سیاه و سفید نرم‌افزار شاد
تعطیلی مدارس در زمان شیوع کرونا مسوولان و متولیان امر را بر آن داشت تا نرم‌افزاری را با عنوان شبکه شاد طراحی کنند تا از این طریق فرصت حضور دانش‌آموزان در فضای مجازی برای بهره‌گیری از آموزش‌های لازم را فراهم کنند،اما این شبکه تاکنون نتوانسته است نیاز تمام مخاطبان خود را فراهم کند.
به گزارش ایرنا، با گذشت حدود یکسال از فعالیت شبکه شاد به عنوان اصلی ترین روش برای آموزش به دانش آموزان در زمان همه‌گیری ویروس کرونا که دانش آموزان، معلمان و خانواده‌ها را نیز درگیر خود کرده است، همچنان فعالان این عرصه برای کارکردن با این نرم‌افزاد با مشکلاتی مواجه‌اند.
تغییرات تحمیلی ناشی از شیوع ویروس کرونا از آخرین ماه‌های پارسال در روال امور جامعه از جمله امر مهم و حیاتی تعلیم و تربیت، با جایگزینی آموزش مجازی به تدریج باعث تحول در دیدگاه و رویکردهای آموزش و پرورش شده است. این تغییرات که آموزش مجازی را تقریباً به طور کامل جایگزین آموزش حضوری دانش‌آموزان و رفتن به مدرسه کرده است با گذشت حدود یکسال از راه اندازی آن با مشکلات و چالش‌هایی مواجه کرد که تداوم این امر نگرانی مدیران، معلمان، والدین و دانش‌آموزان را نیز به همراه داشته است.
شبکه آموزشی دانش‌آموزان با سرواژه شاد نرم‌افزاری ارتباطی و آموزشی است که در پی شیوع ویروس کرونا در ایران به علت فراهم نبودن شرایط امکان حضور دانش‌آموزان در مدارس و ناامنی و محدودیت پیام‌رسان های داخلی و خارجی راه‌اندازی شد. نرم‌افزار شاد در ابتدا در ۱۶ فروردین فقط روی اپلیکیشن‌های پیام‌رسان اجرا می‌شد و مدیران، معلمان و دانش آموزان نیاز داشتند که یکی از پیام رسان‌های واتساپ، سروش، گپ، آی‌گپ و روبیکا را نصب کنند اما در ۲۱ فروردین وزارت آموزش و پرورش از نرم‌افزار شاد بدون نیاز به این پیام رسان‌ها رونمایی کرد.
با توجه به تاکید وزارت آموزش و پرورش در نصب و استفاده از این نرم‌افزار، تعداد زیادی از دانش‌آموزان که دسترسی به اینترنت و گوشی هوشمند برای آنها فراهم بود در این شبکه دانش‌آموزی فعال شدند و بنابر دادههای آماری تا ۱۳ مهر ماه سال ۱۳۹۹ تعداد ۱۱ میلیون و ۴۰۸ دانش‌آموز در شبکه شاد حضور پیدا کردند و بنابر ادعای معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش، هم‌اکنون حدود ۸۴ درصد از دانش‌آموزان عضو این شبکه اجتماعی هستند.
در شهریورماه امسال با بروزرسانی گسترده‌ای که در این برنامه صورت گرفت، امکانات بیشتری به این برنامه اضافه شد و به گفته محمدمهدی نوری‌پور، رییس مجمع سازمان دانش‌آموزی، نرم‌افزار شاد روزانه حدود ۸۰۰ هزار بازدید دارد.
اما گذشته از استقبال گسترده دانش آموزان از شبکه مجازی شاد، صرعت پایین دریافت و ارسال محتوای آموزشی به خصوص عکس و فیلم، قطع شدن کلاس های آنلاین به صورت خودکار و طاقت فرسا بودن فعالیت در محیط شبکه شاد حتی با اینترنت پرسرعت از جمله مشکلاتی است که دانش‌آموزان و معلمان نیز به آن اعتراف می‌کنند.
الزام دانش آموزان و یا والدین آنها برای اختیار داشتن گوشی تلفن هوشمند، نبود دسترسی آسان و سریع به شبکه اینترنت به ویژه در مناطق روستایی دوردست و تامین هزینه‌های آن، ضرورت هماهنگی شرایط و محیط خانه و جمع اعضای خانواده برای استفاده از شبکه شاد و نامناسب بودن وضعیت زیرساخت‌های فنی، فناوری و مخابراتی در برخی مناطق از مجله مشکلات فراروی دانش آموزان، اولیان آنان و معلمان در استفاده از شبکه شاد است.
نبود کارآیی لازم در شبکه شاد
همزمان با رونمایی از نرم‌افزار شاد، نقدهای بسیاری توسط معلمان و دانش‌آموزان به این نرم‌افزار صورت گرفت و مطرح شد که این نرم‌افزار بی‌کیفیت و ناکارآمد است و نمی‌تواند آموزش را برای دانش‌آموزان جبران کند. در دیدگاه برخی، ناکارآمدی این نرم افزار به این دلیل است که عده ای از دانش‌آموزان در مناطق محروم زندگی می‌کنند و فاقد امکاناتی مانند کامپیوتر، لپ تاپ، گوشی هوشمند و حتی پوشش شبکه اینترنت پرسرعت یا حتی معمولی هستند.
با توجه به تلاش‌های صورت گرفته برای ارتقای کیفیت این پیام رسان، شبکه شاد به باور بسیاری از دانش‌آموزان و والدین آنها همچنان درست کار نمی‌کند و بسیار کُند است و همین امر نیز باعث شد تا در شرایط فعلی معلمان دیگر پیام رسان‌ها ازجمله واتساپ یا سروش برای تداوم آموزش به دانش‌آموزان در فضای مجازی را به دیگران توصیه کنند.
کوچ معلمان و دانش آموزان به دیگر پیام رسان‌ها
با توجه به تاکید و الزام وزارت آموزش و پروش در استفاده از شبکه شاد به عنوان تنها نرم‌افزازی رسمی آموزشی در زمان همه‌گیری ویروس کرونا، تداوم مشکلات این پیام رسان باعث شد تا معلمان و دانش آموزان ازدیگر پیام رسان‌ها در زمان تعطیلی کلاس‌های درس استفاده کنند که در این بین پیام‌رسان واتساپ بیشترین استقبال را به خود دارد.
بررسی و مشاهدات خبرنگار ایرنا نشان می‌دهد که در برخی مناطق مازندران، معلمان برای تداوم وضعیت آموزشی در فضای مجازی، استفاده از پیام رسان "واتساپ" و یا "سروش" را به دانش آموزان توصیه کنند که این امر بر خلاف تصور، با استقبال دانش آموزان و والدین آنها همراه شده است.
سهولت کار کردن با پیام رسان خارجی و برخی پیام رسان های داخلی بسیاری از معلمان و دانش آموزان را نیز برآن داشت تا از این نرم‌افزارها بر آموزش دروس در زمان همه‌گیری ویروس کرونا استفاده کنند.
تداوم مشکلات در شبکه شاد
سرعت پایین تبادل اطلاعات در شبکه اینترنت، مشکلات جدی در برداشت، بارگزاری، دریافت و یا دانلود فایلهای آموزشی و تکالیف درسی، هزینه اینترنت، روان نبودن و گاه سختی کار با این سامانه مانند فقدان امکان بازگشت به گروه در صورت خروج اشتباهی از جمله مشکلات فراروی کاربران این نرم افزار متشکل از والدین، دانش‌آموزان و معلمان است.
یک دانش آموز مازندرانی گفت: هنگامی که در شبکه شاد وارد گروههای درسی میشویم پس از گذشت یک تا ۲ دقیقه دیگر هیچ پیامی ارسال نمی‌شود و نیاز است برای دریافت پیام جدید حتما از گروه خارج و بعد دوباره وارد شویم.
سهیل فرزیب در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: پایین بودن سرعت اینترنت به ویژه زمانی که خارج از محدوده شهر و یا در یک روستا هستیم باعث شده است تا نتوانیم به درستی از شکبه شاد برای یادگیری دروس خود استفاده کنیم.
یکی از والدین مازندرانی نیز خرید گوشی تلفن همراه هوشمند مختص دانش آموز دراین شرایط سخت اقتصادی را از دیگر مشکلات در استفاده از شبکه شاد عنوان کرد و اظهار داشت: برای رفع آنی مشکل، به ناچار گوشی خودم را در اختیار فرزندم گذاشتم تا بتواند آموزش دروس را فرار بگیرد.
آمنه صادقی به خبرنگار ایرنا ظهار داشت که با گذشت حدود یکسال از طراحی نرم افزاد شاد، هنور برخی از دانش آموزان احراز هویت نشدند و این امر باعث سردرگمی آنان و والدین برای فراگیری دروس آموزشی شده است و با توجه به اینکه زمان آموزش در تلویزیون بسیار محدود است همین امر باعث شده دروس بسیار فشرده و مختصر به دانش آموزان آموزش داده شود.
وی توضیح داد که کار کردن با نرم‌افزار شاد برای فرزند دانش‌آموزم که در مقطع ابتدایی مشغول تحصیل بوده به قدری سخت و پیچیده است که مجبورم تا پایان هر نوبت کلاس مجازی و پایان کار آموزش در کنارش حضور داشته باشم تا از روند کلاس و درس عقب نیفتد ضمن اینکه برای دانلود فایلهای صوتی و متون آموزشی به خاطر کندی سرعت اینرنت با مشکل مواجه هستم.
وی گفت: فرزندم به اشتباه از گروه کلاس درس خارج شد و دیگر موفق به عضویت دوباره نشد و به همین دلیل با گوشی همراه خودم عضو کلاس شده‌ایم تا فرزندم از دروس آموزشی عقب نیفتد.
یک معلم شاغل در یکی از مدارس شهر ساری نیز با اشاره به اینکه کارکردن و استفاد هاز شبکه شاد سخت و طاقت فرساست، اگرچه استفاده آموزشی برای دانش‌آموزان فقط از طریق استفاده از این نرم‌افزار اعلام شده و حتی محاسبه ساعت آموزش، حقوق و کنترل فعالیت معلمان تنها از این طریق ممکن شده است اما همچنان ترجیح معلمان و دانش‌آموزان به استفاده از شبکه‌های اجتماعی دیگر از جمله "واتس آپ" و یا "سروش" برای این منظور است.
وی که از ذکرنامش خودداری کرد افزود: در هنگام استفاده از شبکه شاد در ارسال فایلهای آموزشی مختلف از جمله صوتی، فایل متنی و یا فیلم با مشل مواجه ایم و برای جبران عقب ماندگی دروس آموزشی، ناچاریم از دیگر نرم‌افزارها استفاده کنیم.
وی، هزینه بالای اینترنت را از دیگر موارد عنوان کرد که باعث شد تا استقبال دانش آموزان و معلمان در استفاده از شبکه شاد کمرنگ باشد و به ناچار از دیگر پیام رسان‌های جایگزین استفاده شود.
این معلم با بیان اینکه مهمترین ویژگی هر نرم‌افراری به ویژه برای دانش‌آموزان با سنین مختلف که برای آموزش استفاده می‌شود کاربری آسان آن است گفت: سامانه شاد از این ویژگی برخوردار نیست و به همین دلیل نیز بیشتر دانش‌آموزان در کار با آن به مشکل برخورد می کنند.
تلاش برای تامین گوشی مورد نیاز دانش آموزان
از ابتدای سال تحصیلی جاری و طبق دادههای از مجموع ۵۱۸ هزار و ۲۵۵ هزار دانش آموزان مازندرانی، حدود ۴۰ هزار تن برای بهره گیری از آموزش مجازی از داشتن تلفن همراه هوشمند و تبلت محروم بودند که تاکنون اقدامات زیادی برای رفع مشکل این دانش آموزان انجام شد.
دادههای آماری نشان می‌دهد که از مجموع ۴۰ هزار دانش‌آموز فاقد تجهیزات هوشمند،۱۴ هزار تن در مدارس زیر ۵۰ نفر تحصیل می کنند که به علت آموزش حضوری طبق پروتکل‌ها نیازی فوری به تجهیزات هوشمند نداشتند و سرفصل های آموزشی آنها طبق بررسی ها حتی جلوتر از دانش آموزان مجازی است.
تا اواخر آبانماه امسال ۱۴ هزار دستگاه تبلت و گوشی تلفن همراه از سوی نهادهای خدماتی همچون بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) برای دانش آموزان محروم و نیازمند خریداری و به آنها تحویل شد و علاوه بر این ۶ هزار مورد تسهیلات ارزان قیمت بانکی هم به والدین دانش آموزان برای خرید تجهیزات هوشمند اعطا شد که با احتساب این آمار ۲۰ هزار دانش‌آموز استان از تجهیزات هوشمند برخودار شدند.
همچنین حدود سه هزار گوشی هوشمند و تبلت هم با منابع شخصی و محلی مانند کمک همسایگان ، هم محله ای ها و غیره خریداری شده و این دانش آموزان هم اکنون در شبکه شاد حضور دارند و آموزش را به صورت مجازی فرا می گیرند.
اگر چه هنوز ۱۱ هزار و ۸۰۵ دانش آموز مازندرانی فاقد ابزار هوشمند ازجمله تلفن همراه و تبلت هستند ، ولی طبق توافق های صورت گرفته ، بانک های مازندران متعهد به پرداخت ۱۲ هزار مورد تسهیلات خرید تجهیزات هوشمند دانش آموزی بودند که تاکنون بیش از ۵۰ درصد آن محقق شد و در صورت تحقق بقیه تسهیلات بانکی، شاهد رفع کامل این محرومیت برای تمامی دانش آموزان استان خواهیم بود.
امکان شرایط تحصیل برای دانش آموزان محروم
مدیرکل کمیته امداد مازندران پیش‌تر اعلام کرده بود که تا پایان بهمن ماه جاری به تمامی دانش آموزان زیرپوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) که فاقد گوشی هوشمند و تبلت هستند، این ملزومات اهدا می شود.
حجت‌الاسلام بشیر عالیشاه با بیان اینکه با مشارکت خیران و نیکوکاران شرایط تحصیل در فضای مجازی برای تمامی دانش آموزان زیرپوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) مازندران فراهم شده است، افزود: هم اکنون هشت هزار و ۵۰۰ دانش آموز و یکهزار و ۶۰۰ دانشجو از خدمات فرهنگی، تحصیلی و حمایتی این نهاه بهره‌مند هستند.
وی توضیح داد که در پی همه‌گیری ویروس کرونا و برای بهره‌مندی بیشتر دانش آموزان از فضای آموزش مجازی و شبکه شاد، تهیه گوشی و تبلت، نیاز ضروری بود که با بررسی‌های صورت گرفته، ۵۰ درصد از این دانش آموزان فاقد این ملزومات بودند که با تلاش روسای ادارات کمیته امداد شهرستان‌ها و تعامل با خیران و فرمانداران، از ابتدای سال تحصیلی جدید تاکنون یکهزار و ۴۰۰ دستگاه گوشی هوشمند و تبلت تهیه و در اختیار دانش آموزان نیازمند قرار گرفت.
تحصیل ۵۰۰ هزار دانش‌آموز مازندرانی
مدیرکل آموزش و پرورش مازندران شمار دانش آموزان در حال تحصیل در مدارس این استان را ۵۱۸ هزار و ۲۵۵ تن اعلام کرد و گفت که از این تعداد، ۳۱۰ هزار تن به سامانه شاد دسترسی دارند و حدود ۷۲ هزار دانش‌آموز دیگر در این سامانه هنوز احراز هویت نشدند.
علیرضا سعدی‌پور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه طبق دادههای آماری از مجموع دانش آموزان مازندرانی ۱۱ هزار و ۸۰۵ تن فاقد ابزار هوشمند آموزشی هستند و هشت هزار و ۵۴۷ دانش آمموز نیز به اینترنت دسترس ندارند، گفت: همچنین ۱۶۱ هزار و ۶۳۵ دانش آموز از شبکه آموزش و ۲ هزار و ۱۲۰ نفر نیز با دریافت بسته های آموزشی، نسبت به یادگیری دروس خود اقدام می کنند.
وی شمار دانش آموزانی که در مدارس کمتر از ۵۰ نفر جمعیت در کلاس‌های درس حضور می یابند را نیز ۱۶ هزار و ۴۴۷ تن اعلام کرد و گفت: با بررسی‌های صورت گرفته و طبق دادههای آماری، ۲هزار و ۲۳۴ دانش آموز نیز بنا به دلایل مختلف در فضای مجازی هیچگونه فعالیتی ندارند.
وی اصلی‌ترین روش آموزش برای دانش‌آموزان در زمان همه‌گیری ویروس کرونا را استفاده از شبکه شاد اعلام کرد و گفت که در مجموع ۸۶ درصد دانش‌آموزان استان در سامانه شاد احراز هویت شدند و آن دسته از دانش آموزانی که بنابه دلایل مختلف در این نرم‌افزار احراز هویت نشدند با استفاده از شبکه آموزش در تلویزیون و دریافت بسته‌ها آموزشی، مشغول فراگیری دروس خود هستند.
مدیرکل آموزش و پرورش مازندران با اشاره به آمار دانش‌آموزان فاقد ابزار هوشمند توضیح داد که در ابتدای سال تحصیلی جاری، حدود ۴۰ هزار دانش‌آموز فاقد ابزار هوشمند بودند که با همت خیران و دیگر نهادها در تامین بخشی زیادی از ابزارهای هوشمند برای دانش‌آموزان، این آمار در حال حاضر به ۱۱ هزار و ۸۰۵ دانش‌آموز کاهش یافت و در آینده نزدیک نیز روند تامین ابزار هوشمند برای دانش‌آموزانی که فاقد این امکانات هستند، در دستور کار است.
سعدی‌پور به دانش‌آموزان مازندرانی محروم از پوشش شبکه اینترنت اشاره کرد و افزود: این دانش آموزان با دریافت بسته‌های آموزشی و با با استفاده از شبکه آموزش، نسبت به فراگیری دروس تحصیلی خود اقدام می‌کنند.
وی توضیح داد که یکهزار و ۱۰۰ تن دانش آموزان مقطع ابتدایی در بخش بندپی شرقی بابل فاقد ابزار هوشمند و ۹۶۵ دانش آموز نیز به اینترنت دسترس ندارند که این میزان در مقایسه با سایر شهرهای مازندران بیشترین تعداد جمعیت دانش آموزی را شامل می‌شود.
وی گفت که نحوه آموزش معلمان در شبکه شاد نیز به طور مستمر نظارت و این کار توسط مدیران شهرستان‌ها و مناطق، معاونان آموزشی، کارشناسان ادارات، مدیران و معاونان مدارس و سرگروه‌ها و راهبران انجام می‌شود.
هدف از شبکه آموزش دانش‌آموزی (شاد) این است که تمام فرایندهای آموزشی، یاددهی و یادگیری توسط معلمان، مدیران و عوامل اجرایی مدرسه به دانش‌آموزان ارایه شود و با توجه به شرایط شیوع ویروس کرونا، راه اندازی این نرم‌افزاد باعث شد تا با تعطیلی کلاس‌های درس، دانش آموزان همچنان به فعالیت کاری خود در زمینه فراگیری دروس تحصیلی خود اقدام کنند.