عوارض آموزش‌های غیرحضوری مدارس
۲۶ ماه تعطیلی مدارس به دلیل کرونا و همچنین تعطیلی‌های آلودگی هوا و بارش برف تاثیرات اخلاقی و آموزشی زیادی را بر دانش‌آموزان گذاشته است.
از اواخر سال ۱۳۹۸ کرونا مدارس کشور را ۲۶ ماه به تعطیلی کشاند و به ناچار دانش‌آموزان به آموزش غیر حضوری روی آوردند که این نوع آموزش مشکلات زیادی را برای آنان، والدین‌شان و معلمان ایجاد کرد؛ آموزش‌هایی که در حال حاضر هم در روزهای تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا و بارش برف هم انجام می‌شود اما همچنان معلمان و دانش‌آموزان نسبت به آن گلایه دارند.
در دوران آموزش غیر حضوری به دلیل کرونا معلمان در تلاش بودند تا توجه همه‌جانبه دانش‌آموزان را به درس جلب کنند. والدین تلاش می‌کردند تا فرزندان خود را پای گوشی و لپ‌تاپ نگه دارند و دانش‌آموزان نیز در یادگیری دروس با مشکلات بسیاری مواجه می‌شدند. پس از حضوری شدن مدارس تصور بر این بود که دیگر مشکلات آموزش غیر حضوری وجود ندارد و آموزش به روال سابق خود بازخواهد گشت اما پس از بازگشت دانش‌آموزان به مدارس، معلمان با مشکل بزرگ دیگری مواجه شدند و آن هم سطح سواد پایین دانش‌آموزان بود که در بسیاری از مواقع آن‌ها را مجبور می‌کرد برخی دروس که مربوط به پایه‌های قبل بوده را دوباره تدریس کنند.
علاوه بر مباحث آموزشی معلمان با مساله مهم دیگری نیز مواجه شدند و آن هم تغییر اخلاق و رفتار دانش‌آموزان بود که تحمل کلاس، معلم و حتی همسالان خود را نداشتند.
ایسنا به سراغ چند تن از معلمان در پایه‌های مختلف رفته تا وضعیت دانش‌آموزان پس از کرونا، دشواری‌هایی که معلمان پس از حضور دانش‌آموزان در مدرسه با آن مواجه هستند و همچنین مشکلات آموزش غیرحضوری را جویا شود.
- بعد از کرونا شخصیت یک دانش‌آموز ۱۱ ساله به اندازه یک دانش‌آموز ۸ یا ۹ ساله است
امیرمهدی یوسف‌مصری که سال اول خدمت وی در پایه پنجم است، اظهار می‌کند: دانش‌آموزان پس از ۲ سال کرونا اکنون مدام به مدرسه می‌آیند و ما برای اینکه سال‌های گذشته را جبران کنیم، کمبود زمان داریم. دانش‌آموزان در درس‌های اصلی مانند فارسی و ریاضی بیشترین مشکل را دارند؛ زیرا در دوره غیر حضوری بیشتر والدین تکالیف آن‌ها را انجام دادند.
وی با بیان اینکه حضوری شدن مدارس موجب شده علاقه دانش‌آموزان به درس و مدرسه بیشتر شود، عنوان می‌کند: زمانی که مدارس غیر حضوری برگزار می‌شد، حالت کسالت‌باری داشت اما اکنون به دلیل استفاده از تکنولوژی کلاس‌های درس جذاب‌تر شده و بیشتر بازی‌آموزی می‌کنند. البته مشکلات دوره غیر حضوری همچنان ادامه‌دار است و تلاش می‌کنیم این مشکلات را برطرف کنیم اما قطعا در یک سال نمی‌توان مشکل ۲ سال را حل کرد.
یوسف‌مصری می‌افزاید: مشکل دیگری که از دوره غیر حضوری مدارس ناشی می‌شود، عدم خلاقیت دانش‌آموزان در دروس است. ذهن آن‌ها به جملات کلیشه‌ای محدود شده است. دانش‌آموزان در زمینه درس تربیت بدنی نیز ضربه بسیاری خوردند و در اعمال ابتدایی مانند راه رفتن و دویدن صحیح مشکل دارند.
این معلم مقطع ابتدایی با اشاره به اینکه در این سن شخصیت دانش‌آموزان شکل می‌گیرد، تصریح می‌کند: به این دلیل که در دوره کرونا از رفت‌وآمد، برخورد و ارتباط با همسالان برخوردار نبودند، اکنون تعامل آن‌ها سخت شده است. نسبت به دوره قبل کرونا بیشتر خبرکشی می‌کنند. اگر ۱۱ سال سن دارند، شخصیت آن‌ها به اندازه یک دانش‌آموز هشت یا ۹ ساله است زیرا در تعامل با اجتماع نبودند.
وی در خصوص مشکلات استفاده از نرم‌افزار شاد می‌گوید: یکی از مشکلات اصلی آموزش‌وپرورش در زمینه نرم‌افزار شاد این است که زمان شلوغ شدن سرورها، کارآیی خود را از دست می‌دهد. موازی‌کاری هم زیاد است؛ یعنی آموزش‌وپرورش علاوه بر شاد، پیام‌رسان‌های داخلی زیاد دیگری نیز دارد. مدارس غیر انتفاعی از بسترهای دیگری نیز استفاده می‌کنند که امکانات آن‌ها بهتر است. نقص امکانات وجود دارد اما ایجاد این شبکه قدم مثبتی بوده است.
یوسف‌مصری ادامه می‌دهد: در تعطیلی اخیر به دلیل سرما مشکل زیادی در زمینه استفاده از شاد داشتیم. ارسال یک فیلم با حجم زیر ۱۰ مگ یک ساعت زمان می‌برد و همین میزان هم طول می‌کشید تا دانش‌آموزان بتوانند دانلود کنند. آموزشی که ۲ ساعت آن به دانلود و آپلود بگذرد، فایده‌ای ندارد. علاوه بر این ما حضور ۱۰۰ درصدی دانش‌آموزان را در آموزش غیر حضوری نداریم.
- دانش‌آموزان حتی کنار هم نشستن را یاد نگرفتند
مریم تنی‌پور، معلم پایه چهارم ابتدایی که ۲۸ سال سابقه تدریس دارد، اظهار می‌کند: دانش‌آموزان در دوره کرونا ضربه سختی خوردند که این ضربه جبران‌شدنی نیست و اثرات آن در سال‌های بعد ظاهر می‌شود. دانش‌آموزان من از کلاس اول مجازی بودند و اکنون که مدارس حضوری شده، حتی کنار هم نشستن را یاد نگرفتند، دائم از هم شکایت می‌کنند و تعاملات آن‌ها ضعیف است.
وی اضافه می‌کند: این دانش‌آموزان از نظر درسی در دروس اصلی مانند ریاضی ضعیف هستند. شاید همه در کلاس‌های مجازی خوب باشند اما زمانی که به کلاس حضوری می‌آیند، مشخص می‌شود که دروس را یاد نگرفته‌اند. در آموزش مجازی دانش‌آموزان حضور می‌زنند اما کنترل آن‌ها سخت است.
تنی‌پور بیان می‌کند: در ۱۰ روزی که به دلیل برودت هوا مدارس تعطیل شد، مشکلات زیادی در نرم‌افزار شاد داشتیم و نمی‌توانستیم صدا، متن و فیلم ارسال کنیم. زمانی که سر کلاس مطلبی را بیان می‌کردم، به گونه‌ای بود که اصلا به گوش آن‌ها نخورده زیرا اینترنت آن‌ها قطعی زیادی داشت؛ بنابراین مجبور شدم تمام درس‌های این ۱۰ روز را دوباره تکرار کنم.
این معلم مقطع ابتدایی با بیان اینکه دانش‌آموزان در دوره کرونا تنها یک پایه بالاتر رفتند، عنوان می‌کند: آموزش آن‌ها از نظر کیفی خوب نبود؛ به طور مثال در درس املا مشکل داشتند زیرا طوطی‌وار آموزش دیدند و اکنون که می‌خواهیم نگارش کار کنیم، مفهوم کلمه، فعل و جمله را نمی‌دانند و تازه امسال در پایه چهارم یاد می‌گیرند. در واقع دانش‌آموزان با کمک خانواده‌ها یک پایه بالاتر رفتند و اسمش این بوده که کلاس تعطیل نبوده اما در حقیقت کاری انجام نشده است.
وی می‌افزاید: دانش‌آموزان چند سال عقب افتادند. اکنون که می‌خواهیم یک ضرب ساده را تدریس کنیم، باید از ابتدا ضرب، دسته‌بندی و مفهوم را توضیح دهیم تا به کلاس چهارم برسیم. اینکه بخواهیم چهار سال را در یک سال بگنجانیم، بسیار سخت است. دانش‌آموزان حتی در درس تربیت بدنی هم مشکل دارند. با این وجود نمی‌توانیم به قبل بازگردیم زیرا محدودیت زمان داریم، تعطیلی‌های امسال نیز ضربه شدیدی به دانش‌آموزان وارد کرد.
تنی‌پور با اشاره به اینکه دانش‌آموزان بعد از دوره کرونا دیگر نمی‌توانند با یکدیگر سازش داشته باشند، تصریح می‌کند: با وجود اینکه دانش‌آموزان تمایل به حضور در خانه دارند اما مدرسه را به صورت حضوری دوست دارند، از کنار هم بودن لذت می‌برند و از هم بسیار یاد می‌گیرند.
این معلم مقطع ابتدایی در خصوص آموزش به دانش‌آموزان در نرم‌افزار شاد می‌گوید: من نمی‌دانم چرا بعد از تعطیل کردن مدرسه، آموزش مجازی را مطرح می‌کنند زیرا کارایی ندارد و تنها موجب ناراحتی معلمان و دانش‌آموزان می‌شود. کلاس غیر حضوری یعنی عملا مدرسه تعطیل بوده و در حد یک تکلیف است. حتی نمی‌توان یک پیام در نرم‌افزار شاد ارسال کرد.
- دانش‌آموزان را نمی‌توان از نظر اخلاقی قبل و بعد از تعطیلات کرونا با هم مقایسه کرد
نعمت سالاری، دبیر هنرستان که یک سال است در این مقطع تدریس می‌کند، اظهار می‌کند: آموزش حضوری با غیر حضوری زمین تا آسمان متفاوت است. دانش‌آموزان را نمی‌توان از نظر اخلاقی و رفتاری قبل از تعطیلات کرونا و بعد از آن با هم مقایسه کرد. دانش‌آموز از نظر اجتماعی مسائلی را در کلاس درس یاد می‌گیرد که در خانه نمی‌تواند آموزش ببیند.
وی ادامه می‌دهد: دانش‌آموزان بعد از یک وقفه طولانی به مدرسه بازگشتند و اکنون شخصی که قرار بوده ساخته شود، ساخته نشده یا فراموش شده است. دانش‌آموزان با اخلاق و روحیاتی به مجموعه آموزشی بازگشته‌اند که دیگر تحمل شرایط کلاس و دوستان خود را ندارند. دانش‌آموز باید ۹۰ قیقه سر کلاس حضور داشته باشد؛ در حالی که قبل از کرونا در منزل پای سیستم بوده و حتی ممکن است تمام کارها را مادر یا سایر اعضاء خانواده برای وی انجام می‌داده‌اند.
سالاری اضافه می‌کند: اکنون دانش‌آموز به مجموعه آموزشی بازمی‌گردد اما بار علمی و رفتاری نداشته و شرایط لازم برای بازگشت به مدرسه را ندارد. اگر این تعطیلات به هر عنوانی تکرار شود، دانش‌آموزان دیگر نمی‌توانند خود را با شرایط مدرسه وفق دهند و شرایط خوبی نخواهند داشت.
این معلم هنرستان با بیان اینکه علاقه دانش‌آموزان به درس و مدرسه کم شده است، عنوان می‌کند: دانش‌آموزان من قبل از کرونا ۵۰ درصد به درس علاقه نشان می‌دادند اما اکنون علاقه آن‌ها ۵ درصد شده است. دبیر همان دبیر، آموزش همان آموزش و کلاس همان کلاس است اما دانش‌آموز دیگر دانش‌آموز سابق نیست.
وی در خصوص آموزش در نرم‌افزار شاد تصریح می‌کند: شاد یا فضای مجازی می‌توانست خوب و مفید باشد، به شرط اینکه کارشناسانی که آن را طراحی و اجرا کردند، با تجربه این کار را انجام می‌دادند نه اینکه اولین پروژه کاری آن‌ها شاد باشد که اساس آن را از تلگرام گرفتند، در حالی که می‌توانست بهتر باشد. شاد، نرم‌افزار کاملی نیست و هنوز هم اصلاح نشده است.
۲، ۳ نسل به دلیل کرونا تاوان پرداخت خواهد کرد
لیلی عرفان خسروشاهی دبیر عربی دبیرستان که ۲۶ سال سابقه دارد، اظهار می‌کند: کل دروس دانش‌آموزان به دلیل تعطیلات ناشی از کرونا با مشکل مواجه شده است. مشکلات از مقطع ابتدایی شروع و در دوره اول تشدید شده و اکنون در دوره دوم هرچه تلاش می‌کنیم سیستم آموزشی را به جایگاه اصلی خود برگردانیم، موفق نمی‌شویم. ۲ سه نسل به دلیل کرونا تاوان پرداخت خواهند کرد. از زمانی که مدارس حضوری شده دانش‌آموزان حضور دارند اما کم‌سواد و بی‌انگیزه هستند؛ یا به این دلیل که فرهنگ تدریس غیر حضوری جا نیفتاده یا اینکه امکانات آنگونه که باید نبوده است.
وی بیان می‌کند: هرچه ما دبیران تلاش کردیم نتوانستیم یک‌صدم نتیجه‌ای که می‌خواهیم را بگیریم. وقتی امسال مدارس حضوری شد، مجبور شدیم بسیاری از مسائل را از پایه تدریس کنیم. حتی دانش‌آموزانی که با خود من کلاس غیر حضوری داشتند نیز زمانی که در کلاس درس حاضر شدند، بازدهی آن‌ها قابل تصور نبود و انگار تدریس هیچ فایده‌ای نداشت. نبود امکانات نیز مشکلات زیادی را ایجاد کرد.
عرفان خسروشاهی می‌افزاید: برخی دانش‌آموزان سیستم نداشتند و یا چند نفر از اعضای خانواده از یک گوشی تلفن همراه استفاده می‌کردند؛ در نتیجه آموزش‌ها تداخل پیدا می‌کرد. در دوره کرونا ترک تحصیل بسیار زیاد شد؛ زیرا تعداد خانواده‌هایی که امکان تهیه گوشی، تبلت و حتی خرید اینترنت نداشتند، بسیار زیاد بود.
این معلم عربی دبیرستان خاطرنشان می‌کند: این تعطیلات بر تعاملات دانش‌آموزان نیز تاثیر زیادی گذاشته است. در دوره قبل از کرونا آن‌ها منظم‌تر، محجوب‌تر و حرف‌گوش‌کن‌تر بودند اما نسل بعد از آموزش غیر حضوری به این شکل نیستند. به شدت از مدرسه گریزان هستند و با کوچک‌ترین بهانه نمی‌خواهند به مدرسه بیایند؛ زیرا دوره‌ای را تجربه کردند که به مدرسه نمی‌آمدند اما دروس را پاس می‌کردند.
وی در خصوص مشکلات استفاده از شاد تصریح می‌کند: در زمان تدریس در نرم‌افزار شاد بخش زیادی از زمان ما صرف ارسال فایل‌ها می‌شد. به مرور زمان بخشی از مشکلات مرتفع شد اما باز هم ایراداتی دارد.
احترام به معلم و دوستان بعد از کرونا کم شده است
مهدیه صفایی که دبیر عربی مقطع متوسطه دوم است، اظهار می‌کند: بعد از کرونا دانش‌آموزان در تمام زمینه‌ها افت کردند و بیشتر روی روابط اجتماعی آن‌ها تاثیر بدی گذاشت. بسیاری از رفتارهایی که قبلا در دانش‌آموزان وجود نداشت اکنون مشاهده می‌شود.
وی با بیان اینکه دانش‌آموزان بسیار از درس گریزان شدند، عنوان می‌کند: در ابتدای سال دانش‌آموزان حوصله نداشتند تا ساعت ۲ در مدرسه حضور داشته باشند و تمام مدت به ساعت نگاه می‌کردند. در حال حاضر در یادگیری مقاومت می‌کنند و نظم گذشته را ندارند. اینکه سر کلاس خوراکی نخورند یا یا نخوابند را فراموش کردند. احترام به معلم و حتی دوستان هم کم شده است. حرف‌ها و تکه‌کلام‌هایی در آن‌ها ایجاد شده که قبلا نبود. حتی به دلیل چت کردن در فضای مجازی دیگر به غلط‌های املایی خود دقت نمی‌کنند، کلمات عامیانه بین آن‌ها رواج پیدا کرده، در نوشتن نیز بسیار کند شده‌اند و بیشتر تمایل دارند فایل صوتی گوش دهند.
صفایی ادامه می‌دهد: بیشتر خانواده‌ها برای دانش‌آموزان گوشی تلفن همراه تهیه کردند، در نتیجه به راحتی می‌توانستند در فضاهای دیگری سیر کنند و از بسیاری از مسائلی که برای آن‌ها مناسب نبود مطلع شوند. این به ویژه در دوره متوسطه اول بیشتر بود. همچنین فضای مجازی موجب ایجاد دوستی‌ها و ازدواج‌های نامناسب شد.
این معلم دبیرستان با اشاره به اینکه از نظر درسی پایه‌های دانش‌آموزان بسیار ضعیف است، تصریح می‌کند: من هر مبحثی را که در درس عربی مطرح می‌کنم می‌گویند ما در دوران مدرسه متوجه نشدیم. در بیشتر درس‌ها اینگونه است. تبعات این موضوع تا چندین سال بعد نیز باقی خواهد ماند، بعد به دانشگاه و محیط کار می‌رسد، در نتیجه تاثیرات منفی در جامعه خواهد داشت.
وی اضافه می‌کند: امسال نمرات نوبت اول بی‌سوادی دانش‌آموزان را نمایان می‌کند. من حتی سطح امتحانی که در سال‌های گذشته می‌گرفتم را آسان‌تر کردم اما الان نمی‌توانند همان سوالات ساده را نیز پاسخگو باشند.
صفایی در خصوص مشکلات آموزش در نرم‌افزار شاد می‌گوید: بزرگ‌ترین مشکل در زمینه شاد این بود که قبل از آماده شدن زیرساخت‌ها این فضا را در اختیار نظام آموزشی قرار دادند. آموزشی برای معلم انجام نشده بود و باید تدریس می‌کردند، برای دانش‌آموزان نیز وضعیت اینگونه بود. این نرم‌افزار به قدری ضعیف بود که آنچه لازم داشتیم را نداشت. فضای مجازی خوب است اما به شرطی که از قبل زیرساخت‌های آن اماده باشد.
پس از حدود ۲ سال تعطیلی کرونا و کاهش سطح سواد دانش‌آموزان، اکنون کشور با این خطر مواجه است که در چند سال آینده با دانشجویان و حتی افرادی مواجه شود که در مشاغل خود از سواد کافی برخوردار نیستند که این موضوع هزینه‌های زیادی را برای کشور ایجاد خواهد کرد.
- ۰۱/۱۲/۰۷