ابهام شورای نگهبان به امنیت انتخابات الکترونیکی
جمال عرف معاون سیاسی وزیر کشور به سؤال‌های مختلف از انتخابات ریاست‌جمهوری و الکترونیکی شدن آن تا موضوع فعالیت احزاب در کشور پاسخ داده است، این گفت‌و‌گو را بخوانید.
تسنیم: موضوعی که بسیار درباره آن صحبت می‌شود و جزو مطالباتی است که هم رهبر معظم انقلاب و هم رئیس‌جمهور بارها بر آن تأکید کرده‌اند، مسئله انتخابات الکترونیک است، نزدیک به دو دهه است که در قانون هم آمده و پیگیری می‌شود ولی هنوز به نقطه مطلوب نرسیده است. عمده کارهایی که در این مسیر انجام شده، چیست و آیا چشم‌اندازی را ترسیم کرده‌اید که در این مقطع انتخابات را کاملاً الکترونیک برگزار کنید؟ در انتخابات قبلی در برخی شعب تست شده، این تست‌ها چقدر موفق بوده و قابل تعمیم است؟
عرف: انتخابات 25 فرایند دارد و تا الآن 24 فرایند کاملاً الکترونیکی انجام می‌گیرد، فقط در بحث فرایند اخذ رأی یعنی صندوق الکترونیک تا الآن نتوانستیم با شورای نگهبان به توافق برسیم. در بند 12 سیاست‌های کلی انتخابات که مقام معظم رهبری ابلاغ کردند، بر استفاده از فناوری‌های نوین در اخذ و شمارش آرا تصریح شده است و این تکلیفی به‌عهده ما به‌عنوان مجری و به‌عهده ناظر نیز هست که این بند اجرا شود.
شورای نگهبان نسبت به امنیت صندوقی که الآن داریم پرسش‌هایی دارند و این پرسش‌ها برای امروز هم نیست و مدت‌هاست که وجود دارد و ما پاسخ می‌دهیم. از ما اطلاعاتی درباره این صندوق‌ها می‌خواستند و می‌خواهند که در اختیارشان قرار می‌دهیم. برخی اوقات باید دستگاه به آزمایشگاه برود. ما به‌عنوان مجری انتخابات می‌گوییم که این دستگاه در فلان آزمایشگاه تأیید شده است و شورای نگهبان می‌گوید "من هم آزمایشگاه دارم و باید در آن‌جا بررسی شود"؛ ما اخیراً 10 دستگاه را دادیم و گفتیم "در هر آزمایشگاهی که مورد نظر است، بررسی کنید."
این صندوق‌ها اصطلاحاً «سینگل» است و به جایی وصل نیست و تحت یک برنامه عمل می‌کند. برخی نامه‌ها از مراکز رسمی کشور برای ما می‌آید که تصور می‌شود این دستگاه‌ها به اینترانت و اینترنت وصل است. خیر! به جایی وصل نیست، با کارتی که در اختیار فرد قرار می‌گیرد، رأی داده می‌شود و آرا در حافظه‌اش ضبط می‌شود و یک کاغذ در داخل دستگاه نشان داده می‌شود و رأی‌دهنده مطابقت می‌دهد و بعد از اتمام، شمارش انجام می‌شود و کار با سرعت بالایی صورت می‌گیرد. در دنیا که انتخابات برگزار و با سرعت هم نتایج را اعلام می‌کنند به همین خاطر است و معطل شمارش نمی‌شوند.
ما نباید در شرایط کرونایی فقط رأی‌دهندگان را مدنظر قرار دهیم بلکه باید مراقب متولیان و مجریان انتخابات هم باشیم. مردم به محل شعب می‌روند و با رعایت فاصله اجتماعی رأی می‌دهند ولی متولیان هستند که باید کار شمارش را انجام دهند و مانند گذشته نباید دور هم باشند؛ باید پروتکل‌ها آن‌جا هم رعایت شود. پیشنهاد ما این است که این صندوق می‌تواند این کار را انجام دهد.
تسنیم: آقای عرف، الآن به‌میزان شعبه‌هایی که در انتخابات خواهید داشت صندوق الکترونیکی هم دارید؟ یعنی فرض بر اینکه شورای نگهبان پیشنهاد الکترونیکی یا همان صندوق‌های شما را تأیید کند در همه حوزه‌ها این صندوق‌ها مستقر می‌شوند؟
عرف: خیر؛ صندوق‌های ما به‌میزان محدود است، وقتی به‌لحاظ زمانی جلوتر برویم، جز صندوق‌های موجود نمی‌توانیم صندوق جدید تولید کنیم، چون تولید آن زمان می‌برد. چه این صندوق و چه هر صندوقی، امکان تولید ندارد و به‌نظر باید روی همین 30هزار صندوق الکترونیکی که داریم سرمایه‌گذاری کنیم، بر این اساس می‌توانیم 10 هزار شعبه از بیش از 60 هزار شعبه را الکترونیکی کنیم. این در گروی تأیید شورای نگهبان ات و ظرفیت صندوق‌ها همین میزان است، به‌لحاظ زمانی، امکان تولید بیشتر را نداریم.
کار دیگری هم در گذشته در دوره قبل در انتخابات شوراهای اسلامی انجام شده بود و پیشنهاد دوم ما هم این بوده که مانند گذشته در 139 شهری که در گذشته انتخابات الکترونیکی برگزار شد، در همان مناطق به‌صورت الکترونیکی برگزار شود. پیشنهاد سوم نیز این است که در کلانشهرها این کار را انجام دهیم. در شورایاری‌ها در تهران با همین صندوق‌ها انتخابات برگزار شد. ما سه پیشنهاد داریم. به هر حال برای تهیه صندوق‌ها هزینه شده و یک‌بار هم انتخابات با آن اجرا شده و پاسخ مثبت داده است. می‌توان در مناطقی که حساسیت پایین‌تر است از آن استفاده کرد و باید به سمت بهره گیری از فناوری رفت و نباید ترسید.
تسنیم: در این چند راهکار برای انتخابات ریاست‌جمهوری در مسأله کرونا، بحث انتخابات الکترونیک به‌صورت فراگیر که متنفی است و بیشتر تمرکز روی راهکار افزایش شعب و زمان انتخابات است و از این دستگاه‌ها می‌توان در انتخابات شوراها به‌صورت محدود استفاده کرد و آیا در انتخابات ریاست‌جمهوری هم خواهیم داشت؟
عرف: بله. مثلاً در شهر تهران در سال 1400 چهار انتخابات داریم؛ یکی ریاست‌جمهوری، دیگری شوراهای اسلامی، بعدی میان‌دوره‌ای خبرگان و دیگری هم میان‌دوره‌ای مجلس و حدود 4000 شعبه در تهران داریم. می‌توانیم همین کلانشهر تهران را زیر بارِ انتخابات الکترونیکی ببریم.
یک بحث این است که گفته می‌شود معطلی پای این صندوق الکترونیکی زیاد است، در ریاست‌جمهوری که معطلی نداریم و نهایتاً شورای نگهبان کم تر از 10 نفر را تأیید می‌کند و کدها و عکس ها در دستگاه ظاهر می‌شود و مثلاً می‌شود کدهای 1112،1113 و غیره؛ و وقتی در دستگاه آن کد انتخاب شد، عکس آن آقا و یا آن فرد مدنظر می‌آید و یک دکمه انتخاب انجام می‌شود و تمام.
از من پرسیده‌اند که برای ریاست‌جمهوری چه قدر زمان می‌برد؟ گفتم حدود 30 ثانیه و تعداد داوطلبان هم زیاد نیست. می‌توانیم در تهران انجام دهیم و این که بایستیم دو روز بگذرد و شمارش ادامه داشته باشد و اینکه بخواهیم پروتکل را در شمارش هم اعمال و رعایت کنیم، زمان‌بر است.
اگر الکترونیکی کنیم، می‌توانیم انتخابات ریاست‌جمهوری را به‌راحتی تمام کنیم وگرنه می‌توانیم انتخابات شورای شهر را الکترونیکی برگزار کنیم. برای فرماندار ما سنگین است که باید در تهران 4 انتخابات همزمان را اجرا کند.
پس پیشنهاد ما صرف‌نظر از افزایش روزها و غیره، الکترونیکی شدن به این نحو است که در کلانشهرها از صندوق الکترونیک استفاده کنیم و این صندوق‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری و یا شوراها استفاده شود.
تسنیم: در انتخابات شورایاری‌ها موردی مطرح شده این صندوق‌ها در برخی موارد اصطلاحاً «هنگ» کرده و در یکی از انتخابات احزاب که از این این صندوق‌ها استفاده شد، گفتند که تقلب شده است. در پایلوت‌هایی که تست شده، تست‌ها موفقیت‌آمیز بوده است؟
عرف: گزارش شده که بالای 99 درصد جواب داده و مشکلی نداشته است. در برخی اصناف حتی خودشان مطالبه می‌کنند که می‌خواهم انتخابات برگزار کنیم و حدوداً تعداد آرای چند هزار دارند و می‌گویند با استفاده از این صندوق‌ها انتخابات داشته باشیم.
نکته بعدی این است که هر نوع انتخاباتی برگزار شود، عده‌ای معترض هستند. چون من رئیس کمیسیون ماده 10 احزاب هم هستم. در یکی از جلسات کمیسیون، درباره یک حزب راجع به این که رأی دبیرکل درست است یا نه، مشکل ایجاد شده بود.
عده‌ای می‌گفتند تقلب کرده و عده‌ای نیز می‌گفتند درست است. هر مکانیزمی، چه دستی و چه صندوق الکترونیکی باشد، عده‌ای به‌طور طبیعی نسبت به آن «اِن قلت» دارند.
تأکید می‌کنم که طبق سیاست‌های کلی برای ما تکلیف است و نکته دیگر این که دنیای امروز دیگر از ما نمی‌پذیرد و باید از این ترس عبور کنیم و بپذیریم و بعد اگر دیدیم این صندوق‌ها مشکل دارد، از صندوق الکترونیکی جدید استفاده کنیم.
تسنیم: اینکه گفته می‌شود این صندوق‌ها چینی است، درسته؟
عرف: اصل و اساس این‌ها مانند دستگاه‌های احراز هویت داخلی است ولی اجزایی دارد که ما فناوری آن را نداریم و باید وارد شود و در هر صورت نمی‌توان به آن برچسب زد.