ضربه فیلترینگ و تحریم به صنعت گیم ایران
از زمانی که اختلال‌های اینترنتی آغاز شده و فیلترینگ گوگل‌پلی رخ داده است، بازی‌های موبایلی که طی دو سال اخیر جایگاه ویژه‌ای در بین مردم پیدا کرده‌اند، ضربه بزرگی را در ایران دیده‌اند.
وزیر ارتباطات می‌گوید که زمان پینگ بازی تا یک‌چهارم کاهش می‌یابد و ساز و کار این مساله به زودی اعلام خواهد شد این در حالی است که از زمانی که اختلال‌های اینترنتی آغاز شده و فیلترینگ گوگل‌پلی رخ داده است، بازی‌های موبایلی که طی دو سال اخیر جایگاه ویژه‌ای در بین مردم پیدا کرده‌اند، ضربه بزرگی را در ایران دیده‌اند.
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش با بیان اینکه ۳۰ میلیون نفر گیمر در کشور داریم که روزانه ۱.۵ ساعت در روز بازی می‌کنند، اعلام کرد: با تلاش همکاران ۱۵۰ بازی پرمخاطب در کشورمان به داخل کشور منتقل شدند که زمان پینگ بازی را تا یک‌چهارم کاهش خواهد داد و ساز و کار این مساله به زودی اعلام خواهد شد.
با وجود این، از زمانی که اختلال‌های اینترنتی آغاز شده و فیلترینگ گوگل‌پلی رخ داده است، بازی‌های موبایلی که طی دو سال اخیر جایگاه ویژه‌ای در بین مردم پیدا کرده‌اند، ضربه بزرگی را در ایران دیده‌اند. بازی با کنسول‌ها و PC و تجربه یک رقابت آنلاین بدون مشکل نیز تقریباً به رویای محالی تبدیل شده است. بازی‌سازان باور دارند شرایط پیش‌آمده، آن هم درست پس از روزهای شیوع کرونا که در آن صنعت ویدیو گیم در کشور پیشرفت محسوسی کرده، یک تیر خلاص به وضعیت این صنعت در ایران است. زارع‌پور همچنین به‌تازگی گفت: در راستای وعده‌ای که در ایام انتخابات ریاست‌جمهوری برای کاهش پینگ بازی‌ها و افزایش سرعت بازی‌ها داشتم، اعلام می‌کنم که این خدمت جدید آغاز شده است.
این کار با همکاری گیمرها و بخش خصوصی و بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای انجام شد تا شاهد افزایش سرعت دانلود بازی‌ها و کاهش پینگ (زمان رفت و برگشت بین کامپیوتر با سرور ارایه‌دهنده بازی) باشیم. وی افزود: سامانه‌ای برای این کار راه‌اندازی شده است به نام radar.game. درباره بازی‌های پرکابرد آنجا می‌توان پینگ بازی‌ها را قبل و بعد از بازی ببینند و ابزارهایی طراحی شده است که گیمرها می‌توانند از آنها استفاده کنند تا تجربه کاربری‌شان را بهبود دهند. زارع‌پور گفت: این اولین قدم در حوزه بازی‌های رایانه‌ای بود برای حوزه‌های دیگر هم تدابیری داریم تا سرعت دسترسی بهبود یابد.
نمی‌توان سرگرمی را از جوانان گرفت
ابوالفضل صادق، رییس کمیسیون بازی و سرگرمی نصر تهران در پاسخ به این پرسش که گیمرها درحالحاضر چه مشکلاتی را تجربه می‌کنند، با تأکید بر اینکه بسیاری از بازی‌های محبوب گیمرها در ایران یا فیلتر هستند یا گیمرها را تحریم کرده‌اند، به لزوم استفاده از ابزارهایی مثل فیلترشکن برای گیمرها اشاره کرد و گفت: «این اختلال امان گیمرها را بریده و تفریح جوانان را نابود کرده است. از طرف دیگر، گیمرها تریبونی ندارند که این مشکلات را رسانه‌ای کنند و بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیز نتوانسته است حمایت درستی از این قشر در شرایط پیش‌آمده فعلی داشته باشد.»
صادق با اشاره به ایام شیوع کرونا و توسعه بیش‌ازحد بازی‌های ویدیویی که توانسته‌اند در این دوران نقش بسزایی در سرگرم نگه‌داشتن مردم قرنطینه‌شده در خانه‌هایشان داشته باشند، گفت: «حالا این صنعت دیگر آن مسیر رشد را طی نمی‌کند و بیشترین حملات را دریافت می‌کند. این موضوع درحالی رخ می‌دهد که بازی‌های بخشی از زندگی و هویت نسل جوان و نوجوانان شده است و نمی‌توان سرگرمی را از آنها گرفت.»
صادق باور دارد بازی‌سازان ایرانی که تا به امروز در ایران مانده‌اند و همچنان درحال توسعه بازی هستند، جزو کارآفرینانی هستند که عقیده دارند باید ماند و کشور را ساخت: «این حجم از استمرار و پایداری در مقابل این همه تحریم در هیچ صنعت دیگری مشاهده نشده است. بازی‌سازان ایرانی از سرویس‌هایی مثل موتور بازی‌سازی، ابزارهای آنالیتیکس، مدیا ادز و... محروم مانده‌اند و با دور‌زدن این تحریم‌ها و فیلترها، کار خودشان را پیش می‌برند. ولی حالا با مشکلاتی که توسط وزارت ارتباطات برای فیلتر‌شکن‌ها به وجود آمده است، هیچ یک قادر به توسعه بازی‌ها نیستند و انگیزه نیروی انسانی هم به‌دلیل عدم پیشرفت و هدر‌رفت زمان و انرژی، شدیداً رو به افول است.»
گیم‌نت‌ها در حال تعطیلی هستند
صادق باور دارد عدم توسعه بازی‌ها باعث می‌شود که درآمدها از بین برود و این مساله یعنی مرگ دسته‌جمعی بازی‌سازهای داخلی که در‌نهایت منجر به مهاجرت از سر ناچاری خواهند شد: «برخلاف انتظاراتی که سیاست‌گذاران از این صنف داشتند، احتمالاً در سال‌های آتی اثری از بازی‌های ایرانی متعدد و با‌کیفیت در فروشگاه‌ها نخواهد بود؛ چرا که تداوم این شرایط عملاً امکان ساخت بازی را از بازی‌سازان سلب کرده است. مهاجرت در این زمینه هم به‌راحتی صورت می‌گیرد و ناشران کشورهای همسایه ارتباط راحت و خوبی با بازی‌سازان داخلی خواهند گرفت.»
صادق در پاسخ به این سوال که گیم‌نت‌ها و گیمرهای بازی‌های برخط (آنلاین) با چه مشکلی مواجه هستند، تأکید دارد استودیوهای بازی‌سازی که سرورها را به داخل ایران منتقل کردند هم با مشکل و اختلال مواجه هستند؛ چه برسد به اجرای این بازی‌ها که روی سرورهای خارجی و فیلتر‌شده قرار دارد: «گیم‌نت دیگر چه سرویسی دارد تا ارایه دهد؟ مشاهدات میدانی ما نشان می‌دهند این صنف با ریزش شدید مشتریان و افت درآمد شدیدی همراه شده است.» به‌نظر می‌رسد بسیاری از گیم‌نت‌های کشور با شرایط پیش‌آمده، درحال تعطیلی هستند.
نمی‌توان بازی‌ها را توسعه داد
محمد زهتابی، عضو کمیسیون بازی‌های رایانه‌ای نصر تهران نیز با اشاره به این موضوع که بحث فیلترینگ بسیار ناگهانی رخ داده است و ادامه آن نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، تأکید کرد شرایط به‌سمتی پیش رفته است که نمی‌توان برای کسب‌وکارها برنامه‌ریزی کرد: «برای مثال درحال استفاده از یک سرویس خاص هستید و سرویس قطع می‌شود، یا حتی روی پلتفرمی تبلیغات کرده‌اید و دسترسی به پلتفرم ممکن نیست. از‌همین‌رو غیرقابل‌پیش‌بینی بودن این حوزه منجر به این شده است که نه امکان سرمایه‌گذاری در آن وجود دارد و نه حتی امکان کارکردن در آن.»
او با اشاره به فیلترینگ گوگل‌پلی، گفت رفع فیلتر چند‌ساعته این پلتفرم خبر خوبی برای فعالین گیم بود، اما درحالحاضر و با فیلتر‌ماندن این پلتفرم، ضربه بدی به بازی‌سازان وارد شده است: «می‌گویند سیاست این است که برای جلوگیری از ضربه‌خوردن سرویس‌های مختلف، سرورهای خود را به داخل مهاجرت دهند و فقط از سرویس‌های ایرانی استفاده کنند. این درحالی است که باید دقت کرد تعداد قابل‌توجهی از این سرویس‌ها اساساً نسخه ایرانی ندارند و اصلاً به‌صرفه نیست که کسی نسخه ایرانی این ابزارها را پیاده‌سازی کند؛ بسیاری از این ابزارها وقتی کار می‌کنند که به شبکه جهانی متصل باشند.»
او همچنین تأکید دارد خیلی از بازی‌سازها صادرات جدی دارند و انتقال سرورها به داخل راه‌حل مناسبی نیست: «این تصمیم دو‌سویه در شرایطی است که اگر به داخل مهاجرت کنند، امکان صادرات را از دست خواهند داد و اگر هم سرورها خارج از ایران بماند، کاربران داخلی از دست خواهند رفت. در‌حقیقت این یک دوراهی بین بد و بدتر است.»
زهتابی تأکید دارد در چند ماه اخیر امکان توسعه بازی‌های ویدیویی وجود نداشته است؛ چرا که دائماً باید به مشکلات کاربران رسیدگی می‌شد: «این مشکلات با توجه به این بود که ما به‌دلیل بخش صادرات خود مجبور بودیم سرورهای خود را در خارج از کشور حفظ کنیم. از‌همین‌رو بیشترین توانمان را بر حفظ موقعیت صرف کردیم. از سویی دیگر، با توجه به شرایط اینترنت و مشکلات جدی در راستای دسترسی به اینترنت، نیروی متخصص در این روند دچار سرخوردگی می‌شود. این سرخوردگی توان و انگیزه ادامه فعالیت را از بین خواهد برد و امکان مهاجرت آن تقویت می‌شود.» او با اشاره به وضعیت کشور ترکیه که در همسایگی ایران قرار دارد، آن را قطب بازی‌سازی و با جذب سرمایه‌های بالا معرفی کرد: «این درحالی است که ما در ایران حوزه بازی را بسیار زودتر از ترکیه شروع کرده و در آن پیشرو بودیم.»
درآمد استودیوها کم شده است
امیرحسین ناطقی، عضو کمیسیون بازی‌های رایانه‌ای نصر نیز با اشاره به این موضوع که فیلترینگ باعث عقب‌گرد صنعت ویدیو گیم در ایران شده است، باور دارد فیلترینگ گوگل‌پلی کاری کرده است که درآمد بازی‌سازان کم شود: «ما باید 30 درصد درآمد را به استور ایرانی مثل کافه بازار بدهیم. در این شرایط فکر نمی‌کنم تا 2 سال آینده بازاری وجود داشته باشد.»
او باور دارد بازار امکان حفظ صنعت بازی را ندارد و انرژی، زمان و پول بازی‌سازان و گیمرها در این بازار تلف می‌شود: «چند ماه اخیر، زمان و ابزار قابل‌توجهی برای استفاده از اینترنت مصرف شده است و حجم اتلاف وقت و انرژی جدی وجود دارد.»
ناطقی تأکید دارد که گیمرها برای انجام بازی‌های آنلاین خارجی با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند و گاهی با قطعی کامل روبرو می‌شوند و به باور او، کسی هم به این مشکلات توجهی ندارد.
او در پاسخ به این پرسش که آیا صحبتی با نهادهای مربوطه صورت گرفته است یا خیر، به دیجیاتو گفت: «اصلاً گوش شنوایی وجود ندارد. ما در آخرین کاری که کردیم به نهادهای مختلف نامه دادیم و اما دغدغه این نیست. به‌نظر نمی‌رسد به خلق ارزش و توسعه فکر شود و خواهان پاسخ به ما باشند.» (منبع: روزنامه تعادل)