لگدمال شدن حقوق مصرف‌کنندگان فروشگاه‌های اینترنتی
کسبوکارهای مجازی در حالی در مسیر رشد روزافزون قرار دارند که پشتیبانی و خدمات برخی از این صفحات همگام با میزان ارائه خدمات رشد نکرده است و همین امر ضربه مهلکی به کسبوکارهای شناسنامه‌دار می‌زند.
کسبوکارهای اینترنتی چند سالی است که در کشورمان جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند و شیوع ویروس کرونا استفاده از این کسب‌وکارها را چندین برابر کرده است.
رشد روزافزون استفاده از کسبوکارهای فضای مجازی در حالی رقم خورد که برخی از این سکوها (پلتفرم) بدون داشتن زیرساخت‌های لازم و امکانات، روزبه‌روز در حال گسترش هستند، اما برخی از آن‌ها حتی نماد اعتماد الکترونیکی فعال هم ندارند.
بسیاری از کسبوکارهای مجازی دارای پشتیبانی قوی هستند و مشتری بعدازاینکه به مشکل برخورد می‌تواند با تماس با بخش مربوطه و در میان گذاشتن مشکل خود، راهنمایی‌های لازم را دریافت کنند.
به گزارش میزان در این بین برخی از صفحات بدون داشتن پشتیبانی مناسب درحال ارائه سرویس هستند و در صورت ایجاد مشکل، پشتیبانی این سایت‌ها هیچ مسئولیتی نمی‌پذیرند.
در همین راستا رضا الفت نسب عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسبوکارهای مجازی به خبرنگار میزان می‌گوید یک سری از محصولات قیمت مصوب و تعرفه دارد و از سوی سازمان‌های ذی‌ربط و سامانه ۱۲۴ نرخ آن‌ها اعلام می‌شود و اگر مشتری نسبت به قیمت کالایی که نرخ مصوب دارد اعتراض دارد می‌تواند شکایت خود را به اتحادیه کسبوکارهای مجازی اعلام کند تا موضوع پیگیری شود.
به گفته وی محصولاتی که قیمت روی آن‌ها درج‌شده نیز قابل‌پیگیری است و پیگیری آن از سوی اتحادیه کسبوکارهای مجازی انجام می‌شود، اما مشکل محصولاتی است که تعرفه مشخصی ندارد.
عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسبوکارهای مجازی گفته است اگر قیمت کالایی که نرخ مصوب ندارد افزایش چشمگیری داشته باشد که بازرسان ما یا مردم نسبت به آن شکایتی داشته باشند اتحادیه فروشنده را احضار می‌کند و مدارک و فاکتور مربوط به محصول دریافت می‌شود و پس از اضافه کردن سود متعارف کالا و مالیات به آن اگر قیمت کالا افزایش غیرقانونی داشته باشد تخلف محسوب می‌شود و برابر قانون به تعزیرات اعلام می‌شود و نهایتاً جریمه‌هایی برای فروشنده متخلف در نظر گرفته می‌شود.
الفت نسب گفت: قطعاً ایرادات و گران فروشی‌هایی در فضای مجازی رخ می‌دهد و مردم در صورت مشاهده می‌توانند موارد را اعلام کنند و اتحادیه طبق قانون شکایات را بررسی می‌کند.
عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کسبوکارهای مجازی می گوید در کسبوکارهای آنلاین قیمت‌ها شفاف بیان می‌شود و افراد خودشان قبل از خرید می‌توانند سایت‌های مختلف را رصد کنند و با مقایسه قیمت‌ها محصولات موردنظر را با قیمت مناسب خریداری کنند.
البته فعالیت کسبوکارهای اینترنتی به‌صورت برخط (آنلاین)، کار را برای بسیاری از افراد راحت کرده است چراکه قبل از خرید می‌توانند مواردی از جمله مجوز کسبوکارهای مجازی و نماد اعتماد الکترونیکی سکوی خدمات دهنده را استعلام بگیرند و در صورت نبود مشکل خرید خود را با اطمینان انجام دهند.
البته مشتریان فقط به نماد اعتماد الکترونیکی نباید اکتفا کنند و استعلام مجوز از اتحادیه کسبوکارهای مجازی نیز ضروری است.
یکی دیگر از مواردی که افراد بعد از خرید و واریز وجه با آن روبرو می‌شوند اختلاف زیاد قیمت‌ها در اجناس مختلف است که نبود نظارت بر قیمت‌ها باعث ارائه کالا و خدمات با قیمت‌های بالا و به اصطلاح نجومی می‌شود که مشتری کالا و خدمات لازم است با صرف وقت بیشتر و جستجو در اینترنت و مقایسه قیمت‌ها خرید جنس خود را نهایی کند، ولی در صورت خرید اجناس با قیمت بالاتر از نرخ مصوب می‌تواند شکایت خود را به اتحادیه کسب و کارهای مجازی اعلام و نتیجه را پیگیری کند.
نحوه شکایت از کسب و کارهای مجوزدار و بدون مجوز
برای استعلام مجوز سایت‌های اینترنتی لازم است افراد به سایت اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی به آدرس https://ecunion.ir مراجعه کنند و پس از استعلام خرید خود را ثبت کنند.
همچنین وبسایت‌های عضو اتحادیه کسب و کارهای مجازی قاعدتاً لوگوی اتحادیه دارد که به معنای پروانه کسب و کار است و افراد با کلیک روی آن می‌توانند اطلاعات صاحب پروانه را مشاهده و شکایات خود را ثبت کنند.
بهتر است مردم از سایت‌های فاقد مجوز اتحادیه کسب و کارهای مجازی خرید نکنند، اما در صورت خرید و ایجاد مشکل می‌توانند از طریق نماد اعتماد الکترونیکی برای شکایت از این سایت‌ها اقدام کنند.
البته شکایت از سایت‌های بدون نماد الکترونیکی دشوار است چرا که قانونی برای بررسی شکایات از این طریق وجود ندارد، اما شکایت از سایت‌های دارای مجوز از طریق اتحادیه باتوجه به وجود قوانین مختلف و کمیسیون شکایات و کمیسیون بازرسی قانوناً پیگیری می‌شود و در صورت عدم پاسخ فروشنده پروانه فروشنده لغو می‌شود که همین عامل باعث مراجعه فروشنده به اتحادیه می‌شود.
موضوعی که این روز‌ها برخی از مشتریان کسب و کارهای اینترنتی را از ارائه خدمات ناراضی کرده است پشتیبانی نامناسب برخی از سایت‌های فروش اینترنتی است و بسیاری از افراد بعد از خرید و به مشکل خوردن مجوز سایت مورد نظر را مورد بررسی قرار می‌دهند که در بسیاری از این موارد از نداشتن مجوز سایت مطلع می‌شوند و کار برای رسیدگی مشکل ان‌ها دشوار و در برخی موارد نیز پیگیری به جایی نمی‌رسد.
درحالی که برخی از این صفحات پشتیبانی مطلوبی به مشتریان خود ارائه نمی‌دهند و نارضایتی از این صفحات بسیار زیاد شده است.
زیرساخت‌ها برخی از کسب و کارها مناسب نیست
درهمین راستا محمدنقی دیده بان در گفت‌وگو با میزان گفت: بی شک ظهور و بروز کسب و کارهای اینترنتی در جامعه معلول فزونی تقاضا بر عرضه است، به همین دلیل چند سالی است که کسب و کارهای اینترنتی در کشورمان رونق پیدا کرده و با شیوع کرونا استفاده از این خدمات در فضای مجازی رو به افزایش است.
وی بیان کرد: آنچه مشهود است ناکارآمدی برخی از این اپلیکیشن‌ها(نرم‌افزارها) و وب‌سایت‌ها و عدم پشتیبانی و ارایه خدمات مطلوب از سوی صاحبان این کسب و کارهاست که منجر به نارضایتی مردم شده است.
این کارشناس گفت: در حال حاضر زیرساخت‌های برخی از کسب و کارهای مجازی مناسب ارائه خدمات گسترده نبوده و تنها از طریق تبلیغات فریبنده اقدام به جذب مشتری می‌کنند که همانگونه که گفته شد وجود متقاضیان بی شمار باعث ایجاد عدم انگیزه رقابتی در بین این کسب و کارها شده است.
دیده بان در ادامه گفت: از سوی دیگر عدم داشتن اطلاعات و آگاهی‌های لازم و همچنین نبود سواد رسانه‌ای باعث می‌شود عده بسیاری فریب چنین تبلیغاتی را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی خورده و حتی بعد از بروز مشکل نیز سعی در یافتن راه‌های مختلف و صفحات پشتیبانی برای جبران این ضرر برمی آیند.
وی افزود: غافل از اینکه بسیاری از آن‌ها فاقد مجوز‌های لازم و صفحات پشتیبانی هستند، کسب و کاری که قرار بود زندگی مردم را متحول کند، آلودگی هوا را از بین ببرد، شبانه روزی در دسترس باشد، بدون محدودیت جغرافیایی فعالیت کنند، هزینه‌ها را کاهش دهد و سرعت خدمات رسانی را افزایش دهد و در نهایت رضایت مشتریان را جلب کند، اما اکنون به یک معضلی تبدیل شده است که اعتماد بسیاری از مردم را لگد مال کرده و ضربه مهلکی به کسب و کارهای شناسنامه دار می‌زند.
این فعال حوزه کسب و کار اینترنتی معتقد است آموزش به مردم در خصوص مشکلات و آسیب‌های موجود از جمله بدافزار‌ها، صفحات فیشینگ و... باعث خنثی شدن این آسیب‌ها می‌شود.
دیده بان گفت: یکی از نمونه‌های بارز این موضوع ارسال پیام‌های جعلی با عنوان ابلاغیه‌ها، تخلف یا مسدودی اموال در برخی سامانه‌ها به قصد سرقت اطلاعات حساب‌های بانکی و اکنون نیز سواستفاده از سامانه واکسیناسیون و فروش واکسن‌های تقلبی در فضای مجازی معضلی جدید برای مردم بوجود آورده است.
وی افزود: یکی از آسیب‌ها هم نداشتن سواد حقوقی مردم است که این امر باعث شده بسیاری از مردم بعد از ضرر‌ها و زیان‌های مادی و معنوی شکایت نکرده و یا بعد از شکایت از پیگیری آن منصرف می‌شوند که همین باعث گسترش چنین موارد مشابه در جامعه می‌شود.
این فعال حوزه کسب و کار اینترنتی گفت: با توجه به رشد روزافزون این صفحات ابتدا باید فرهنگسازی لازم اعم از تولید محتوای آموزشی، انتشار پیام‌های هشداردهنده در رسانه‌ها و تقویت دستگاه‌های نظارتی انجام شود.
به هر روی با گسترش روزافزون کسب و کارهای اینترنتی در کنار آموزش و فرهنگسازی به مردم باید سازوکاری جهت پشتیبانی از مشتریان این کسب و کارها از سوی نهادهای مربوطه اجباری شود تا هیچ کسب و کاری بدون داشتن پشتیبانی قوی جایگاهی در فضای مجازی نداشته باشد.
آنچه در این میان مورد بی‌توجهی قرار گرفته و به عبارتی لگدمال می‌شود، حقوق حقه مصرف‌کنندگان است که ناگزیر به خرید از برخی فروشگاه‌های برخط(آنلاین) هستند، اما ضمن الزام به پرداخت هنگفت بابت خرید کالا، با کیفیت پایین مواجه شده و جایی هم برای پیگیری این مهم ندارند.