض تمدید شده و از حساب آنان مبلغی کسر می‌شد، در صورتی که در بسیاری از موارد، مشترکان از آن اطلاع پیدا نمی‌کردند یا رضایتی از تمدید آن سامانه خدمات ارزش افزوده نداشتند. (منبع:روزنامه وطن امروز)