ITanalyze

این توصیف به خوبی بیانگر میزان قدرتی است که موتورهای جستجوگر در اختیار دارند. چراکه این موتورهای جستجو هستند که وظیفه ارائه حجم عظیمی از اطلاعات به کاربران را بر عهده دارند و چگونگی نحوه ارائه این اطلاعات و اولویت‌بندی آن، همواره مورد چالش قرار گرفته است. با وجود آن‌که اغلب موتورهای جستجو مدعی آن هستند که در ارائه اطلاعات دخالت نداشته و الگوریتم‌های مشخصی را برای این موضوع مشخص کرده‌اند، تاکنون مقالات و مباحث متعددی در خصوص عدم پایبندی به اصل بی‌طرفی در موتورهای جستجو و نمایش هدف‌مند نتایج جستجو به کاربران، شکل گرفته است.

دکتر سیدسعیدرضا عاملی (از اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی) در بخش‌هایی از کتاب «مطالعات انتقادی استعمار مجازی آمریکا»، به همین موضوع پرداخته است؛ این کتاب به دنبال نشان دادن این حقیقت است که فضای مجازی به عنوان محیطی برای استعمار و کاهش استقلال رأی کاربران و عضویت دادن آنها در فرهنگ آمریکایی، مورد استفاده ابزاری قرار گرفته است. در همین راستا، بخشی از این کتاب به مطالعه سه موتور جستجوی «یاهو»، «گوگل» و «ام.‌اس.‌ان» پرداخته است که همگی آمریکایی بوده و در تعامل کاری با نظام سیاسی و امنیتی آمریکا قرار دارند.

در این کتاب ضمن اشاره به خدمات و امکانات متعدد موتورهای جستجویی هم چون گوگل و یاهو، نویسنده این نکته را مطرح می‌کند که موتورهای جستجو، در ظاهر فارغ از گرایش‌های ایدئولوژی و منافع شخصی و گروهی، به کار خود می‌پردازند و این خدمات را رایگان به کاربر ارائه می‌دهند. به عنوان نمونه دو موتور جستجوی گوگل و بینگ، در توضیحات خود چنین نوشته‌اند که بر اساس محاسبات ریاضی و الگوریتم‌های تعریف شده و به صورت کاملا سری، فعالیت خود را انجام می‌دهند.

اما حقیقت آن است که موتورهای جستجو همچون وکیل کاربر به جستجو در فضای مجازی پرداخته و از میان وبگاه‌های متعدد، تعداد معدودی از آن‌ها را انتخاب کرده و نمایش می‌دهند. وبگاه‌هایی که انتخاب نمی‌شوند و حتی وبگاه‌هایی که انتخاب می‌شوند اما در صفحات آخر نمایش داده می‌شوند، شانس بسیار کمی برای بازدید از سوی کاربر را دارند. همچنین، علی‌رغم تاکید فراوان موتورهای جستجویی هم چون گوگل و بینگ مبنی بر عدم دخالت اعتقادات و منافع در الگوریتم جستجو، در مواردی دیده شده است که این موتورها، برای کشورهای مختلف نتایج جستجو را مسدود کرده‌اند. برای مثال موتور جستجوی بینگ برای کاربران کشورهای عربی و نیز کاربران کشور هند از ارائه نتایج غیراخلاقی خودداری می‌کند. تحقیقات نیز نشان داده است که بینگ برای کاربران چینی از ارائه وبگاه‌های سیاسی مخالف دولت چین خودداری می‌کند. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که دنیای اینترنت به هیچ وجه دنیای برابر و عادلانه‌ای نبوده و تابع قواعد نابرابر و سلطه جویانه جهان واقعی است.

در بخش دیگری از این کتاب که به معرفی و تحلیل موتور جستجوی یاهو پرداخته است، نویسنده به این نکته اشاره داشته که عمده درآمد این درگاه از تبلیغات به دست می‌آید. به این ترتیب که به جای دریافت هزینه مالی از کاربران برای دریافت خدمات، آنها را در معرض تبلیغات متعدد و گفتمان رایج مصرف‌گرایی آمریکایی قرار می‌دهد. از سوی دیگر، با توجه به آن که جستجوهای کاربران در موتورهای جستجو ذخیره می‌شود، این درگا‌ها اطلاعات بسیار کاملی از علایق و سلایق کاربران در فضای مجازی به دست آورده و از این اطلاعات در ارائه تبلیغات به آنها استفاده می‌کنند.

در این کتاب همچنین صفحه نخست درگاه یاهو تحلیل شده است که نشان می‌دهد در این صفحه که شاید بتوان آن را تاثیرگذارترین بخش این درگاه دانست، به طور معمول، 73 درصد مطالب، به اخبار مختلف مرتبط با آمریکا پرداخته است که به طور عمده به فرهنگ عامه آمریکا، زندگی خصوصی ستاره ها و... مربوط می‌شود. این درحالی است که تنها 7 درصد از این صفحه به اخبار سایر نقاط جهان اختصاص دارد. همچنین 20 درصد اخبار نیز مربوط به کشوری خاص نبوده و مطالبی عمومی با محوریت روابط عاشقانه، فناوری و... است. در واقع می‌توان چنین نتیجه گرفت که درگاه یاهو مبلغ فرهنگ عامه آمریکایی است.

دوران پسا – گوگل فرا رسیده است!

"دوران پسا – گوگل فرا رسیده است! باید به دنبال موتورهای جست­و­جوی جایگزین باشیم!" این شعار مایک آدامز (Mike Adams) است که موتور جستجوی جدیدی به نام (Good Gopher) را طراحی کرده است.

وی در مقاله خود (1) انتقادات مشابهی را به موتورهای جستجو وارد کرده است. در بخشی از این مقاله آمده است: «همان­‌گونه که بسیاری از کارشناسان و حتی کاربران عادی فضای مجازی می­‌دانند، محتوای اینترنت توسط تعداد اندکی ناظر که بر کانالیزه کردن اطلاعات در رسیدن به دست کاربران تسلط دارند، کنترل می‌شود.

این کنترل‌کننده‌­ها عبارت‌اند از: گوگل (Google)، فیسبوک (Facebook)، ویکی‌پدیا (Wikipedia) و دیگران. تمامی اطلاعاتی که به دست می‌آید، با هدف جهت‌دهی به تبلیغات و ذائقه‌سنجی کاربران، فروخته می­‌شوند. از طرف دیگر، دست­یابی عموم مردم به اطلاعات دست اول، به طور عمدی محدود می­‌شود تا از قدرت­‌یافتن مردم جهان جلوگیری به عمل آید. هم­چنین، به طور فعالانه­‌ای از دسترسی عموم مردم به اطلاعاتی که منافع دولت‌­ها، شرکت­‌ها و بنگاه­‌های قدرت‌مند را به خطر می­‌اندازد، جلوگیری به عمل می­‌آید. این واقعیت را می­‌توان با توجه به شرایط امروز جهان در مقایسه با شرایط جامعۀ بشری در قرن­‌ها پیش، به «کتاب­‌سوزی آنلاین» و «برده‌داری نوین» در عصر حاضر تشبیه کرد. این بنگاه­‌ها کار خود را ادامه می­‌دهند تا از این موضوع اطمینان حاصل کنند که عامۀ مردم به این اطلاعات دسترسی پیدا نکنند!»

«همگن‌سازی اطلاعات»، در نهایت موجب می­‌شود تا تفکر آزاد از جامعه سلب شود و نتیجه آن می­‌شود که سایت­‌هایی همچون گوگل و فیسبوک، موجب می­‌شوند تا مخاطب به تدریج قوۀ تفکر و تجزیه و تحلیل خود را از دست بدهد. در حالی که باید به کاربران و مخاطبان اجازه داده شود تا به منابع اطلاعاتی مختلف دسترسی پیدا کنند، و گستره­‌ای از نظرات، ایده­‌ها و نتایج و یافته­‌های علمی مختلف در مقابل کاربران قرار داده شود.

در بخش دیگری از مقاله نیز مایک آدامز خطاب به کاربران هشدار می‌دهد که گوگل، تمامی فعالیت­‌های شما را در تمامی سطوح، تحت نظر گرفته و این اطلاعات روان­‌شناختی و شخصی شما را که از نحوۀ جستجوی شما، وب­سایت­‌هایی که معمولا آن­ها را جست­و­جو می­‌کنید و پرداخت­‌های اینترنتی شما به دست می­‌آیند، در یک پروفایل به نام شما ذخیره می­‌کند!

مایک آدامز، هم چنین در تایید ادعاهای خود به مقاله‌ای از «وال استریت ژورنال»، با عنوان «مطالعات نشان داده است که گوگل، با منحرف کردن نتایج جست­و­جوی خود، به کاربران خود صدمه می‌­زند.» و مقاله‌ای از «نشنال ژورنال» که در آن(3) گوگل و فیسبوک به عنوان همکاران جدید NSA (آژانس امنیت ملی امریکا) معرفی شده‌اند، اشاره می‌کند.

"Good Gopher" یک موتور جست­و­جوی جدید است که توسط یکی از مدیران یک شرکت نرم‌افزاری به نام مایک آدامز و همکاری کارشناسان متخصص در بخش‌های مختلف فنی، طراحی و ارائه شده است. در بخش معرفی این موتور جستجو، هدف از طراحی آن، انتشار «حقیقت»، در برابر تبلیغات مختلف دستگاه‌­های تبلیغاتی و رسانه‌­ای، بیان شده است. این موتور جستجو، در بخش معرفی خود ضمن اشاره به آن که سایر موتورهای جستجو، تحت کنترل آژانس امنیت ملی آمریکا قرار دارند، به انتقاد از عملکرد این موتورهای جستجوگر پرداخته است. در ادامه بخشی از آن چه در معرفی این موتور جستجو آمده است را مرور می‌کنیم:

این موتور جستجو، با کمک کاربران خود، سعی دارد تا بزرگ‌ترین موتور جستجو را برای آن دسته از افرادی که به دنبال اخبار و اطلاعات دربارۀ موضوعات و مفاهیم مختلفی همچون آزادی، اقتصاد، علوم پیشرفته و ابعاد مختلف آن هستند، طراحی کند. مفاهیم و مباحثی که دیگر در موتور جست­و­جوهای تحت کنترل «آژانس امنیت ملی آمریکا» (NSA)، در دسترس نیستند!

موتور جستجوی (Good Gopher) اولین موتور جستجویی است که به حریم شخصی کاربران توجه ویژه داشته و در نمایش نتایج، محتواهای تبلیغاتی «پروپاگاندا (4)» و اطلاعات نادرستی - که عامدانه توسط منابع دولتی در سطح فضای مجازی منتشر می­‌شوند - را پالایش می­‌کند.

این مطلب با بیان مجموعه قوانین و مقرراتی که موتور جستجوی (Good Gopher)، برای خود مشخص کرده، ادامه پیدا کرده و چنین گفته می‌شود که این موتور جستجو، برخلاف موتورهای جست­و­جوی دیگر هم­چون گوگل، به این قوانین، متعهد است:

1. جاسوسی کردن از کاربران ممنوع است. این موتور جست­و­جو، تاریخچۀ جستجوی کاربران را ذخیره و نگهداری نمی‌­کند. به هیچ عنوان، علایق شخصی کاربران رهگیری نمی­‌شوند و هیچ پروفایلی از مختصات روحی شما تشکیل داده نمی­‌شود. تمامی جست­و­جوها به صورت محرمانه باقی خواهند ماند، حتی اگر سیستم موتور جستجوگر مورد هجوم هکرها قرار گیرد، هیچ اطلاعاتی در مورد تاریخچۀ جست­و­جوی هرکدام از کاربران بدست نخواهد آمد چراکه از ابتدا چنین اطلاعاتی ثبت و ضبط نشده‌اند!

2. تبلیغات شرکت‌­ها و کمپانی‌­های مختلف و اطلاعات نادرستی که از منابع مختلف منتشر می­‌شوند، ممنوع است. تلاش می­‌شود تا فیلترهای متعدد و به روز مورد استفاده قرار گیرند و در کنار آنها، کاربران نیز این امکان را دارند که لینک­‌هایی را که به اشتباه در نتایج قرار گرفته‌اند، مشخص و گزارش کنند. پس از دریافت گزارش‌­های کاربران، تمامی لینک­‌ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت و محتواهایی که در تناقض با قوانین موتور جست­و­جو باشند، از نتایج حذف خواهند شد.

3. استفاده از الگوریتم‌­های ارتباطی صادقانه و عادلانه میان تمامی سایت‌­ها. این موضوع به آن معناست که سایت‌­های کوچک نیز به اندازه سایت­‌های بزرگ، امکان قرار گرفتن در نتایج اولیۀ ارائه شده توسط موتور جستجو را دارند. برای تمامی سایت‌­ها، از الگوریتم­‌های رتبه­‌بندی برابر استفاده شده است و برای هیچ سایتی، نسبت به بقیه، تفاوتی قائل نشده است.

4. جلوگیری از نمایش بی‌قاعده تبلیغات و سایت‌­های نامناسب. این موتور جست­و­جو، تبلیغات نامناسب، سایت‌­های قمار و هم­چنین، محتواهای جنسی را از نتایج خود خذف می­‌کند.

5. عدم امکان ورود سازمان­‌های امنیتی و جاسوسی. این موتور جست­و­جو با حمایت و کمک هیچ نهاد امنیتی تشکیل نشده و هیچ راه نفوذی برای آژانس‌­های جاسوسی و امنیتی مختلف ندارد. اگرچه باید به این نکته اشاره کرد که این موتور جست­و­جو همچنان تابع دستورهای قضایی که توسط قاضی­‌های فدرال صادر می­‌شوند، بوده و اطلاعاتی که از آن درخواست شده باشد، اگر از جمله اطلاعاتی باشد که در پایگاه داده‌های آن ذخیره شده باشند، در اختیار مقامات قرار خواهد داد.

در پایان، می‌توان به این نکته اشاره کرد که این موتور جستجو نیز هم چون سایر موتورهای جستجوگر آمریکایی، همان‌طور که خود نیز اشاره کرده تابع دستورهای قاضی های فدرال خواهد بود. از سوی دیگر توجه به این نکته لازم است که عملکرد این موتور جستجو نیز باید مورد تحلیل قرار گیرد و در عمل میزان پایبندی آن به اصول اولیه خود مشخص گردد؛ چرا که گوگل نیز در اساس نامه خود بارها بر بی‌طرفی و التزام به دموکراسی تاکید کرده بود.

پی‌نوشت:

(1) http://www.naturalnews.com/050499_Good_Gopher_search_engine_truth_seekers.html

(2) knowledge homogenization

(3) http://www.nationaljournal.com/tech/the-nsa-s-bulk-collection-is-over-but-google-and-facebook-are-still-in-the-data-business-20150603

(4) propaganda

(منبع:مشرق)