تغییر نرخ اینترنت، آرام و عادلانه باشد
علیرضا حسینی - در حالی که جامعه در چند سال گذشته هر روز با افزایش قیمت لحظه‌ای و پیوسته انواع اقلام کالایی یا خدماتی کوچک و بزرگ روبرو بوده و حتی به نوعی در اثر استمرار این روند به نوعی کرختی دُچار شده، اصلاح تعرفه اینترنت پس از سال‌ها ثابت قیمت حساسیت برانگیز شده است، اما اصلاح این تعرفه‌ها به دلایل گوناگون ناگزیر به نظر می‌رسد.
آن هم در شرایطی که نرخ رشد تورم در 4سال گذشته روی هم معادل 210 درصد بوده و قیمت‌ها 3.1 برابر شده است.
بحث افزایش تعرفه اینترنت در کشور یکی از مباحث داغ سال 1401 است که البته حساسیت عمومی بسیاری نیز از سوی جامعه درباره آن وجود دارد، به ویژه نسل جوان که بیش از سایر بخش‌های جامعه با اینترنت مانوس بوده و به آن وابستگی دارند.
یکی از دلایل اصلی حساسیت روی نرخ اینترنت این است که افزایش قیمت اینترنت مستقیما با استفاده از فضای مجازی در ارتباط است و طبیعی است فضایی که به عنوان نیرومند‌ترین و اثرگذارترین رسانه بر افکار جامعه در همه موضوعات به شمار می‌رود در مورد امور مربوط به خود، توان ایجاد چه طوفان سهمگینی دارد و به همین دلیل است که هرکسی در رویارویی با چیزهایی که مورد حساسیت فضای مجازی است، بسیار محتاط باشد.
درباره لزوم افزایش تعرفه اینترنت در کشور دلایل زیادی فهرست شده است. از جمله اینکه چندین سال است که تعرفه اینترنت به دلایل عمدتا سیاسی و منافع مقطعی دولت، ثابت و در سطح پایینی نگاه داشته شده است، حال آنکه تورم شدیدی در همه حوزه اقتصادی کشور وجود دارد و این کار تا جایی ادامه یافته است که ایران هم‌اکنون ارزان‌ترین اینترنت جهان را در اختیار کاربران خود قرار داده است.
اما مهم‌ترین دلیل لزوم افزایش قیمت را می‌توان ضرورت نگاه بلندمدت به زیرساخت‌ها و آینده شبکه اینترنت در کشور دانست. طبق اعلام اوپراتورها سرمایه‌گذاری در بخش‌های مربوط به زیرساخت‌های اینترنت در چند سال گذشته کاهش چشم‌گیری داشته است و این در حالی است که به دلایل مختلف از جمله همه‌گیری بیماری کرونا و غیرحضوری شدن بسیاری از امور، مصرف اینترنت به ویژه اینترنت همراه به شدت افزایش داشته است.
کاهش سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اینترنت کشور در کنار افرایش روزافزون ضریب نفوذ و مصرف اینترنت آینده روشنی را در سال‌های پیش برای شبکه اینترنت کشور ترسیم نمی‌کند به ویژه اینکه طبق ادعای ارایه‌دهندگان اینترنت، افن کیفیت شبکه اینترنت در کشور نیز عمدتا به دلیل همین کاستی‌ها زیرساختی است.
واقعیت این است که برخلاف بخش دولتی، انگیزه سرمایه‌گذاران شخصی از فعالیت اقتصادی به دست آوردن سود بیشتر است و بدون وجود منفعت، انتظار هرگونه فعالیت اقتصادی از این بخش بیهوده است و هیچ چیز نمی‌تواند آنها را وادار کند که در خلاف این مسیر حرکت کنند. روشن است که شرکت‌های مخابراتی از ارایه خدمات به مشتیان خود سود می‌کنند، اما این سود اگر به اندازه کافی نباشد، یک فعال اقتصادی را برای سرمایه‌گذاری بیشتر برای بهره‌برداری هرچه بیشتر از بازار ترغیب نخواهد کرد و در نتیجه توسعه‌ای هم در آن حوزه رخ نخواهد داد، چون به زبان خودمانی خرج کردن پول در آن بخش با سود مناسب همراه نیست.
اگر بدون تعارف به موضوع نگاه کنیم، هنگامی که انجام کارهای ساده‌ای مانند خرید زمین و ملک سود بسیار بیشتری نسبت به یک فعالیت اقتصادی داشته باشد و دردسر آن نیز کمتر است، طبیعی است که فعالان اقتصادی دست‌کم از سرمایه‌گذاری بیشتر در زمینه فعالیت کنونی خود خودداری به همان سطح از فعالیت بسنده کنند.
با این مقدمه کوتاه در این گزارش به بررسی نگاه شماری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به این موضوع پرداخته‌ایم که با توجه جایگاه قوه مقننه از دیدگاه اثرگذاری بر تصمیمات دولت و وزرات ارتباطات از یک سو و تاثیر و تاثُر این نهاد سیاسی بر و از افکار عمومی به عنوان نمایندگان ملت می‌تواند اثر به سزایی بر روند مباحث کنونی درباره لزوم اصلاح تعرفه اینترنت داشته باشد.
وضعیت شبکه اینترنت کشور اکنون در چنین شرایطی قرار دارد. در شرایطی که حقوق و مزایای پرسنل این شرکت‌ها و همچنین هزینه تعمیر و نگهداری از شبکه و تامین قطعات یدکی افزایش چشم‌گیری پیدا کرده است، تعرفه اینترنت برای مدت طولانی ثابت بوده و این به روشنی به معنی کاهش سود این تجارت است.
• 90درصد نیاز واقعی کاربران داخلی است
علی یزدی‌خواه نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تعرفه اینترنت پرسرعت با مصرف داخلی می‌بایست با حداقل افزایش ممکن همراه باشد به خبرنگار عصر ارتباط گفت: در مورد اینترنت با مصرف خارجی مانعی وجود ندارد و مسوولان مربوط می‌توانند آنگونه که صلاح می‌دانند عمل کنند.
وی با بیان به اینکه 80 تا 90 درصد نیازهای واقعی کاربران از طریق اینترنت داخلی قابل تامین است که مصرف ارز و هزینه تامین پهنای باند ندارد، اظهار کرد که این موارد در تعیین تعرفه اینترنت باید مورد ملاحظه قرار گیرد.
یزدی‌خواه همچنین با اشاره به اینکه در حال حاضر نزدیک به 80 درصد اینترنت پرسرعت مصرفی در کشور مربوط به منابع خارجی است و ضریب نفوذ اینترنت نیز در کشور افزایش چشم‌گیری داشته است، افزایش معقول و منطقی تعرفه اینترنت را که در دو سال گذشته از آن جلوگیری شده است را مجاز و طبیعی برشمرد.
لطف‌اله سیاهکلی نماینده مردم قزوین در مجلس شورای اسلامی با تایید این مطلب که تورم در سال‌های گذشته موجب افزایش قیمت اقلام گوناگونی از نیازهای جامعه شده است، اظهار کرد که باید به این نکته دانشجویان و دانش‌آموزان هم از مصرف‌کنندگان عمده اینترنت هستند و این یک نیاز ضروری برای آنهاست نیز توجه داشت.
وی در واکنش به این نکته عدم افزایش تعرفه اینترنت می‌تواند در آینده سرمایه‌گذای در بخش زیرساخت‌های این حوزه را با مشکل مواجه کند، با تاکید بر اینکه اصل گریزناپذیر بودن افزایش تعرفه اینترنت را می‌پذیرد، گفت: همه چیز در کشور گران شده و هزینه‌ها افزایش یافته است، اما افزایش قیمت اینترنت در کشور نیز باید به گونه‌ای انجام پذیرد که منطقی باشد و سازوکار این افزایش باید به شیوه‌ای طراحی شود که فشار بیش از اندازه‌ای بر جامعه‌ای زیر بار گرانی شدید قرار دارد وارد نشود.
• پیشنهاد 2 گیگ اینترنت رایگان ماهانه برای مردم
حجت‌الاسلام سید جواد حسینی‌کیا نماینده مردم ستقر کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به جلسه مشترکی که کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی اخیرا با وزارت ارتباطات برگزار کرده است، اظهار داشت: که در این جلسه قرار بر این شد که بر اساس نیازهای عمومی جامعه بسته‌هایی ارایه شود.
وی ادامه داد که طبق بررسی‌ها و آمار و اطلاعات استخراجی توسط وزارت ارتباطات برای تقریبا 50 درصد مردم 2 گیگابایت حجم اینترنت در ماه کافی است و ما امیدواریم که این مقدار از اینترنت با حمایت دولت در قالب بسته‌هایی به صورت رایگان و یا با تخفیف به جامعه ارایه شود تا مردم در زمینه تامین نیازهای اینترنتی روزمره خود با دشواری روبرو نشوند.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه قرار است تا باقی‌مانده مصرف اینترنت کشور دهک‌بندی شود تا متناسب با افزایش مصرف اینترنت بیش از 2 گیگا بایت به میزان 20 تا 70 درصد افزایش تعرفه داشته باشیم، تصریح کرد: در واقع این افزایش تعرفه بیشتر متمرکز بر بخش‌هایی است که از اینترنت برای امور تجاری و اقتصادی استفاده می‌کنند یا مصرفی غیرمتعارف دارند که این تصمیمات در حال نهایی شدن است و جزئیات دقیق آن بعدا به اطلاع عموم خواه رسید.
وی تاکید کرد که در واقع با این طرح عامه مردم که 50 درصد مصرف اینترنت کشور را تشکیل می‌دهند شاهد کاهش قیمت اینترنت نیز خواهند بود و با توجه به نگاهی که خود رئیس‌جمهور محترم نسبت به ارایه خدمات ارزان به مردم دارند، ما امیدواریم که مقدار 2 گیگا بایت اینترنت رایگان به صورت ماهیانه در اختیار مردم قرار بگیرد.
حجت‌الاسلام حسینی‌کیا در پایان گفت: با توجه وضعیت اقتصادی کشور به صورتی کلی اکنون دیگر زمان آن بود که می‌بایست شاهد افزایش تعرفه تعرفه اینترنت در کشور باشیم.
• اصلا زمان خوبی برای گرانی نیست
اما نگاه علی‌اصغر عنابستانی نماینده مردم سبزوار در مجلس شورای اسلامی به موضوع لزوم افزایش تعرفه اینترنت با دیگر همکارن خود تا حدودی متفاوت بوده و معتقد است که موقعیت کنونی به هیچ وجه موقع خوبی برای افزایش قیمت اینترنت نبوده است.
وی با بیان اینکه اتفاقا شرکت‌هایی مانند همراه اول، ایرانسل و رایتل و همچنین دیگر توزیع‌کنندگان اینترنت در کشور در زمره شرکت‌های با سوددهی خوب هستند و مسوولان وزارت ارتباطات به خوبی این موضوع را مورد بررسی قرار نداده‌اند، گفت: من معقدم که اگر هم شرکت مخابرات در حوزه‌ای زیان‌ده باشد، آن حوزه تعرفه تلفن ثابت است که حدود 12 سالی ثابت بوده است.
عضو کمیسیون اجتماعی افزود که قرار نیست که اگر شرکت مخابرات در بخش تلفن ثابت زیان‌ده است آن را از محل درآمد اینترنت جبران کند و با توجه افت کیفیت اینترنت در چند ماه گذشته اکنون اصلا موقع خوبی برای افزایش تعرفه نبود، ضمن اینکه چنین کاری با قول‌های رئیس‌جمهور محترم در این زمینه، مبنی بر رایگان کردن اینترنت برای بخش‌های بزرگی از جامعه نیز منطبق نیست و من حتما اینن موضوع را از وزیر محترم ارتباطات پیگیری خواهم کرد.
وی در واکنش به این مطلب که وزارت ارتباطات قصد دارد که نیازهای عمومی جامعه را که در محدوده دو گیگا بایت اینترنت ماهیانه تخمین زده شده است را به صورت کاملا ارزان و حتی رایگان در اختیار عموم قرار دهد، گفت: من روی این آمار که 2 گیگا بایت اینترنت ماهیانه برای بیش از 50 درصد مردم جامعه کافی است تردید دارم.
عنابستانی در پاسخ به این پرسش که به هر حال بخش بزرگی از اینترنت مصرفی کشور نیاز ضروری و حیاتی جامعه نیست و چرا باید این مصرف با قیمت بسیار ارزان اینترنت تشویق شود گفت: بیش از 50 درصد کل مصرف اینترنت کشور ما تنها به پلتفرم اینستاگرام تعلق دارد، اما این‌ها دو موضوع جدا از هم هستند و ما باید فضای مجازی را ضابطه‌مند کنیم و با حمایت از پلتفرم‌های داخلی و وضع حقوق گمرکی بر اینترنت خارجی مساله را سامان دهیم تا در این شرایط هزینه استفاده از پلتفرم‌ها داخلی با خارجی برای کاربر متفاوت شود و طرح تنظیم نظام مقرارت فضای مجازی نیز در واقع به دنبال همین موضوع است.
وی با بیان اینکه در تنظیم این مقرارت، طبیعی است که نگاه به مصرف داخای و خارجی مانند نگاه به کالای تولید داخل و وارداتی متفاوت خواهد بود، گفت: اما در هر حال این به معنای گران کردن تعرفه قیمت‌ها برای مصرف عمومی اینترنت نیست، ضمن اینکه اگر همان مصرف عمومی دو گیگابایتی را نیز بپذیریم، درست این بود که ابتدا آن مقدار رایگان می‌شد و بعد تعرفه اینترنت افزایش می‌یافت، اما این روند برعکس انجام شده است.
این نماینده مجلس همچنین اظهار کرد که در مساله اینترنت برخلاف منابعی مانند برق و آب و گاز، مصرف بیشتر همواره نباید با پرداختن قیمت بالاتری همراه باشد، چون مثلا در موردی مانند برق، مصرف بالا به این معنی‌است که فرد مصرف کننده توان اقتصادی بالاتری دارد، اما در مورد اینترنت به هیچ وجه اینگونه نیست و به همین دلیل نگاه ما به اینترنت باید با سایر منایع متفاوت باشد.
• افزایش عادلانه و آرام باشد
با توجه به آنچه آمد، نمایندگان ملت با وجود نظرات مختلف و متفاوت در نهایت هریک به نوعی لزوم افزایش قیمت را تعرفه اینترنت تایید می‌کنند، هرچند که بر لزوم عادلانه بودن و افزایش قیمت به شیوه‌ای که فشار بالایی بر جامعه وارد نیاورد تاکید دارند.
حتی کسانی که مخالف افزایش قیمت اینترنت هستند نیز بر این واقعیت تاکید دارند که تعرفه‌های تلفن ثابت برای سال‌ها بدون تغییر باقی مانده است و لزوم افزایش قیمت در این بخش را تایید می‌کنند. باید توجه داشت که پایین بودن تعرفه تلفن ثابت به معنی پایین بودن تعرفه اینترنت پرسرعت موجود بر بستر تلفن ثابت نیز هست که باید افزایش یابد.
لزوم افزایش تعرفه در بخش اینترنت ثابت از آن روست که پایین بودن قیمت آن در سال‌های گذشته انگیزه شرکت‌های ارایه دهنده خدمات اینترنت را برای سرمایه‌گذاری و توسعه این بخش از میان برده است و مساله موجب شده است که بخش بزرگ فشار شبکه اینترنت بر بخش تلفن همراه متمرکز شود و ظرفیت این شبکه را در ارایه خدمات به مخاطره بیاندازد.
• فشار عقب‌ماندگی در توسعه اینترنت ثابت
این درحالی است که در سراسر دنیا بر اصلی ترافیک اینترنتی همچنان بر دوش اینترنت ثابت است که به صورت بی‌سیم در محیط‌های محدود مورد استفاده قرار می‌گیرد و اینترنت همراه تنها برای مواقع خاص و هنگامی استفاده می‌شود که کاربر شبکه بسیار گسترده و مویرگی و به نسبت ارزان اینترنت ثابت را در دسترس نداشته باشد.
جالب اینجاست که بر خلاف تصور عمومی در کشورمان، ترافیک نامحدود اینترنت پرسرعت در سراسر جهان تنها مربوط به اینترنت ثابت است و در بخش اینترنت همراه محدودیت ترافیک سنگین با هزینه‌های بسیار بالا نسبت به اینترنت ثابت وضع شده است، اما بررسی عادت مصرف داده اینترنتی در کشور ما نشان می‌دهد که تمایل عمومی به استفاده از اینترنت همراه است و دلیل اصلی آن نیز کمبود سرمایه‌گذاری برای توسعه اینترنت ثابت درکشور به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی در اثر قیمت پایین آن است.
این بدان معناست که قیمت پایین اینترنت ثابت توسعه آن را بدون توجیه اقتصادی کرده و در مرحله بعد عدم توسعه اینترنت همراه موجب کاهش نیافتن قیمت در اثر فراوانی عرضه شده و در نتیجه صنعت اینترنت کشور را در یک چرخه معیوب به دام انداخته است.
روشن است که افزایش قیمت هیچ کالا یا خدماتی برای هیچ مصرف‌کننده‌ای گوارا و دلچسب نیست اما باید پذیرفت که اوضاع همیشه به دلخواه ما پیش نمی‌رود. همچنین گاهی افزایش قیمت برای استمرار و افزایش کیفیت خدمات و یا رسیدن به کاهش قیمت در اثر افزایش عرضه یک ضرورت انکارناپذیر است.
در پایان بررسی بدون تعارف نرخ افزایش قیمت اقلام گوناگون کالا خدمات از جمله قیمت مسکن یا کرایه ترابری همگانی یا اقلام خوراکی و هزار چیز خُرد و کلان دیگر در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که افزایش قیمت اینترنت چندان هم شدید و سرسام‌آور و غیرمنطقی نیست. به ویژه اینکه این شرکت نیز کالا و خدمات و نیروی کاری را نیاز دارند که مشمول همین تورم پیوسته بوده و این به معنای افزایش هزینه است.
از سوی واکنش به هیچ‌یک از این افزایش قیمت چندان شدتی نداشته است اما در مورد اینترنت اوضاع به گونه‌ای دیگر است و حساسیت‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد که تا اندازه زیادی انگیزه‌های سیاسی نیز در آن دخالت دارد و به همین دلیل شایسته است تا کارشناسان، مسوولان، ارباب رسانه و افکار عمومی به ویژه در فضای مجازی به مساله لزوم اصلاح تعرفه اینترنت بیشتر از دیدگاهی اقتصادی و زیرساختی بنگرند تا اینکه چشم‌اندازی سیاسی و گاه عامه‌پسند به موضوع داشته باشند. (منبع:عصرارتباط)