۵ تحریم شرکتهای فناوری علیه ایرانیها
در سالهای اخیر اتفاقات بسیاری در فضای مجازی علیه کشور ما و به بهانه سیاست های خصمانه آمریکا صورت گرفته اما به دلیل نبود حاکمیت سایبری رویکردمان در مقابل آنها انفعال و سکوت بوده است.
اگرچه باور آن سخت است که بپذیریم نهادها و شرکتهای بین المللی تحت تأثیر تصمیم سیاسی کشوری مانند آمریکا، خدماتی را در فضای مجازی روی اشخاص حقیقی و حقوقی کشور ما می بندند، اما شواهد نشان می دهد که این اتفاق هر از چند گاهی رخ می دهد و به دلیل نبود قوانین و مقررات و سازوکار مشخص برای فعالیت این شرکت ها در فضای مجازی ایران، هیچگونه واکنشی به اینگونه تصمیمات نمی توان داشت.
به بیان دیگر به دلیل آن‌که در کشور با خلاء سیاستگذاری در فضای مجازی روبرو هستیم و جایگاه حاکمیت سایبری ما مشخص نیست، منفعلانه در مقابل این تصمیمات یکجانبه کوتاه می آییم.
این درحالی است که در سال ۹۴ شورای عالی فضای مجازی، قوانین و مقرراتی را تحت عنوان ساماندهی شبکه های اجتماعی در کشور مصوب کرده تا فعالیت شبکه های اجتماعی خارجی مطابق ضوابط خاصی در ایران دنبال شود اما این مصوبه در کشور اجرایی نشده است. البته این مصوبه، نمی تواند دربرگیرنده رویارویی با تمامی ابعاد محدودیت های کاربران ایرانی در فضای مجازی که از سوی آمریکا اعمال می شود، باشد.
البته در پی هر یک از این سیاست های خصمانه، مسئولان بر لزوم انتقام خواهی و خروج از رویکرد منفعلانه، تاکیدات بسیاری نشان داده اند، اما شواهد نشان می دهد تا اینجای کار هیچکدام از پرونده ها به نتیجه نرسیده و به دلیل خلا مدیریت و حاکمیت سایبری در کشور، نمی توان نقشه جبرانی برای این بی عدالتی ها بر کاربران ایرانی فضای مجازی، متصور بود.
در این گزارش به چند نمونه از دشمنی آشکار شرکت های فناوری علیه کاربران ایرانی اشاره می کنیم که در مقابله با آنها، ما گویا چاره ای جز سکوت نداشتیم!
گوگل و تلاش هدفمند برای محدودیت کاربران ایرانی
آنطور که از شواهد امر برمی آید شرکت های آمریکایی تلاش هدفمندی برای عدم استفاده مناسب کاربران از اینترنت در کشور ما دارند.
نتیجه بررسی های کارشناسی مرکز ملی فضای مجازی کشور درباره ارائه خدمات و محصولات دیجیتال شرکت های آمریکایی چون گوگل و آمازون که حدود ۲ سال پیش منتشر شده، حاکی از آن است که شرکت های بزرگ آمریکایی اغلب به دنبال این هستند که کاربرانی ایرانی را از دسترسی به ابزارهایی که می توانند باعث رشد کسب و کار و اشتغال شوند، دور کنند.
این گزارش نشان می دهد که بیش از ۹۰ درصد سرویس های کاربردی و کسب و کاری آمازون در دسترس کاربران ایرانی قرار ندارد.
از سوی دیگر گفته می شود که گوگل بیش از ۲۳۰ خدمت در قالب سرویس، ابزار، نرم‌افزار، بستر و زیرساخت در زمینه‌های مختلف دارد اما روند این محدودیت ها نشان می دهد که بیش از ۴۴ درصد از کلیه خدمات گوگل برای کشور ایران مسدود است و در این بین ۱۰۰ درصد از خدماتی که مورد نیاز توسعه دهندگان و کسب و کارها است، برای ایران غیر قابل دسترسی است.
در همین حال در حوزه سیستم عامل ۶۳ درصد، در تبلیغات کسب و کار ۶۳ درصد و در آمار تحلیلی ۳۸ درصد از خدمات گوگل، در دسترس مردم ایران قرار ندارد.
سیاست یکجانبه شرکت های آمریکایی علیه کاربران ایرانی در حدی است که سال گذشته گوگل بدون کسب اجازه از کاربران ایرانی، اپلیکیشن های مربوط به نسخه های غیررسمی تلگرام را به بهانه عدم امنیت از گوشی هوشمند میلیون‌ها ایرانی اندروید حذف کرد.
به دنبال این اقدامات خصمانه، اردیبهشت ماه امسال نیز اپلیکیشن «ماسک» که از سوی وزارت بهداشت برای اطلاع رسانی مناطق آلوده به کرونا طراحی و تولید شده بود به علت تحریم های ضدبشری علیه ایران، از گوگل پلی حذف شد.
در ادامه تحریم های گوگل، حتی گفته شده بود که این سرویس دهنده قصد دارد سرویس بازار اپلیکیشن های اندروید (گوگل پلی) و نیز سرویس نقشه «گوگل مپس» را از گوشی های اندرویدی فعال داخل ایران، حذف کند.
با این حال اما به دلیل نبود مدیریت فضای مجازی و سرویس های مشابه و جایگزین در کشور، سایت گوگل در رده نخست پربازدیدترین سایت ها از سوی کاربران ایرانی، قرار دارد و بررسی ها نشان می دهد که ایرانیها پس از آمریکا بیشترین استفاده کننده از گوگل در جهان هستند!
اپلیکیشن های ایرانی از اپ استور حذف شدند
با خروج آمریکا از برجام مشکلات زیادی برای توسعه‌دهندگان اپلیکیشن ایرانی برای سیستم عامل گوشی‌های آیفون ایجاد شد.
به نحوی که ۲ سال پیش شرکت اپل، اپلیکیشن‌های ایرانی را از اپ‌استور حذف و در بیانیه ای اعلام کرد که « در راستای قوانین تحریم‌های آمریکا علیه ایران، اپ استور اپل نمی‌تواند برنامه‌های ایران مربوط به گوشی‌های آیفون را در خود جای دهد یا اقدام به توزیع آنها کند. همچنین این شرکت نمی‌تواند با برنامه‌نویسان ایرانی داد و ستد داشته باشد.»
پس از این اقدام اپل، برخی فعالان استارت‌آپی و توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های ایرانی با ارسال نامه ای به مدیرعامل اپل خواستار توقف این تصمیم شدند و دولت ایران نیز قول داد که موضوع را از طریق وزارت امورخارجه دنبال کند.
تصمیم اپل در محدودسازی دسترسی کاربران به اپلیکیشن های ایرانی، بسیاری از کاربران را برای استفاده از خدمات کسب و کارهای داخلی با مشکل مواجه ساخته و حتی بسیاری از کاربران آیفون، مجبور به تعویض گوشی خود و مهاجرت به اندروید شدند.
به تازگی نیز کاربران در ایران با توجه به سیاست جدید اپل، برای ایجاد «اپل آی‌دی» دچار مشکلاتی شده‌اند و گفته می شود که ساخت اکانت آیفون (اپل آی‌دی) با شماره ایرانی امکان‌پذیر نیست چرا که اسم ایران در فهرست تلفن ها برای ارسال کد تایید هویت قرار ندارد.
شبکه های اجتماعی خارجی و سانسور مطالب کاربران ایرانی
دی ماه سال ۹۸ و پس از ترور ناجوانمردانه سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، شبکه های اجتماعی اینستاگرام و توئیتر در اقدامی که از آن به تروریسم فضای مجازی تعبیر شد، تعداد قابل توجهی از حساب‌های کاربری حامی شهید سلیمانی را حذف یا مسدود کرده و اجازه انتشار محتوا در این زمینه را به کاربران ندادند.
از آنجایی که این شبکه‌های اجتماعی در اختیار آمریکایی‌ها قرار دارند و مالکیت آنها در سرزمین آمریکا به ثبت رسیده، خود را تابع قوانین آن کشور می‌دانند و به همین دلیل قوانین آمریکا و فعالیت این شبکه‌ها با هم سازگاری دارند.
این در حالی است که جنجال آزادی گفتار در شبکه‌های اجتماعی همه روزه به گوش می رسد اما به نظر می رسد که این آزادی تنها در جهت حکمرانی آمریکا معنا پیدا می کند و اگر خلاف آن باشد، حذف می شود. به همین دلیل است که وقتی رئیس جمهور آمریکا تصمیم به انجام یک ترور می‌گیرد، هرچند این ترور خلاف همه اصول انسانیت و حقوق بشر باشد، اما فضای مجازی این کشور به پشتوانه این ترور، با دولت آمریکا همراهی می کند. به همین دلیل در آن زمان اینستاگرام به شکل کاملا واضح دست خود را پشت سر ترور سردار قاسم سلیمانی قرار داد و حامی رسانه‌ای و فضای مجازی این ترور شد.
در واکنش به حذف اخبار و پست های اینستاگرامی مربوط به شهادت سردار سلیمانی بسیاری از مسئولان مرتبط، با تاکید بر کلید واژه «انتقام سخت» در فضای مجازی، قصد مواجهه با این اقدام خصمانه و یکجانبه را داشتند اما تاکنون رویکردی در این باره اعلام نشده و این شبکه اجتماعی خارجی که گفته می شود بیش از ۵۰ درصد پهنای باند مصرفی ما را در اختیار دارد، کماکان بدون رعایت قوانین خاصی در کشور ما فعالیت می کند.
دامنه دات کام از دسترس ایرانی ها خارج شد
از سوی دیگر زمستان سال ۹۸ باز هم به بهانه تحریم، کاربران ایرانی با محدودیت دریافت خدمات نام دامنه (دامین) مواجه شدند.
ابتدا یک شرکت ایرانی ارائه دهنده خدمات صوت و تصویر آنلاین بدون اعلام قبلی، به بهانه تحریم از دسترس خارج می‌شود و یک روز طول می‌کشد تا با جابجایی دامنه به خدمت دهنده دیگری، مشکل حل شود. این سناریو برای سرویس دهنده های دیگر نیز که در خارج از کشور میزبانی شده و یا سرویس نام دامنه خارجی دارند هم تکرار شد.
برای مثال در ادامه اعمال سلیقه سیستم‌های اطلاعاتی و حاکمیت آمریکا در تکمیل پروژه ترور دولتی سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، دامنه «دات کام» مربوط به یک خبرگزاری از دسترس خارج شد.
این درحالی است که فروش و نگهداری و خدمت رسانی نام دامنه یک موضوع کاملاً غیرسیاسی و غیر حکومتی است که در سطح بین الملل به شکل مستقل و بی طرف عرضه می شود، ولی ناگهان تحت تأثیر سیاست‌های خصمانه دولت آمریکا، خط مشی تغییر می کند و همه مقررات و قوانین، تحت الشعاع تحریم امریکا علیه ایران قرار می‌گیرد.
سامسونگ به دنبال اعمال محدودیت برای کاربران ایرانی
بهمن ماه سال گذشته شرکت سامسونگ با ارسال ایمیلی به کاربران ایرانی «گلکسی استور» اعلام کرد که به زودی ارائه خدمات فروش برنامک ها (اپلیکیشن‌ها) و اشتراکات نرم افزاری مبتنی بر سیستم عامل اندروید را محدود کرده و کاربران ایرانی تنها قادر به استفاده از نرم افزارهای رایگان این پلتفرم خواهند بود.
تغییر روند سیاست‌های شرکت سامسونگ برای کاربران ایرانی از سال ۹۷ و با تصمیم برای خروج بازار اپلیکیشن‌های ایرانی از گارانتی گوشی‌های این برند، آغاز شد. به نحوی که این شرکت ضمانتنامه های گوشی‌های خود را در ایران و عرصه بین المللی طوری طراحی کرده بود که اگر کاربر، یک نرم افزار ایرانی روی گوشی نصب می‌کرد و یا از بازار اپلیکیشن‌های ایرانی استفاده می‌کرد، این گوشی از گارانتی خارج می‌شد.
در آن زمان طی نامه نگاری میان سازمان فناوری اطلاعات ایران با این شرکت و فرصت چند روزه که به این شرکت داده شد، ضمانتنامه مدنظر اصلاح شد و کاربران توانستند روی گوشی‌هایشان علاوه بر «گلکسی استور» و «گوگل پلی»، امکان نصب مارکت ایرانی هم داشته باشند.
اما اواخر سال ۹۸ این شرکت باردیگر تصمیم گرفت که روی «گلکسی استور»، امکان خرید نرم افزارهای پولی که تا پیش از این به صورت ریالی برای کاربران ایرانی ممکن بود را از دسترس خارج و محدود کند و هم اکنون هیچگونه نرم افزار پولی روی فروشگاه اپلیکیشن سامسونگ برای کاربران ایرانی وجود ندارد.
جای خالی قانونمند کردن شبکه های اجتماعی در کشور
به گزارش مهر، مصادیق فوق نشانه های آشکاری از ابزارهای دشمن برای ضربه زدن به فضای مجازی کشور و انفعال مسئولان اجرایی در برابر آنها است.
این درحالی است که اغلب کشورها برای حفظ استقلال و حاکمیت بر فضای مجازی کشورشان، سیاست ها و رویکردهای مشخصی را در پیش گرفته اند که از جمله آنها می توان به اعمال قوانین و ضوابط برای فعالیت شبکه های اجتماعی در این کشورها مطابق با منافعشان اشاره کرد.
کشورهایی مانند آلمان و فرانسه این روزها قوانین و جریمه هایی را برای فعالیت شبکه های اجتماعی در داخل این کشورها در نظر گرفته اند. اما در ایران هنوز جای خالی قانون مدونی برای ضابطه مند کردن فعالیت شرکت های خارجی تحت قوانین کشورمان احساس می شود و به دلیل نبود این قوانین و عدم التزام به سیاست‌های حاکمیتی فضای مجازی، شرکت های فناوری خارجی علیه منافع ملی کشور و اقتصاد کسب و کارهای فضای مجازی، اقدامات یکجانبه به کار می گیرند.
از سوی دیگر شبکه ملی اطلاعات به عنوان بستری برای حفظ امنیت، منافع و نیاز کاربران به شمار می رود که با تحقق آن، ارائه خدمات و محتوا با زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی و خدمات پایه نرم افزاری ایرانی و یا با مالکیت و مدیریت ایرانی فراهم می‌شود.