هوش مصنوعی دولتی یا خصوصی؟
علی شمیرانی - شکی در این گزاره نیست که هوش مصنوعی منشاء تحولات زیادی خواهد شد، لیکن مساله اصلی در نحوه نگرش و پیشبرد این فناوری است که سرنوشت کشورها را به دو دسته «بازیگران و تماشاچیان» تقسیم می‌کند.
در این میان نگرانی‌هایی که دولت‌ها در مورد هوش مصنوعی دارند این است که «در صندلی راننده» قرار ندارند و این برای برخی دولت‌ها غیرقابل پذیرش است. قاعدتا کشور ما نیز در این دسته قرار دارد و به همین جهت است که نوعی نبرد بر سر تولی‌گری این فناوری و بهره‌گیری از عواید بودجه‌ای، تشیکلاتی و ... در جریان است. همچنین در حالیکه مجلس، معاونت علمی، وزارت ارتباطات، شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی و ... هر کدام در تلاش برای تعیین نقش‌ها هستند، سایر دستگاه‌ها نیز برنامه‌ها و طرح‌های خود را به اندازه درک و سهم خود پیش می‌برند.
برای مثال چندی پیش معاون علمی رئیس جمهور از طراحی دستیار هوش مصنوعی برای رئیس‌جمهور، معاونان رییس جمهور و وزرای دولت خبر داد و گفت: این دستیار به عنوان همکار نزدیک رئیس‌جمهور و وزرا عمل خواهد کرد و نظرات کارشناسی را به سرعت در اختیار آنها قرار می‌دهد!
این که سرنوشت چنین وعده‌ها و طرح‌هایی به کجا می‌رسند و دستگاه‌های دولتی رقابت در صرف بودجه‌ها را کلید زده‌اند یک سمت موضوع است و در سمت دیگر ماجرا رییس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور اخیرا با انتقاد از عدم توجه به بخش خصوصی در سند ملی هوش مصنوعی گفته: «ارتباطی بین بخش خصوصی و دولت در حوزه هوش مصنوعی وجود ندارد و ردپایی از بخش خصوصی در سند هوش مصنوعی نیست.»
آن هم در شرایطی که حدود یک ماه قبل ترامپ در مراسمی با مدیران ارشد چند شرکت فناوری در کاخ سفید از طرح سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری غول‌های فناوری در زیرساخت‌های هوش مصنوعی رونمایی کرد.
اکنون پرسش اینجاست که پیشبرد هوش مصنوعی در ایران دولتی است یا خصوصی؟ اگرچه پاسخ به این پرسش تغییری در واقعیت‌ها و عمل ایجاد نمی‌کند، چراکه قاعدتا هر بخش بسته به صرفه و سود خود، معطل نمانده و اقدام خواهد کرد.
لیکن یک اصل مدیریتی در توسعه هوش مصنوعی بر این محور است که «هیچ کس را پشت سر نگذارید.» کمااینکه نتایج بررسی‌ها در دنیا نیز موید این مهم است که «همکاری عمومی و خصوصی منجر به موثرترین تدارکات در هوش مصنوعی می‌شود.»
مخلص کلام اینکه اگر مشابه آنچه در کشور در توسعه فضای مجازی رخ داد، در عرصه هوش مصنوعی نیز تکرار شود، به زودی شاهد افزایش اصطکاک میان بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی و در آینده نیز احتمالا مصوبات کم‌نتیجه و بی‌نتیجه برای تجمیع متولیان، طرح‌ها و ... باشیم.