موج‌سواری سازمان حاکمیتی ساترا روی ماجرای روبیکا
در روزهای گذشته ثبت و به تعبیری جعل اکانت افراد شناخته شده حقیقی و حقوقی در اپلیکیشن روبیکا، با واکنش‌‌های زیادی مواجه شد. این اتفاق که ظاهرا به شکل گسترده‌ای رخ داده است، منجر به اعتراض برخی از فعالان شبکه‌های اجتماعی، ورزشکاران و بازیگرانی شد که با اسم آنها نیز اکانت‌هایی در روبیکا فعال شده بود.
همین موضوع منجر به ورود رسانه‌ها و متعاقب آن نهادهای دیگر نیز شد. روبیکا اما یک اطلاعیه در این خصوص صادر کرد که اگرچه چندان قانع‌کننده نبود، اما در عین حال قول پیگیری و حل موضوع را داد.
اما در همین حین ورود نهاد وابسته به سازمان صدا و سیما به این ماجرا، خود تبدیل به یک سوژه جدید برای رسانه‌ها شد. یعنی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر با نام اختصاری ساترا که از اساس تشکیلش با ابهامات قانونی زیادی مواجه است و از ابتدا تا کنون انتقادات زیادی به عملکرد این نهاد وارد شده است.
کمااینکه بررسی کوتاه بر سوابق این نهاد نشان می‌دهد که جایگاه و اصل وجودی ساترا از سوی نهادهای متعددی همچون وزارت ارتباطات، وزارت ارشاد و بسیاری از سینماگران، فیلم‌سازان و فعالان حوزه VOD زیر سوال رفته و همواره انتقادات متعددی از عملکرد نهاد وابسته به سازمان صدا و سیما وجود دارد.
اما این که ساترا برای خودنمایی یا استفاده تبلیغاتی از موج انتقادات برخی افراد شناخته‌شده و رسانه‌ها از ماجرای روبیکا، خود را وسط این موضوع انداخته تا احتمالا از این طریق اعتباری برای خود کسب کند، خود سوژه‌ای دیگر است.
ماجرا از کجا شروع شد؟
اما ماجرای ورود عجیب ساترا به موضوع روبیکا از جایی آغاز شد که علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، به عنوان نهادی که مدعی قانون و مقررات‌گذاری و احترام به قوانین کشور است، در شبکه فیلتر شده توییتر، اقدام به انتشار یک رشته توییت و به نوعی یک اطلاعیه کرد.
این که چرا مدعی قانون‌گذاری آن هم در نهاد وابسته به صداوسیما، خود از بستری غیرقانونی به اظهار نظری رسمی می‌پردازد، یک بخش ماجرا بود.(جالب توجه آنکه متن واکنش این مقام مسوول در ساترا، تا زمان تنظیم این گزارش حتی روی سایت رسمی این سازمان نیز منتشر نشده است!)
بخش دیگر ماجرا اما به جایگاه قانونی ساترا برای ورود به موضوع باز می‌گشت که با توجه به سابقه این نهاد در موازی‌کاری با نهادهای دیگر، احتمالا در این بخش هم شاهد چالش‌های جدیدتر خواهیم بود.
ساترا: مجوز روبیکا را باطل کردیم
اما در رشته توییت علی سعد معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی آمده است: «از بهمن ۹۹ که پیگیری پرونده تضییع حقوق کاربران در روبیکا را شروع کردیم، با طیف وسیعی از تخلفات روبرو شده‌ایم. تخلفات ترافیکی و درآمدهای غیرقانونی، فعالیت بدون مجوز، نقض قوانین رقابت، گزارش‌های اخیر مبنی بر استفاده غیرمجاز از اطلاعات شخصی کاربران و… ضرورت اصلاح را بیش از پیش روشن می‌کند.
ساترا با ابطال مجوز سرویس صوت و تصویر سوپراپلیکیشن روبیکا و منع پخش تبلیغات بازرگانی آن در رسانه ملی، اقدامات اولیه را به انجام رساند. در مورد تخلفات ترافیکی با نامه‌نگاری با وزارت ارتباطات و طرح شکایت در کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، پرونده احقاق حقوق کاربران را پیگیری کرد که منجر به حذف محاسبه غیرقانونی پهنای باند در آن شد. اما متاسفانه به دلیل برخی ناهماهنگی‌ها، همچنان شاهد تداوم فعالیت‌های متخلفانه این پلتفرم هستیم.
علی‌رغم اینکه ساترا «اولین و تنها» نهاد اقدام‌کننده علیه تخلفات روبیکا بود، ولی خودش را به حمایت تمام‌قد از «سرویس داخلی قانونمند» متعهد می‌داند. روشن است حمایت از پلتفرم داخلی به معنای فعالیت در شرایط برابر و در چارچوب مقررات کشور است که در مورد روبیکا این مسأله نقض شده‌است. ساترا تخلفات روبیکا را تا اصلاح نهایی و فعالیت قانونمند آن ادامه خواهد داد.»
روبیکا: اصلا مجوزی از ساترا نداشتیم
کمی بعد اما روابط عمومی روبیکا با انتشار توضیحاتی به اتهامات ساترا پاسخ داد و اعلام کرد: روبیکا اصلا هیچگونه مجوزی از ساترا نداشته است که ساترا بخواهد آن را باطل کند.
در ادامه این اطلاعیه آمده: «روبیکا یک سوپراپلیکیشن با محوریت شبکه اجتماعی و پیام‌رسان است نه IPTV. طی سالیان گذشته ساترا همواره سعی کرده است که علاوه بر IPTV ها و VOD ها، پیام‌رسان‌ها را هم متقاعد به اخذ مجوز از ساترا کند که هیچکدام از پیام‌رسان‌ها از جمله روبیکا قبول نکردند.
در خصوص بخش فیلم و سریال روبیکا نیز لازم به ذکر است که روبیکا در سال ۱۳۹۷ فقط برای مدت ۶ ماه و به‌صورت موقت مجوز از ساترا برای این قسمت داشت که همان موقع نیز منقضی شد و هیچگاه تمدید نشده است؛ زیرا روبیکا اقدام به عقد قرارداد با سایر پلتفرم‌های دارای مجوز کرد و انتشار محتوا از سیستم‌های این پلتفرم‌ها انجام می‌شود نه روبیکا.
در نهایت قابل ذکر است که حتی در صورت وجود مجوزی برای ابطال از سوی ساترا، زیبنده یک نهاد حاکمیتی نیست که بدون انجام هیچگونه تحقیقاتی و اخذ توضیح بابت شایعات و اکاذیب منتشره علیه روبیکا در روزهای اخیر، از طریق یک رشته توییت و نه حتی نامه‌ای رسمی، ابطال مجوز یک پیام‌رسان که حتی رسانه صوت و تصویر فراگیر نیز محسوب نمی‌شود و حتی درخواست مجوزی نداده، اعلام شود!»
ماجرای سهم‌خواهی ساترا از روبیکا
اظهارات معاون سازمان ساترا و نحوه بیان آن، کمی بعد، اما صدای مجتبی توانگر رییس کمیته اقتصاد دیجتیال مجلس شورای اسلامی را هم درآورد و ناگهان ماجرای سهم‌خواهی ناموفق ساترا از روبیکا نیز به میان آمد!
این نماینده مجلس نیز با انتشار بخشی از پاسخ روبیکا به ساترا، در توییتر نوشت: «به روبیکا انتقادات جدی وارد است، مخصوصا در اقدامات اخیر آن؛ اما درمورد اقدام غیرقانونی ساترا: روبیکا هیچگونه مجوزی از ساترا نداشته است که ساترا بخواهد آن‌را باطل کند. روبیکا یک سوپراپلیکیشن با محوریت شبکه اجتماعی و پیام‌رسان است نه IPT، طی سالیان گذشته ساترا همواره سعی کرده است که علاوه بر IPTVها و VODها، پیام‌رسان‌ها را هم متقاعد به اخذ مجوز از ساترا کند که هیچکدام از پیام‌رسان‌ها از جمله روبیکا قبول نکردند. روبیکا فقط برای ۶ماه بصورت موقت در سال ۹۷ مجوز از ساترا برای قسمت VOD خود داشت که همان موقع منقضی شد و هیچگاه تمدید نشده است.
علاوه بر آن صداوسیما طی سال گذشته مذاکرات مفصلی با اپراتورها برای سهام‌داری در روبیکا داشته است که به نتیجه نرسید. ماهی گرفتن از آب گل آلود اصلا زیبنده سازمان حاکمیتی نیست!»
انتشار نامه درخواست بی‌نتیجه روبیکا از ساترا
کمی بعد اما نامه‌ای روی سربرگ روبیکا و به تاریخ دیماه 99 خطاب به ساترا منتشر شد که نشان می‌داد درخواست مجوز روبیکا از نهاد وابسته به صداوسیما بی‌سرانجام مانده است.
در متن این نامه آمده است: « احتراما شرکت تحقق رویای بی‌نهایت کسب‌وکار پرنیان تمایل به اخذ مجوز از آن سازمان محترم دارد. لذا با توجه به مراتب مذکور، خواهشمند است ضمن ابلاغ شرایط و ضوابط مرتبط با صدور مجوز دستورات مقتضی را در خصوص تسریع در فرآیند صدور مجوز امر ابلاغ فرمایید.»
درخواستی که ظاهرا از سوی ساترا بی‌نتیجه ماند.
پیگیری‌ها ادامه دارد
اما در حالیکه ورود ساترا به این ماجرا خود منجر به طرح مباحث و ناگفته‌های جالبی از تاریخچه روابط ناکام این نهاد با روبیکا شد، ماجرای اتفاق رخ داده در روبیکا، همچنان و از جهات مختلف در دست پیگیری است و پلیس فتا نیز با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «مستند بر رصدهای صورت گرفته و گزارشات متعدد مردمی به پلیس فتا از سوی کاربران عادی و تعداد زیادی از چهره‌های مطرح شده هنری و ورزشی مبنی بر «استفاده غیرمجاز از اطلاعات شخصی کاربران و ایجاد حساب کاربری بدون اطلاع و اجازه افراد» کلیه موارد و تخلفات مربوطه هم اکنون در کارگروه ویژه و تخصصی پلیس فتا مطرح شده است. در این رابطه، ضمن استخراج ادله دیجیتال مرتبط با تخلفات صورت گرفته مراتب در حال پیگیری است و نتیجه اقدامات متعاقبا اعلام خواهد شد.