داد مردم از نسخه الکترونیکی
صبا رضایی – هفته نامه عصر ارتباط تقریبا به طور مستمر چالش‌ها و مشکلات نسخه الکترونیکی را پیگیری کرده و می‌کند و از این جهت، آرشیو و اطلاعات جامعی از مشکلات لاینحل این طرح در اختیار داریم و اخبار واصله از گوشه و کنار نیز مهر تاییدی بر رها ماندن و مشکلات طرحی است که خسارت و آسیب آن عمدتا به مردم عادی وارد می‌شود و مدیران و کارکنان نهادهای دولتی و غیردولتی عموما با چالش‌های فوق مواجه نیستند.
در جدیدترین نمونه از مشکلات طرح نسخه الکترونیکی، با گذشت بیش از 60 روز از شرایط کشور، اختلال در اینترنت، یک چالش مهم و جدید پیش روی بیمارانی که به مطب پزشکان، داروخانه‌ها، مراکز پاراکلینیک و… مراجعه می‌کنند ایجاد شده و آن عدم دسترسی به سامانه برای استفاده از خدمات بیمه‌ای است و این امر باعث سرگردانی و تحمیل هزینه‌های فراوان به بیماران شده است.
از گرفتن تعرفه آزاد ویزیت به دلیل عدم اتصال به سامانه تا نسخه‌هایی که برای داروخانه‌ها روی کاغذ نوشته می‌شود و باید آنها را آزاد تهیه کرد.
اگرچه برخی از پزشکان تا زمانی که به سامانه بیمه‌ها و ثبت نسخ الکترونیکی دسترسی دارند بر اساس روال قبل کار مردم را راه می‌اندازند و فقط زمانیکه واقعا سامانه قطع است مجبور به گرفتن ویزیت آزاد و یا نوشتن دارو و … روی کاغذ می‌شوند اما در این بین پزشکانی هم هستند که این وضعیت را دستاویزی برای راحتی کار خود قرار دادند و در هر صورت ویزیت آزاد را از بیماران می‌گیرند.
در ادامه سریال مشکلات لاینحل نسخه الکترونیکی، حالا یکی از دغدغه‌های بیماران در گرفتن دارو، اخذ تاییدیه نسخه‌های پزشکی است. رفت و آمدهای مکرر و روند کاغذی تاییدیه داروها بیماران را دچار مشکل کرده است. این در حالی است که با وجود آنلاین شدن بیمه‌ها نباید بیماران تا این حد دچار سردرگمی‌می‌شدند و نباید خبری از فرآیندهای کاغذی باشد.
لزوم همکاری بیمه‌ها با وزارت بهداشت!
ظاهرا راهکار مشخصی هم در این خصوص پیگیری نمی‌شود و متولیان همچنان با حالت توصیه‌ای خواستار رفع مشکلات مذکور هستند.
امین بیگلرخانی، رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات وزارت بهداشت، در این باره می‌گوید: تاکید ویژه باید روی تسریع و انجام فرآیند تایید داروها در بیمه مرکزی باشد و تعامل آنها با وزارت بهداشت.
الکترونیک سازی حوزه خدمات سلامت علاوه بر سهولت دسترسی برای بیماران شفافیت نسخه‌ها و پرداخت‌ها را نیز به همراه دارد. بر اساس قانون تمام بیمه‌ها باید به سامانه الکترونیک متصل باشند اما بیش از 40 بیمه تکمیلی همچنان خدمات خود را به صورت کاغذی ارایه می‌کنند.
زیرساخت‌ها باید فراهم شود
در این مورد هم البته طبق معمول پینگ‌پنگ و پاسکاری مشکلات ادامه دارد.
ریاحی فر مشاور رییس کل بیمه مرکزی به عنوان متولی صنعت بیمه نیز در پاسخ به این اظهار نظر گفته است: وزارت بهداشت بدون درنظرگیری سازمان بیمه‌گر باید زیرساخت آن را فراهم کند که از این کار هم امتناع کرده است. به وزارت بهداشت ربطی ندارد که فرد تحت پوشش کدام بیمه است. باید ساختار را تعیین کند. سپس اگر بیمه در آن ساختار برطبق ضوابط عمل نکرد، قانون شکن است اما زمانی که ساختار مشخص نیست، نه برای بیمه‌گر پایه و نه بیمه‌گر تکمیلی، نمی‌توان کسی را مقصر دانست.
غیبت نیمی از بیمه‌ها در نسخه الکترونیکی
با این حال برخی نمایندگان مجلس نیز گاها سراغی از سرنوشت مشکلات طرح نسخه الکترونیکی می‌گیرند.
فاطمه محمدبیگی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اما می‌گوید: مشکل اصلی در اختلال نسخه نویسی الکترونیکی سازمان‌های بیمه‌گر هستند.
وی با بیان مختل شدن نسخه نویسی الکترونیکی، اظهار کرد: یک کمیته در مجلس در این موضوع تشکیل شده است و بررسی‌های لازم انجام و مشخص شد به دلیل اختلالات اینترنتی در ماه‌های اخیر سامانه نسخه نویسی با مشکل جدی مواجه نشده است.
او افزود: مشکل اصلی در اختلال نسخه نویسی الکترونیکی سازمان‌های بیمه‌گر هستند. یعنی از 48 سازمان بیمه 28 سازمان به نسخه الکترونیکی پیوسته‌اند و بقیه سازمان‌ها نیز می‌بایست به این سامانه بپیوندند که به زودی گزارش آن در صحن مجلس قرائت خواهد شد.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: در مجلس کمیته سلامت الکترونیک را به طور جدی دنبال می‌کنیم و جلسات منسجمی را با حضور مسوولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان نظام پزشکی تشکیل دادیم و می‌دهیم.
محمدبیگی گفت: اجرای امضای دیجیتال نسخ الکترونیک، ذخیره وقت و کاهش مصرف دارو و تجویزهای نابجا را در پی دارد و حدود 20 تا 30 درصد هم از اتلاف وقت نیروی انسانی جلوگیری می‌شود. در زمینه هوشمندسازی و استفاده از امضای دیجیتال توافق‌نامه‌ای میان وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه‌گر منعقد شده است.
این نماینده گفت: همچنین جلسه‌ای با بیمه مرکزی برگزار شد؛ زیرا بیمه مرکزی بیمه‌های مکمل را عمدتاً پوشش می‌دهد و با توجه به اینکه مردم نیاز به این مورد دارند که بیمه‌های تکمیلی هم به سامانه الکترونیکی بپیوند مذاکراتی با بیمه مرکزی صورت گرفته شده و خود بیمه مرکزی هم برنامه خوبی را فراهم کرده که به زودی سازمان‌های بیمه‌گر مکمل کشور در چرخه نسخه الکترونیکی قرار می‌گیرند.
اختلال در سامانه تامین اجتماعی
اما مشکل مردم تنها بیمه‌های تکمیلی نیست و مشکلات قدیمی هم گریبانگیر رنج بیماران شده است و مردم درددل‌های بسیاری از وضعیت بیمه‌ها و معطلی در استعلام بیمه دارند. در همین رابطه اختلال در سامانه تامین اجتماعی، زندگی مردم و بیماران را مختل کرده است.
یک خبرنگار مشهدی که به بخشی از مشکلات نسخه الکترونیکی برخورد کرده می‌نویسد: ساعت 12 نیمه شب به دلیل حالت تهوع و فشار پایین همسرم به یکی از درمانگاه‌های عمومی مراجعه کردم، پذیرش با این که حال همسرم بد بود یک ربع ما را معطل کرد که استعلام بیمه را بگیرد و در پاسخ به اعتراض ما اعلام کرد که سامانه تامین اجتماعی اختلال دارد و برای این که هزینه ویزیت با بیمه محاسبه شود، باید منتظر بمانیم تا استعلام انجام شود. خلاصه این که مجبور شدم هزینه ویزیت آزاد را بپردازم تا سریع تر به وضعیت همسرم رسیدگی شود.
در موردی دیگر برای عفونت گوش به مطب مراجعه کردم و دکتر برایم دارو نوشت. بعد از گذشت 2 ساعت از وقت ارسال نسخه به‌صورت الکترونیک به چندین داروخانه مراجعه کردم ولی همه اعلام کردند نسخه‌های تأمین اجتماعی دیرتر روی سیستم داروخانه‌ها می‌نشیند، اگر عجله دارید قرص را به‌صورت آزاد تهیه کنید یا از مطب دکتر بخواهید مجدد نسخه را ارسال کند. آخر وقت بود و دکتر در مطب نبود به همین دلیل ناچار شدم دارو را به‌صورت آزاد خریداری کنم.
تصور کنید نیاز اورژانسی به یک دارو داشته باشید و داروخانه بگوید نسخه نیامده است آزاد خریداری کنید، پس فایده این الکترونیکی شدن چیست؟ اگر بنا باشد مجبور شویم همه داروها را آزاد خریداری کنیم یا مدام به دکتر بگوییم مجدد نسخه را ثبت کند یا سیستم‌ها کند است یا تأمین اجتماعی چند ساعت بعد نسخه‌ها را بارگذاری می‌کند، پس بیمه داشتن چه سودی دارد؟
از همان روزهای اولی که نسخه‌های بدخط کاغذی جای خود را به طرح نسخه‌های الکترونیکی داد، به همان اندازه که مردم از شیوه کاغذی گلایه مند بودند حالا با مشکلات دیگری روبه رو شده‌اند که در گزارش‌های مختلفی از ابتدای آغاز طرح نسخه الکترونیک به آن پرداختیم. حالا اما بروز اتفاقات و اختلال‌های یک در میان در این روزها، صدای بیمه شدگان تامین اجتماعی را درآورده است.
دیگر گلایه‌های چند ساله مردم
اما گلایه‌های مردم از وضعیت سامانه نسخه الکترونیکی تامین اجتماعی فراوان است و فقط مربوط به یک استان نیست بلکه گزارش‌ها حاکی از تاثیر جدی اختلال‌های اینترنتی بر وضعیت نسخه نویسی آنلاین و معطلی و زیان مالی مردم است.
یکی از مخاطبان در این زمینه به خبرنگار روزنامه خراسان گفت: برای بیماری آنفلوآنزا به پزشک مراجعه کردم و پس از این که نسخه را برایم نوشت، یک کد رهگیری داد و با همان کد به همراه کد ملی به داروخانه رفتم اما متصدی داروخانه گفت هنوز نسخه‌ای برای شما در سامانه ثبت نشده است، بعد از کلی معطلی مسوول داروخانه گفت برای من در سیستم چیزی وجود ندارد اگر می‌خواهید میتوانید داروهایی را که پزشک گفته به صورت آزاد تهیه کنید.
او افزود: چرا وقتی بیمه تامین اجتماعی داریم باید هزینه بیشتری پرداخت کنیم؟ مشکلات مربوط به سامانه تامین اجتماعی است، چرا باید از جیب مردم پرداخت شود؟
یکی دیگر از مخاطبان نیز مدعی شد: برای هر نسخه واقعا وقت مردم را الکی می‌گیرند، مگر وقتی دکتر نسخه را می‌نویسد و در سیستم داروخانه ثبت می‌شود همان جا تایید نمی‌شود که ما بعد از هربار خواندن نسخه در داروخانه تازه باید برای خان بعدی آماده باشیم تا داروها تایید شود، برای هرکدام از داروها حداقل نیم ساعت منتظر می‌مانیم تا نسخه تایید شود.
او افزود: مشکل یکی دو تا نیست، یک بار دیگر که برای ویزیت مراجعه کرده بودم، پزشک بعد از کلی معطلی و کلنجار با سامانه تامین اجتماعی اعلام کرد دسترسی به سامانه برایش امکان‌پذیر نیست و دچار اختلال است، مجبور شدم نسخه را آزاد از پزشک بگیرم و هزینه داروها را هم آزاد پرداخت کنم. چرا فکری اساسی برای این مشکل نمی‌شود؟
تداوم مشکلات قدیمی و تکراری
گلایه‌های مردم را از اخوان رضایت، معاون راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان تامین اجتماعی خراسان رضوی پیگیری می‌کنیم که در این زمینه گفت: در ماه گذشته قطعی اینترنت و اختلالات مربوط به اینترنت در کشور روی سیستم ما نیز تاثیر داشته و متاسفانه با قطعی‌هایی روبه رو بودیم اما چند روزی هست که وضعیت پایدارتر شده است و مشکلی فعلا برای قطعی وجود ندارد.
او درباره مشکلات ارتباط پزشکان با سامانه تامین اجتماعی برای ثبت نسخه‌های الکترونیک نیز اظهار کرد: درباره قطعی سامانه برای پزشکان نیز ما دست پزشکان را باز گذاشتیم، آنها می‌توانند مثل گذشته نسخه کاغذی بنویسند و بالای صفحه کد ملی را یادداشت کنند و نسخه را به بیمار بدهند، یک نسخه را نیز برای خود نگه می‌دارند و داروخانه باید براساس همان داروها را با پوشش بیمه ارایه کند.
معاون مدیریت درمان تامین اجتماعی استان تاکید کرد: درباره بیمارانی که نیاز به تایید بیمه باشد، بیشتر شامل بیماران خاص می‌شود که نام و کد ملی آنها در سیستم وجود دارد و سهمیه مدنظر نیز برای آنها منظور شده است و با یک بار تایید پس از آن، می‌توانند داروی خود را دریافت کنند.
او افزود: سامانه ما با سامانه سایر بیمه‌ها متفاوت است، خود من پزشک هستم و همین الان هم در مطب نسخه می‌نویسم و بارها برایم اتفاق افتاده که سایت بیمه تامین اجتماعی را با خط موبایل و اینترنت پرسرعت باز کردم و در سیستم معمولی بالا نیامده، در حالی که مثلا بیمه سلامت با اینترنت ضعیف‌تر هم جواب داده، من از نظر فنی نمی‌دانم اما به نظرم پهنای باند خیلی کمتری نسبت به تامین اجتماعی نیاز دارند، مشکلی در سیستم تامین اجتماعی نیست اما سایت ما سنگین است.
شوت تخلفات به سمت داروخانه‌ها
اخوان رضایت گریزی هم به برخی تخلفات داروخانه‌ها زد و گفت: در برخی موارد مانند موضوعی که شما گفتید، داروخانه بیان کرده نسخه را به صورت آزاد می‌دهد، وقتی نسخه‌ها الکترونیکی است یا باید آن را دیده باشد یا نه، اگر دیده و می‌خواهد آزاد بدهد یعنی تخلف کرده، اگر بدون نسخه، داروی فرد را می‌دهد باز هم یعنی تخلف، این ارتباطی به سیستم و سامانه ندارد و آن داروخانه متخلف است.
تداوم مشکلات در دیگر استان‌ها
مشکل دیگری که در خصوص طرح نسخه الکترونیکی وجود دارد به پراکندگی مراکز درمانی، داروخانه‌ها، مطب‌ها و بیمارستان‌ها باز می‌گردد.
به عبارت دیگر قاعدتا یک رسانه امکان رصد تمامی مشکلات مردم را ندارد و آنچه مسلم است سود مشکلات نسخه الکترونیکی به بیمه‌ها و برخی داروخانه‌ها می‌رسد.
در همین راستا بود که در گزارش قبلی هفته نامه عصر ارتباط به طرح این پرسش پرداختیم که آیا هدف از نسخه الکترونیکی آزادسازی نرخ دارو و درمان و حذف خدمات بیمه‌ای برای بخشی از مردم بوده است؟
با این حال گزارش‌های جسته‌گریخته از دیگر استان‌های کشور نیز گویای تداوم مشکلات و خسارات طرح نسخه الکترونیکی برای مردم است. بماند که نسخه الکترونیکی در هدف اولیه خود نه تنها منجر به حذف کاغذ و کاغذ بازی نشد، بلکه صرفا با حذف دفترچه‌های بیمه، کاغذها و نسخه‌های پزشکان و مراکز درمانی جای آن را گرفت.
اینکه در پیگیری و جلسات نمایندگان مجلس و متولیان دولتی طرح نسخه الکترونیکی چه می‌گذرد، هیچ اهمیت و اثری برای بیماران و مردم عادی که همچنان سرگردان و در حال پرداخت نرخ آزاد دارو و درمان هستند ندارد و حاصل آن ایجاد فشار و نارضایتی بیشتر است.