بازارگاه‌های داده؛ گنجینه اپراتورها برای کسب‌وکارها
امروزه بسیاری از اپراتورهای موبایل به واسطه مزیت، برتری و قرارگیری در نخستین جایگاه دسترسی به اطلاعات و داده‌های کاربران، موضوع خلق ثروت و دانش از طریق بازارگاه‌های تبادل داده را در دستور کار گذاشته‌اند.
به گزارش آی‌تی آنالیز، بازارگاه‌های داده (Data Marketplaces) که به عنوان بازارگاه‌های تبادل داده (data exchange marketplaces) نیز شناخته می‌شوند، در واقع پلتفرم‌هایی هستند که امکان خرید، فروش و تبادل داده‌ها را بین سازمان‌ها، شرکت‌ها، متقاضیان دولتی، تحلیل‌گران و افراد فراهم می‌کنند.
این پلتفرم‌ها به عنوان واسطه‌ای بین عرضه‌کنندگان و متقاضیان داده عمل می‌کنند و دسترسی به داده‌های متنوع از جمله داده‌های تحلیلی، تراکنش‌ها، رفتار کاربران، داده‌های مکانی و غیره را تسهیل می‌کنند.
اما انبوهی از داده‌های خام و موجود در این بازارگاه‌ها امروزه با استفاده از فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، کلان‌داده‌ها و ابر، پردازش و سفارشی‌سازی شده و تبدیل به گنجینه‌ای با ارزش برای مدیریت و تحلیل داده‌ها می‌شود.
اما همانطور که ذکر شد اپراتورهای موبایل به و اسطه در موقعیت منحصربه‌فردی و قرارگیری در نخستین لبه تماس و رصد کاربران به داده‌های ارزشمندی همچون داده‌های مکانی، ترافیک شبکه، رفتار مصرف‌کنندگان و تراکنش‌ها) دسترسی دارند.
لذا با توجه به این مزیت و قابلیت‌های طبیعی، پیاده‌سازی بازارگاه‌های داده برای این اپراتورها مزایای متعددی را می‌تواند به همراه داشته باشد که در ادامه برخی از این موارد بررسی می‌شود.
1- ایجاد منابع درآمدی جدید:
اپراتورها می‌توانند با فروش داده‌های ناشناس‌شده، سفارشی‌سازی‌شده یا تحلیل‌شده به کسب‌وکارها، دولت‌ها و سازمان‌ها، درآمدهای جدیدی ایجاد کنند. این داده‌ها می‌توانند برای اهداف بازاریابی، برنامه‌ریزی شهری، تحلیل رفتار مشتریان و غیره استفاده شوند.
2- بهبود ارزش داده‌ها:
همانطور که ذکر شد داده‌های خام به تنهایی ارزش محدودی دارند، اما با تحلیل و پردازش این داده‌ها در قالب بازارگاه‌ها، ارزش آن‌ها افزایش می‌یابد. اپراتورها می‌توانند با ارائه داده‌های تحلیل‌شده یا پیش‌بینی‌شده، ارزش بیشتری برای مشتریان خود ایجاد کنند.
3- رقابت در اکوسیستم دیجیتال:
با گسترش فناوری‌هایی مانند اینترنت اشیاء (IoT)، هوش مصنوعی و کلان‌داده‌ها، اپراتورها باید خود را به عنوان بازیگران کلیدی در اکوسیستم دیجیتال تثبیت کنند. بازارگاه‌های داده می‌توانند به آن‌ها کمک کنند تا جایگاه خود را در این اکوسیستم تقویت کنند.
• مزیت گنجینه اپراتورها برای کسب‌وکارها
در سطح جهانی، اپراتورهای ارتباطی در حال تولید انواع و حجم وسیعی از داده‌ها هستند. لذا با توجه به اینکه پیش بینی می‌شود صنعت بازار داده تا سال 2030 ارزش بیش از 3.6 تریلیون دلار را برای بیش از یک میلیون سازمان فراهم کند، اپراتورهای ارتباطی باید بازارهای داده را به عنوان یک منطقه پرسود برای اکتشاف ببینند.
از سوی دیگر اما همانطور که ذکر شد، بازارگاه‌های داده به عنوان گنجینه اپراتورها، انبوهی از فرصت‌های تجاری برای خلق ثروت و مزیت برای کسب‌وکارها، نهادها، دولت‌ها و دیگر ذینفعان و متقاضیان را نیز فراهم می‌کند که برخی از این مزیت‌ها عبارتند از:
- بهبود تجارب بهتر مشتری
- ارتقای کارایی
- افزایش کیفیت، دقت و سرعت در تصمیم‌گیری‌ها
- سازگاری بهتر و موثرتر داده‌ها
- افزایش بهره‌وری
- اشتراک‌گذاری آسان‌تر داده‌ها
- افزایش همکاری
- مدیریت ریسک
- مشارکت ذینفعان
• نمونه‌هایی از سامانه‌های بازارگاهی در دنیا
- بازارگاه داده Nokia بازارگاه داده نوکیا یک پلتفرم مبتنی بر بلاکچین برای مبادله داده است. نوکیا از بلاکچین برای مبادله قابل اعتماد داده‌ها استفاده می‌کند و امکانات مختلف تحلیل داده و یادگیری ماشین بر داده‌ها را فراهم می‌سازد.
- بازارگاه داده Crux Informatics نیز به صورت اختصاصی بر بازارهای مالی متمرکز است و با بیش از ۱۰۰ منبع تامین کننده داده تحلیل‌های در حوزه داده‌های مربوط به کالاها مشتقات سهام درآمد ثابت ارز شاخص‌ها و املاک و مستغلات ارائه می‌نماید.
- بازارگاه Terbine حجم عظیمی از داده‌های تولید شده توسط ماشین‌ها که از منابع دولتی و دانشگاهی مانند داده‌های حاصل از تلفن‌های همراه، حسگرهای خودروها تجهیزات حسگری در مزارع و -دایره گسترده‌ای از حسگرهای نظارت پیرامونی تامین و ارائه شده‌اند را گردآوری کرده و در اختیار مشتریان قرار می‌دهد.
این مزایا و فرصت‌ها در حالی وجود داشته و رو به گسترش است که با رشد IoT و اینترنت 5G حجم داده‌های تولید شده در جهان چندین برابر خواهد شد و هر سازمانی می‌تواند از فروش داده‌هایی که توسط اینترنت اشیا تولید شده است سودآوری قابل توجهی داشته باشد.
به عبارت دیگر بازارگاه داده یک نیاز پیش رو است که هر سال اندازه بازار آن بزرگ و بزرگتر می‌شود.
• بازارگاه داده در ایران
نظر به رشد عواید و منافع ناشی از بازارگاه‌های داده در دنیا چه برای اپراتورها و چه برای متقاضیان بهره‌مندی از این داده‌ها، اپراتورهای ارتباطی در ایران نیز قاعدتا با انبوهی از فرصت‌ها برای عرضه بازارگاه‌های داده‌ای مواجه هستند.
در همین راستا بود که پیش‌تر همراه اول از طریق پلتفرم «همات» بستر استفاده از بانک داده‌ها را برای کسب‌وکارها فراهم کرده است.
در این رابطه شرکت (همراه کسب‌وکارهای هوشمند) به عنوان بازوی دیجیتال شرکت همراه اول مسئولیت دارد تا با ایجاد فضای نوآورانه به خدمات کسب‌وکارهای دیجیتال رونق بخشد. این شرکت با توسعه پلتفرم همات، بستری برای توسعه و ارائه وب‌سرویس‌های کاربردی در زمینه‌های متنوع نظیری احراز هویت، استعلام قبض، کیف پول، اینترنت کودک و غیره فراهم آورده است. این وب‌سرویس با داشتن قابلیت‌های برجسته‌ای نظیر سرعت عملکرد بالا، امنیت اطلاعات و نیز امتیازاتی همچون انحصاری بودن (نظیر وب سرویس استعلام قبض همراه‌اول) مزیت‌های رقابتی برجسته‌ای را در بازار ارائه‌دهندگان API به وجود آورده است.
به عبارت دیگر پلتفرم همات، بستری دیجیتال است که می‌تواند برای استارت‌آپ یا کسب‌وکارها فرصت توسعه و نوآوری را فراهم کند. پلتفرم همات به منظور ایجاد فضایی نوآورانه برای توسعه و واگذاری API به بنیان‌گذاران و توسعه‌دهندگان کسب‌وکارها طراحی و پیاده‌سازی شده است.