ITanalyze

برای ارائه تصویر کلان از جامعه اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران لازم است در ابتدا دورنمای این جامعه ترسیم شده و سپس ویژگی‌های خاص این جامعه در ایران که برگرفته شده از اهداف چشم‌انداز بیست ساله کشور است، تشریح شود؛ دورنمای یاد شده در قالب چشم‌انداز جامعه اطلاعاتی و ویژگی‌های آن در قالب مختصات ارزشی جامعه اطلاعاتی در ایران ارائه شده است.

به گزارش (ایسنا)، دستیابی به قابلیت‌ها و ارزش‌های جامعه اطلاعاتی، هدف مرحله‌ای جمهوری اسلامی ایران در مسیر رشد و توسعه و در راستای تحقق اهداف چشم‌اندازی آن است.

با تحقق جامعه اطلاعاتی هر فرد ایرانی از هرنقطه از کشور قادر به دستیابی به شبکه اطلاعاتی (ملی و بین‌المللی) بوده و به راحتی از قابلیت‌های این شبکه برای تامین نیازهای اطلاعاتی و دریافت خدمات مورد نیاز برای پیشبرد زندگی و انجام کسب و کار خود به زبان فارسی استفاده می‌کند.

هم‌چنین منابع انسانی کشور از سواد، دانش و مهارت‌های لازم برای انجام فعالیت‌های الکترونیکی و تامین نیازهای خود و جامعه برخوردار خواهند بود، علاوه بر این دسترسی به انواع دانش و مهارت‌های بشری برای هر یک از شهروندان در هر نقطه کشور در دسترس خواهد بود و ارتباطات بین آحاد جامعه با بهره‌مندی از قابلیت‌های شبکه‌ای و به روش‌های بومی با خط و زبان فارسی گسترش می‌یابد.

در جامعه‌ی اطلاعاتی استفاده از فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و قابلیت‌های آن بخش قابل توجهی از زندگی روزانه شهروندان و کسب وکار جاری سازمان‌ها را تشکیل می‌دهد و درصد قابل توجهی از فعالیت‌های اقتصادی بر بستری از تعاملات و عملیات الکترونیکی استوار است و اطلاعات نقش غالب در ایجاد ارزش افزوده دراین فعالیت‌ها دارد؛ در همین ارتباط دولت و سایر نهادهای حکومتی نیز ضمن چابک‌سازی و روان‌سازی عملیات خود خدمات مورد نیاز شهروندان و واحدهای کسب و کار را به صورت الکترونیکی ارائه می‌کنند.
هم‌چنین سیاست‌ها و زیرساخت‌های سازمانی، قانونی، قضایی و امنیتی برای انجام فعالیت‌های مختلف الکترونیکی به روشنی وجود داشته و استانداردهای لازم در این زمینه تعریف و بکار گرفته شده است.
اما مختصات ارزشی جامعه اطلاعاتی در ایران چیست؟

تحقق جامعه اطلاعاتی در جمهوری اسلامی ایران وقتی واجد ارزش و مطلوبیت است که دارای ویژگی‌های ارزشی باشد که می‌توان به مواردی از این جمله اشاره کرد: شهروندان و سازمان‌های مختلف جامعه مستقل از نوع فکر، مذهب، قومیت، گرایش سیاسی، محل سکونت و... امکان اشتراک، دسترسی برابر و عادلانه به اطلاعات، فرصت‌ها و قابلیت‌های موجود در شبکه‌های اطلاعاتی (ملی و بین‌المللی) عمومی را دارند.

همچنین وجه حاکم بر محتوای موجود در شبکه‌های عمومی و فضای الکترونیکی کشور متناسب با مقتضیات دینی، ملی، فرهنگی و اخلاقی بوده و حفظ کرامت انسان‌ها و حقوق کلیه شهروندان و سازمان‌ها از اصول حاکم بر آن می‌باشد.

کاربست‌های لازم برای تولید علم، دانش و فن‌آوری پیشرفته در محیط الکترونیکی و غیرالکترونیکی فراهم شده و آحاد مختلف جامعه ضمن مشارکت فعال در این تولید، از این امر احساس نشاط و غرور می‌کنند.

مورد دیگر اینکه بخش قابل توجهی از آحاد مختلف جامعه به ویژه کارکنان بخش دولتی و خصوصی و تمام تربیت شدگان نظام آموزشی جامعه، افرادی برخوردار از مهارت‌های و دانش روز در استفاده و به‌کارگیری فن‌آوری دنیای شبکه‌ای بوده و در ضمن مومن منضبط، مسئولیت‌پذیر، رضایتمند، برخوردار از وجدان کاری، مفتخر به ایرانی بودن، متعهد به انقلاب اسلامی، دارای روحیه تعاون و سازگاری اجتماعی، دارای قابلیت نواندیشی و پویایی فکری و نوآوری می‌باشند.

همچنین آحاد مختلف جامعه با به‌کارگیری قابلیت‌های محیط الکترونیکی احساس مسئولیت و مشارکت بیشتری در اداره امور جامعه و تعیین سرنوشت خود دارند و بازیگران اصلی در جامعه اطلاعاتی شهروندان و سازمان‌های بخش خصوصی بوده و دولت- جز در بخش‌های حاکمیتی - حداقل دخالت و حضور در این عرصه را خواهد داشت.

سازمان‌های مختلف به ویژه دستگاه‌های دولتی نیز فعالیت‌های گسترده و متعددی را در زمینه ارائه اطلاعات شفاف، دقیق و درست از اطلاعات مورد نیاز شهروندان و سازمان‌ها دنبال می‌کنند.

در جامعه اطلاعاتی نظام مدیریتی کارآمدی برای هدایت، مراقبت و رصد فعالیت‌های مختلف در جامعه اطلاعاتی و اقتصاد شبکه‌ای و مدیریت تحولات ناشی از حضور در دنیای شبکه‌ای شکل گرفته است. کاربست‌های بکار گرفته شده برای تامین امنیت ملی، سازمانی و فردی در محیط عمومی الکترونیکی، به گونه‌ای است که اطمینان لازم را در سطوح مختلف جامعه و دولت برای قرار دادن اطلاعات شخصی و سازمانی و تعامل بادیگران در محیط شبکه فراهم می‌کند.

نظام حقوقی و قضایی حاکم بر فعالیت‌های الکترونیکی هم از سرعت، کارایی و قابلیت‌های لازم برای بازدارندگی از وقوع جرم و تخلف از یک طرف، و از ایجاد اطمینان و اعتماد درآحاد مختلف جامعه برای انجام فعالیت‌های سالم از طرف دیگر، برخوردار است و استقرار عدالت محور اصلی این نظام را تشکیل می‌دهد.

تعامل سازنده‌ای بین شهروندان و سازمان‌های خصوصی و دولتی با جهان در زمینه تبادل اطلاعات و دانش و تعاطی اقتصادی براساس عزت، حکمت و مصلحت برقرار می‌باشد و در انجام کلیه فعالیت‌های جامعه و به ویژه در فعالیت‌های مرتبط با محیط الکترونیکی رعایت استانداردها و قواعد رفتار حرفه‌ای یک اصل پذیرفته می‌باشد.
حوزه راهبردی جامعه اطلاعاتی ایران

حوزه‌های راهبردی جامعه اطلاعاتی، حوزه‌هایی کلیدی و محوری هستند که موجب می‌شوند جمهوری اسلامی ایران با توسعه کاربردهای فن‌آوری اطلاعات در‌ آن‌ها، شرایط لازم را برای دنیای شبکه‌ای و به‌کارگیری قابلیت‌های آن کسب کند که این حوزه‌ها براساس دسته‌بندی ارائه شده در مدل مرکز توسعه بین‌الملل یکی از دانشگاه‌های معتبر دنیا (CID) تنظیم شده است که شامل پنج محور و موضوع ذیل هستند: دسترسی به محیط شبکه‌ای، توسعه انسانی، علم و آموزش شبکه‌ای، جامعه شبکه‌ای،
اقتصاد شبکه‌ای، سیاست‌های حاکم بر توسعه جامعه اطلاعاتی

از آنجا که هر سند مطالعاتی که به صورتی کلی در دنیا تنظیم شده باشد، نیازمند بومی‌سازی و انطباق با شرایط ملی است، بخش‌های فوق در هر یک از حوزه‌های راهبردی دراین مدل براساس مختصات ارزشی جامعه اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران که خود برمبنای سند چشم انداز بیست ساله و شرایط و ویژگی‌های کشور تنظیم شده است، تکمیل شده و بومی‌سازی شده است.
حوزه راهبردی توسعه دسترسی به محیط شبکه‌ای

مباحث اصلی و محوری در حوزه راهبردی دسترسی به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، تدوین راهبردها و راهکارهایی است که بر مبنای آن بتوان مطمئن شد که منطبق بر ارزش‌های پیش گفته، آحاد جامعه دسترسی سریع، با کیفیت، ارزان و گسترده به ارتباطات با پهنای باند بالا داشته باشد و از این طریق قابلیت‌های لازم برای دریافت خدمات مختلف الکترونیکی و دسترسی به محتوای مناسب را به‌دست می‌آورند.

جمهوری اسلامی ایران به دنبال توسعه و رسیدن به سطحی از دسترسی به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات است که براساس آن؛ دسترسی اختصاصی و عمومی تمامی آحاد و بخش‌های جامعه به ارتباطات ثابت و سیار و با قابلیت استفاده از باند پهن به شکلی امن، با کیفیت، ارزان، مطمئن و مبتنی بر نیازهای کاربران برای استفاده از اینترنت، محتوای دیجیتال و سایر خدمات الکترونیکی برمبنای ارزش‌های دینی- ملی فراهم شده باشد.

ظرفیت زیرساخت ارتباطاتی کافی با تاکید بر توسعه ظرفیت‌های ملی برای پشتیبانی از نیازهای دسترسی بخش‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور و شهروندان، بدون افت کیفیت در کشور وجود داشته باشد. تعرفه‌های دسترسی باند پهن به خدمات ارتباطی و اطلاعاتی ارزان و قابل پرداخت برای تقریبا تمامی شهروندان وجود داشته باشد.

پشتیبانی فنی و آموزشی لازم برای تمامی ذی نفعان در دسترسی به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و بازاری رقابتی، پویا و نوآورانه برای سخت‌افزار، نرم‌افزار و خدمات با تاکید بر استفاده از توانمندی‌های بومی وجود داشته باشد.

در نتیجه صنعت فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات کشور امکان حضور و رقابت در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی را یافته باشد و استانداردهای لازم برای دسترسی به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات تدوین و در حال به‌کارگیری باشد.

اما ماموریت در زمینه دسترسی به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات عبارت است از کاهش میزان شکاف در دسترسی به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات در نقاط مختلف کشور، ایجاد زیرساخت‌ ارتباطی و قوانین و مقررات مربوط به دسترسی به فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات با پهنای باند بالا، به شکلی امن، با کیفیت، ارزان و قابل اطمینان، فراهم آوردن زمینه‌های ایجاد بازار رقابتی در صنعت فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و استانداردسازی ارائه خدمات فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات.
جامعه اطلاعاتی، محور دستیابی به جامعه دانایی

رشد و توسعه دستاوردهای فن‌آوری در طی سال‌های گذشته، جامعه اطلاعاتی را به‌عنوان عامل محوری در دستیابی به جامعه دانایی و توسعه و تولید ثروت در کشورهای توسعه‌یافته قرار داده است، کاربردهای فن‌آوری اطلاعات به‌طور چشمگیری تبدیل به نیروی محرک رشد فرهنگ و اقتصاد دانایی محور و کارایی آن‌ها شده و تغییراتی اساسی در دنیای پیرامون ما که در آن زندگی می‌کنیم به وجود آورده است.

در این فضای دیجیتالی، کشورهای توسعه یافته هم‌چنان در حال بهره‌بردن از منافع بی‌شمار این دست‌آوردها هستند. این باور در بین کارشناسانان اهل فن وجود دارد که استفاده درست و مناسب از فن‌آوری‌های مبتنی بر اطلاعات و ارتباطات هم‌چنین می‌تواند زندگی 80 درصد جمعیتی را که در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند، بهبود بخشد.

متاسفانه شکاف بزرگ بین کشورهای ثروتمند و فقیر که در اثر شرایط اقتصادی و اجتماعی آن‌ها شکل گرفته است، در زمینه فن‌آوری‌های مبتنی بر اطلاعات و ارتباطات نیز قابل مشاهده می‌باشد.

در حالی که توسعه و رشد اینترنت و ادامه دیجیتالی شدن جامعه در کشورهای در حال توسعه یک امر پذیرفته شده و معمول تلقی می‌شود، بسیاری از کشورهای در حال توسعه با چالش‌ چگونگی انتخاب راه‌های مشارکت و حضور در دنیای در حال تغییرات سریع در اطراف خود مواجه هستند.

اما چالش‌های اصلی کارگزاران این کشورها این است که چگونه فن‌آوری‌های مبتنی بر اطلاعات و ارتباطات می‌تواند به علمکرد بهتر سازمان‌های دولتی و کسب و کارهای خصوصی منجر شده و چگونه این کشورها می‌توانند با حضور در دنیای شبکه‌ای و جامعه اطلاعاتی آماده شوند، طوری که ضمن بهره‌مندی از منابع آن از ضررهای پیش روی نیز جلوگیری کنند؟
شبکه‌های جهانی اطلاعاتی گامی مهم در راستای...

کارشناسان معتقدند که در حال حاضر یک فرصت یگانه برای بسیاری از این کشورها وجود دارد که با پیوستن به شبکه‌های جهانی اطلاعاتی گامی به سوی دستیابی به دانایی، ثروت و شکوفایی بردارند. کشورهای در حال توسعه بدون یک تلاش متوازن برای آماده شدن جهت حضور در جامعه‌ای دانایی محور و اقتصاد جهانی شبکه‌ای، نمی‌توانند شکاف بین معیارهای زندگی در کشورهای خود با کشورهای توسعه یافته را پر کنند.

در این حال این شکاف هم‌چنان در حال افزایش خواهد بود و استفاده موثر از این فن‌آوری‌ها تنها محدود به بخش ثروتمند جهان باقی خواهد ماند.

اما جمهوری اسلامی ایران با تدوین سند چشم‌انداز بیست ساله خود گامی بلند برای ترسیم وضعیت و جایگاه بلند مدت خود برداشته است، دستیابی به اهداف متعالی مطرح در سند مذکور، ‌نیازمند تکمیل با تدوین و اجرای برنامه‌های راهبردی و اجرایی پایین دستی است؛ تحقق جامعه اطلاعاتی یکی از اهداف مرحله‌ای و میان مدت برای تحقق اهداف چشم‌انداز کشور از طریق توسعه و به‌کارگیری فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات و بر پایه تولید و استفاده هرچه بیش‌تر از اطلاعات و دانش در سطوح مختلف جامعه است.