آثار مخرب ماینینگ؛ ایران در میان ده کشور اول
گزارش اخیر محققان دانشگاه‌های آمریکایی در مورد آثار زیست محیطی استخراج رمزارزها، نشان می‌دهد که ایران در زمینه مصرف انرژی، ردپای کربنی و ردپای آبی حاصل از ماینینگ، در میان ده کشور اول جهان قرار دارد.
آی‌تی‌من- گزارش یاد شده که نتیجه تحقیقات اخیر پژوهشگران دانشگاه‌های میشیگان، کارنگی ملون و ییل است و نویسندگان گزارش، ساناز چمن‌آرا، سید آرمان غفاری‌زاده و کاوه مدنی هستند، حاوی اطلاعات نگران کننده‌ای در مورد آثار منفی زیست محیطی استخراج رمزارزها به ویژه بیت‌کوین است.
این گزارش می‌نویسد: در یک سال گذشته، قیمت رمزارزهای اصلی با رشد چشمگیری مواجه شد. به همین نسبت، حجم مبادلات جهانی و تعداد تراکنش‌های مرتبط نیز افزایش پیدا کرد.
شرکت‌های بزرگ رسما اعلام کرده‌اند که بخشی از دارایی‌های خود را به بیت‌کوین تبدیل می‌کنند و بیت‌کوین و برخی دیگر از انواع محبوب رمزارزها را به عنوان روشی برای پرداخت پذیرفتند که این مسایل، موجب افزایش اعتماد و علاقه جهانی به بازار رمزارزها شد.
در این گزارش می‌خوانیم: عصر کنونی و تب بیت‌کوین را می‌توان با افزایش شدید قیمت طلا در آغاز دهه 1970 میلادی مقایسه کرد و این مباحثات مطرح است که آیا بیت‌کوین می‌تواند به عنوان جایگزینی برای طلا مطرح شود. استخراج بیت‌کوین، اگرچه برخلاف طلا، رمزارزها نیازمند دانش قببلی و دسترسی به منابع است، اما می‌توان آن را با سرمایه‌گذاری منطقی و دسترسی مطمئن به برق و اینترنت انجام داد. موانع اندک برای ورود به این بازار، افراد را قادر می‌کند که حتی با استفاده از شبکه برق خانگی خود، به استخراج بیت‌کوین بپردازند. هم‌اکنون بیش از 4500 نوع از رمزارزها در سطح جهان معامله می‌شود. ارزش بازار جهانی رمزارزها به حدود 2.27 تریلیون دلار رسیده و به طور مداوم رشد می‌کند و در این میان، بیت‌کوین با یک تریلیون دلار، سهم اصلی را در این بازار دارد.
پردازش تراکنش‌های رمزارز نیازمند تجهیزات رایانشی است که در شبکه و در خدمت حل معماهای کریپتوگرافی قرار می‌گیرد. در ازای این عملیات که گواهی اثبات کار یا PoW نام دارد، به افراد جایزه‌ای تعلق می‌گیرد که با نام استخراج (ماینینگ) شناخته می‌شود. این واحدهای رایانشی (ماینرها) اما به حجم بالایی از انرژی نیازمندند. اما از آنجا که ارزش مالی جایزه دریافتی، از هزینه‌های مترتب بر این فعالیت بیشتر است، استخراج رمزارز از نظر اقتصادی توجیه پذیر است و در نتیجه، شاهد رشد بالای مصرف انرژی هستیم.
بر اساس این گزارش، برآوردها نشان می‌دهد که در حال حاضر در حدود یک میلیون دستگاه ماینر در سطح جهان مشغول به فعالیت هستند.
هر دستگاه ماینر بیت‌کوین به طور متوسط نیازمند 1.5 کیلووات برق، معادل 36 کیلووات ساعت در هر 24 ساعت است. این حجم مصرف، کمی بالاتر از مصرف سرانه برق در ایالات متحده آمریکا، به عنوانی یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی جهان است.
با توجه به اینکه بهره‌وری دستگاه‌های ماینر از نظر استفاده از انرژی رو به بهبود است، 50 درصد افزایش در میزان هش‌ریت در طول سال گذشته، نشان می‌دهد که ماینرهای بیشتری به شبکه بیت‌کوین می‌پیوندند. مجموع انرژی مورد نیاز برای تامین
برق استخراج بیت‌کوین در 10 کشور اول از نظر ماینینگ، برای تامین برق بیش از 10 میلیون خانوار در آمریکا، 31 میلیون خانوار آلمان و 52 میلیون خانوار در ژاپن کافی است. این میزان، 15 درصد بیش از کل مصرف برق در قاره آفریقا متشکل از 54 کشور و 1.2 میلیارد نفر جمعیت است.
صرف نظر از منابع انرژی، تولید و انتقال برق برای استخراج رمزارزها، آثار زیست محیطی متعددی دارد. این مساله موجب می‌شود که بازار رو به رشد ارزهای دیجیتال، به یکی از بخش‌های آلاینده محیط زیست، با ردپای محیطی بسیار بالاتر از روش‌های تراکنش دیجیتال رایج تبدیل شود. برای مثال، اعتقاد بر این است که هر تراکنش بیت‌کوین، ردپای کربنی بیش از یک میلیون تراکنش شبکه ویزا دارد. برآوردها حاکی است که در کمتر از سه دهه آینده، استفاده از بیت‌کوین به تنهایی، آنقدر گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کند که گرمایش زمین را به سطحی فراتر از سقف هدف در توافقنامه پاریس می‌رساند.
اما علی‌رغم این پیش‌بینی‌های نگران کننده، انگیزه‌های مالی و فناورانه رمزارزها، مباحث مرتبط با هزینه‌های زیست محیطی آنها را در نطفه خفه می‌کند.
در تحقیق مورد نظر برای بررسی و اندازه‌گیری آثار زیست محیطی استخراج رمزارزها، از شاخص مصرف برق بیت‌کوین کمبریج (CBCEI) استفاده شده تا متناسب با میزان مصرف انرژی، ردپای کربنی، ردپای آبی و ردپای سرزمینی استخراج برآورد شود. همچنین در این تحقیق از داده‌های موجود در آوریل 2021 استفاده شده است.
بر اساس اطلاعات ارایه شده، استخراج بیت‌کوین در سطح جهان، موجب تولید بیش از 69.17 میلیون تن گاز Co2 در سال می‌شود و برای جبران این میزان تولید دی اکسید کربن، باید در حدود 3 میلیارد اصله درخت کاشته شود که به فضایی به اندازه کل انگلستان یا 5 درصد جنگل‌های بارانی آمازون نیاز خواهد داشت.
همچنین ردپای آبی استخراج بیت‌کوین، معادل 1.31 کیلومتر مکعب برآورد شده که برابر با نیم میلیون استخر بزرگ و بیش از کل مصرف آب جمعیت 300 میلیون نفری مناطق روستایی در آفریقای سیاه (آفریقای زیرصحرایی) است.
ردپای سرزمینی استخراج جهانی بیت‌کوین نیز نزدیک به 1412 کیلومتر مربع، یعنی کمی بزرگ‌تر از شهر لس‌آنجلس است.
رده‌بندی کشورها
اما در میان کشورهای مختلف، چین با اختلاف از نظر مصرف الکتریسیته، ردپای کربنی، ردپای آبی و ردپای سرزمینی استخراج بیت کوین در صدر قرار دارد و پس از آن، استخراج بیت‌کوین در کشورهایی مانند آمریکا، قزاقستان، روسیه، مالزی و البته ایران، بیشترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کند.
ایران در مصرف انرژی با مصرف 5.03 تریلیون وات ساعت در سال در رتبه ششم جهان جای گرفته و از نظر ردپای کربنی، با تولید 2.39 میلیون تن دی‌اکسید کربن در سال، باز هم در جایگاه ششم جهان است.
همچنین در زمینه ردپای آبی استخراج بیت‌کوین، کشورمان با 18.93 میلیون متر مکعب در سال جایگاه هشتم را اشغال کرده است. اما در زمینه ردپای زمینی، نام ایران در میان ده کشور اول، دیده نمی‌شود.