کشور‌هایی که فیلترشکن را ممنوع کردند
معصومه شیری - برخی از کشور‌ها به منظور حفظ حاکمیت سایبری خود، استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) یا فیلترشکن‌ها را ممنوع یا محدود کرده‌اند. در این گزارش به معرفی این کشور‌ها پرداخته‌ایم.
این روز‌ها استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به بخش جدایی ناپذیری از زندگی مردم تبدیل شده است، به طوری که حتی تصور گذراندن یک روز بدون اینترنت هم برای همه ما سخت و آزاردهنده است .با گسترش روز افزون اینترنت نگرانی‌ها در مورد تهدیدات ناشی از آن نیز افزایش پیدا می‌کند. به همین منظورتمام کشور‌ها تلاش می‌کنند متناسب با این فضا مقررات و قوانین خود را به روز کنند تا علاوه بر حفظ حاکمیت سایبری خود از خطرات احتمالی و بحرانی‌های امنیتی که ممکن است برای کشور‌ها به وجود بیاید درامان باشند.
یکی از حوزه‌های مهمی که در برخی از کشور‌ها با محدودیت و بعضا ممنوعیت همراه شده است استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) یا فیلترشکن‌ها است. ابزاری که با رمزگذاری ترافیک اینترنت، می‌تواند هویت آنلاین کاربران را پنهان کند.
اگرچه فهرست کشور‌هایی که استفاده از فیلترشکن را به طور کامل ممنوع می‌کنند کوتاه است، اما کشور‌های هستند که با وضع قوانینی خاص استفاده از این ابزار را به شدت تنظیم و کنترل می‌کنند. به همین دلیل، جدای از دانستن اینکه در کدام کشور‌ها استفاده از VPNها ممنوع یا محدود شده است، دانستن دلیل آن نیز جالب است. در این گزارش به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم.
**چین
وضعیت حقوقی: کاملاً تنظیم شده
چین مدت‌هاست که دسترسی به تعداد زیادی از وب‌سایت‌ها و برنامه‌های خارجی را در داخل مرز‌های خود ممنوع کرده است به طور مثال استفاده از شبکه اجتماعی فیس بوک و همچنین موتورجستجوی گوگل در این کشور ممنوع است. از آنجایی که استفاده از VPN می‌تواند این ممنوعیت‌ها را دور بزند، دولت چین به منظور حفظ «حاکمیت سایبری» خود استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) را در این کشور ممنوع اعلام کرده است.
این ممنوعیت توسط وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین (MIIT) در سال ۲۰۱۸ اجرا شد و استفاده از VPNها را غیرقانونی و جرم دانست. بر این اساس دولت چین بر روی شرکت‌های ارائه دهنده خدمات VPN تمرکز کرده است تا از دسترسی شهروندان چینی به وب سایت‌های مسدود شده مانند فیس بوک، توییتر و یوتیوب جلوگیری کند.
پروژه دیوار آتش بزرگ چین یا پروژه سپر طلایی اوایل سال ۱۹۹۶ توسط وزارت امنیت عمومی چین شروع به فعالیت کرد که بر اساس آن دسترسی به بسیاری از صفحات وب و حتی روش‌های دور زدن فیلترینگ، محدود شده است.
لازم به ذکر است که چینی‌ها از شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های داخلی کشور خود استفاده می‌کنند.
**ترکیه
وضعیت حقوقی: تا حدی مسدود شده
با مسدود شدن برخی از وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی در ترکیه، بسیاری از شهروندان ترکیه به استفاده از VPNها روی آوردند. با وجود افزایش محبوبیت VPNها در ترکیه، دولت ترکیه به صراحت استفاده از VPNها را ممنوع نکرد. اما در سال ۲۰۱۶، دولت قانونی را تصویب کرد که به آن اجازه می‌داد دسترسی به اینترنت و وب سایت‌ها را محدود کند.
طبق این قانون، دولت می‌تواند از ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی بخواهد دسترسی به وب‌سایت‌هایی را که تهدیدی برای امنیت ملی یا نظم عمومی محسوب می‌شوند، مسدود کنند. اما در عمل، استفاده از VPN در ترکیه محدود نیست و دولت تلاشی برای مسدود کردن VPN یا محدود کردن استفاده از آن‌ها نکرده است.
**روسیه
وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل
دولت روسیه در سال ۲۰۱۷ قانونی را تصویب کرد که استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) و سرور‌های پراکسی ناشناس را محدود می‌کند. براین اساس VPNها ملزم به رعایت سرویس فدرال برای نظارت بر ارتباطات، فناوری اطلاعات و رسانه‌های جمعی هستند و از کمک به کاربران برای دسترسی به لیست سیاه وب سایت‌های ممنوعه روسیه منع می‌شوند. و اگر شرکت‌های ارائه دهنده سرویس VPN از این قانون پیروی نکنند جریمه می‌شوند.
دولت روسیه نگرانی در مورد امنیت ملی و خطر سرقت اطلاعات توسط هکر‌ها را به عنوان دلایل ممنوعیت استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) و سرور‌های پراکسی ناشناس ذکر کرده است.
**بلاروس
وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل
بلاروس نیز مانند بسیاری از کشور‌هایی که تلاش می‌کند به منظور حفظ «حاکمیت سایبری» در داخل مرز‌هایش و نگرانی از روند انتشار اخبار جعلی استفاده از شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) را محدود کند. در سال ۲۰۱۶، این کشور بالاخره اقدام به ممنوعیت تمام ناشناس‌کننده‌های اینترنتی کرد، که علاوه بر VPN و پراکسی‌ها Torها را نیز شامل می‌شود.
همچنین قوانین بلاروس به صراحت اعلام می‌کنند که استفاده از VPNها در این کشورممنوع هستند و کسانی که از آن‌ها استفاده می‌کنند مجازات می‌شوند.
**کره شمالی
وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل
استفاده از VPN برای شهروندان کره شمالی غیرقانونی است، اما گردشگران مجاز به استفاده از آن‌ها هستند. کره شمالی به دلیل محدودیت شدید دسترسی به اینترنت شناخته شده است که تنها اجازه دسترسی به تعداد محدودی وب سایت و آدرس IP را به شهروندانش می‌دهد.
آنچه در کره شمالی به‌عنوان اینترنت در دسترس است، در واقع شبکه اینترانت داخلی است که البته کاربران چندانی ندارد. بیزنس اینسایدر در گزارشی نوشته است تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت در این کشور شفاف نیست و آمار دقیقی از کاربران اینترنت وجود ندارد. همچنین در اختیار داشتن رایانه به‌عنوان یکی از وسایل مورد نیاز برای دسترسی به اینترنت، در این کشور مستلزم تأیید توسط دولت است!
**ترکمنستان
وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل
استفاده از VPNها در کشور ترکمنستان غیرقانونی هستند. دولت ترکمنستان وبسایتهای متعددی را مسدود کرده و همچنین افرادی را که VPN روی تلفن‌های همراه خود نصب کرده‌اند، جریمه می‌شوند. اخیراً، دولت قانونی تحت عنوان «امنیت سایبری» را تصویب کرده است که براساس آن محتواهای اینترنتی که تهدیدی برای امنیت ملی تلقی شوند، محدود می‌شود.
**اوگاندا
وضعیت حقوقی: تا حدی مسدود شده
در حالی که اکثر کشور‌های موجود در این لیست به دلیل حافظت از حاکمیت سایبری استفاده از VPN را ممنوع کرده اند، دلیل ممنوعیت این ابزار در کشور اوگاندا در نوع خود جالب و عجیب است. در سال ۲۰۱۸، دولت این کشور تصمیم گرفت از کاربرانی که می‌خواهند از سایت‌ها و رسانه‌های اجتماعی استفاده کنند، مالیات دریافت کند.
اگرچه این مالیات ناچیز ۲۰۰ شیلینگ اوگاندا (حدود ۰.۰۵ دلار) بود، اما کاربران برای اجتناب از پرداخت مالیات شروع به استفاده از VPNها کردند. این امر منجر به جنگ دولت با ارائه دهندگان خدمات VPN شد. به طوری که به ارائه دهندگان خدمات اینترنت (ISP) دستور داد تا کاربران مصرف کننده VPN را مسدود کنند.
**عراق
وضعیت حقوقی: ممنوعیت کامل
در روزهای جنگ با گروه تروریستی داعش، عراق به عنوان بخشی از استراتژی دفاعی خود به ممنوعیت و محدودیت‌های اینترنتی متوسل شد. این محدودیت‌ها شامل ممنوعیت استفاده از VPNها بود. چرا که دولت عراق نگران بود که استفاده از VPNها برای پنهان کردن فعالیت‌های آنلاین گروه‌های تروریستی استفاده شود و نظارت بر اقدامات آن‌ها را برای آژانس‌های امنیتی دشوار کند. در نتیجه، دولت عراق از سال ۲۰۱۴ استفاده از VPN را برای همه، از جمله افراد، مشاغل، شرکت‌ها و موسسات غیرقانونی اعلام کرد.
**امارات
وضعیت حقوقی: کاملاً تنظیم شده
دولت امارات متحده عربی وب‌سایت‌هایی را که دسترسی به محتوایی را که با قوانین، اخلاقیات و آداب و رسوم محلی آن‌ها در تضاد است، مسدود می‌کند. از این رو استفاده از VPN برای دسترسی به چنین محتوایی از نظر فنی خلاف قانون است و متخلفان ممکن است با زندان یا جریمه نقدی روبرو شوند. با این حال، هیچ کس تا به حال به دلیل دسترسی به یک وب سایت یا استفاده از VPN برای دسترسی به خدمات و محتوای قانونی مجاز دستگیر یا جریمه نشده است.براساس تصمیم سازمان تنظیم مقررات مخابرات کشور امارات وبسایتهای با محتوای قمار، دوستیابی و توهین‌های مذهبی یا فرهنگی و... مسدود هستند. اما در این کشور استفاده از VPN برای مشاغل، مؤسسات شرکتی و بانک ها خلاف قانون نیست.(منبع:آنا)