جزییات فنی طرح مقابله با گوشی‌های قاچاق
«با هدف مبارزه با قاچاق گوشی تلفن همراه طرح رجیستری (کدینگ) تلفن همراه از اول مهرماه در کشور اجرایی می‌شود.»
این خبر را علیرضا گلستانی‌زاده، معاون برنامه‌ریزی، نظارت و هماهنگی اقتصادی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز اعلام کرد. با اجرای این طرح که با همکاری گمرک و سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری) برای ثبت سریال گوشی‌ها صورت می‌گیرد، اگر تلفن همراه به صورت قاچاق و از مبادی غیررسمی وارد کشور شود به علت ثبت نشدن سریال گوشی تلفن همراه در گمرک و رگولاتوری، اپراتورهای تلفن همراه کشور اجازه فعال کردن سیم کارت گوشی قاچاق را ندارند. گفته می‌شود اجرای موفق این طرح از طریق گمرک، سالانه هزار و 100 میلیارد تومان سود برای دولت به همراه دارد.
اجرای کدینگ کار مثبتی است
رجیستری، طرحی است که در اکثر کشورهای دنیا مانند آلمان، امریکا، کره جنوبی، ترکیه و... جاری است و به گفته واردکنندگان تلفن همراه در کشوری مانند ترکیه با اجرای طرح رجیستری حتی یک گوشی قاچاق پیدا نمی‌شود. طرح رجیستری در سال 84 تا سال 86 نیز برای مبارزه با قاچاق گوشی تلفن همراه در کشور اجرا شد اما از نگاه واردکنندگان نتوانست موفق باشد. اکنون این طرح دوباره از سوی دولت و بوسیله ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز مطرح و تصویب شده است زیرا به دلیل وارد شدن 90 درصد گوشی‌های تلفن همراه از مبادی غیررسمی و قاچاق، دولت متحمل ضررهای بسیاری می‌شود. ولی سؤال این است آیا این طرح که قرار است دوباره از مهرماه امسال اجرایی شود، خواهد توانست جلوی قاچاق را بگیرد؟ آیا واردکنندگان با این طرح موافق هستند؟ و آیا تأثیر مثبتی روی بازار گوشی‌های تلفن همراه خواهد گذاشت؟
محمد رضا خان محمدی عضو کمیسیون صنعت و معدن می گوید: «هر حرکتی که در زمینه جلوگیری از قاچاق صورت بگیرد چون در بحث اقتصاد کلان، اشتغال و تولید تأثیر مثبت دارد مفید خواهد بود به شرطی که به این حرکت اقتصادی به دیده یک طرح علمی نگاه کرد تا در اجرا موفق باشد.»
وی تصریح می کند: «از یک سو با هر 20 هزار دلار واردات، یک شغل رسمی پایدار از کشور سلب و تولید متوقف و حقوق دولت مانند عوارض گمرکی پرداخت نمی‌شود. از سوی دیگر نیز در کشور فضای رقابتی واردات کالا از مبادی قانونی از بین می‌رود.»
نماینده مردم زنجان می‌افزاید: «اجرایی کردن کدینگ تلفن همراه برای جلوگیری قاچاق از مبادی غیر رسمی و مبادی دارای استثنا (مناطق آزاد و مناطق مرزی آسیب پذیر) کار مثبت و خوبی است. اجرای کدینگ هم یک آیین نامه اجرایی و قانونی است و همین که مسئولان به فکر افتاده‌اند که مشکل کجاست و به دنبال راه حل هستند به نوعی 50 درصد قضیه حل شده است و باید امید داشت با اجرای صحیح 50 درصد باقی مانده نیز با موفقیت به سرانجام برسد.
خان محمدی با بیان اینکه مسئولان امر باید دقت کنند که این آیین نامه اجرایی از ثبات بیشتری برخوردار باشد، می‌گوید: «بهتر است از تجربیات کشورهای توسعه یافته به وسیله تحقیق تطبیقی و بومی‌سازی استفاده کنند تا زودتر به نتیجه دلخواه برسند.»
کاهش تعرفه بهتر از رجیستری
«ای کاش به جای اجرای دوباره این طرح، تعرفه‌ها را کاهش می‌دادند.» افشار فروتن لاریجانی، رئیس انجمن فروشندگان سیم‌کارت و گوشی تلفن همراه با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: «از شنیدن این خبر خوشحال شدیم چون ما از هر طرحی که با قاچاق کالا مبارزه کرده و بر بازار تأثیر مثبت داشته باشد، استقبال می‌کنیم.»
افشار فروتن می‌افزاید: «آنچه می‌تواند جلوی قاچاق کالایی مانند تلفن همراه را بگیرد و تأثیرگذار باشد، بحث تصحیح تعرفه است البته تعرفه‌ای که با حجم تولید داخل در نظر گرفته شود.»
رئیس انجمن فروشندگان سیم‌کارت و تلفن همراه تعرفه را یک ابزار کنترلی دانسته و می‌گوید: «کاهش تعرفه کم هزینه‌تر است. اکنون تعرفه گمرک 10درصد است با اضافه شدن 8 درصدی مالیات بر ارزش افزوده، حدود 20 درصد می‌شود و بنابراین با این درصد و مبلغ وارد کردن تلفن همراه برای واردکننده هزینه بر است، از این‌رو قاچاقچی را توجیه می‌کند که از مبادی غیررسمی تلفن همراه را وارد کشور کند. ولی اگر تعرفه تلفن همراه کاهش یابد، راحت‌تر جلوی قاچاق گرفته می‌شود.
به گفته این فعال حوزه آی‌سی‌تی در گذشته زمانی که تعرفه تلفن همراه 4 درصد بود، همه گوشی‌ها از گمرک وارد کشور می‌شد یعنی به نوعی قاچاق نبود اما وقتی این مسأله آغاز شد که میزان تعرفه به 60 درصد رسید.
جلوگیری از نفوذ رمز موفقیت رجیستری
علیرضا آهوان مدیر بازرگانی یک شرکت رسمی واردکننده تلفن همراه (مایکروتل) نیز طرح رجیستری (کدینگ) تلفن همراه را طرح خوبی می‌داند که می‌تواند جلوی قاچاق تلفن همراه را بگیرد. آهوان با بیان اینکه تلفن همراه یک کالای گرانقیمت و کم حجم است و اکنون تقریباً در سبد خانواده جای دارد، اظهار می‌دارد: «چون تلفن همراه طالبان زیادی دارد، برای قاچاقچی خیلی جذاب است. طبق آماری که وجود دارد هم‌اکنون 90 درصد نیاز بازار گوشی تلفن همراه از طریق قاچاق تأمین می‌شود.»
مدیر بازرگانی این شرکت رسمی واردکننده تلفن همراه به اجرای این طرح در سال‌های گذشته اشاره کرده و در ادامه به «ایران» می‌گوید: «علت ناموفق بودن این طرح در گذشته نفوذ افرادی به گروه رجیستری در مخابرات بود که حتی سریال گوشی‌های قاچاق را نیز وارد سیستم می‌کردند تا این دست از کالاها نیز قانونی تلقی شود.»
وی می‌افزاید: «در جلسه‌ای که نمایندگان ستاد مبارزه با قاچاق کالا، گمرک و سازمان رگولاتوری با نمایندگان شرکت‌های واردکننده تلفن همراه داشتند وعده دادند طرحی که این بار آماده شده، طرح جامعی است و تمام احتمالاتی که ممکن است در روند اجرا و عملیاتی کردن این طرح رخ دهد و مانع از موفقیت طرح شود را بررسی کرده‌اند.»
یک طرح سود آور
«اجرای این طرح در ابتدای امر به سود دولت است چون دولت با واردات جنس از مبادی غیررسمی سالانه هزار و 100 میلیارد تومان عوارض گمرکی را از دست می‌دهد.»
مجید فلاحی مدیر بازرگانی یک شرکت واردکننده تلفن همراه (مدیا پردازش) با بیان مطلب فوق به «ایران» می‌گوید: «وقتی دولت این طرح را به شرکت‌های واردکننده پیشنهاد داد، شرکت‌ها از این طرح استقبال کردند. چون شرکت‌های رسمی هستند که حق و حقوق دولت را پرداخت می‌کنند و اگر بازار به دست شرکت‌های واردکننده رسمی گوشی‌های تلفن همراه بیفتد باز آنها می‌توانند در بازار رقابت کنند.»
این مدیر بازرگانی با تأکید براینکه این طرح، تأثیر مثبتی در بازار می‌گذارد به «ایران» می‌گوید: «وقتی مصرف‌کننده‌ای گوشی قاچاق را می‌خرد، هر اتفاقی برای تلفن همراه او پیش بیاید دیگر هیچ کاری از دستش بر نمی‌آید چون نه از خدمات پس از فروش خبری هست و نه از گارانتی معتبر. در صورتی که وقتی کالا از مبادی رسمی به کشور وارد شود، خدمات بعد از فروش و گارانتی معنی پیدا می‌کند.» فلاحی درباره موفق بودن یا نبودن اجرای طرح کدینگ اعتقاد دارد: اجرای این بار طرح رجیستری موفق خواهد بود چرا که زیر نظر مستقیم ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز فعالیت خواهد کرد.
وی می‌گوید: «اگر در سال‌های پیش این طرح با موفقیت اجرا نشد به این دلیل بود که عده‌ای در این کار نفوذ کرده بودند ولی اکنون قرار است کار رجیستری زیر نظر مستقیم ستاد مبارزه با قاچاق صورت گیرد بنابراین فکر می‌کنیم که نتیجه کار مثبت باشد.» از سوی دیگر علیرضا فتحی مدیر فروش دیگر شرکت واردکننده تلفن همراه (ارکان ارتباطات) نیز معتقد است اگر زیرساخت اجرای این طرح فراهم باشد، طرح خوبی است و برای اکثر شرکت‌های واردکننده نیز مفید خواهد بود.
فتحی به «ایران» می‌گوید: «بسیاری از شرکت‌های واردکننده گوشی‌های تلفن همراه، به دلیل اینکه نتوانستند در بازار رقابت کنند تعطیل شدند یا مثل شرکت ما بسیاری از نیروهای خود را تعدیل کرده و با کمترین تعداد کارمند به کارخود ادامه می‌دهند.»
با تمامی موارد ذکر شده حال باید منتظر ماند و دید اجرای دوباره طرح کدینگ برای جلوگیری از قاچاق تلفن همراه به کجا خواهد رسید؟