نقدی بر تاکسی‌یاب‌های اینترنتی
عباس خاراباف*: ظهور و توسعه استارت‌آپ‌ها در کشور را می‌توان از آن دسته اتفاقات خوب دانست. شاید یکی از مهمترین دلایلش برای عموم مردم تنوع خدماتی باشد که توسط استارت‌آپ‌ها با قیمت و کیفیت مناسب به آنها ارائه می‌شود. از سفارش خرید مایحتاج خانه و درخواست پرستار برای مراقبت از کودکان و سالمندان گرفته تا درخواست خدمات نظافت و تعمیرات و یا پر استفاده‌ترین آنها درخواست خودرو برای سفرهای درون‌شهری و برون شهری!
«اپلیکیشن‌های درخواست خودرو» در ایران که در همین راستا فعالیت می‌کنند، از مورد توجه‌ترین استارت‌آپ‌های ایرانی به حساب می‌آیند. با این حال در این متن که در حقیقت نتیجه مشاهدات شخصی نویسنده از تجربه بیش از ۲۰۰ سفر داخلی و مقایسه آن با ده‌ها تجربه مشابه در سه کشور روسیه، ترکیه و امارات متحده عربی است، به مشکلات عجیب این استارت‌آپ‌های داخلی خواهیم پرداخت:
نقشه‌های ناکارآمد بومی و رانندگان آموزش ندیده
یکی از بزرگترین مشکلاتی که مسافران و رانندگان تاکسی‌های آنلاین با آن مواجه هستند، مشکل مسیریابی است. مثلا نقشه‌های استاندارد بومی وجود ندارد یا دارای کارایی کافی نیست؛ پلتفرم نرم‌افزارهای تاکسی‌یاب ایرانی هم برای نقشه‌خوانی مناسب نیست. نام و نشان‌های محله‌ها هم گاها خیلی کلی ثبت شده‌اند و مهمترین مساله اینکه بخش قابل توجهی از رانندگان نیز با اصول حرفه‌ای نقشه‌خوانی آشنا نیستند و طبعا در مسیریابی صحیح در سطح شهر چه مبدا و چه مقصد با مشکل مواجه می‌شوند. درحالی‌که در نرم‌افزارهای تاکسی‌یاب چندملیتی و بومی کشورهای دیگر، نقشه‌های دقیق در اختیار رانندگان قرار می‌گیرد و یا از مسیریاب‌های بومی کیفیت کار آنها ارتقا داده است.
عدم امکان ویرایش مسیر پس از سوار شدن
مشکل عجیب دیگر در اپلیکیشن‌های داخلی تاکسی‌یاب آنلاین این است که امکان ویرایش مقصد پس از سوار شدن وجود ندارد و این ممکن است به ویژه برای مسافرانی که اتفاق غیرقابل پیش‌بینی مقصدشان را عوض می‌کند مشکل‌آفرین باشد و مجبور باشند از خودرو پیاده شده و اگر تحمل انتظار طولانی‌مدت پشت خط ماندن پشتیبانی را داشته باشند به بازگشت وجه خود امیدوار باشند. درصورتی که امکان ویرایش مقصد در هرلحظه یا موقعیت از مسیر در حال حاضر در نرم‌افزارهای بین‌المللی وجود دارد.
پیش از آغاز سفر خط حرکتی راننده مشخص نیست
در اپلیکیشن‌های تاکسی‌یاب داخلی مسیر حرکت خودرو به سمت مسافر مشخص نیست و درخواست کننده فقط خودرو می‌بیند و نمی‌تواند خط یا مسیر حرکت راننده را بینند. به همین دلیل در مواقعی پیش آمده که راننده مسیر به سمت مقصد حرکت نکرده و مسافر نمی‌تواند این موضوع را به درستی تشخیص دهد و چون خودرو را در حال دورشدن از مبدا می‌بیند (بدون آنکه خط مسیر را را مشاهده کند) نمی‌تواند به درستی تصمیم‌گیری کند. از سوی دیگر ناحیه‌بندی در نقشه‌های موجود برای انتخاب مبدا و مقصد، چندان دقیق نیست و طبیعتا راننده را گمراه می‌کند.
انتخاب عجیب رانندگان ناآگاه از اصول رفتار حرفه‌ای
عدم آگاهی از اصول رفتار حرفه‌ای از سوی بعضی رانندگان یکی از مهمترین مشکلات تاکسی‌یاب‌های آنلاین است. رانندگانی که معلوم است به درستی انتخاب نشده یا آموزش‌های کافی را ندیده‌اند. در اغلب خودروها در سرویس‌های معمولی نظافت داخلی و خود راننده در حد معمول و استاندارد نیست و در مواردی رفتارها با مسافر بسیار عجیب است.
مثلا در اوج گرمای فصل تابستان، بارها شاهد بوده‌ایم که رانندگان به بهانه‌های گوناگون از جمله نداشتن گاز کولر یا خراب شدن ناگهانی‌اش، از این روشن کردن آن سرپیچی کرده‌اند. همچنین در بعضی موارد، مسافران پس از ثبت درخواست اتومبیل، با خودرویی مواجه می‌شوند که ظاهر و کیفیت فنی مناسبی ندارد.
درخواست عجیب رانندگان: لطفا آنلاین پرداخت نکنید!
یکی دیگر از مواردی که در ایران در زمینه عدم رعایت اصول حرفه‌ای شاهد بوده‌ایم مسئله پرداخت‌هاست. در حقیقت بارها با این اتفاق روبه‌رو بوده‌ایم که رانندگان به شکلی غیرحرفه‌ای، به جای پرداخت آنلاین، درخواست پرداخت نقدی از مسافر دارند؛ درخواستی که گاهی منجر به درگیری لفظی میان راننده و مسافر می‌شود. این مشکل عجیب آنقدر ادامه‌دار است که انگار عزمی جدی برای رفع آن وجود ندارد.
قبول کردن مسافر جدید پیش از پیاده کردن مسافر قبلی
گاهی برخی از رانندگان در حین اینکه مسافر اول خود را به مقصد نرسانده‌اند، پایان سفر را زده و مسافر دیگری می‌گیرند و در صورت دیر رسیدن به مسافر جدید، بهانه‌های غیرواقعی مثل ترافیک می‌آورند. مسافر هم که از خط مسیر چیزی نمی‌بیند و فقط مدت طولانی منتظر خودرو می‌ماند.
تنها دو مقصد ثبت می‌شود/ راننده هم فقط مقصد اول را می‌بیند
مسافران و کاربران تاکسی‌های آنلاین در ایران فقط می‌توانند درخواست دو مقصد را ثبت کنند و بیشتر از آن امکان‌پذیر نیست. اما عجیب اینکه حین ارسال درخواست و آلارم اولیه تنها مقصد اول برای رانندگان نشان داده می‌شود که ممکن است راننده به دلایلی چون ترافیک، مسافت زیاد، ارزان بودن کرایه و ... تمایلی به انتقال مسافر به مقصد دوم را نداشته باشد و ممکن است دردسرهایی مثل درگیری لفظی یا شدیدتر را در پی داشته باشد.
مسدود کردن کاربر به جای جریمه
در استفاده از تاکسی‌یاب‌های آنلاین داخلی ممکن است شما درخواستی را ثبت کنید و راننده‌ای اعلام آمادگی کرده و به سوی شما حرکت کند اما شما به هر دلیلی از ثبت درخواست، منصرف شده و کنسل کنید. بدون اینکه جریمه شوید میتوانید این کار را بکنید. ولی تداوم در لغو سفر اکانت شما را با مسدودیت مواجه می‌کند. در صورتی که با لغو سفر چه از طرف مسافر در اپلیکیشن‌های بین‌المللی یا خارجی کاربر با جریمه مالی مواجه می‌شود.
*روزنامه نگار علم و فناوری