ITanalyze

 مدیر پژوهشگاه ICT درباره وضعیت موتورجست‌وجوهای بومی گفت: باوجود سیاست‌گذاری مرکز ملی فضای مجازی و حمایت‌ پژوهشگاه، جویشگرها نتوانستد محتوای سازمان‌ها را بگیرند تا مزیت رقابتی پیدا کنند و در فاز دوم از 2 جویشگر‌ حمایت محتوایی می‌شود.
علیرضا یاری مدیر آموزش و همکاری های علمی و بین المللی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و مدیر سابق پروژه موتور جستجوهای بومی در گفت‌وگو با فارس درباره آخرین وضعیت جستجوگرهای بومی، گفت: این پروژه از پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات خارج شد و برای ادامه کار به سازمان فناوری اطلاعات ایران رفت.

وی ادامه داد: طبق اطلاعاتی که دارم پس از این انتقال دیگر فعالیت خاصی در این‌باره شکل نگرفته البته این موضوع جزء مسائل روز است.

پروژه موتور جست‌وجوهای بومی از  پژوهشگاه ICT خارج شد و به سازمان فناوری اطلاعات ایران رفته است که دیگر فعالیت خاصی انجام نشده است؛ اما با توجه به اینکه یکی از ضعف‌های اصلی جست‌وجوگرهای بومی نبود محتوای بومی بود اخیرا مرکز ملی فضای مجازی در فکر حمایت محتوایی از پارسی‌جو و یوز است.

* حمایت محتوایی از 2 جویشگر‌ بومی پارسی جو و یوز

یاری افزود: چند روز پیش در معاونت محتوای مرکز ملی فضای مجازی قرار شد این موضوع را تعیین تکلیف کنند که چگونه موتور جستجوهای بومی را حمایت محتوایی کنیم. زیرا یکی از نقاط ضعف جستجوگرهای بومی این بود که نتوانستند محتوای بومی را از سازمان‌ها بگیرند.

مدیر سابق پروژه موتور جستجوهای بومی ادامه داد: علیرغم حمایت های ما و اینکه تصور می‌کردیم سیاست‌گذاری مرکز ملی فضای مجازی باعث می شود به راحتی محتوای بومی را از سازمان‌ها بگیرند و نسبت به رقبای خارجی ارجحیت پیدا کنند؛ اما این اتفاق رخ نداد و در این جلسه در مرکز ملی مطرح شد که قرار است این مرکز تدبیری داشته باشد که چگونه می‌توان از 2 جویشگر‌ بومی پارسی جو و یوز حمایت محتوای کرد که مزیت رقابتی برای آنها ایجاد شود.

*رفتن سازمان ها به سمت جویشگر بومی واقعاً شدنی است

وی تاکید کرد: اینکه سازمان ها به سمت جویشگر بومی بروند واقعاً شدنی است؛ سازمان های داخلی در زیرساخت و پایه شبکه خود پارسی جو را به صورت پیش فرض دارند و ناراضی نیستند، استفاده می‌کنند و خوب جواب می‌دهد، در کنار آن گوگل را نیز دارند و اگر مقاله ای را بخواهند جستجو کنند سراغ گوگل می روند؛ سیاست گذاری انجام شده در مرکز ملی فضای مجازی نیز درباره اولویت دهی به استفاده از موتور جست‌وجوی بومی بود نه اجبار؛ مانند فرهنگ‌سازی درباره اینکه اگر می‌خواهیم محصولی بخریم ترجیح مان این باشد که محصول بومی بخریم.

یاری ادامه داد:‌ یک سازمان اطلاعاتی دارد که مردم می خواهند در آن جستجو کنند اگر آن اطلاعات را در اختیار جویشگر بومی بگذارد، جویشگر بومی به واسطه داشتن این اطلاعات نسبت به جویشگرهایی که در وب آن مطلب را جستجو می‌کنند ارجحیت خواهد داشت؛ متاسفانه همیشه مشکل بین سازمانی در کشور وجود دارد، اینکه یک وزارتخانه یا یک سازمان با وزارتخانه یا سازمان دیگری قصد تعامل دارد اما به همکاری گسترده و شسته رفته‌ای  منجر نمی‌شود و این پروژه نیز یکی از همین موضوعات است.

به گفته وی، این ماجرا البته برای کاربران عادی دارای جنبه‌های دیگری است؛ نمی‌توان مردم را به سمت استفاده از یک محصول اجبار کرد اما سازمان ها را می‌توان متقاعد کرد.

مدیر آموزش و همکاری های علمی و بین المللی پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات تصریح کرد: بنابراین در حالی که مرکز ملی فضای مجازی سیاستگذاری با هدف اولویت دهی به استفاده از موتور جستجوهای بومی را داشته که در این سیاست‌گذاری اجباری به استفاده نبوده است؛ اما سازمان ها آن را انجام نمی‌دهند.

یاری گفت: قرار بود در فاز دوم طرح جویشگر بومی، به دنبال این برویم که چند درصد از دستگاه‌ها از جویشگر بومی استفاده کرده‌اند؛ به این معنا که با سازمان‌ها جلسه بگذاریم و توضیح دهیم وقتی از جویشگر بومی استفاده می‌کنید چه ارجحیتی برای سازمان شما فراهم می کند، نحوه استفاده و سیاستگذاری دست خودتان است انگار محتوای خودتان را مدیریت می کنید و خلاصه اینکه اگر در سازمان از جویشگر بومی استفاده کنید بسیار راحت با آن تعامل خواهید کرد، سرویس‌های جدید از آن خواهید گرفت و سرویس‌های جدید به آن اضافه خواهید کرد که امتیاز بسیار خوبی برای سازمان ها خواهد بود. در نهایت وارد این مرحله نشدیم و هیچگاه  نیز اجباری در استفاده از جویشگرهای بومی نبود.

استفاده از موتور جست‌وجوی بومی هیچ‌وقت اجباری نبود و سیاست‌گذاری مرکز ملی بر اولویت دهی به محصول بومی تاکید داشت. قرار بود در فاز دوم پروژه موتور جست‌وجوی بومی، سازمان‌ها را درباره مزیت‌های استفاده از موتور جست‌وجوی بومی توجیه کنیم که وارد این مرحله نشدیم.

*مردم به جویشگر بومی بی‌اعتماد نیستند؛ نمی‌شناسند

مدیر سابق پروژه موتور جستجوهای بومی افزود: در یک مطالعه میدانی از ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر درباره جویشگر های بومی سوال شد و درصد بسیار زیادی از پرسش‌شدگان اعلام کردند که جویشگر های بومی را نمی‌شناسند، درصد زیادی نیز که می‌شناختند گفتند دقت گوگل بیشتر است و دلیلی برای استفاده از موتور جستجو های بومی ندارند.

وی ادامه داد: در این مطالعه به طور همزمان درباره پیام رسان و ایمیل بومی نیز سوال شد و برخلاف اینکه درباره پیام رسان ها مردم گفتند که اعتماد نداریم اما درباره موتور جستجو های بومی کسی نگفت اعتماد ندارد زیرا موتور جستجو چیزی نیست که در درجه اول اعتماد لازم داشته باشد.

مالکان موتور جست‌وجوی بومی برای سرویسی هزینه کرده‌اند که برایشان درآمد آنچنانی ندارند. اگر این سرویس برای ما اهمیت دارد باید از آن حمایت کنیم؛ اما اکنون کسی حمایت نمی کند.

 *مالکان موتور جست‌وجوی بومی نمی‌دانند سرویس را رها کنند یا نگه دارند؟

یاری تاکید کرد: از این رو تاکیدمان این بود که موتور جستجو های بومی باید در بحث برندسازی کار کنند و خود را به مردم بشناسانند؛ اما شرکت ها نیز می گویند با چه پولی بدنسازی کنیم؟ خودتان این کار را کنید و در نتیجه این مسئولیت شکل حالت چرخشی پیدا کرده است؛ زیرا این شرکت‌ها مقداری از خودشان هزینه کرده‌اند مقداری نیز ما هزینه کرده‌ایم و اکنون سرویسی را ایجاد کرده‌اند که این سرویس هزینه دارد اما درآمد آنچنانی برایشان ندارد؛ آنها هم دچار مشکل بزرگ هستند که نمی‌دانند چه کنند؟ سرویس را رها کنند یا نگه دارند؟ اگر قرار است نگه دارند و این سرویس برای ما اهمیت دارد باید از آن حمایت کنیم؛ اما اکنون کسی حمایت نمی کند تنها حمایتی که از آنها در حال انجام است نگهداری سرورهایشان است که بخشی در پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات و بخشی در سازمان فناوری اطلاعات ایران انجام می‌شود.

بعدازظهر امروز طی مراسمی با حضور وزیر ارتباطات، موتور جست و جوی اینترنتی پارسی جو برای چهارمین یا پنجمین بار افتتاح می‌شود. موتور جست و جویی که احتمالا باید در مقابل رقبای قدری مثل «گوگل» قد علم کند اما پس از سالها تبلیغ و رونمایی‌های چندباره متاسفانه کمتر کاربری نامی از آن شنیده چه برسد که بخواهد برای جست‌و‌جوی اینترنتی به سراغ آن برود.

 تجربه شرکتهای بزرگ فناوری از گوگل و یاهو تا اپل و سامسونگ و دهها شرکت موفق دیگر نشان می‌دهد حوزه‌ پیشرفته فناوری که بیش از هر چیز مبتنی بر خلاقیت و نوآوری است جایی نیست که با سرازیر کردن بودجه‌های چند صد میلیاردی از محل سرمایه‌های دولتی و بیت‌المال در آن راه به جایی برد. تجربه مجموعه های پژوهشی و شرکتهای موفق دانش بنیان داخلی هم نشان می‌دهد اغلب دستاوردهای بزرگ علمی و فناوری کشور با سرمایه‌گذاری و تلاش مجموعه‌ها و شرکتهای خصوصی دانش بنیان حاصل شده و طرح های پر سر و صدایی که با بودجه های کلان نفتی و از محل دارایی‌های عمومی کلید خورده اغلب با حرف و حدیث های فراوان مالی راه به شکست برده است.

تجربه‌های عبرت انگیزی مثل ورود بخش دولتی به صنعت خودروسازی که به قیمت قربانی شدن تعداد زیادی و هزاران میلیارد تومان خسارات مستقیم و غیرمستقیم ناشی از تولید و عرضه محصولاتی بی‌کیفیت‌ در فضایی کاملا رانتی و غیر رقابتی شد، سیاستگذاران و برنامه ریزان کشور را به روشنی به این مهم واقف کرده که ورود دولت به عرصه رقابت با بخش خصوصی و از بین بردن فضای رقابتی سالم نتیجه‌ای جز شکست و زمین‌گیر شدن در ورطه‌ای مشابه آنچه صنعت خودروسازی کشور پس از گذشت بیش از نیم قرن از پیدایی این صنعت در آن دست و پا می‌زند، ندارد. بر همین اساس طبق سیاست‌های کلی نظام، دولت نباید به عنوان رقیب بخش خصوصی وارد عمل شود و طبق مصوبات شورای رقابت هر گونه انحصار در عرصه و اعطای کمک یا امتیاز دولتی به صورت تبعیض‌آمیز به یک یا چند شرکت که موجب اختلال در رقابت شود ممنوع است با این حال وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با اختصاص بودجه‌ای سرسام‌آور بالغ بر 170 میلیارد تومان - که از سوی برخی مسوولان وزارتخانه تا 200 میلیارد تومان هم عنوان شده - تحت عنوان حمایت از فعالیت بخش خصوصی در زمینه ساخت موتورهای جست وجو (جویشگر) به عنوان بازیگری جدی وارد این حوزه شده است.

تجربه کشور‌های مختلف از کره جنوبی و ویتنام و ترکیه تا روسیه و چین نشان می‌دهد که همه با شناخت صحیح از واقعیت‌های دنیای فناوری و اقتصاد دانش بنیان دریافته اند که حوزه های فناوری اطلاعات و ارتباطات با ماهیت دانشی و نوآورانه و پیشرفتهای لحظه ای آن مجال ورود و سرمایه‌گذاری بوروکراتیک دولتی نیست، لذا تحقیق و توسعه و طرحهای فناوری مثل ساخت موتورهای جست‌و‌جو را تماما به بخش خصوصی واگذار کرده‌اند و همه نیز به خوبی نتیجه گرفته‌اند. با این حال متاسفانه مسوولان وزارت ارتباطات به رغم تجربه ناموفق پروژه‌های سر و صدا و پر هزینه قبلی مثل سیستم عامل ملی در شرایط دشوار بودجه‌یی کشور که بی تردید تنها راه گذر از آن اجرای اصولی و هوشمندانه الزامات «اقتصاد مقاومتی» است با اختصاص بودجه‌ای کلان به پروژه‌ای که به گفته متخصصان با رقمی بسیار کمتر در قالب مجموعه‌های دانش بنیان خصوصی قابل انجام است، آزموده را بار دیگر می‌آزمایند.

تاکنون دو مجموعه فعال دانشگاهی در زمینه موتورهای جست و جو از حمایت‌های مالی محدود از محل این بودجه برخوردار شده‌اند. مجموعه دانشجویی دانشگاه یزد از چند سال پیش پروژه موتور جست وجوی پارسی جو را پیش برده‌اند و مجموعه دیگر با عنوان موتور جست و جو مبین و در ادامه موتور جست وجو گرگر فعالیت داشته‌اند و در ادامه وزارت ارتباطات از طراحی موتور جست و جوی جدیدی به نام یوز خبر داد که برخی فعالان این حوزه تاکید دارند این موتور جست‌وجو در واقع همان موتور جست وجوی گرگر است که با نامی متفاوت مطرح شده است!

جالب اینجاست که در کنار این دو مجموعه دانشگاهی که با ثبت شرکتهایی در اداره ثبت شرکتها مشمول کمک‌های نفتی میلیاردی طرح جویشگر شده‌اند یک شرکت دانش بنیان خصوصی با سابقه کاملا روشن و شناخته شده بین‌المللی و متشکل از دانش آموختگان دانشگاه صنعتی شریف هم چندی سالی است که در زمینه ساخت موتورهای جست و جو فعالیت دارند که همانند اغلب مجموعه‌های علمی موفق کشور، بی‌سر و صدا و فارغ از هیاهوها و جنجال‌های تبلیغاتی و شرکت در رونمایی‌های تکراری فعالیت دارند و با هشدار نسبت به عواقب دخالت در فضای فعالیت‌های دانش بنیان بخش خصوصی، قید بهره‌مندی از حمایتهای مالی طرح جویشگر را هم زده‌اند.

صرف نظر از این که موتور جست وجوی ملی که به اذعان خود مجریان طرح پارسی‌جو قادر به جایگزینی موتورهای اینترنتی بزرگ مثل گوگل نخواهد بود تا چه حد برای فضای تبادل اطلاعات کشور که با مشکلات و مسائل متعدد مواجه است ضرورت و اولویت دارد که 200 یا 170 میلیارد تومان به چنین پروژه‌ای اختصاص پیدا کند این سوال مطرح است که ورود وزارت ارتباطات به این حوزه و مداخله در فعالیت‌هایی که در همه دنیا توسط بخشی خصوصی انجام می‌شود چه کمکی به پیشبرد این حوزه می کند؟

آیا همه شرکت‌ها و مجموعه‌های دانشگاهی می‌توانند به صرف تعریف پروژه در این حوزه از اعتبارات کلان نفتی طرح جویشگر بهره‌مند شوند یا وزارت ارتباطات قصد دارد برخلاف اصول شورای رقابت حمایتهای خود را به دو، سه شرکت منحصر کرده و فضای سالم رقابتی در این حوزه را مختل کند؟

موتور جست و جویی که در چند سال اخیر هر چند ماه یکبار افتتاح شده و موتور جست و جوی یوز و گرگر به عقیده کارشناسان در واقع یک موتور جست وجو هستند به رغم افتتاحیه‌های پر سرو صدا و حمایت‌های و تبلیغات همه جانبه وزارت ارتباطات چه سهمی از جست و جوهای اینترنتی را در کشور به خود اختصاص داده‌اند؟

چند درصد از جامعه چند ده میلیونی کاربران اینترنت کشور از این موتورهای جست و جو که میلیاردها تومان از بودجه عمومی صرف آنها شده استفاده می‌کنند؟ علت اصرار بر متفاوت خواندن موتورهای جست‌وجو و افتتاح چند باره به بهانه عرضه نسخه جدید آن چیست و افتتاحیه های مکرر این موتور جست‌و‌جو که مدتهاست با انتقاد رسانه ها نیز مواجه شده تا کی ادامه خواهد داشت؟

طبیعت نرم‌افزارها و موتورهای جست و جو تغییر و ارتقای مداوم آنهاست و تنها نرم افزار مرده است که تغییر نمی کند. نه فقط موتور جست‌و‌جوهای اینترنتی مثل گوگل و یاهو که تقریبا همه نرم افزارهای معتبر مرتبا در حال تغییر و به روزرسانی هستند ولی تبعا هیچ کدام با ارائه هر نسخه جدید آنها افتتاحیه و رونمایی برگزار نمی‌کنند.

به گزارش ایسنا جوانان خلاق و نوآور ایرانی که امروز برخی از آنها مدیریت عالی ترین و پیشروترین شرکتهای فناوری اطلاعات و اینترنت دنیا را برعهده دارند بی تردید این ظرفیت و توانمندی را دارند که در صورت فراهم بودن فضایی سالم برای تحقیق و پژوهش و رقابت در بازار، دستاوردهایی بزرگ در زمینه های نرم افزاری و طراحی موتورهای جست‌و‌جو داشته باشند، مشروط بر این که بی اعتقادی و عدم اعتماد و باور برخی بخش ها به توانمندی های داخلی از یک سو و مداخلات اگرچه دلسوزانه اما غیرمنطقی با اتکا به ابزارهای مالی و اداری بخش‌های دولتی و خصولتی از سوی دیگر، زمینه ساز دلسردی و ناامیدی آنها نشود.

در همین رابطه:من فقط عاشق اینم، عمری از خدا بگیرم